The Tell-Tale Heart
 Ilustrasyon ni Harry Clarke, 1919. | |
| May-akda | Edgar Allan Poe |
|---|---|
| Bansa | Estados Unidos |
| Wika | Ingles |
| Dyanra | Nakakatakot na maikling kuwento |
| Tagapaglathala | The Pioneer |
Petsa ng paglathala | Enero 1843 |
| Uri ng midya | Limbag (dyaryo) |
Ang The Tell-Tale Heart [literal na salin: "Ang Nagsasalaysay na Puso"] ay isang maikling kuwento sa wikang Ingles na sinulat ni Edgar Allan Poe na unang nalatha noong 1843. Sinusundan nito ang isang hindi nakikilalang tagapagsalaysay na nagpupumilit sa kaniyang katinuan matapos patayin ang isang matandang lalaki dahil sa kanyang mata na tinatawag niyang "mata ng buwitre". Maingat na pinlano ang pagpaslang, at itinago ng mamamatay-tao ang katawan sa pamamagitan ng paghiwa nito sa maraming piraso at ikinubli sa ilalim ng lapag na yari sa mga tablang kahoy. Sa kalaunan, hindi nakayanan ng nagsasalaysay ang kasalanang nagawa kung kaya't nakakakita na siya ng mga pangitain (halusinasyon) na ang puso ng taong pinatay niya ay tumitibok pa rin habang nasa ilalim ng lapag.
Piling sipi
[baguhin | baguhin ang wikitext]Isinalin sa wikang Tagalog:
"Totoo!--kinakabahan--very, very dreadfully kinakabahan ako ay naging at am; ngunit bakit mo sasabihin na ako ay baliw? Ang sakit ay nagpatalas ng aking mga pandama - hindi nawasak - hindi napurol ang mga ito. Higit sa lahat ay ang pakiramdam ng pandinig talamak. Narinig ko ang lahat ng mga bagay sa langit at sa lupa. Narinig ko ang maraming bagay sa impiyerno.
"...Ngayon ito ang punto. Gusto mo akong baliw. Walang alam ang mga baliw. Ngunit dapat nakita mo ako. Dapat ay nakita mo kung gaano ako karunong--na may kung anong pag-iingat--na may kung anong pag-iingat--sa anong dissimulasyon na pumasok ako sa trabaho! Hindi ako naging mas mabait sa matanda kaysa sa buong linggo bago ko siya pinatay."
Imposibleng sabihin kung paano unang pumasok sa isipan ng tagapagsalaysay ang ideya ng pagpatay sa matanda. Walang tunay na motibo tulad ng sinabi ng tagapagsalaysay: "Ang bagay ay wala. Simbuyo ng damdamin ay wala. Minahal ko ang matanda. Kailanman ay hindi niya ako ginawang masama....Para sa kanyang ginto ay wala akong pagnanasa. Sa tingin ko iyon ay ang kanyang mata!"
Ang tagapagsalaysay ay nagsasaad na ang isa sa mga mata ng matanda ay isang maputlang kulay asul na may isang pelikula sa ibabaw nito, na kahawig ng mata ng isang buwitre. Ang paningin pa lang ng mata na iyon ay nanlamig na ang dugo ng tagapagsalaysay, at bilang resulta, ang mata (at kasama nito ang matanda) ay dapat na sirain.
Tuwing hatinggabi, ang tagapagsalaysay ay pumupunta sa silid ng matanda. Maingat niyang pinihit ang trangka sa pinto, at binuksan ito nang hindi gumagawa ng ingay. Nang magkaroon ng sapat na pagbubukas, isang nakatakip na parol ang itinulak sa loob. "Maingat kong hinubad ang parol...(dahil ang mga hindge ay creaked)--binubad ko ito nang husto hanggang sa isang manipis na sinag ang bumagsak sa mata ng buwitre. At ito ay ginawa ko sa loob ng pitong mahabang gabi...ngunit nakita kong laging nakapikit ang mata; at kaya imposibleng gawin ang gawain; sapagkat hindi ang matandang lalaki ang nagpagalit sa akin, kundi ang kanyang
Walang hinala ang matanda. Sa araw, ang tagapagsalaysay ay nagpatuloy sa kanyang karaniwang mga tungkulin, at kahit na naglakas-loob na magtanong tuwing umaga kung paano lumipas ang matanda sa gabi; gayunpaman, sa hatinggabi, nagpatuloy ang gabi-gabing ritwal.
