Digmaang Israel–Hamas ng 2023

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
  Piraso ng Gaza
  Mga lugar na nilikas sa loob ng Israel
                     Pinakamalaking lawak ng pagsulong ng Palestino
                     Mga lugar sa loob ng Piraso ng Gaza na iniutos na lisanin ng Israel

Ang Digmaang Israel–Hamas ng 2023 ay isang patuloy na labanang militar sa pagitan ng Israel at mga militanteng Palestinong pangkat na pinamumunuan ng Hamas.[1][a] Nagsimula ang labanan noong Oktubre 7, 2023,[2][3][4] na may pag-atake ng mga barerang raket na hindi bababa sa 3,000 raket na inilunsad mula sa Piraso ng Gaza laban sa Israel.[5] Kaagapay nito, tinatayang 2,500 militanteng Palestino ang sinira ang sagabal sa Gaza–Israel, na inaatake ang mga base militar at pinatay ang mga sibilyan sa mga karatig na mga pamayanang Israeli.[6] Hindi bababa sa 1,400 Israeli ang napatay[7] kabilang ang 260 kataong pinatay sa isang pistang pangmusika.[8][9][10] Ang mga binihag na sibilyang di-armado at mga kinuhang sundalong Israeli ay dinala din sa Piraso ng Gaza, kabilang ang mga babae at bata.[11][12][13][14]

Tumugon ang Israel ng kontra-opensiba sa sorpresang pag-atake,[15] at pormal na nagdeklera ang Israel ng digmaan laban sa Hamas pagkalipas ng isang araw.[15]

Kaligiran[baguhin | baguhin ang wikitext]

Kasunod ng Digmaang Anim na Araw noong 1967 na naganap sa pagitan ng Israel at isang koalisyon ng mga estadong Arabo, sinakop ng Israel ang mga teritoryo ng Palestina, kabilang ang Piraso ng Gaza na dating sakop ng Ehipto. Nagsimula ang proseso ng normalisasyon ng Arab-Israeli noong dekada 1970s, kung saan natapos ang ikaapat at huling digmaan sa pagitan ng mga estadong Arabo at Israel noong 1973 at isang Israeli-Egyptian peace treaty ang nilagdaan noong 1979.[16] Noong 1987, nagsimula ang Unang Intifada, isang popular na pag-aalsa ng mga Palestino laban sa pananakop ng Israel.[17] Tumagal ang labanan ng limang taon at natapos sa Oslo Accords, na lumikha ng Palestinian National Authority at hinati ang Kanlurang Pampang sa tatlong administratibong lugar.[18] Kasunod ng kabiguan ng mga kasunod na usapang pangkapayapaan sa Camp David Summits noong 2000, muling tumaas ang karahasan noong Ikalawang Intifada, na nagtapos sa Sharm el-Sheikh Summit at pag-alis ng militar ng Israel mula sa Gaza noong 2005 at mga kasunod na pagbara.[19]

Nagwagi sa halalang pambatasan ng Palestina noong 2006 ang Hamas, isang militanteng grupong Islamista, at isang labanan sa Piraso ng Gaza sa pagitan ng Hamas at ng Fatah ang sumunod, na humantong sa pagsakop ng Hamas sa pamamahala ng Gaza, at higit pang tumitinding tensyon sa Israel.[20] Nagpataw ng isang blockade ang Israel, kasama ang Ehipto, na lubhang pininsala ang ekonomiya ng Gaza, at itinuturing bilang isang anyo ng kolektibong parusa ng mga international rights groups.[21] Ipinagtanggol ang blockade na ito ng Israel na kinakailangan upang maiwasan ang pagpasok ng mga armas at mga gamit na dalawahan sa teritoryo. Hindi na nagsagawa ng pambansang halalan nag Palestinong Awtoridad mula noong 2006.

Mga pananda[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. ↑ Kabilang sa tala ng mga pangkat ang Hamas, Islamikong Jihad, Prenteng Popular para sa Liberasyon ng Palestina, Prenteng Demokratiko para sa Liberasyon ng Palestina at ang Yungib ng mga Leon.

