Pumunta sa nilalaman

Wayback Machine

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Wayback Machine
Uri ng sayt
Arkibo
Nagagamit saBuong mundo (maliban sa Tsina at Bahrain)
May-ariInternet Archive
URLweb.archive.org
PagrehistroOpsyonal
Nilunsad12 Mayo 1996; 28 taon na'ng nakalipas (1996-05-12) (pribado)
24 Oktubre 2001; 23 taon na'ng nakalipas (2001-10-24) (binuksan sa publiko)
Kasalukuyang kalagayanAktibo
Sinulat saJava, Python

Ang Wayback Machine ay isang digital na arkibo ng World Wide Web na itinatag ng Internet Archive, isang samahang hindi pangkalakalan na nakabase sa San Francisco, California. Nilikha noong 1996 at inilunsad sa publiko noong 2001, pinapayagan nito ang tagagamit na pumunta "pabalik sa oras" at makita kung paano tumingin ang mga pahinarya sa kanilang mga nakaraang estado. Ang mga tagapagtatag nito, sina Brewster Kahle at Bruce Gilliat, ay bumuo ng Wayback Machine upang magbigay ng "unibersal na pag-access sa lahat ng kaalaman" sa pamamagitan ng pagpapanatili ng mga naka-arkibong na mga kopya ng mga pahinang web na hindi na gumagana.

Inilunsad noong Mayo 12, 1996, ang Wayback Machine ay may higit sa 38.2 milyong mga tala sa katapusan ng 2009. Higit sa isang milyong mga pahinang web ang idinagdag araw-araw.

Noong 1996, si Brewster Kahle, tagapagtatag ng Internet Archive, at Bruce Gilliat, isang graduate student sa Massachusetts Institute of Technology (MIT), ay bumuo ng Wayback Machine bilang isang kasangkapan para sa paglikha ng isang pangkalahatang digital na aklatan, na sumusuporta sa misyon ng Internet Archive ng unibersal na pag-access sa lahat ng kaalaman.

Kasaysayan

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang wayback machine ay nagsimula sa pag-archive ng mga naka-cache na mga pahinang web noong Mayo 12, 1996.[1][2]

Inilunsad nina Brewster Kahle at Bruce Gilliat, mga tagapagtatag ng Internet Archive, ang Wayback Machine sa San Francisco, California,[3] noong Oktubre 2001,[4][5] gamit ang pangunahing dahilan ng pagtugon sa problema ng paglalaho ng mga nilalaman ng pahinarya kapag ito ay nabago o kapag ang isang pahinarya ay isinara.[6] Ang serbisyo ay nagbibigay ng paraan para sa mga tagagamit na makita ang mga naka-arkibo na bersyon ng pahinang web sa buong panahon, na tinatawag ng arkibo bilang isang "tatlong dimensiyonal na talatuntunan".[7] Nilikha nina Kahle at Gilliat ang nasabing makina na umaasa na i-arkibo ang buong internet at magbigay ng "unibersal na pag-access sa lahat ng kaalaman".[8] Ang pangalang "Wayback Machine" ay isang pag-uugnay sa isang kathang-isip na aparato, ang "Wayback Machine", na ginagamit nila Mister Peabody at Sherman sa animasyong The Adventures of Rocky and Bullwinkle and Friends.[9][10] Sa isa sa mga bahagi ng guhit-larawan, ang "Peabody's Improbable History", gumamit ang mga character ang makina upang saksihan, lumahok, at madalas na baguhin ang mga sikat na kaganapan sa kasaysayan.

Mula 1996 hanggang 2001, ang impormasyon ay pinananatili sa digital tape, habang pinapayagan ni Kahle sa paminsan-minsang panahon ang mga mananaliksik at siyentipiko na gamitin ang nasabing database.[11] Nang umabot ang arkibo ng kanilang ikalimang anibersaryo noong 2001, ito ay inilunsad at binuksan sa publiko sa isang seremonya sa Unibersidad ng California sa Berkeley.[12] Noong nainlunsad ang Wayback Machine, naglalaman na ito ng higit sa 10 bilyong mga naka-arkibo na pahina.[13] Ang datos ay naka-imbak sa malaking kumpol ng mga Linux node ng Internet Archive.[8] Paminsan-minsan, ito ay bumibisita muli at nag-arkibo ng mga bagong bersyon ng mga pahinarya.[14] Ang mga pahinarya ay maaari ring mahuli nang manu-mano sa gamit ng pagpasok ng URL ng isang pahinarya sa kahon ng paghahanap, sa kondisyon na ang pahinarya ay pumapayag sa Wayback Machine na "mag-crawl" nito at i-save ang datos.[15]