Sa ikawalong gabi, ang tagapagsalaysay ay tumuloy sa silid ng matanda gaya ng dati; gayunpaman, sa gabing ito, may kakaiba. "Noon pa man noong gabing iyon ay hindi ko naramdaman ang lawak ng aking kapangyarihan--ng aking katalinuhan....Upang isipin na ako ay, unti-unting binubuksan ang pinto, at hindi man lang niya napanaginipan ang aking mga lihim na gawain o iniisip. Medyo natawa ako sa ideya; at marahil ay narinig niya ako; dahil bigla siyang gumalaw sa kama, na parang nagulat. Ngayon ay maaari mong isipin na ako ay tumango na parang hindi niya nakikita ang itim. ng pinto....Napapasok na ang ulo ko, at bubuksan na sana ang parol, nang dumulas ang hinlalaki ko sa pagkakatali ng lata...tumalsik sa kama ang matanda, sumisigaw--'Sino nandoon?'"
Ang tagapagsalaysay ay nanatiling tahimik, at hindi gumagalaw ng isang buong oras. Ang matanda ay hindi humiga pabalik; napaupo siya. Kahit sa kadiliman na iyon, "Alam kong nakahiga na siya mula pa noong unang bahagyang ingay.. Ang kanyang mga takot ay mula pa noong namumuo sa kanya. Sinusubukan niyang isipin ang mga ito nang walang dahilan, ngunit hindi niya magawa."
"Nang naghintay ako ng mahabang panahon, napakatiyaga...nagpasya akong magbukas ng kaunti--isang napakaliit na siwang sa parol. Kaya binuksan ko ito--hindi mo maiisip kung gaano palihim, palihim--hanggang sa, sa haba, isang malabong sinag, tulad ng sinulid ng gagamba, ang bumaril mula sa siwang at bumagsak sa mata ng buwitre."
Dilat na dilat ang mata. "Nakita ko ito nang may perpektong pagkakaiba--lahat ay isang mapurol na asul, na may isang kahindik-hindik na belo sa ibabaw nito na nagpalamig sa pinakadulo ng utak sa aking mga buto....[Walang] iba pa sa mukha o tao ng matandang [maaaring makita]."
"At ngayon hindi ko ba sinabi sa iyo na ang napagkakamalan mong kabaliwan ay ang sobrang katalinuhan ng mga pandama?" Para sa sandaling iyon, narinig ng tagapagsalaysay ang tunog tulad ng gagawin ng isang relo kapag ito ay nababalutan ng bulak. "I know that sound well too. It was the beating of the old man's heart....Nadagdagan ang galit ko....Ngunit kahit ganoon ay pinigilan ko at nanatiling tahimik." Lalong lumakas ang pintig ng puso "...pabilis nang pabilis, at palakas ng palakas sa bawat sandali. Tiyak na labis ang takot ng matanda."
Dumating na ang oras. "Sa isang malakas na sigaw, binuksan ko ang parol at tumalon sa silid." Sabay sigaw ng matanda. Ang tagapagsalaysay "... kinaladkad siya sa sahig, at hinila ang mabigat na kama sa ibabaw niya." Hindi siya namatay nang sabay-sabay, ngunit sa isang maikling panahon, ang kakila-kilabot na tibok ng puso ay tumigil; pagkatapos ay inalis ng tagapagsalaysay ang higaan, at sinuri ang katawan. "Inilagay ko ang aking kamay sa [kanyang] puso at hinawakan ito doon ng maraming minuto. Walang pintig. Siya ay patay na bato. Ang kanyang mata ay hindi na ako guguluhin pa."
