Tingnan ang wikitext ng Wikang Bulgaro

{{Infobox language
|name = Bulgaro
|nativename = български език<br>''bǎlgarski ezik''
|states = [[Bulgarya]], [[Turkiya]], [[Serbiya]], [[Gresya]], [[Ukranya]], [[Moldova]], [[Rumanya]], [[Albanya]], [[Kosovo]], [[Republika ng Masedonya]] at sa mga pamayanan nga mga nandarayuhan sa ibayong dagat
|region = [[Timog-silangang Europa]]
|speakers = 9 milyon
|date=2005–2012
|ref=<ref>{{cite web|title=Bulgarian language|url=https://www.questia.com/read/1E1-BulgarLan/bulgarian-language|website=The Columbia Encyclopedia, 6th ed.|publisher=[[Columbia University]] Press}}</ref><ref>{{cite web|last1=Rehm|first1=Georg|last2=Uszkoreit|first2=Hans|title=The Bulgarian Language in the European Information Society|url=http://link.springer.com/chapter/10.1007%2F978-3-642-30168-1_8|publisher=[[Springer Science+Business Media]]}}</ref><ref>{{cite book|last1=Strazny|first1=Philipp|title=Encyclopedia of Linguistics: M-Z|date=2005|publisher=Fitzroy Dearborn|isbn=1579583911|page=958|edition=1|url=http://www.academia.edu/7871376/Encyclopedia_of_Lingguistics_Volume_1|access-date=2016-02-23|archive-date=2017-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20170112165039/http://www.academia.edu/7871376/Encyclopedia_of_Lingguistics_Volume_1|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite book|title=Britannica Concise Encyclopedia|date=2008|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=https://books.google.bg/books?id=ea-bAAAAQBAJ&pg=PA292&dq=language+bulgarian+nine+million&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=language%20bulgarian%20nine%20million&f=false}}</ref>
|familycolor = Indo-European
|fam1 = [[Mga wikang Indo-Europeo|Indo-Europeo]]
|fam2 = [[Mga wikang Balto-Eslabo|Balto-Eslabo]]
|fam3 = [[Mga wikang Eslabo|Eslabo]]
|fam4 = [[Mga wikang Katimugang Eslabo|Katimugang Eslabo]]
|fam5 = Silanganing Katimugang Eslabo
|dia1 = [[Dialects of Bulgarian|Bulgarian dialects]]
|script = [[Alpabetong Siriliko|Siriliko]] ([[alpabetong Bulgaro]])<br>[[Alpabetong braille ng Bulgaro|Braille ng Bulgaro]]<br>[[Alpabetong Latin|Latin]] ([[Banat Bulgarian dialect|Banat Bulgarian]])
|nation = {{BUL}}<br>{{EU}}
|minority = {{CZE}}<ref>{{cite web|url=http://www.vlada.cz/assets/ppov/rnm/dokumenty/mezinarodni-dokumenty/duvodova_zprava_vlada_2005.pdf |title=Národnostní menšiny v České republice a jejich jazyky |trans_title=National Minorities in Czech Republic and Their Language |publisher=Government of Czech Republic|page=2 |quote=Podle čl. 3 odst. 2 Statutu Rady je jejich počet 12 a jsou uživateli těchto menšinových jazyků: [...], srbština a ukrajinština |language=Czech}}</ref><br>{{HUN}}<br>{{ROM}}<br>{{SRB}}<br>{{SVK}}<br>{{UKR}}
|agency = [http://www.ibl.bas.bg Surian ng Wikang Bulgaro] sa Akademiya ng Agham ng Bulgarya (Институт за български език към Българската академия на науките (БАН))
|iso1=bg
|iso2=bul
|iso3=bul
|glotto=bulg1262
|glottorefname=Bulgarian
|lingua=53-AAA-hb < [[South Slavic languages|53-AAA-h]]
|notice=IPA
|map=
|mapcaption=Ang mundong Bulgaropono: {{Legend|#0080FF|mga rehiyon kung saan ang Bulgaro ay wika ng mayorya}} {{Legend|#88C4FF|mga rehiyon kung saan ang Bulgaro ay wika ng mahalagang minorya}}
}}
Ang '''Bulgaro''' (''bălgarski'') ay isang [[Pamilya ng mga wikang Indo-Europeo|wikang Indo-Europeo]] na kasapi ng sangay Timog ''Slavonic'' ng mga [[Pamilya ng mga wikang Slavonic|wikang Slavonic]].