Noong Oktubre 30, 2020, nagsimulang suriin ng Wayback Machine ang kanilang nilalaman para sa mga makatotohanang impormasyon.[16] Mula noong Enero 2022, ang mga dominyo ng mga ad server ay hindi na inaarkibo.[17]

Para sa ika-25 na anibersaryo ng Internet Archive, ipinakilala ng Wayback Machine ang "Wayforward Machine" kung saan ang mga tatagamit ay pinapayagan ang mga gumagamit na "maglakbay sa internet sa [taong] 2046, kung saan ang kaalaman ay nasa [estado ng] pagkubkob".[18][19]

Mga sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ "MTV Online: Main Page – Wayback Machine". Wayback Machine. Mayo 12, 1996. Inarkibo mula sa orihinal noong Mayo 12, 1996. Nakuha noong Hulyo 17, 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  2. ↑ "Infoseek Guide – Wayback Machine". Wayback Machine. Mayo 12, 1996. Inarkibo mula sa orihinal noong Mayo 12, 1996. Nakuha noong Disyembre 16, 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. ↑ "Wayback Machine General Information". archive.org. Inarkibo mula sa orihinal noong 5 Disyembre 2019. Nakuha noong 2 Mar 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  4. ↑ "WayBackMachine.org WHOIS, DNS, & Domain Info – DomainTools". WHOIS. Inarkibo mula sa orihinal noong Mayo 14, 2020. Nakuha noong Marso 13, 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. ↑ "InternetArchive.org WHOIS, DNS, & Domain Info – DomainTools". WHOIS. Inarkibo mula sa orihinal noong Mayo 12, 2020. Nakuha noong Marso 13, 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  6. ↑ Notess, Greg R. (Marso–Abril 2002). "The Wayback Machine: The Web's Archive". Online. 26: 59–61. INIST:13517724.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  7. ↑ "The Wayback Machine", Frequently Asked Questions, inarkibo mula sa orihinal noong Setyembre 18, 2018, nakuha noong Setyembre 18, 2018{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  8. ↑ 8.0 8.1 "20,000 Hard Drives on a Mission | Internet Archive Blogs". blog.archive.org. Oktubre 25, 2016. Inarkibo mula sa orihinal noong Oktubre 20, 2018. Nakuha noong Oktubre 15, 2018.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  9. ↑ Green, Heather (Pebrero 28, 2002). "A Library as Big as the World". BusinessWeek. Inarkibo mula sa orihinal noong Disyembre 20, 2011.{{cite magazine}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  10. ↑ Tong, Judy (Setyembre 8, 2002). "Responsible Party – Brewster Kahle; A Library Of the Web, On the Web". The New York Times. Inarkibo mula sa orihinal noong Pebrero 20, 2011. Nakuha noong Agosto 15, 2011.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  11. ↑ Cook, John (Nobyembre 1, 2001). "Web site takes you way back in Internet history". Seattle Post-Intelligencer. Inarkibo mula sa orihinal noong Agosto 12, 2014. Nakuha noong Agosto 15, 2011.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  12. ↑ Mayfield, Kendra (Oktubre 28, 2001). "Wayback Goes Way Back on Web". Wired. Inarkibo mula sa orihinal noong Oktubre 16, 2017. Nakuha noong Oktubre 16, 2017.{{cite magazine}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  13. ↑ Arora, Sanjay K.; Li, Yin; Youtie, Jan; Shapira, Philip (Mayo 5, 2015). "Using the wayback machine to mine websites in the social sciences: A methodological resource". Journal of the Association for Information Science and Technology. 67 (8): 1904–1915. doi:10.1002/asi.23503. ISSN 2330-1635.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  14. ↑ Leetaru, Kalev (Enero 28, 2016). "The Internet Archive Turns 20: A Behind the Scenes Look at Archiving the Web". Forbes. Inarkibo mula sa orihinal noong Oktubre 16, 2017. Nakuha noong Oktubre 16, 2017.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  15. ↑ "Internet Archive: Wayback Machine". archive.org. Inarkibo mula sa orihinal noong Enero 3, 2014. Nakuha noong Oktubre 15, 2018.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  16. ↑ Graham, Mark (Oktubre 30, 2020). "Fact Checks and Context for Wayback Machine Pages". Internet Archive Blogs. Nakuha noong Enero 17, 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  17. ↑ http://web.archive.org/save/tpc.googlesyndication.com http://web.archive.org/save/s0.2mdn.net http://web.archive.org/save/atdmt.com http://web.archive.org/save/adbrite.com "This URL is in our block list and cannot be captured."
  18. ↑ "Internet Archive 25th Anniversary – Universal Access to All Knowledge" (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2022-01-13.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  19. ↑ "Wayforward Machine • Visit the future of the internet". Way Forward Machine (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2022-01-13.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wayback_Machine&oldid=1961835"