Kasunod ay ang pagtatago ng katawan. Pinutol ng tagapagsalaysay ang bangkay sa pamamagitan ng pagputol ng ulo, braso at binti. Tatlong tabla ang inalis sa sahig ng silid upang ilagak ang mga labi ng dating hindi nakakapinsala, matandang lalaki. Ang mga board ay pinalitan nang maingat na walang sinuman ang makakaalam ng anumang maling gawain o foul play. Walang kalat o mantsa ng dugo upang linisin; pinutol ng tagapagsalaysay ang katawan sa isang batya.
Ito ay 4 A.M. sa oras na ang karumal-dumal na gawaing ito ay natapos na. Isang katok ang narinig sa pinto, at nang sagutin ito ng tagapagsalaysay, nakita niya ang tatlong lalaki na mabilis na nagpakilalang "...bilang mga opisyal ng pulisya." Sinabi nila sa tagapagsalaysay na ang isang kapitbahay ay nag-ulat na nakarinig ng hiyawan sa gabi, at na doon sila nagsasagawa ng pagsisiyasat upang matiyak na walang foul play na nangyari.
"Napangiti ako--para sa ano ang dapat kong katakutan? Inaya ko ang mga ginoo na malugod. Ang tili, sabi ko, ay sarili ko sa isang panaginip. Ang matanda, nabanggit ko, ay wala sa bansa." Sinamahan ng tagapagsalaysay ang mga opisyal habang hinahalughog nila ang lugar. Walang nabalisa; ayos na ang lahat maging sa kwarto ng matanda. Ang tagapagsalaysay ay nagdala ng mga upuan at iginiit na ang mga opisyal ay "...magpahinga mula sa kanilang mga pagod...." Ang tagapagsalaysay ay nagdala ng isa pang upuan, at inilagay ito sa "... ang mismong lugar sa ilalim kung saan nagpahinga ang bangkay ng biktima."
Nakaupo sila at nag-uusap nang maluwag, habang ang tagapagsalaysay ay malugod na sinasagot ang kanilang mga katanungan. Gayunpaman, hiniling ng tagapagsalaysay na umalis na sila. "...Naramdaman ko ang aking sarili na namumutla....Ang sakit ng ulo ko, at naramdaman kong may tumunog sa aking mga tainga....Naging mas kakaiba ang tugtog; mas malaya akong nagsasalita para mawala ang pakiramdam; ngunit nagpatuloy ito...hanggang, sa katagalan, nalaman kong wala sa tenga ko ang ingay....Ito ay mahina, mapurol, mabilis na tunog--katulad ng tunog ng relo kapag nababalot ng bulak."
Napabuntong-hininga ang tagapagsalaysay, at nagsalita "...mas mabilis--mas matindi." Ang tunog ay patuloy na tumaas; gayunman ang mga opisyal ay hindi nagpaunawa. Ang tagapagsalaysay "... bumangon at nakipagtalo tungkol sa mga bagay na walang kabuluhan, sa isang mataas na susi at may marahas na mga galaw. Bakit hindi sila mawawala? Naglakad ako sa sahig ... na may mabibigat na hakbang .... Oh, ano ang magagawa ko? Bumubula ako - ako ay nag-raw - ako ay nanumpa! Inindayog ko ang upuan kung saan ako ay nakaupo, at gadgad ito sa ibabaw ng mga tabla, ngunit walang tumitigil na pagtaas. " Posible bang hindi narinig ng mga opisyal ang tunog? "Hindi, hindi! Narinig nila!--naghinala sila!--alam nila!--ginagawa nila ang panunuya sa aking kakila-kilabot!....Hindi ko na matiis ang mapagkunwari na mga ngiti na iyon! Naramdaman ko na dapat akong sumigaw o mamatay!" Habang lumalakas ang tunog "palakas! palakas! palakas! palakas!"
"Mga kontrabida!" Sumigaw ako, "huwag ka nang mag-dissemble! Inaamin ko ang gawa!--punit mo ang mga tabla!--dito, narito!--ito ang pintig ng kanyang kahindik-hindik na puso!"