Tingnan ang wikitext ng Adbentismo

{{Adventism}}
Ang '''Adbentismo''' (Ingles: ''Adventism'') ay isang kilusang [[Kristiyano]] na nagsimula noong ika-19 na siglo sa konteksto ng revival na [[Ikalawang Dakilang Pagkamulat]] sa [[Estados Unidos]]. Ang pangalan nito ay tumutukoy sa paniniwala sa nalalapit na [[Ikalawang pagbabalik]] ni [[Hesus]]. Ito ay sinimulan ni [[William Miller (mangangaral)|William Miller]]. Ang kanyang mga tagasunod ay nakilala bilang mga [[Millerite]]. Sa kasalukuyan, ang pinakamalaking denominasyon nito ang [[Iglesiang Ikapitong-araw na Adbentista]]. Ang pamilyang Adbentista ng mga iglesia ay itinuturing ngayon bilang mga konserbatibong [[Protestante]].<ref name="Handbook">"Adventist and Sabbatarian (Hebraic) Churches" section (p. 256–276) in Frank S. Mead, Samuel S. Hill and Craig D. Atwood, ''Handbook of Denominations in the United States'', 12th edn. Nashville: Abingdon Press</ref> Bagaman sila ay may mga karaniwang doktrina, ang kanilang [[teolohiya]] ay nag-iiba sa kung ang agarang katayuan ay walang kamalayang pagtulog o may kamalayan, kung ang huling parusa ng masasama ay [[anihilasyon]] o walang hanggang pagpapahirap, ang kalikasan ng [[imortalidad]], kung ang masasama ay bubuhaying muli pagkatapos ng [[milenyo (Kristiyanismo)|milenyo]], at kung ang santuwaryo ng [[Aklat ni Daniel]] kapitulo 8 ay tumutukoy sa isa na nasa langit o nasa lupa. Ang kilusang ito ay humikayat ng pagsisiyasat ng [[bibliya]] na nagtulak sa mga [[Ikapitong-araw na Adbentista]] at ilang mga mas maliliit na pangkat na Adbentista na magmasid ng [[Sabbath]]. 
==Kasaysayan==
Ang Adbentismo ay nagsimula bilang isang kilusang inter-denominasyonal. Ang pinaka-maingay na pinuno nito ay si [[William Miller]]. Hinulaan ni [[William Miller]] batay sa [[Aklat ni Daniel]]  8:14–16 at [[prinsipyong araw-taon]] na si [[Hesus]] ay magbabalik sa mundo sa pagitan ng Tagsibol ng 1843 at Tagsibol ng 1844. Noong Tag-init ng 1844, ang mga Adbentistang Millerite ay naniwalang si [[Hesus]] ay magbabalik noong 22 Oktubre 1844 na kanilang pinakahulugang ang araw na biblikal ng pagtitika para sa taong iyon. Nang hindi ito mangyari, ang karamihan sa kanyang mga tagasunod ay nagkawatak-watak at nagbalik sa kanilang mga pinagmulang iglesia. Ang ilang mga Millerite ay naniwala pa ring ang mga kalkulasyon ni Miller ay tama ngunit ang kanyang interpretasyon ng [[Aklat ni Daniel]] 8:1 ay mali dahil pinagpalagay niyang ang mundo ay lilinisin o darating si Hesus upang linisin ang mundo. Ang mga Adbentistang ito ay nagpakahulugang ang Daniel 8:14 ay humula ng pagpasok ni Hesus sa [[Pinakabanal na Lugar]] ng santuwaryong makalangit sa halip na kanyang ikalawang pagbabalik. Sa mga sumunod na dekada, ang kanilang interpretasyon ay umunlad sa doktrina ng imbestigatibong paghuhukom na isang eskatolhikal na proseso na nagsimula noong 1844 kung saan ang mga Kristiyano ay hahatulan upang patunayan ang kanilang ang pagiging karapat-dapat sa kaligtasan at ang hustisya ng diyos ay makukumpirma sa harap ng uniberso. Patuloy na naniwala ang mga Adbentista na ang [[Ikalawang pagbabalik]] ay malapit na. Kanilang tinutulan ang pagtatakda ng mga karagdagang petsa para sa pangyayaring ito na nagbabanggit ng [[Aklat ng Pahayag]] 10:6. Sa pagkakaisa ng maagang kilusang Adbentista, ang tanong sa araw sa bibliya ng pagpapahinga at pagsamba ay itinaas.
===Kumperensiyang Albany===
Ang Kumperensiyang Albany noong 1845 na dinaluhan ng mga 61 delegado ay ipinatawag upang tangkaing tukuyin ang hinaharap ng kilusang Millerite. Pagkatapos ng pagpupulong naito, ang mga "Millerite" ay nakilala bilang mga "Adbentista" o mga "Ikalawang Adbentista". Gayunpaman, ang mga delegado ay hindi magkasundo sa ilang mga interpretasyong teolohikal. Ang apat na pangkat ay umahon mula sa kumperensiyang ito: Ang The Evangelical Adventist, The Life and Advent Union, the Advent Christian Church, at [[Seventh-day Adventist Church]]. Ang pinakamalaking pangkat ay pinangasiwaan ng  American Millennial Association na ang isang bahagi ay kalaunang nakilala bilang [[Evangelical Adventist Church]]. Ang kanilang bilang aybumagsak at noong 1916, ang kanilang pangalan ayhindi lumitaw sa ''United States Census of Religious Bodies''. Ito ay lumiit sa halos hindi pag-iral ngayon. Ang kanilang pangunahing publikasyon ang  ''Advent Herald'' at si Sylvester Bliss ang editor nito hanggang sa kanyang kamatayan noong 1863. Ito ay kalaunang tinawag na ''Messiah’s Herald''. Ang [[Life and Advent Union]] ay itinatag ni [[George Storrs]] noong 1863 at nagtatag ng ''Bible Examiner'' noong 1842. Ito ay sumanin sa Adventist Christian Church noong 1964. Ang [[Advent Christian Church]] ay opisyal na nabuo noong 1861 at mabilis na lumago sa simula. Ito ay lumiit rin noong ika-20 siglo. Kanilang inilimbag ang mga apat na magasin na  ''Advent Christian Witness, Advent Christian News, Advent Christian Missions'' at ''Maranatha''. Sila ay nagpatakbo ng isang koleying liberal na sining sa Aurora, Illinois at isang taong Bible College sa Lenox, Massachusetts na tinawag na Berkshire Institute for Christian Studies. Ang primitibong Advent Christian Church ay kalaunang humiwalay mula sa ilang mga kongregasyon sa West Virginia. Ang [[Seventh-day Adventist Church]] ay opisyal na nabuo noong 1863. Ito ay naniniwala sa kabanalan ng Sabbath bilang banal na araw ng pagsamba. Ito ay naglimbag ng  Adventist Review at Sabbath Herald. Ito ang kasalukuyang pinakamalaking denominasyon ng Adbentismo.

