Haplorhini

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya

Haplorhines
Temporal na saklaw: Paleocene-Holocene
Hamadryas baboon (Papio hamadryas)
Klasipikasyong pang-agham e
Dominyo: Eukaryota
Kaharian: Animalia
Kalapian: Chordata
Hati: Mammalia
Orden: Primates
Suborden: Haplorhini
Pocock, 1918[1]
Infraorders


sister: Strepsirrhini

Kasingkahulugan

Simia

Ang mga haplorhine na may tuyong ilong na mga primado ay mga kasapi ng kladong Haplorhini: ang prosimian na mga tarsier at ang mga anthropoid. Ang mga anthropod ang mga catarrhine (mga Lumang Daigdig na unggoy at mga ape kabilang ang mga tao) at ang mga platyrrhines (mga Bagong Daigdig na unggoy). Ang mga omomyid ay isang ektstinkt na pangkat ng mga prosimian na pinaniniwalaang mas malapit na nauugnay sa mga tarsier kesa sa anumang mga strepsirrhines at itinuturing na pinaka-primitibong mga haplorhine.

Klasipikasyon at ebolusyon[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang mga pagtatantiyang molekular sa genome na mitokondrial ay nagmumungkahing ang Haplorhini at ang kapatid nitong kladong Strepsirrhini, ay naghiwalay noong 74 milyong taong ang nakakalipas ngunit walang koronang mga primadong fossil ang alam sa simula ng Eocene, 56 milyong taon ang nakakalipas.[2] Ang parehong pagsisiyasat na molekular ay nagmungkahing ang impraorden na Tarsiiformes an ang tanging nabubuhay na pamilya ang tarsier (Tarsiidae) ay sumanga mula haplorhine mga 70 milyong taon ang nakakalipas.[2] Ang fossil na Archicebus ay pareho sa pinakakamakailang ninuno sa panahong ito.

Ang ibang pangunahing klado sa loob ng Haplorhini, ang mga simian (o mga anthropoid) na nahahati sa dalawang parvorden: Platyrrhini ( ang New World monkeys) at Catarrhini (ang Old World monkey at mga bakulaw). Ang Bagong Daigdig na Unggoy ay humiwalay sa mga catarrhine noong mga 35 - 40  milyong taon ang nakakalipas[3] at may pinagmulang Aprikano,[4] samantalang ang mga bakulaw (Hominoidea) ay humiwalay mula sa Lumang Daigdig na Unggoy (Cercopithecoidea) noong mga 25  milyong taon ang nakakalipas.[5]

Ang sumusunod ang talaan ng mga nabubuhay na pamilyang haplorhine at mga lugar nila sa Orden na Primates:[6][7]

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. Pocock, R. I. (1918-03-05). "On the External Characters of the Lemurs and of Tarsius". Proceedings of the Zoological Society of London (sa Ingles). 88 (1–2): 19–53. doi:10.1111/j.1096-3642.1918.tb02076.x. ISSN 0370-2774.
  2. 2.0 2.1 Pozzi, Luca; Hdgson, Jason A.; Burrell, Andrew S.; Sterner, Kirstin N.; Raaum, Ryan L.; Disotell, Todd R. (28 February 2014). "Primate phylogenetic relationships and divergence dates inferred from complete mitochondrial genomes". Molecular Phylogenetics and Evolution. 75: 165–183. doi:10.1016/j.ympev.2014.02.023. PMC 4059600. PMID 24583291.
  3. Schrago, C. G. (2003-06-27). "Timing the Origin of New World Monkeys". Molecular Biology and Evolution. 20 (10): 1620–1625. doi:10.1093/molbev/msg172. ISSN 0737-4038. PMID 12832653.
  4. Bond, Mariano; Tejedor, Marcelo F.; Campbell, Kenneth E.; Chornogubsky, Laura; Novo, Nelson; Goin, Francisco (April 2015). "Eocene primates of South America and the African origins of New World monkeys". Nature (sa Ingles). 520 (7548): 538–541. Bibcode:2015Natur.520..538B. doi:10.1038/nature14120. ISSN 1476-4687. PMID 25652825. S2CID 4456556.
  5. Palmer, Chris (2013-05-15). "Fossils indicate common ancestor for two primate groups". Nature (sa Ingles): nature.2013.12997. doi:10.1038/nature.2013.12997. ISSN 0028-0836. S2CID 87688481.
  6. Groves, C.P. (2005). Wilson, D.E.; Reeder, D.M. (mga pat.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd pat.). Baltimore: Johns Hopkins University Press. pp. 127–184. ISBN 0-801-88221-4. OCLC 62265494. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)
  7. Rylands AB, Mittermeier RA (2009). "The Diversity of the New World Primates (Platyrrhini)". In Garber PA, Estrada A, Bicca-Marques JC, Heymann EW, Strier KB (mga pat.). South American Primates: Comparative Perspectives in the Study of Behavior, Ecology, and Conservation. Springer. ISBN 978-0-387-78704-6.