Ang Internasyunal

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
(Idinirekta mula sa The Internationale)
Ang unang publikasyon ng Internasyunal sa orihinal na lirikong Pranses.

"Ang Internasyunal" (Ingles: "The Internationale"; Pranses: "L'Internationale") ay isang tanyag na makaliwang awitin. Ito ang naging karaniwang awitin sa kilusang sosyalista simula noong huling bahagi ng ika-19 na dantaon, nang ginawa ito na opisyal na awitin ng Ikalawang Internasyonal. Ang liriko'y nanggagaling sa anarkistang Eugene Pottier, ang tugtog ay nilikha ng Marxistang Pierre De Geyter, at ang pamagat ang nagmula sa Unang Internasyonal, isang alyansa ng mga manggagawa na nagdaos ng isang kongreso noong 1864. Ang awitin ay ginagamit ng mga kilusang anarkista, demokratikong sosyalista, komunista, panlipunang demokratiko, at sosyalista.

Liriko[baguhin | baguhin ang wikitext]

Pranses (L'Internationale)[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang lirikong orihinal ay isinulat sa wikang Pranses noong Hunyo 1871 ni Eugene Edine Pottier (dating kasapi ng Komuna ng Paris) at orihinal na nilayon na kantahin sa tono ng "La Marseillaise". Gayunpaman, ang himig kung saan ito'y karaniwang inaawit ay binuo noong 1888 ni Pierre Chrétien De Geyter para sa korong "La Lyre des travailleurs" (Filipino: Ang Lira ng mga Manggagawa) ng Partido ng mga Manggagawang Pranses sa kanyang sariling bayan ng Lille, at unang gumanap doon noong Hulyo ng taong iyon. Inatasan si De Geyter na gawin ito para sa koro ni Gustave Delory, ang noo'y alkalde ng Lille. Ang liriko ni Pottier ay naglaman ng mga linyang naging sikat at nagkaroon ng malawakang gamit bilang mga slogan; ang ibang linya tulad ng "Ni Dieu, ni César, ni tribun" (Filipino: Ni Diyos, si Sesar, o ang tribuno) ay noon pa'y kilala sa kilusan ng mga manggagawa. Ang tagumpay ng kanta ay konektado sa katatagan at malawakang katanyagan ng Ikalawang Internasyonal. Tulad ng liriko, ang musika ni De Geyter ay simple at praktikal na angkop sa madlang manggagawa. Kasakulukuyan itong naglilingkod bilang awitin ng Partido Komunistang Pranses.[1][2][3][4][5][6]

Si Eugène Edine Pottier, ang sosyalistang manghihimagsik at makatang Pranses na na gumawa ng komposisyong Internasyunal. Ginawa niya ito sa Pranses.
Ang logo ng Partido Komunistang Pranses.
Lirikong Pranses (1887) Pagsasaling Filipino

Debout, les damnés de la terre
Debout, les forçats de la faim
La raison tonne en son cratère
C'est l'éruption de la fin
Du passé faisons table rase
Foule esclave, debout, debout
Le monde va changer de base
Nous ne sommes rien, soyons tout

[Refrain] (2x)
C'est la lutte finale
Groupons-nous, et demain
L'Internationale
Sera le genre humain.

Il n'est pas de sauveurs suprêmes
Ni Dieu, ni César, ni tribun
Producteurs, sauvons-nous nous-mêmes
Décrétons le salut commun
Pour que le voleur rende gorge
Pour tirer l'esprit du cachot
Soufflons nous-mêmes notre forge
Battons le fer quand il est chaud.

[Refrain] (2x)

L'État opprime et la loi triche
L'impôt saigne le malheureux
Nul devoir ne s'impose au riche
Le droit du pauvre est un mot creux
C'est assez, languir en tutelle
L'égalité veut d'autres lois
Pas de droits sans devoirs dit-elle
Égaux, pas de devoirs sans droits.

[Refrain] (2x)

Hideux dans leur apothéose
Les rois de la mine et du rail
Ont-ils jamais fait autre chose
Que dévaliser le travail ?
Dans les coffres-forts de la bande
Ce qu'il a créé s'est fondu
En décrétant qu'on le lui rende
Le peuple ne veut que son dû.

[Refrain] (2x)

Les rois nous saoulaient de fumées
Paix entre nous, guerre aux tyrans
Appliquons la grève aux armées
Crosse en l'air, et rompons les rangs
S'ils s'obstinent, ces cannibales
À faire de nous des héros
Ils sauront bientôt que nos balles
Sont pour nos propres généraux.

[Refrain] (2x)

Ouvriers, paysans, nous sommes
Le grand parti des travailleurs
La terre n'appartient qu'aux hommes
L'oisif ira loger ailleurs
Combien de nos chairs se repaissent
Mais si les corbeaux, les vautours
Un de ces matins disparaissent
Le soleil brillera toujours.

[Refrain] (2x)

Bangon, mga sinumpa ng daigdig
Bangon, mga hinatulan ng gutom
Katwira'y kumukulog sa kanyang bunganga
Ito'y pagsabog ng katapusan
Mula sa nakaraan gumawa tayo ng pisarang malinis
Masang inalipin, bangon, bangon
Ang mundo'y magbabago ng pundasyon
Tayo'y wala, tayo'y magiging lahat

[Koro] (2x)
Ito'y huling pakikibaka
Magsama-sama tayo, at bukas
Ang Internasyunal
Ang magiging sangkatauhan

Walang mga kataas-taasang tagapagligtas
Ni Diyos, si Sesar, o ang tribuno
Mga tagagawa, iligtas natin ang ating mga sarili
Idekreto natin ang karaniwang kaligtasan
Na ibalik ng magnanakaw ang kanyang nasamsam,
Na mahila ang kaluluwa mula sa bartolina
Pumutok tayo sa sarili nating pandayan
Hampasin ang bakal habang mainit pa

[Koro] (2x)

Ang estado'y nang-aapi at batas ay nanloloko
Buwis ay nandudugo ng mga kapus-palad
Walang tungkulin na ipinapataw sa mayayaman
Ang karapatan ng pulubi'y pariralang guwang
Tama na, sa paghihina sa pagkalinga
Pagkapantay-pantay ay nangangailangan ng ibang batas
Sabi niya walang karapatan kung walang tungkulin
Pantay din, walang tungkulin kung walang karapatan.

[Koro] (2x)

Kahindik-hindik sa kanilang apoteosis
Mga hari ng mina at riles
May nagawa pa ba silang iba
Maliban sa magnakaw ng trabaho?
Sa kaban ng loteng iyon,
Natunaw ang kanyang nilikha
Sa pagdekreto na ibalik natin ito sa kanya
Nais lamang ng bayan ang kanilang nararapat.

[Koro] (2x)

Pinainom tayo ng mga hari ng usok
Kapayapaan sa pagitan natin, digmaan sa mga maniniil
Ipawelga natin ang mga hukbo
Mga baril sa hangin, sirain natin ang kanilang mga ranggo
Kung sila'y pumilit, ang mga kanibal na ito
Na gawin tayong mga bayani
Malalaman nila na ang ating mga bala
Ay para sa sarili nating mga heneral.

[Koro] (2x)

Mga trabahador, mga magbubukid, tayo ang
Dakilang partido ng paggawa
Ang daigdig ay pag-aari ng tao lamang
Ang tamad ay pupunta at mananatili sa ibang lugar
Kung gaano karami ang kinakain mula sa ating laman,
Ngunit kung ang mga uwak, ang mga buwitre
Mawala sa isa sa mga araw na ito
Ang araw ay sisikat magpakailanman.

[Koro] (2x)

Ruso (Интернационал)[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang lirikong Ruso ay unang isinalin ni Arkady Yakovlevich Kots noong 1902 at inilimbag sa London sa Zhizn, isang rebistang Ruso. Ang unang bersyon ay binuo ng koro at tatlong saknong batay sa una, ikalawa, at ikaanim na saknong mula sa lirikong Pranses. Pagkatapos ng Himagsikang Oktubre sa Rusya ay bahagyang binago muli ang teksto upang maalis ang "ngayo'y walang lingkod" na mga panahunan sa hinaharap, partikular ang koro. Noong 1918, ang punong editor ng Izvestia na si Yuri Mikhailovich Steklov ay umapela sa mga Rusong manunulat na isalin ang iba pang tatlong saknong, at sa huli ay naipalawak ang awitin sa anim na saknong. Ito ang naging pambansang awit ng Rusong Republikang Sobyetikong Pederatibong Sosyalista noong 1918 hanggang 1922 at ng Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko noong 1922 hanggang 1944.[7]

