Tingnan ang wikitext ng Anapsida

{{Automatic taxobox
| name = Mga anapsida
| fossil_range = [[Carboniferous]]-Kamakailan
| image = Skull anapsida 1.png
| image_width = 215px
| image_caption = Anapsid skull
| taxon = Anapsida
|authority = [[Samuel Williston|Williston]], 1917
| subdivision_ranks = Orders
| subdivision =
†[[Captorhinida]] <br/>
†[[Mesosaur]]ia <br/>
†[[Procolophonomorpha]] <br/>
?[[Testudines]] (Turtles, [[tortoise]]s & terrapins)
}}

Ang isang '''anapsida''' ay isang [[amniota]] na ang bungo ay walang mga [[temporal fenestra]] (bukasan) malapit sa mga templo nito.<ref>Pough, F. H. et al. (2002) ''Vertebrate Life'', 6th Ed. Prentice Hall Inc., