Unang Labanan sa Bud Dajo
Unang Labanan sa Bud Dajo | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Bahagi ng Himagsikang Moro | |||||||
![]() Ang mga sundalong Amerikanong nag-pose kasama ang mga patay na Moro pagkatapos ng labanan | |||||||
| |||||||
Mga nakipagdigma | |||||||
![]() |
![]() | ||||||
Mga kumander at pinuno | |||||||
Heneral Leonard Wood Col. Joseph W. Duncan | Walang Nakakaalam | ||||||
Lakas | |||||||
750[1] | 1,000+ Moro people | ||||||
Mga nasawi at pinsala | |||||||
15–21 pinatay, 70 sugatan[2][1] | 800–900 (kabilang ang mga babae at bata)[3] |
Ang Unang Labanan sa Bud Dajo, na kilala rin bilang Moro Crater Massacre, ay isang aksyong kontra-insurhensya na isinagawa ng Hukbo at Marine Corps ng Estados Unidos [4] laban sa mga mamamayang Moro noong Marso 1906, sa panahon ng Himagsikang Moro sa timog-kanlurang Pilipinas . [5] [6]
Sa panahon ng pakikipag-ugnayan, 750 tauhan at mga opisyal, sa utos ni Koronel Joseph Wilson Duncan, ay sumalakay sa tuktok ng bulkan ng Bud Dajo ( Tausūg : Būd Dahu ), na pinaninirahan ng 800 hanggang 1,000 taganayon ng Tausug . Ayon kay Hermann Hagedorn (na sumusulat bago ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig ), ang posisyong hawak ng mga Moro ay "pinakamalakas na ipinagtanggol ng mga kaaway sa Pilipinas laban sa pagsalakay ng mga Amerikano." [7] Kahit na ang pakikipag-ugnayan ay isang tagumpay para sa mga pwersang Amerikano, ito rin ay isang walang humpay na sakuna sa relasyon sa publiko. Labanan man o masaker, tiyak na ito ang pinakamadugo sa anumang pakikipag-ugnayan ng Himagsikang Moro, na anim lamang sa daan-daang Moro ang nakaligtas sa pagdanak ng dugo. Ang mga pagtataya ng mga Amerikanong nasawi ay mula sa labinlima hanggang dalawampu't isang namatay at pitumpung nasugatan.
Kung ang mga naninirahan sa Bud Dajo ay laban sa mga pwersa ng US ay pinagtatalunan, dahil ginamit ng mga naninirahan sa Isla ng Jolo ang bunganga, na itinuturing nilang sagrado, bilang isang lugar ng kanlungan sa panahon ng pag-atake ng mga Espanyol. [8] Isinalaysay ni Major Hugh Scott, ang gobernador ng distrito ng Lalawigan ng Sulu, kung saan nangyari ang insidente, na ang mga
tumakas patungo sa bunganga ay "nagpahayag na wala silang intensyon na makipaglaban, - tumakbo lamang doon sa takot, [at] may ilang mga pananim na itinanim at nais. para linangin sila." [9] Ang paglalarawan ng pakikipag-ugnayan bilang isang "labanan" ay pinagtatalunan dahil sa parehong napakaraming lakas ng putok ng mga umaatake at ang mga nakatali na kaswalti. Isinulat ng may-akda na si Vic Hurley, "Sa pamamagitan ng hindi kahabaan ng imahinasyon ay maaaring tawaging 'laban' si Bud Dajo". [10] Nagkomento si Mark Twain, "Sa anong paraan ito naging labanan? Wala itong pagkakahawig sa isang labanan ... Nilinis namin ang aming apat na araw na trabaho at ginawa itong kumpleto sa pamamagitan ng pagpatay sa mga walang magawang tao." [11] Mas mataas na porsyento ng mga Moro ang napatay (99 porsyento) kaysa sa ibang mga insidente na ngayon ay itinuturing na mga patayan, tulad ng Wounded Knee Massacre . Ilan sa mga napatay ay mga babae at bata. Ang mga lalaking Moro sa bunganga na may mga armas ay nagtataglay ng mga sandatang suntukan. Habang ang pakikipaglaban ay limitado sa ground action sa Jolo, ang paggamit ng naval gunfire ay nag-ambag ng malaki sa napakalaking lakas ng putok na idinulot laban sa mga Moro.