Si Arkady Yakovlevich Kots, isang Rusong sosyalistang makata na gumawa ng isa sa mga unang salin ng Internasyunal sa Ruso.
Si Yuri Mikhailovich Steklov, isang Rusong mamahayag na umapela sa ibang Rusong manunulat na isalin ang tatlong huling saknong ng Internasyunal sa wikang Ruso.
Watawat ng Republikang Sobyetikong Pederatibong Sosyalistang Ruso noong 1918 hanggang 1937.
Watawat ng Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko noong 1936 hanggang 1955.
Lirikong Ruso Transliterasyon Pagsasaling Filipino

Вставай, проклятьем заклеймённый,
Весь мир голодных и рабов!
Кипит наш разум возмущённый
И в смертный бой вести готов.
Весь мир насилья мы разрушим
До основанья, а затем
Мы наш, мы новый мир построим, –
Кто был ничем, тот станет всем.

[Припев] (2x)
(×2) Это есть наш последний
И решительный бой;
С Интернационалом
Воспрянет род людской!

Никто не даст нам избавленья:
Ни бог, ни царь и не герой!
Добьёмся мы освобожденья
Своею собственной рукой.
Чтоб свергнуть гнёт рукой умелой,
Отвоевать своё добро, –
Вздувайте горн и куйте смело,
Пока железо горячо!

[Припев] (2x)

Довольно кровь сосать, вампиры,
Тюрьмой, налогом, нищетой!
У вас  – вся власть, все блага мира,
А наше право  – звук пустой !
Мы жизнь построим по-иному –
И вот наш лозунг боевой:
Вся власть народу трудовому!
А дармоедов всех долой!

[Припев] (2x)

Презренны вы в своём богатстве,
Угля и стали короли!
Вы ваши троны, тунеядцы,
На наших спинах возвели.
Заводы, фабрики, палаты –
Всё нашим создано трудом.
Пора! Мы требуем возврата
Того, что взято грабежом.

[Припев] (2x)

Довольно королям в угоду
Дурманить нас в чаду войны!
Война тиранам! Мир Народу!
Бастуйте, армии сыны!
Когда ж тираны нас заставят
В бою геройски пасть за них –
Убийцы, в вас тогда направим
Мы жерла пушек боевых!

[Припев] (2x)

Лишь мы, работники всемирной
Великой армии труда,
Владеть землёй имеем право,
Но паразиты  – никогда!
И если гром великий грянет
Над сворой псов и палачей, –
Для нас всё так же солнце станет
Сиять огнём своих лучей.

[Припев] (2x)

Vstavay, proklyatyem zakleymyonny,
Ves mir golodnykh i rabov!
Kipit nash razum vozmushchyonny
I v smertny boy vesti gotov.
Ves mir nasilya my razrushim
Do osnovanya, a zatem
My nash, my novy mir postroim, –
Kto byl nichem, tot stanet vsem.

[Pripev] (2x)
Eto yest nash posledny
I reshitelny boy;
S Internatsionalom
Vospryanet rod lyudskoy!

Nikto ne dast nam izbavlenya:
Ni bog, ni tsar i ne geroy!
Dobyomsya my osvobozhdenya
Svoyeyu sobstvennoy rukoy.
Chtob svergnut gnyot rukoy umeloy,
Otvoyevat svoyo dobro, –
Vzduvayte gorn i kuyte smelo,
Poka zhelezo goryacho!

[Pripev] (2x)

Dovolno krov sosat, vampiry,
Tyurmoy, nalogom, nishchetoy!
U vas  – vsya vlast, vse blaga mira,
A nashe pravo  – zvuk pustoy!
My zhizn postroim po-inomu –
I vot nash lozung boyevoy:
Vsya vlast narodu trudovomu!
A darmoyedov vseh doloy!

[Pripev] (2x)

Prezrenny vy v svoyom bogatstve,
Uglya i stali koroli!
Vy vashi trony, tuneyadtsy,
Na nashikh spinakh vozveli.
Zavody, fabriki, palaty –
Vsyo nashim sozdano trudom.
Pora! My trebuyem vozvrata
Togo, chto vzyato grabezhom.