== Distribusyon ==
Bulgaro ang [[opisyal na wika]] ng [[Bulgaria]]. Sinasalita din ito sa [[Canada]], [[Gresya]], [[Hungary]], [[Israel]], [[Moldova]], [[Republika ng Masedonya]], [[România]], [[Rusya]], [[Serbia]], [[Turkiya]], [[Ukraine]], [[Nagkakaisang Kaharian]] (UK), at sa [[Estados Unidos]]. Pinapalagay sa 12 milyon ang kabuuang bilang ng mga katutubong tagapagsalita ng Bulgaro.

Ayon sa ilang mga [[linggwistika|linggwista]], kasama na ang halos lahat ng mga nasa Bulgaria at Gresya, ang [[wikang Masedonyo]] ay isang rehyonal na [[diyalekto]] lamang ng Bulgaro.

== Mga pangkalahatang katangian ==
Nagpapakita ang Bulgaro ng maraming mga innobasyong linggwistiko na nagpapatanyag dito mula sa iba pang mga wikang ''Slavonic'', kasama na ang pagkawala ng deklinasyong pampangngalan, ang pagkadevelop ng isang hinuhulaping tiyak na pantukoy (posibleng minana mula sa naunang wika ng mga Bulgaro), ang kawalan ng anyong pawatas ng mga pandiwa, at ang pagpapanatili ng sistemang pampandiwang proto-''Slavonic''. May mga iba’t ibang anyong pampandiwa na ginagamit upang magpahayag ng mga kilos na di-nasaksihan, ikwinento muli, o dinududa.

Bahagi ang Bulgaro sa unyong linggwistikong Balkan, kung saan kasama din ang [[Wikang Griyego|Griyego]], [[Wikang Romanian|Romanian]], [[Wikang Albanes|Albanes]], at ang ilang mga diyalekto ng [[Wikang Serbyo|Serbyo]]. Karamihan sa mga wikang ito ang nagtatanyag ng mga karakteristikang binanggit sa itaas (e.g., tiyak na pantukoy, pagkawala ng pawatas, komplikadong sistemang pampandiwa) atbp. Gayumpaman, tila natatatangi ang Bulgaro mula sa ibang mga wikang ''Slavonic'' dahil sa kawalan nito ng deklinasyong pang-''case'' (kahit na maaaring sabihin na isa itong lohikong development ng “Balkanisasyon”). Ang mga anyong pampandiwang “di-nasaksihang kilos” ay ipinapalagay ng ilang mga linggiwsta sa impluwensiya ng [[Wikang Turko|Turko]].

== Alpabeto ==
Mayroong 30 titik ang alpabetong Bulgaro. Binibigay sa sumusunod na teybol ang mga titik na ito:<table style="POSITION: relative; TEXT-ALIGN: center" cellSpacing="0" cellPadding="6" align="center">
  <tr>

    <td>
    <p dir="ltr">А а</td>
    <td>Б б</td>
    <td>В в</td>
    <td>Г г</td>
    <td>Д д</td>
    <td>Е е</td>
    <td>Ж ж</td>
    <td>З з</td>
    <td>И и</td>
    <td>Й й</td>
  </tr>
  <tr>
    <td>К к</td>
    <td>Л л</td>
    <td>М м</td>
    <td>Н н</td>
    <td>О о</td>
    <td>П п</td>
    <td>Р р</td>
    <td>С с</td>
    <td>Т т</td>
    <td>У у</td>
  </tr>
  <tr>
    <td>Ф ф</td>
    <td>Х х</td>
    <td>Ц ц</td>
    <td>Ч ч</td>
    <td>Ш ш</td>
    <td>Щ щ</td>
    <td>Ъ ъ</td>
    <td>Ь ь<sup>1</sup></td>
    <td>Ю ю</td>
    <td>Я я</td>
  </tr>
</table>

<sup>1</sup> pinapalambot ang mga patinig bago ng '''о'''

Kumakatawan ang karamihan sa mga titik sa alpabetong Bulgaro sa isang espesipikong tunog lamang. Tatlong titik ang kumakatawan sa isahang pagbigkas ng magkasamang tunog: ang '''щ''' /ʃt/, '''ю''' /ju/, at '''я''' /ja/. Dalawang tunog ang walang sariling titik na nakatalaga para sa kanila: ang '''дж''' /dʒ/ at '''дз''' /dz/. Hindi binibigkas ang titik '''ь''', ngunit pinapalambot nito ang anumang patinig na nauuna bago ang '''о'''.