Background
[baguhin | baguhin ang wikitext]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Ph_physical_map_small.png/220px-Ph_physical_map_small.png)
Ang unang labanan sa Bud Dajo ay naganap sa mga huling araw ng termino ni Heneral Leonard Wood bilang gobernador ng Lalawigan ng Moro . Ang termino ni Wood ay isang panahon ng mahusay na reporma. Ang ilan sa mga repormang ito, kabilang ang pagpawi ng pang-aalipin at ang pagpapataw ng cedula, bilang isang buwis sa pagpaparehistro ng botohan, ay hindi popular sa kanyang mga paksang Moro (Muslim). Ang cedula ay lalong hindi popular, dahil ang mga Moro ay binigyang-kahulugan ito bilang isang paraan ng pagkilala, at ayon kay Vic Hurley, ang partisipasyon ng Moro sa cedula ay napakababa, kahit na pagkatapos ng 30 taon ng pananakop ng mga Amerikano. [12] Ang mga repormang ito, kasama ang pangkalahatang hinanakit ng mga dayuhang mananakop na Kristiyano, ay lumikha ng tensyon at pagalit na kapaligiran sa panahon ng panunungkulan ni Wood, at ang pinakamabigat at pinakamadugong labanan sa panahon ng pananakop ng mga Amerikano sa Mindanao at Probinsiya ng Sulu ay naganap sa ilalim ng kanyang pagbabantay.
Bagama't ang mga labanan ng Moro ay humina noong mga huling araw ng pagkagobernador ni Wood (ang panunungkulan ng kapalit ni Wood, si General Tasker H. Bliss, ay isang panahon ng relatibong kapayapaan), sa ganitong maigting na kapaligiran ng sama ng loob ng Moro na ang mga pangyayari na humantong sa Labanan sa Naglaro si Bud Dajo. Ayon sa kaibigan at biographer ni US President Theodore Roosevelt na si Hermann Hagedorn, ang mga Moro na naninirahan sa Bud Dajo ay "mga rag-tag-and-bobtail na labi ng dalawa o tatlong pag-aalsa, ang mga itim na tupa ng isang dosenang kulungan, mga rebelde laban sa buwis sa botohan., mga die-hard laban sa pananakop ng mga Amerikano, mga bawal na hindi kinikilala ang datu (namumuno) at hinahatulan ng mga matatag na elemento sa gitna ng mga Moro mismo." [13] Idinagdag ni Vic Hurley, may-akda ng Swish of the Kris, na "ang mga dahilan na nag-ambag sa labanan ng Bud Dajo ay sama ng loob sa pagbabawas ng pangangalakal ng mga alipin, pagsalakay ng mga baka, at pagnanakaw ng kababaihan ng mga pribilehiyo ng mga Moro ng Sulu . " [14] Sa kabaligtaran, inilarawan ni Major Hugh Scott ang mga nakatira sa Bud Dajo bilang hindi nakakapinsalang mga taganayon na naghahanap ng kanlungan mula sa kaguluhan sa Jolo na dulot ng mga aksyon ng mga pwersang Amerikano. [15]
Daan sa Bud Dajo
[baguhin | baguhin ang wikitext]Nagsimula ang sunod-sunod na mga pangyayari na humantong sa Bud Dajo nang ang isang Moro na nagngangalang Pala ay nag-amok sa Borneo na hawak ng Britanya . (Ipinagkaiba ng mga Moro ang relihiyosong ritwal ng juramentado at ang mahigpit na sekular na karahasan ng mga amoks; ang pagngangalit ni Pala ay sa huli.) Pagkatapos ay pumunta si Pala sa kanyang tahanan malapit sa lungsod ng Jolo (ang upuan ng Sultan ng Sulu ), sa isla ng Jolo . Tinangka ni Koronel Hugh L. Scott, ang gobernador ng Distrito ng Sulu, na arestuhin si Pala, ngunit tinutulan ng datu ni Pala ang hakbang na ito. Sa resulta ng laban, nakatakas si Pala. Iniwasan niya ang pagkuha sa loob ng ilang buwan, nagtayo ng sarili niyang cotta at naging datu sa sarili niyang karapatan. Pinangunahan ni Wood ang isang ekspedisyon laban sa Pala ngunit tinambangan ng mga Moro mula sa lugar ng Bud Dajo sa tulong ni Pala. Tinalo ni Wood ang mga ambus, at marami sa kanila ang nakahanap ng kanlungan sa bunganga ng bulkan ng Bud Dajo. Napagpasyahan ni Wood na masyadong malakas ang posisyon ng mga Moro para salakayin ang mga pwersang nasa kamay, at kaya siya ay umatras. [16]
Bud Dajo ay nasa anim na milya (10 km) mula sa lungsod ng Jolo at isang panhaw na bulkan, 2,100 feet (640 m) itaas ng lebel ng tubig, matarik, conical, at may makapal na kagubatan na dalisdis. Tatlong pangunahing landas lamang ang humantong sa bundok, at ang makapal na paglago ay nagpigil sa mga Amerikano sa pagputol ng mga bagong landas. Gayunpaman, mayroong maraming maliliit na landas, na kilala lamang ng mga Moro, na magpapahintulot sa kanila na muling mag-supply kahit na ang mga pangunahing daanan ay naharang. Ang bunganga sa tuktok ay 1,800 yard (1,600 m) sa circumference at madaling ipagtanggol. [17] Ang bundok mismo ay labing-isang milya (18 km) sa circumference, na nagpapahirap sa isang pagkubkob.