[Pripev] (2x)

Dovolno korolyam v ugodu
Durmanit nas v chadu voyny!
Voyna tiranam! Mir Narodu!
Bastuyte, armii syny!
Kogda zh tirany nas zastavyat
V boyu geroyski past za nikh –
Ubiytsy, v vas togda napravim
my zherla pushek boyevykh!

[Pripev] (2x)

Lish my, rabotniki vsemirnoy
Velikoy armii truda,
Vladet zemlyoy imeyem pravo,
No parazity  – nikogda!
I yesli grom veliky gryanet
Nad svoroy psov i palachey, –
Dlya nas vsyo tak zhe solntse stanet
siyat ognyom svoikh luchey.

[Pripev] (2x)

Bangon, mga sinumpa,
Buong mundo ng mga gutom at binusabos!
Ating mga nagagalit na isipa'y kumukulo,
Handang lumaban hanggang kamatayan.
Sisirain natin ang buong mundo ng karahasan
Hanggang sa mga pundasyon nito, at pagkatapos
Tayo'y atin, gagawa tayo ng bagong mundo, –
Lahat ng wala'y magiging lahat!

[Koro] (2x)
Ito'y ating huli
at pangwakas na labanan
Sa Internasyunal
Babangon ang sangkatauhan

Walang bibigay sa atin ng kaligtasan:
Ni Diyos, ang hari at isang bayani!
Kakamitin natin ang kalayaan
gamit ang sarili nating mga kamay.
Ang ibagsak ang pang-aapi
gamit ang bihasang kamay,
Bawiin ang kabutihan, –
Putukin ang pugon at hampasin nang matapang,
habang mainit pa ang bakal!

[Koro] (2x)

Sapat na ang dugong iyong nasipsip, mga bampira,
Sa bilangguan, buwis at kahirapan!
Nasa inyo'y lahat ng kapangyarihan,
lahat ng pagpapala sa mundo
At aming karapata'y walang lamang tunog!
Ibubuo namin ang buhay sa ibang paraan –
At heto ang aming panlabang slogan:
Lahat ng kapangyarihan sa taong manggagawa!
At ibagsak ang mga parasito ng lahat!

[Koro] (2x)

Kayo'y kasuklam-suklam sa inyong kayamanan,
Mga hari ng uling at bakal!
Ang inyong trono, mga parasito,
Sa aming likod itinayo.
Halaman, pabrika, at kamara –
Lahat ay ginawa sa aming paggawa
Oras na! Hinihiling na namin
Ang ninakaw sa amin.

[Koro] (2x)
Tama na sa kalooban ng mga hari
Na biglain tayo sa pagkataranta ng digmaan!
Digmaan sa mga maniniil! Kapayapaan sa bayan!
Mag-welga, mga anak ng hukbo!
At kung sabihin sa atin ng mga maniniil
Na bumagsak nang buong kabayanihan
sa labanan para sa kanila –
Mga mamamatay-tao, ituturo namin
Ang sangkal ng aming mga kanyon sa inyo!

[Koro] (2x)

Tayo lamang, mga manggagawa ng mundo,
Dakilang hukbo ng paggawa,
Ang may karapatan na magmay-ari ng lupain
Pero mga parasito – hindi magpakailanman!
At kung tumama ang malaking kulog
Sa isang pakete ng mga aso at berdugo, —
Para sa atin ang araw ay magpakailanma'y
Liliwanag sa mga nagniningas na sinag nito.

[Koro] (2x)

Filipino (Ang Internasyunal)[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang unang pagsasalin ng Internasyunal sa ilalim ng pamagat na "Pandaigdigang Awit ng Manggagawa" ay ginawa ni Juan Feleo, isang pangunahing kasapi ng Partido Komunista ng Pilipinas-1930. Ang liriko'y kanyang isinalin ay nagmumula sa pagsasaling Ingles na hango sa orihinal na Pranses. Ang ikalawang salin ay ginawa ni Jose Maria Sison, isa sa mga tagapagatatag ng Partido Komunista ng Pilipinas, Bagong Hukbong Bayan, at Pambansang Demokratikong Hanay ng Pilipinas. Ang ikatlong sali'y nagkaroon ng kaunting pagbabago sa unang saknong at koro. Nagkaroon din ito ng bagong saknong na hango sa ikaanim na saknong na orihinal ng Pranses. Ang awitin ay kasalukuyang ginagamit ng PKP-1930 at PKP.[8]