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. ↑ Simpson, John (11 Oktubre 2023). "Why BBC doesn't call Hamas militants 'terrorists' - John Simpson". BBC News (sa Ingles). Nakuha noong 12 Oktubre 2023.
  2. ↑ Beauchamp, Zack (7 Oktubre 2023). "Why did Hamas invade Israel?". Vox (sa Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 7 Oktubre 2023. Nakuha noong 7 Oktubre 2023.
  3. ↑ Erlanger, Steven (7 Oktubre 2023). "An Attack From Gaza and an Israeli Declaration of War. Now What?". The New York Times (sa Ingles). ISSN 0362-4331. Inarkibo mula sa orihinal noong 7 Oktubre 2023. Nakuha noong 11 Oktubre 2023.
  4. ↑ United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA) (9 Oktubre 2023). "Fact Sheet: Israel and Palestine Conflict (9 October 2023)" (Paglabas sa mamamahayag). ReliefWeb (sa Ingles). United Nations (UN). Inarkibo mula sa orihinal noong 13 Oktubre 2023. Nakuha noong 13 Oktubre 2023. On Saturday, 7 October — a Jewish sabbath day, the end of the weeklong Jewish festival of Sukkot, and a day after the 50th anniversary of the Yom Kippur War — Hamas and other Palestinian armed groups launched Operation al-Aqsa Flood, a coordinated assault consisting of land and air attacks into multiple border areas of Israel.
  5. ↑ "Around 1,000 dead in Israel-Hamas war, as Lebanon's Hezbollah also launches strikes". South China Morning Post (sa Ingles). 8 Oktubre 2023. Inarkibo mula sa orihinal noong 8 Oktubre 2023. Nakuha noong 9 Oktubre 2023.
  6. ↑ Times, The New York (10 Oktubre 2023). "Hamas Leaves Trail of Terror in Israel". The New York Times (sa Ingles). ISSN 0362-4331. Nakuha noong 14 Oktubre 2023.
  7. ↑ Israel targets northern Gaza with barrage of airstrikes (sa Ingles)
  8. ↑ Gillett, Francesca (8 Oktubre 2023). "How an Israel music festival turned into a nightmare after Hamas attack". BBC News. Inarkibo mula sa orihinal noong 8 Oktubre 2023. Nakuha noong 8 Oktubre 2023.
  9. ↑ Tabachnick, Cara (8 Oktubre 2023). "Israelis search for loved ones with posts and pleas on social media" (sa Ingles). CBS News. Inarkibo mula sa orihinal noong 8 Oktubre 2023. Nakuha noong 8 Oktubre 2023.
  10. ↑ "Thousands flee rocket and gunfire at all-night desert 'Nature Party'; dozens missing". The Times of Israel. 7 Oktubre 2023. Inarkibo mula sa orihinal noong 7 Oktubre 2023. Nakuha noong 8 Oktubre 2023.
  11. ↑ McKernan, Bethan (7 Oktubre 2023). "Hamas launches surprise attack on Israel as Palestinian gunmen reported in south". The Guardian. Inarkibo mula sa orihinal noong 7 Oktubre 2023. Nakuha noong 7 Oktubre 2023.
  12. ↑ "Video appears to show Hamas taking Israeli civilian hostage". NBC News. 7 Oktubre 2023 – sa pamamagitan ng YouTube.
  13. ↑ "Holocaust survivor who uses a wheelchair was dragged into Gaza as Israel-Hamas war rages on". USA TODAY (sa Ingles). Nakuha noong 12 Oktubre 2023.
  14. ↑ "Hamas says it has enough Israeli captives to free all Palestinian prisoners". Al Jazeera. Inarkibo mula sa orihinal noong 7 Oktubre 2023. Nakuha noong 7 Oktubre 2023.
  15. ↑ 15.0 15.1 George, Susannah; Dadouch, Sarah; Parker, Claire; Rubin, Shira (9 Oktubre 2023). "Israel formally declares war against Hamas as more than 1,000 killed on both sides". The Washington Post (sa Ingles). ISSN 0190-8286. Nakuha noong 12 Oktubre 2023.
  16. ↑ "Israeli-Egyptian Peace: Forty Years After the 1973 War and Holding". Washington Institute (sa Ingles). Nakuha noong 6 Mayo 2024.
  17. ↑ "Intifada". Encyclopedia Britannica (sa Ingles). 6 Mayo 2024. Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Nobyembre 2023. Nakuha noong 16 November 2023.
  18. ↑ "What are areas A, B, and C of the occupied West Bank?". Al Jazeera (sa Ingles). 11 Setyembre 2019. Nakuha noong 6 Mayo 2024.
  19. ↑ Salam, Yasmine (9 Oktubre 2023). "Gaza Strip explained: Who controls it and what to know". NBC News (sa Ingles). Nakuha noong 6 Mayo 2024.
  20. ↑ Kane, Alex; Cohen, Mari; Shamir, Jonathan; Scher, Isaac (10 Oktubre 2023). "The Hamas Attacks and Israeli Response: An Explainer". Jewish Currents. Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Oktubre 2023. Nakuha noong 9 Mayo 2024.
  21. ↑ Ackerman, Seth (4 Enero 2024). "There was an Iron Wall in Gaza". Jacobin. Inarkibo mula sa orihinal noong 5 Enero 2024. Nakuha noong 9 Mayo 2024. The unemployment rate soared to "probably the highest in the world", four-fifths of the population were forced to rely on humanitarian assistance, three-quarters became dependent on food aid, more than half faced "acute food insecurity", one in ten children were stunted by malnutrition, and over 96 percent of potable water became unsafe for human consumption.
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Digmaang_Israel–Hamas_ng_2023&oldid=2110230"