Sa mga sumunod na buwan, ang mga nakatira sa Bud Dajo ay sinamahan ng mas maraming lokal na Moro, na nagdala sa populasyon ng bunganga ng hanggang sa ilang daan. Sagana ang tubig, at nagsimula silang magsasaka ng palay at patatas. Ipinadala ni Scott ang Sultan ng Sulu at iba pang matataas na datu upang hilingin sa mga nakatira sa Bud Dajo na bumalik sa kanilang mga tahanan, ngunit tumanggi sila. Nag-utos si Wood ng pag-atake noong Pebrero 1906, ngunit kinumbinsi siya ni Scott na bawiin ang utos, na nangangatwiran na ang pagsalungat ng mga nakapaligid na datu ay magpapanatiling nakahiwalay kay Bud Dajo. [18] Nag-aalala si Scott na ang isang pag-atake sa Bud Dajo ay magpapakita kung gaano kadali ito ipagtanggol, na naghihikayat sa pag-ulit ng standoff sa hinaharap. [19] Sa kasamaang palad, sinimulan ng mga nakatira sa Bud Dajo ang pagsalakay sa mga kalapit na pamayanan ng Moro para sa mga babae at baka. Bagama't patuloy na kinondena ng mga datu ng Jolo ang mga naninirahan sa Bud Dajo, nagsimula ang pag-unlad ng popular na suporta ng isang pangkalahatang pag-aalsa sa mga karaniwang Moro ng Jolo. [20]
Ang krisis sa Bud Dajo ay naganap sa panahon ng transisyon sa pamumuno ng Lalawigan ng Moro. Noong Pebrero 1, 1906, si Wood ay na-promote sa posisyon bilang Commander ng Philippine Division at na-relieve bilang commander ng Department of Mindanao-Jolo ni General Tasker H. Bliss . Gayunpaman, napanatili ni Wood ang kanyang posisyon bilang gobernador sibil ng Lalawigan ng Moro hanggang sa ilang sandali pagkatapos ng Labanan sa Bud Dajo. Wala si Colonel Scott noong bahagi ng krisis, at si Kapitan Reeves, ang representante na gobernador ng Distrito ng Sulu, ay nagsilbing kanyang kahalili. [21]
Labanan
[baguhin | baguhin ang wikitext]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Barung_shandigan_lamination_1.jpg/400px-Barung_shandigan_lamination_1.jpg)
Noong Marso 2, 1906, inutusan ni Wood si Colonel JW Duncan ng 6th Infantry Regiment (na nakatalaga sa Zamboanga, ang kabisera ng probinsiya) na manguna sa isang ekspedisyon laban kay Bud Dajo. Sina Duncan at Mga Kumpanya na sina K at M ang sumakay kay Wright papuntang Jolo. [22] Nagpadala si Gobernador Scott ng tatlong magkaibigang datu sa bundok upang hilingin sa mga Bud Dajo Moro na mag-alis ng sandata at magbuwag, o kahit papaano ay ipadala ang kanilang mga kababaihan at mga bata sa lambak. [23] Tinanggihan nila ang mga kahilingang ito, at inutusan ni Scott si Duncan na simulan ang pag-atake.