Si William Miller ay hindi sumali sa alinman sa mga denominasyong ito at gumugol ng kanyang mga huling araw ng kanyang buhay para sa pagkakaisa ng mga ito bago namatay noong 1849.
[[File:Adventism-en.svg|560px|thumb|center|Pag-unlad ng mga sangay ng Adbentismo noong ika-19 na siglo]]

==Mga denominasyon ng Adbentismo==

===Mga Christadelphian===
{{Main|Christadelphians}}
Ang [[Christadelphians]] ay itinatag noong 1844 at may tinatayang mga 25,000 kasapi at 170 iglesia noong 2000 sa Amerika. 
===Iglesia Advientista Cristiana===
{{Main|Advent Christian Church}} 
Ang <b>Iglesia Advientista Cristiana</b> o '''Advent Christian Church''' ay itinatag noong 1860 at may 25,277 kasapi sa 302 iglesia noong 2002 sa Amerika. {{cn}} Ito ay isang "unang-araw" na katawan ng mga Adbentistang Kristiyano na itinatag sa mga katuruan ni William Miller. Kinuha nito ang doktrinang kondisyonal na imortalidad nina Charles F. Hudson at binuo ni George Storrs ang Advent Christian Association sa [[Salem, Massachusetts]] noong 1860.

====Primitive Advent Christian Church====
{{Main|Primitive Advent Christian Church}}
Ang '''Primitive Advent Christian Church''' ay isang maliit na pangkat na humiwalay mula sa Advent Christian Church. Ito ay iba mula sa magulang na katawan nito sa dalawang mga punto. Ang mga kasapi nito ay nagmamasid ng paghuhugas ng paa bilang rito ng iglesia at nagtuturo na ang mga nabawing mga bumalik sa pagkakasala ay dapat bautismuhan kahit pa nakaraan silang nabautismuhan. Ito ay minsang tinatawag na rebaptism.

===Seventh-day Adventist===
{{Main|Seventh-day Adventist Church}}
Ang '''Seventh-day Adventist Church''' ay itinatag noong 1863, at may mga 17,210,000 kasapi. Ito ay kilala sa pagtuturo ng pagmamasid ng [[Sabado]] at kaya kilala bilang mga Sabadista.

