Watawat ng Aserbayan

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya

Watawat ng Republic of Azerbaijan
}}
Paggamit Pambansang watawat at ensenya National flag and ensign Padron:IFIS National flag and ensign Vexillological description
Proporsiyon 1:2
Pinagtibay 9 Nobyembre 1918; 105 taon na'ng nakalipas (1918-11-09) (re-adopted on 5 Pebrero 1991; 33 taon na'ng nakalipas (1991-02-05))
Disenyo A horizontal tricolour of bright blue, red, and green, with a white crescent and an eight-pointed star centred on a red band
Disenyo ni/ng Ali bey Huseynzade

Ang pambansang watawat ng Azerbaijan (Aseri: Azərbaycan bayrağı), kadalasang tinutukoy sa Azerbaijani bilang üçrəngli bayraq (Ingles: Tricolor flag), ay isang pahalang na tricolor na nagtatampok ng tatlong magkaparehong laki ng mga bar ng maliwanag na asul, pula, at berde; isang puting gasuklay; at isang nakasentro eight-pointed star. Ang watawat ay naging nangingibabaw at pinakakilalang simbolo ng Azerbaijan. Ang maliwanag na asul ay kumakatawan sa Turkic na pamana ng Azerbaijan, ang pula ay kumakatawan sa pag-unlad, at ang berde ay kumakatawan sa Islam, na siyang karamihang relihiyon ng Azerbaijan.

Ang Azerbaijani Flag Day, na ginaganap taun-taon tuwing ika-9 ng Nobyembre, ay itinatag ng Batas Blg. 595 noong ika-17 ng Nobyembre 2009. Ang araw ay ginugunita ang unang opisyal na pagpapatibay ng tatlong kulay bilang isang [[pambansa] bandila]] ng Azerbaijan Democratic Republic, na naganap noong 9 Nobyembre 1918. Ang watawat ay ginamit ng republika hanggang 1920 pagsalakay ng Sobyet sa Azerbaijan. Ibinalik ito, na may kaunting pagkakaiba-iba sa mga kulay at sukat, noong 5 Pebrero 1991 kasunod ng kalayaan ng bansa mula sa Soviet Union.

Ang watawat ay tinutukoy sa pambansang konstitusyon at dalawang beses na binanggit sa pambansang awit, Azərbaycan marşı. Sa lupa, ang watawat ay ginagamit bilang sibil, estado at watawat ng digmaan; sa dagat, ito ay ginagamit bilang sibil, estado, mga bandila ng hukbong-dagat, at ang naval jack. Kinokontrol ng batas ng Azerbaijani ang paggamit at pagpapakita ng watawat, pinoprotektahan ito mula sa kalapastanganan. Ang bandila ay mayroon ding opisyal na katayuan sa Nakhchivan, isang autonomous na republika sa loob ng Azerbaijan.[1]

Kasaysayan[baguhin | baguhin ang wikitext]

Azerbaijan Democratic Republic (1918–1920)[baguhin | baguhin ang wikitext]

Watawat ng Azerbaijan sa pagitan ng 21 Hunyo at 9 Nobyembre 1918
Talaksan:Flag of Azerbaijan Republic na ginawa ni Mammad Amin Rasulzade.jpg
ADR flag na ginawa ni Mammad Amin Rasulzade noong mga taon ng pangingibang-bansa

Noong 28 Mayo 1918, ang Azerbaijan Democratic Republic (ADR) nagdeklara ng kalayaan. Ang isa sa mga unang aksyon ng republika ay ang pag-ampon ng mga pambansang simbolo. Sa pagkuha ng inspirasyon mula sa flag of the Ottoman Empire, pinagtibay ng ADR ang unang bandila ng estado nito noong 21 Hunyo 1918, na naglalarawan ng isang puting gasuklay at isang puting walong puntos na bituin sa isang pulang background.{ {sfn|Vasilevich|2014|p=97}}[2] Ang bagong bandila ay halos magkapareho sa lumang bandila ng Ottoman Empire, na nagtampok din ng eight-pointed star hanggang 1844 nang mapalitan ito ng five-pointed star.[3][4] Ang pagkakatulad ng mga flag sumasalamin sa hegemonya ng Ottoman Empire noong panahong iyon, gayundin ang etnikong pagkakamag-anak sa pagitan ng Turkic na populasyon ng ADR at ang Ottoman Empire.[5]