Ang puwersa ng pag-atake ay binubuo ng "272 lalaki ng 6th Infantry, 211 [bumaba] na lalaki ng 4th Cavalry, 68 lalaki ng 28th Artillery Battery, 51 Philippine Constabulary sa ilalim ng pamumuno ni Capt. John R. White, [24] 110 lalaki ng 19th Infantry at 6 na marino mula sa gunboat na Pampanga ." [25] Nagsimula ang labanan noong Marso 5, habang ang mga baril sa bundok ay nagpaputok ng 40 rounds ng shrapnel sa bunganga. [25] Noong Marso 6, dumating sina Wood at Bliss ngunit iniwan si Duncan sa direktang utos. Si Kapitan Reeves, ang gumaganap na gobernador ng Distrito ng Sulu, ay gumawa ng isang huling pagtatangka na makipag-ayos sa mga nakatira sa bunganga. [26] Nabigo siya, at ang mga Amerikano ay gumuhit sa tatlong hanay at nagpatuloy sa tatlong pangunahing landas ng bundok. Ang mga haligi ay nasa ilalim ng utos ni Major Omar Bundy, Captain Rivers, at Captain Lawton. [25] Mahirap ang pagtakbo, sa pag-akyat ng mga tropa sa isang 60% na dalisdis, gamit ang mga machete upang i-clear ang landas. [27]
Noong 0700, Marso 7, nakasagupa ng detatsment ni Major Bundy ang isang barikada na humaharang sa daanan, 500 talampakan (150 m) sa ibaba ng summit. Pinulot ng mga sniper ang mga Moro, at ang barikada ay binato ng mga rifle grenade . Ang barikada ay sinalakay sa isang bayonet charge. Ang ilan sa mga Moro ay nagsagawa ng isang malakas na depensa, pagkatapos ay sinisingil ng kalises (ang tradisyonal na kulot na talim na espada ng mga Moro) at sibat. Humigit-kumulang 200 Moro ang namatay sa pakikipag-ugnayan na ito, at ang detatsment ni Major Bundy ay nagdusa ng mabibigat na kaswalti. Nakatagpo din ng barikada ang detatsment ni Captain Rivers at kinuha ito pagkatapos ng ilang oras na pakikipaglaban, kung saan si Rivers mismo ang nasugatan ng matinding sibat. Ang detatsment ni Kapitan Lawton ay sumulong sa isang mahirap na landas, kaya matarik sa mga lugar na ang mga Amerikano ay nagpatuloy sa mga kamay at tuhod. Sila ay hinarass ng mga Moro na naghahagis ng mga bato at paminsan-minsan ay nagmamadaling umatake ng kamay sa kamay kasama si krises. Sa wakas ay kinuha ni Lawton ang mga nagtatanggol na trenches sa gilid ng bunganga sa pamamagitan ng bagyo. [28]
Ang mga tagapagtanggol ng Moro ay umatras sa bunganga, at nagpatuloy ang labanan hanggang sa gabi. Sa gabi, ang mga Amerikano ay naghakot ng mga baril sa bundok sa gilid ng bunganga gamit ang block at tackle . Sa pagsikat ng araw, bumukas ang mga baril ng Amerikano (kapwa ang mga baril sa bundok at ang mga baril ng Pampanga ) sa mga kuta ng mga Moro sa bunganga. Pagkatapos ay naglagay ang mga pwersang Amerikano ng "Machine Gun... sa posisyon kung saan maaari nitong walisin ang tuktok ng bundok sa pagitan natin at ng cotta," na pinapatay ang lahat ng Moro sa bunganga. [29] Sinasabi ng isang account na ang mga Moro, armado ng mga kalise at sibat, ay tumangging sumuko at humawak sa kanilang mga posisyon. Sinugod ng ilan sa mga tagapagtanggol ang mga Amerikano at pinutol. Sinisingil ng mga Amerikano ang mga nakaligtas na Moro ng mga nakapirming bayoneta, at ang mga Moro ay lumaban gamit ang kanilang kalis, barung, mga improvised na granada na gawa sa itim na pulbos at kabibi. [30] Sa kabila ng mga hindi pagkakapare-pareho sa iba't ibang mga salaysay ng labanan (isa kung saan ang lahat ng naninirahan sa Bud Dajo ay pinatay, isa pa kung saan ang mga tagapagtanggol ay lumaban sa mabangis na labanan sa kamay-kamay), lahat ng mga ulat ay sumasang-ayon na kakaunti, kung mayroon man, ang mga Moro na nakaligtas.