Si Jose Maria Sison, isang Pilipinong komunistang dalubguro at manghihimagsik na gumawa ng ikalawa at ikatlong salin ng Internasyunal sa Filipino.
Watawat ng Partido Komunista ng Pilipinas
Watawat ng Bagong Hukbong Bayan
Watawat ng Pambansang Demokratikong Hanay ng Pilipinas
Unang Liriko (1930) Ikalawang Liriko (1969) Ikatlong Liriko (2003)

Bangon sa pagkakagupiling
Bangon ka uring alipin
Sa daigdig iyong sikapin
Sosyalismo'y tanghalin

Halina at ating usigin
Laya nating sinisiil
Buhay, dugo ay puhunanin
Tanikala ay lagutin

[Koro] (2x)
Ito'y huling paglalaban
Tunay na kalayaan
Ng Internasyunal
Sa buong daigdigan

Wala tayong maaasahan
Lingap sa mga gahaman
Kaya tayo'y magbagong buhay
Hirap nati'y lunasan

Manggagawa, huwag mong tulutan
Apihin ka habang buhay
Hanapin mo ang kalayaan
Panlulupig ay wakasan

[Koro] (2x)

Bangon sa pagkakabusabos
Bangon, alipin ng gutom
Katarunga'y bulkang sasabog
Sa huling paghuhukom

Gapos ng kahapo'y lagutin
Tayong api ay magbalikwas
Tayo ngayo'y inaalipin
Subalit atin ang bukas

[Koro] (2x)
Ito'y huling paglalaban
Magkaisa't nang masaklaw
Ng Internasyunal
Ang buong daigdigan

Walang ibang maasahang
Bathala o manunubos
Kaya't ang ating kaligtasa'y
Nasa ating pagkilos

Manggagawa, bawiin ang yaman
Kaisipa'y palayain
Ang maso ay ating hawakan
Kinabukasa'y pandayin
 
[Koro] (2x)

Bangon sa pagkakabusabos
Bangon, mga bihag ng gutom
Katwiran ay bulkang sasabog
Buong lakas na dadagundong

Gapos ng kahapo'y lagutin
Tayong api ay magbalikwas
Tayo ngayo'y inaalipin
Subalit atin ang bukas
 
[Koro] (2x)
Ito'y huling paglalaban
Magkaisa nang masaklaw
Ng Internasyunal
Ang sangkatauhan

Walang tayong maasahang
Bathala o manunubos
Kaya't ang ating kaligtasa'y
Nasa ating pagkilos

Manggagawa, bawiin ang yaman
Kaisipa'y palayain
Ang maso ay ating hawakan
Kinabukasa'y pandayin
 
[Koro] (2x)

Manggagawa at magsasaka
Ating partido'y dakila
Palayasin ang mga gahaman
Sa anakpawis ang daigdigan

Wakasan pagsasamantala
Ng mga buwitre at uwak
Sa umagang sila'y maglaho
Mapulang araw sisikat

[Koro] (2x)

Silangang Bloke[baguhin | baguhin ang wikitext]

Internacionale Интернационалът La Internacional Internacionála

Ngrihuni ju o të munduar
ju te urët skllevër anë e mbanë
na buçet gjaku i turbulluar
s'duam padron dhe as tiran.

Botën mizore ne do ta shkat'rrojmë
që nga themelet e pastaj
me duart tona do të ndertojmë
botën e re në vend të saj.

Është lufta finale
vendimtarë mbi dhe
Internacionale
do jete botë e re.

На крак, о парии презрени,
на крак, о роби на труда!
Потиснати и унизени,
ставайте срещу врага!

Нек' без милост, без пощада
да сринем старий, гнилий строй!
Светът на нази днес се нада,
напред в решителния бой!

Бой последен е този,
дружно вси да вървим,
с Интернационала
света да обновим!

Arriba los pobres del mundo
En pie los esclavos sin pan
y gritemos todos unidos:
¡Viva la Internacional!