== Leksis ==
Karamihan sa stak ng mga salita ng Modernong Bulgaro ay binubuo ng mga deribasyon ng ''reflexes'' ng mga 2000 salitang minana mula sa proto-''Slavonic'' sa pamamagitan ng Sinauna at Kalagitnaang Bulgaro. Hindi gaano kahalaga ang impluwensiya ng wika ng mga sinaunang Bulgaro, at kulang pa sa 200 salitang may pinagmulan sa wika ng mga sinaunang Bulgaro ang pa ring ginagamit sa Modernong Bulgaro. Sa gayon, bumubuo ng 70–75% ng stak ng mga salita ng wika ang mga katutubong katawagang leksiko ng Bulgaro.

Ang natitirang 25–30% ay mga salitang hiram mula sa iba’t ibang wika, gayon din sa mga deribasyon ng mga ito. Ang mga wikang nag-ambag nang pinakamalaki sa Bulgaro ay ang [[Wikang Latin|Latin]] at [[Wikang Griyego|Griyego]] ang (karamihan internasyonal na terminolohiya) at, sa hindi gaanong malawak na sakop, ang [[Wikang French|French]] at [[Wikang Ruso|Ruso]]. Ang malawak na karamihan ng mga mabibilang na salitang hiram mula sa [[Wikang Turko|Turko]] (at sa pamamagitan nito, mula sa [[Wikang Arabo|Arabo]] at [[Wikang Persa|Persa]]) na napasok sa Bulgaro noong panahon ng pamumunong [[Imperyong Otomano|Otomano]] ay napalitan na halos ng mga katawagang katutubo o mga hiram mula sa ibang mga wika. Tulad ng halos sa buong mundo, ang [[Wikang Inggles|Inggles]] ang nagkakaroon ng pinakamalaking impluwensiya sa Bulgaro sa mga kamakailang dekada.

== Mga karaniwang ekspresyon sa Bulgaro ==

* Здравей (Zdravej) — ''Hello'' (pormal)
* Здрасти (Zdrasti) — ''Hi!'' (di-pormal)
* Добро утро (Dobro utro) — Magandang umaga
* Добър ден (Dobăr dan) — Magandang araw
* Добър вечер (Dobăr večer) — Magandang gabi
* Лека нощ (Leka nošt) — ''Good night''
* Довиждане (Doviždane) — Paalam
* Как си (Kak si?) — Kamusta ka?
* Добре съм (Dobre săm) — Okey lang ako
* Всичко най-хубаво (Vsičko naj-hubavo) — ''All the best''
* Поздрави (Pozdravi) — ''Regards''
* Благодаря (Blagodarja) — Salamat

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

== Mga kawing panlabas ==
{{Interwiki|code=bg}}
* [http://www.sprachprofi.de.vu/english/bul.htm Libreng ''resources'' para sa mga mag-aaral] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040219011814/http://www.sprachprofi.de.vu/english/bul.htm |date=2004-02-19 }}
* [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=BLG Ulat ng Ethnologue para sa Bulgaro]
* [http://sa.dir.bg/ Diksiyonaryong Inggles-Bulgaro] mula sa [http://sa.dir.bg/sa.htm SA Dictionary]
* [http://www.websters-online-dictionary.org/definition/Bulgarian-english/ Diksiyonaryong Inggles-Bulgaro] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120223164907/http://www.websters-online-dictionary.org/ |date=2012-02-23 }} mula sa [http://www.websters-online-dictionary.org Edisyong Rosetta ng Webster’s Online Dictionary]

[[Kategorya:Pamilya ng mga wikang Slavonic|Bulgaro]]