Sa tinatayang 800 hanggang 1,000 Moro sa Bud Dajo, 6 lamang ang nakaligtas. Ang mga bangkay ay nakasalansan ng limang talampakan ang lalim (1.5 metro), at marami sa mga katawan ang nasugatan ng maraming beses. Ayon kay Hurley, 21 ang nasawi sa Amerika, 75 ang nasugatan. [31] Inilista sila ni Lane sa 18 namatay, 52 nasugatan. [32] Simple lang ang sinabi ni Hagedorn na, "isang-ikaapat na bahagi ng aktibong mga tropang nakikibahagi ay napatay o nasugatan". [33] Sa anumang pagtatantya, si Bud Dajo ang pinakamadugong pakikipag-ugnayan ng Himagsikang Moro.
Bunga
[baguhin | baguhin ang wikitext]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f7/4CavalryRegtCOA.jpg)
Kasunod ng tagumpay ng mga Amerikano, si Pangulong Theodore Roosevelt ay nagpadala kay Wood ng isang congratulatory cablegram, ngunit ang mga mamamahayag na nakatalaga sa Maynila ay nagpadala ng kanilang sariling account sa press. Ang mga headline ng New York Times noong Marso 11, 1906 ay nagbabasa, "MGA BABAE AT MGA BATA NA PATAY SA DIGMAANG MORO; Nakipaghalo sa mga Mandirigma at Nahulog sa Hail of Shot. APAT NA ARAW NG PAGLABAN Siyam na Daang Tao ang Napatay o Nasugatan—President Wires Congratulations to the Troops." [34]
Ang salaysay ng press tungkol sa "Moro Crater Massacre" ay bumagsak sa mga tainga. Nagkaroon pa rin ng malalim na pag-aalinlangan sa publikong Amerikano tungkol sa papel ng Amerika noong Digmaang Espanyol–Amerikano at ang mga kuwento ng mga kalupitan na isinagawa noong Digmaang Pilipino–Amerikano. Hindi rin alam ng publiko ang patuloy na karahasan sa Lalawigan ng Moro, at nabigla sila nang malaman na nagpatuloy ang pagpatay. [35] Sa ilalim ng panggigipit mula sa Kongreso, si Kalihim ng Digmaan na si William Howard Taft ay nag-cable kay Wood para sa paliwanag ng "walang kabuluhang pagpatay" sa mga kababaihan at mga bata. Sa kabila ng hindi pagiging pinuno ng pag-atake (bagaman siya ang naroroon na senior officer), tinanggap ni Wood ang buong responsibilidad. Nang matapos ang iskandalo, naupo na si Wood bilang Commander ng Philippine Division, at pinalitan siya ni General Tasker H. Bliss bilang gobernador ng Moro Province.
Noong 23 Hunyo 1906 inilathala ng Harper Weekly ang isang larawan ni Bud Dajo [36]
Mariing kinondena ni Mark Twain ang insidente sa mga artikulo. [37] [38] Bilang tugon sa pagpuna, ang paliwanag ni Wood tungkol sa mataas na bilang ng mga babae at bata na napatay ay nagsasaad na ang mga kababaihan ng Bud Dajo ay nakadamit ng mga lalaki at sumama sa labanan, at ang mga lalaki ay gumamit ng mga bata bilang mga buhay na kalasag. [39] [40] Sinusuportahan ni Hagedorn ang paliwanag na ito, sa pamamagitan ng pagbibigay ng salaysay tungkol kay Tenyente Gordon Johnston, na malubhang nasugatan ng isang babaeng mandirigma. [41] Ang pangalawang paliwanag ay ibinigay ng Gobernador-Heneral ng Pilipinas, Henry Clay Ide, na nag-ulat na ang mga kababaihan at mga bata ay collateral na pinsala, na napatay sa panahon ng mga baril ng artilerya. [39] Ang mga magkasalungat na paliwanag na ito ng mataas na bilang ng mga kababaihan at mga bata na nasawi ay nagdulot ng mga akusasyon ng isang pagtatakip, na nagdaragdag sa pagpuna. [39] Higit pa rito, ang mga paliwanag nina Wood at Ide ay magkasalungat sa ulat ni Colonel JW Duncan noong Marso 12, 1906, post-action na naglalarawan sa paglalagay ng isang machine gun sa gilid ng bunganga upang paputukan ang mga nakatira. [42] Kasunod ng mga ulat ni Duncan, maaaring ipaliwanag ang mataas na bilang ng mga non-combatants na napatay bilang resulta ng walang habas na putok ng machine-gun. [43][ pahina kailangan ]