Sa loob ng ilang buwan, nagsimulang tanungin ang bagong pinagtibay na watawat dahil eksklusibo itong kumakatawan sa Turkismo.[6] Kaya, iminungkahi na gumawa ng bagong bandila. Ang bagong bandila ay upang ipakita ang tatlong ideya: Turkism, Islamism at ang pagnanais para sa pag-unlad. Ang mga ideyang ito ay sumasalamin sa opisyal na ideolohiya ng ADR, na "Turkicization, Islamicization, and Modernization".[7][8][9] Ang pagbuo ng mga ideyang ito ay naimpluwensyahan ng gawain ng ideologist ng Islam Jamal al-Din al-Afghani na, sa kanyang mga aklat na "The Philosophy of National Unity and the True Essence of Religious Unification" at "Islamic Unity", ay sumulat na ang pag-unlad ng mga taong Muslim ay posible sa ilalim ng kondisyon ng relihiyosong konsolidasyon, pambansang pagkakaisa at ang pag-aaral ng mga progresibong tradisyon ng European statehood.[10]

Noong 9 Nobyembre 1918, isang draft ng na-update na bandila ng estado ang naaprubahan. Nilikha ni Ali bey Huseynzade,[11] ang bagong watawat ay isang pahalang na tatlong kulay ng asul, pula at berde na may puting gasuklay at may walong puntos na bituin na inilagay sa gitna .[12][3]

Noong 7 Disyembre 1918, ang na-update na watawat ng estado ay itinaas sa ibabaw ng gusali ng parliyamento ng Azerbaijan. Sa isang talumpati sa parlyamento, Mammad Amin Rasulzade, ang Azerbaijani National Council chairman na nagdeklara ng kalayaan ng ADR, ay nagsabi: "[...] at sa kadahilanang ito, mga ginoo, itinaas ng National Council itong tatlong kulay na watawat, na kumakatawan sa Azerbaijan, at ang watawat na ito, ang simbolo ng Turkic na soberanya, kulturang Islamiko, at modernong kapangyarihang Europeo, ay palaging lilipad sa itaas natin. Ang watawat na ito, kapag itinaas, ay hindi na muling bababa".[13][14]

Paggamit ng bandila ng Azerbaijan Democratic Republic pagkatapos ng 1920[baguhin | baguhin ang wikitext]

Pagkatapos ng pagbagsak ng Azerbaijan Democratic Republic noong Abril 1920 kasunod ng pagsalakay ng Pulang Hukbo, ang kanilang watawat ay ginamit ng mga organisasyong emigrante sa labas ng Soviet Union. Noong World War II, ang watawat ng ADR ay ginamit ng mga batalyon ng Azerbaijani Legion, na mga pormasyong militar ng etnikong Azerbaijanis na lumalaban sa panig ng Nazi Germany. Inilalarawan sa mga manggas na emblema ng mga uniporme ng Azerbaijan Legion ang tatlong pahalang na pantay na guhit ng asul, pula at berde; isang puting gasuklay; at isang limang-tulis na bituin sa isang pulang field.[14][15]

Ang watawat ng ADR ay ginamit noong isang kongreso ng mga Azerbaijani na pinamumunuan ng dating Soviet Azerbaijani major Abdurrahman Fatalibeyli, na ginanap sa Berlin, Germany noong 6 Nobyembre 1943.[16] Noong 1922, tumakas si Mammad Amin Rasulzade mula sa Soviet Russia, sa pamamagitan ng Finland at sa Turkey. Habang naroon noong 1952, gumawa siya ng kopya ng watawat ng ADR, na kalaunan ay ibinigay niya sa kanyang kaibigang si Gulmirza Baghirov. Palihim na dinala ni Baghirov ang watawat sa Azerbaijan at isinabit ito sa kanyang tahanan sa Maştağa noong 1976.[17] Ibinigay ito sa National Museum of History of Azerbaijan noong Hulyo 2003 at mula noon ay itinago sa museo.[18]