Removamos todas las trabas
que oprimen al proletario,
cambiemos el mundo de base
hundiendo al imperio burgués.

Agrupémonos todos,
en la lucha final,
alzan la voz los pueblos con valor
por la Internacional.

Již vzhůru psanci této země,
již vzhůru všichni, jež hlad zhnět!
Teď právo duní v jícnu temně
a výbuch zahřmí naposled.

Od minulosti spějme zpátky,
otroci, vzhůru k cílům svým!
Již chví se světa základ vratký,
my ničím nejsme, buďme vším!
 
Poslední bitva vzplála,
dejme se na pochod.
Internacionála
je zítřka lidský rod.

Die Internationale Internacionálé Интернационал

Wacht auf, Verdammte dieser Erde,
die stets man noch zum Hungern zwingt!
Das Recht wie Glut im Kraterherde
nun mit Macht zum Durchbruch dringt.

Reinen Tisch macht mit dem Bedränger!
Heer der Sklaven, wache auf!
Ein Nichts zu sein, tragt es nicht länger
Alles zu werden, strömt zuhauf!

Völker, hört die Signale!
Auf zum letzten Gefecht!
Die Internationale
erkämpft das Menschenrecht.

Föl, föl, ti rabjai a földnek,
Föl, föl, te éhes proletár!
A győzelem napjai jönnek,
Rabságodnak vége már.

A múltat végképp eltörölni,
Rabszolga-had, indulj velünk!
A Föld fog sarkából kidőlni,
Semmik vagyunk, s minden leszünk!

Ez a harc lesz a végső,
Csak összefogni hát,
És nemzetközivé lesz
Holnapra a világ.

Босцгоо дарлагдсан ардууд!
Боолчуудын ертөнц босцгоо!
Эсэргүүцэл төгс манай сэтгэл,
Эрэлхэг тулалдаанд бэлхэн байна!

Үргэлж дарлагч ертөнцийг,
Үндсээр нь бид нураагаад
Үгээгзйчүүд эрхээ эдэлсэн
Үнэн бат журмыг тогтооно.

Энэ бол манай эцсийн,
Эрс тулалдаан юм!
Интернационалтайгаа,
Хүн төрөлхтөн давшина!

Międzynarodówka Internaționala Quốc tế ca

Wyklęty powstań, ludu ziemi,
Powstańcie, których dręczy głód.
Myśl nowa blaski promiennymi
Dziś wiedzie nas na bój, na trud.

Przeszłości ślad dłoń nasza zmiata,
Przed ciosem niechaj tyran drży!
Ruszymy z posad bryłę świata,
Dziś niczym – jutro wszystkim my!

Bój to będzie ostatni,
Krwawy skończy się trud,
Gdy związek nasz bratni
Ogarnie ludzki ród.

Sculați, voi oropsiți ai vieții,
Voi, osîndiți la foame, sus!
Să fiarbă-n inimi răzvrătirea,
Să-nceapă al lumii vechi apus!

Sfîrșiți odată cu trecutul negru,
Sculați, popor de osîndiți!
Azi nu sînteți nimic în lume,
Luptați ca totul voi să fiți!

Hai la lupta cea mare,
Rob cu rob să ne unim,
Internaționala
Prin noi s-o făurim!

Vùng lên! Hỡi các nô lệ ở thế gian
Vùng lên! Hỡi ai cực khổ bần hàn
Sục sôi nhiệt huyết trong tim đầy chứa rồi
Quyết phen này sống chết mà thôi.

Chế độ xưa ta mau phá sạch tan tành
Toàn nô lệ, vùng đứng lên đi
Nay mai cuộc đời của toàn dân khác xưa
Bao nhiêu lợi quyền ắt qua tay mình

Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-téc-na-xi-ông-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai

Mga Sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. Goyens 2007, p. 171.
  2. Cull 2003, p. 181.
  3. Fuld 2000, p. 303.
  4. Maugendre 1996, p. 266.
  5. Brécy 1991, p. 245.
  6. Gielkens 1999, pp. 32—43.
  7. A. V. Lunacharskiy (pat.). "The International (in Russian)". Fundamental'naya Elektronnaya Biblioteka.
  8. "Archive copy". Inarkibo mula sa ang orihinal noong 2021-07-19. Nakuha noong 2022-03-18.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)