Inakusahan siya ng ilan sa mga kritiko ni Wood na naghahanap ng kaluwalhatian sa pamamagitan ng paglusob sa bunganga sa halip na pagkubkob sa mga rebelde. Nagpakita nga si Wood ng ilang palatandaan ng pagiging isang glory hound kanina sa kanyang panunungkulan bilang gobernador ng Lalawigan ng Moro, na dinadala ang Hukbong Panlalawigan sa mga parusang pagsalakay laban sa mga cotta dahil sa mga maliliit na pagkakasala na mas mabuting ipaubaya sa mga gobernador ng distrito. Ang mabigat na kamay na ito ay nagsapanganib sa pakikipag-ugnayan sa mga mapagkaibigang datu, na minalas na ang panghihimasok ng hukbo ay isang hamon [44] Si Wood ay lubhang nangangailangan ng mga tagumpay ng militar, dahil siya ay dumaan sa isang mahirap na labanan sa Senado ng Estados Unidos dahil sa kanyang pagkakatalaga sa ranggo ng mayor. heneral, na sa wakas ay nakumpirma noong Marso 1904. Bagaman si Wood ay naglingkod bilang isang administrador sa Cuba, nakakita lamang siya ng isang daang araw ng paglilingkod sa larangan noong Digmaang Espanyol–Amerikano. [45] Si Wood ay na-promote sa pamumuno ng marami pang mga senior na opisyal, na naghain ng mga kaso ng paboritismo laban sa Pangulo at kapwa Rough Rider na si Teddy Roosevelt. Kahit na nakumpirma na ang kanyang promosyon, nagdusa pa rin ang reputasyon ni Wood. Malaki ang naidulot ng pagpayag ni Wood na tanggapin ang responsibilidad para kay Bud Dajo upang mapabuti ang kanyang reputasyon sa loob ng hukbo.
Nagtalo si Wood na ang pagkubkob (palibot) kay Bud Dajo ay imposible, dahil sa sapat na suplay ng mga rebelde, ang 11 milya (18 km) circumference ng bundok, ang makapal na kagubatan na lupain, at ang pagkakaroon ng mga nakatagong landas sa gilid ng bundok. Sa Ikalawang Labanan ng Bud Dajo, noong Disyembre 1911, si Heneral "Black Jack" Pershing (ang ikatlo at huling gobernador ng militar ng Lalawigan ng Moro) ay nagtagumpay sa pagkubkob kay Bud Dajo, sa pamamagitan ng pagputol ng lateral trail na nakapalibot sa bundok, 300 yd (270 m) pababa mula sa gilid ng bunganga. Pinutol nito ang mga Moro sa bunganga mula sa mga nakatagong daanan sa gilid ng bundok. [46] Gayunpaman, ang taktikal na sitwasyon na kinakaharap ni Pershing noong 1911 ay ibang-iba sa nakaharap kay Wood noong 1906. Ang insidente ay nagdulot ng galit sa mga katutubong tao, dahil ang Bud Dajo ay itinuturing na isang sagradong lugar sa kanila. [47] Ang mga kalupitan ay magbubunga ng mga anti-American sentiments. Ang iba pang mga Rebelyong Moro ay magaganap sa mga susunod na dekada, na magpapatuloy hanggang ika-21 siglo sa isang malayang Pilipinas. [48]
Legasiya
[baguhin | baguhin ang wikitext]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/President_Rodrigo_Duterte_shows_images_of_the_Bud_Dajo_massacre.jpg/220px-President_Rodrigo_Duterte_shows_images_of_the_Bud_Dajo_massacre.jpg)
Ang insidente ay dinala ni Pangulong Rodrigo Duterte upang punahin ang Amerika at Pangulong Barack Obama noong 2016, [49] na humahantong sa isang pagkansela ng isang nakaplanong pagpupulong kay Obama; Humingi ng tawad si Duterte kinabukasan. [50] Binanggit ni Duterte ang insidente sa pangalawang pagkakataon sa pagbatikos sa Amerika habang nananawagan na palabasin ang mga tropang Amerikano. [51]
Noong 2015, naglathala ang Moro National Liberation Front ng isang bukas na liham kay Pangulong Obama na humihiling na malaman kung bakit sinusuportahan ng Amerika ang kolonyalismong Pilipino laban sa mamamayang Moro Muslim, ang "digmaan ng genocide" ng mga Pilipino, at mga kalupitan laban sa mga Moro. Nakasaad sa liham na ang mga Moro ay lumaban at lumaban sa mga kalupitan ng mga mananakop na Pilipino, Hapon, Amerikano, at Espanyol kabilang ang Moro Crater massacre sa Bud Dajo, na ginawa ng mga Amerikano. [52]
Tingnan din
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga Sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ 1.0 1.1 Arnold, J.R. (2011). The Moro War. New York: Bloomsbury Press. pp. 151, 170. ISBN 9781608190249.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Maling banggit (Hindi tamang
<ref>
tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang:1
); $2 - ↑ Ceniza Choy, Catherine; Tzu-Chun Wu, Judy (Marso 13, 2017). Gendering the Trans-Pacific World. Brill. p. 184. ISBN 978-90-04-33610-0.