Noong 1956, isang nagpoprotesta na nagngangalang Jahid Hilaloghlu ang nagtaas ng watawat ng ADR sa ibabaw Maiden Tower sa Baku, na nagpapakita ng kanyang pagsuway sa Soviet Azerbaijan. Si Hilaloghlu ay sinentensiyahan ng apat na taong pagkakakulong at ang kanyang tagasuporta na si Chingiz Abdullayev ay na-institutionalize.<ref>İsmayıllı, Sevda. "Sovet vaxtı Azərbaycan bayrağını Qız Qalasından asan Cahid Hilaloğlu kimdir?" [Sino si Jahid Hilaloglu, ang taong nagtaas ng bandila ng Azerbaijani mula sa Maiden Tower noong panahon ng Sobyet?]. Azadliq Radiosu (sa Azerbaijani). Nakuha noong 1 Mayo 2022.</ ref>

Azerbaijan SSR (1920–1991)[baguhin | baguhin ang wikitext]

Pangunahing artikulo: Watawat ng Azerbaijan SSR
Watawat ng Soviet Azerbaijan sa pagitan ng 1952 at 1990. Ratio: 1:2

Noong 28 Abril 1920, ang Azerbaijan ay naging isang republika ng Sobyet, bilang Azerbaijan Soviet Socialist Republic (Soviet Azerbaijan). Ang mga watawat ng estado ng Azerbaijan Democratic Republic ay ipinagbawal sa panahong ito.[19][20] Habang nasa ilalim ng pamamahala ng Sobyet, ang Soviet Azerbaijan ay gumamit ng walo iba't ibang bandila. Karamihan sa mga flag ay bahagyang nag-iba. Ang mga adaptasyon ay resulta ng magulong mga unang taon ng Unyong Sobyet sa Caucasus. Ang unang hindi opisyal na watawat ng Soviet Azerbaijan ay ginamit sa panahon ng pananakop ng Sobyet sa Baku noong 28 Abril 1920.[21]

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. ↑ "The Konstitusyon ng Nakhchivan Autonomous Republic". Nakhchivan Autonomous Republic. 30 September 2023. Artikulo 10. Ang mga simbolo ng Nakhchivan Autonomous State: Ang mga simbolo ng estado ng Nakhchivan Autonomous Republic ay ang bandila ng estado, sagisag ng Azerbaijan Republic at ang pambansang awit ng Azerbaijan Republic.
  2. ↑ Ahmedov 2010, p. 22.
  3. ↑ 3.0 3.1 Vasilevich 2014, p. 97.
  4. ↑ Marshall 2017, p. 100.
  5. ↑ Swietochowski 1995, p. 69.
  6. ↑ Swietochowski 1995, p. 71.
  7. ↑ Tokluoglu 2005, p. 734.
  8. ↑ Suny 1996, p. 219.
  9. ↑ Swietochowski & Collins 1999, p. 54.
  10. ↑ Ahmedov 2010, p. 23.
  11. ↑ Smith 2001, p. 13.
  12. ↑ Heydarov & Bagiyev 2005, p. 11.
  13. ↑ Hasanli 2015, p. 148.
  14. ↑ 14.0 14.1 Fərhadoğlu, Tapdıq (9 Nobyembre 2021). BCn%C3%BC-qeyd-olunur-/6305616.html "Azərbaycanda Dövlət Bayrağı Günü qeyd olunur" [Ipinagdiriwang ng Azerbaijan ang Araw ng Watawat ng Estado]. Voice of America (sa Azerbaijani). Nakuha noong 30 Abril 2022. {{cite web}}: Check |url= value (tulong)[patay na link]
  15. ↑ Drobyazko & Karaschuk 1999, p. 17.
  16. ↑ Yaqublu 2009, p. 262.
  17. ↑ "'Yaşıl donlu, mavi gözlü, al yanaqlı sevdiyim…'" [One I love with a green dress, blue eyes, red cheeks…]. Azadliq Radiosu (sa Azerbaijani). 9 Nobyembre 2017. Nakuha noong 1 Mayo 2022.
  18. ↑ [http: //azhistorymuseum.gov.az/az/news/3452 "Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində tarixi Cümhuriyyət bayrağımız mühafizə olunur"] [Ang ating makasaysayang watawat ng Republikano ay napanatili sa National History Museum ng Azerbaijan]. National Museum of History of Azerbaijan (sa Azerbaijani). 27 Mayo 2021. Nakuha noong 1 Mayo 2022. {{cite web}}: Check |url= value (tulong)
  19. ↑ Goltz 1998, p. 72.
  20. ↑ Altstadt 2017, p. 49.
  21. ↑ Pope 2005, p. 116.
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Watawat_ng_Aserbayan&oldid=2094614"