====Seventh Day Adventist Reform Movement====
{{Main|Seventh Day Adventist Reform Movement}}
Ang '''Seventh Day Adventist Reform Movement''' ay isang supling ng isang hindi kilalang bilang ng mga kasapi ng [[Seventh-day Adventist Church]] na sanhi ng hindi pagkakasunduan sa paglilingkod militar tuwing Sabado noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]].
====Davidian Seventh-day Adventist Association====
{{Main|Shepherd's Rod}}
Ang '''Davidians''' (orihinal na pinangalanang '''Shepherd's Rod''') ay isang maliit na supling ng isang hindi kilalang bilang ng mga kasapi na pangunahing binubuo ng mga boluntaryong [[tiniwalag]] na mga kasapi ng [[Seventh-day Adventist Church]].

=====Branch Davidians=====
Ang mga [[Branch Davidian]] ay humiwalay o sumanga mula sa mga Davidian. Marami sa kanila ang napahamak sa [[Paglusob ng Waco]] noong 1993. 
===Church of God (Seventh Day)===
{{Main|General Conference of the Church of God (Seventh-Day)}} 
Ang '''Church of God (Seventh-Day)''' ay itinatag noong 1863 at may tinatayang mga  11,000 kasapi sa mga 185 iglesia noong 1999 sa America. Ang mga tagapagtatag nito ay humiwalay noong 1858 mula sa mga Adbentistang naugnay kay [[Ellen G. White]]. Ang Church of God (Seventh Day) ay nahati noong 1933 na lumikha ng dalawang mga katawan: isang may headquarters sa Salem, West Virginia na nakilala bilang [[Church of God (7th day) - Salem Conference]] at isa na may headquarters sa Denver, Colorado at nakilala bilang [[General Conference of the Church of God (Seventh-Day)]]. 
===Church of God and Saints of Christ===
{{Main|Church of God and Saints of Christ}}
Ang '''Church of God and Saints of Christ''' ay itinatag noong 1896 at may tinatayang mga 40,000 kasapi sa mga 200 kongregasyon noong 1999 sa America.

===Church of God General Conference===
Ang karamihan ng mga denominasyong kilala bilang  "[[Church of God (disambiguation)|Church of God]]" ay may pinagmulan sa Adbentismo.

{{Main|Church of God General Conference}}
Ang '''Church of God General Conference''' ay itinatag noong 1921 at may 7,634 kasapi sa 162 iglesia noong 2004 sa America. Ito ay isang katawang Adventist Christian na kilala rin bilang ''Church of God of the Abrahamic Faith'' at ''Church of God General Conference (Morrow, GA)''.

====United Seventh-Day Brethren====
{{Main|United Seventh-Day Brethren}}
Ang '''United Seventh-Day Brethren''' ay isang maliit na Sabbatarianong katawan na Adbentista. Noong 1947, ang ilang mga indibidwal at dalawang mga independiyenteng kongregasyon sa loob ng kilusang Church of God Adventist ay bumuo ng ''United Seventh-Day Brethren''.

===Worldwide Church of God===
{{Main|Worldwide Church of God}}
Ang '''Worldwide Church of God''' ay itinatag noong 1933 at may tinatayang 63,000 kasapi sa buong mundo noong 2004.

====United Church of God====
Kasunod ng malaking mga pagbabago sa doktrina sa Worldwide Church of God, ang mga maraming pangkat ay humiwalay dito upang mapanatili ang isang mas tradisyonal na sistema. Ang [[United Church of God]] ay itinatag noong 1995 at ang pinakamalaking supling nito.

===Ibang malilit na pangkat Adbentista ===
* '''[[True and Free Adventists]]''' isang supling sa [[Soviet Union]]
*May mga dalawang denominasyon at maraming mga indibidwal na iglesia na may paghilig na  karismatiko o pentekostal ang supling o naimpluwensiyahan ng mga Seventh-day Adventist 
* '''[[United Sabbath-Day Adventist Church]]''' na isang supling na Aprikano-Amerikano ng  Seventh-day Adventist Church sa [[New York City]]
* '''Celestia''' na isang komunal na bayang Kristiyano malapit sa [[Laporte, Pennsylvania|Laporte]] sa [[Sullivan County, Pennsylvania|Sullivan County]], [[Pennsylvania]] na itinatag ng Millerite na si Peter E. Armstrong. Ito ay nabuwag bago ang ika-19 siglo.

===Ibang mga kaugnayan===
Ang  [[Bible Student movement|Bible Students movement]] na itinatag ni [[Charles Taze Russell]] sa maagang pag-unlad nito ay may malapit na mga kaugnayan sa kilusang Millerite at mga tagpagtaguyod nito. Bagaman ang mga [[Saksi ni Jehovah]] na lumitaw noong 1931 kasunod ng isang [[sisma (relihiyon)|paghahati]] sa kilusang Bible Students movement at ang mga natitirang Bible Students ay hindi pangkalahatang itinuturing na bahagi ng kilusang Adbentistang Millerite, si Russel ay dumalo at kalaunang nanguna sa isang pag-aaral ng bibliya na nakahilig sa Adbentismo mula 1870–74.

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Adbentismo]]