During the battle, almost everyone in the village, including women and children, were killed, an estimated 800-900 Moros.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Llanes, Ferdinand C. (2016-09-18). "Remembering Bud Dajo and Bud Bagsak". INQUIRER.net (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2024-06-19.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Benjamin R. Beede (Agosto 21, 2013). The War of 1898 and U.S. Interventions, 1898T1934: An Encyclopedia. Routledge. p. 74. ISBN 978-1-136-74691-8.
By the end of the operation, the estimated 600 Muslims in Bud Daju were wiped out.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Pershing, John J. (Hunyo 25, 2013). My Life before the World War, 1860-1917: A Memoir. University Press of Kentucky. p. 386. ISBN 978-0-8131-4198-5.
These are merely estimates, because no firm number of Moro dead was ever established.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Hagedorn 1931
- ↑ Smythe, Donald (Agosto 1962). "Pershing and the Disarmament of the Moros". Pacific Historical Review. 31 (3): 241–256. doi:10.2307/3637168. JSTOR 3637168.
{{cite journal}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ The statement from Scott comes from: Gedacht, Joshua.
- ↑ Hurley, Vic; Harris, Christopher L. (2010). Swish of the Kris, the Story of the Moros. Cerberus Books. p. 186. ISBN 9780615382425.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Twain, Mark (2017). Comments on the Moro Massacre. E-artnow. ISBN 9788026878148.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ The Formation of the Moro Province (archived from the original Error in webarchive template: Check
|url=
value. Empty. on 2008-05-12), chapter 18 of Swish of the Kris (archived from the original Error in webarchive template: Check|url=
value. Empty. on 2008-02-02), by Vic Hurley. - ↑ Hagedorn 1931
- ↑ The Battle of Bud Dajo (archived from the original Error in webarchive template: Check
|url=
value. Empty. on 2008-05-09), chapter 19 of Swish of the Kris (archived from the original Error in webarchive template: Check|url=
value. Empty. on 2008-02-02), by Vic Hurley. - ↑ Gedacht, Joshua (2009). "'Mohammedan Religion Made It Necessary to Fire:' Massacres on the American Imperial Frontier from South Dakota to the Southern Philippines". Colonial Crucible: Empire in the Making of the Modern American State (sa wikang Ingles). University of Wisconsin Press. pp. 397–409. ISBN 978-0-299-23103-3.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Lane 1978
- ↑ The Battle of Bud Dajo (archived from the original Error in webarchive template: Check
|url=
value. Empty. on 2008-05-09), chapter 19 of Swish of the Kris (archived from the original Error in webarchive template: Check|url=
value. Empty. on 2008-02-02), by Vic Hurley. - ↑ Lane 1978
- ↑ Smythe 1973
- ↑ Hagedorn 1931
- ↑ Hagedorn 1931
- ↑ The Battle of Bud Dajo (archived from the original Error in webarchive template: Check
|url=
value. Empty. on 2008-05-09), chapter 19 of Swish of the Kris (archived from the original Error in webarchive template: Check|url=
value. Empty. on 2008-02-02), by Vic Hurley. - ↑ Hagedorn 1931
- ↑ White, John R. (1928). Bullets and Bolos: Fifteen Years in the Philippine Islands. New York: The Century Co. pp. 299–313.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 25.0 25.1 25.2 The Battle of Bud Dajo (archived from the original Error in webarchive template: Check
|url=
value. Empty. on 2008-05-09), chapter 19 of Swish of the Kris (archived from the original Error in webarchive template: Check|url=
value. Empty. on 2008-02-02), by Vic Hurley. - ↑ Hagedorn 1931
- ↑ Hagedorn 1931
- ↑ The Battle of Bud Dajo (archived from the original Error in webarchive template: Check
|url=
value. Empty. on 2008-05-09), chapter 19 of Swish of the Kris (archived from the original Error in webarchive template: Check|url=
value. Empty. on 2008-02-02), by Vic Hurley. - ↑ Gedacht, Joshua (2009). "'Mohammedan Religion Made It Necessary to Fire:' Massacres on the American Imperial Frontier from South Dakota to the Southern Philippines". Colonial Crucible: Empire in the Making of the Modern American State (sa wikang Ingles). University of Wisconsin Press. pp. 397–409. ISBN 978-0-299-23103-3.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ The Battle of Bud Dajo (archived from the original Error in webarchive template: Check
|url=
value. Empty. on 2008-05-09), chapter 19 of Swish of the Kris (archived from the original Error in webarchive template: Check|url=
value. Empty. on 2008-02-02), by Vic Hurley. - ↑ The Battle of Bud Dajo (archived from the original Error in webarchive template: Check
|url=
value. Empty. on 2008-05-09), chapter 19 of Swish of the Kris (archived from the original Error in webarchive template: Check|url=
value. Empty. on 2008-02-02), by Vic Hurley. - ↑ Lane 1978
- ↑ Hagedorn 1931
- ↑ "WOMEN and CHILDREN Killed in MORO BATTLE" (PDF). The New York Times. Marso 11, 1906. Nakuha noong 24 Setyembre 2013.
{{cite news}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Lane 1978
- ↑ "The Fight on Mount Dajo". Harper Weekly. Hunyo 23, 1906. Nakuha noong 17 Hunyo 2024.
{{cite news}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Twain, Mark (2013). Delphi Complete Works of Mark Twain (Illustrated). Delphi Classics. p. 3819. ISBN 978-1-908909-12-1.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Twain, Mark (2013). Delphi Complete Works of Mark Twain (Illustrated). Delphi Classics. pp. 3777–. ISBN 978-1-908909-12-1.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 39.0 39.1 39.2 Lane 1978
- ↑ Jones, Gregg (2013). Honor in the Dust: Theodore Roosevelt, War in the Philippines, and the Rise and Fall of America's Imperial Dream. New American Library. pp. 353–354, 420. ISBN 978-0-451-23918-1.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Hagedorn 1931
- ↑ Gedacht, Joshua (2009). "'Mohammedan Religion Made It Necessary to Fire:' Massacres on the American Imperial Frontier from South Dakota to the Southern Philippines". Colonial Crucible: Empire in the Making of the Modern American State (sa wikang Ingles). University of Wisconsin Press. pp. 397–409. ISBN 978-0-299-23103-3.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Duncan, J.W. (1906). Report of Engagement with the Moro Enemy on Bud-dajo, Island of Jolo, March 5th, 6th, 7th, and 8th, 1906. Colonel J.W. Duncan, 6th Infantry., Commanding.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Lane 1978
- ↑ Lane 1978
- ↑ Smythe 1973
- ↑ Smythe, Donald (Agosto 1962). "Pershing and the Disarmament of the Moros". Pacific Historical Review. 31 (3): 241–256. doi:10.2307/3637168. JSTOR 3637168.
{{cite journal}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Hawkins, Michael C. (2011). "Managing a Massacre Savagery, Civility, and Gender in Moro Province in the Wake of Bud Dajo". Philippine Studies. 59 (1): 83–105. ISSN 0031-7837. JSTOR 42635002. PMID 21751483.
{{cite journal}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Star, Phil (Setyembre 5, 2016). "President Duterte reminds us of 1906 Bud Dajo massacre by the US troops". The Daily News. Inarkibo mula sa orihinal noong 2017-11-10.
{{cite news}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Collinson, Stephen (Setyembre 7, 2016). "Duterte's tongue the least of Obama's Philippine problem". CNN. Nakuha noong Oktubre 1, 2016.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Placido, Dharel (Setyembre 12, 2016). "Duterte: US forces in Mindanao must go". ABS-CBN News.
{{cite news}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "MEMORANDUM To: President Barack Hussein Obama From: Mindanao Tri-People (Muslim, Animist Lumad and Christian)". mnlfnet.com. Moro National Liberation Front (Misuari faction). 3 Marso 2015. Nakuha noong 3 Marso 2015.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link)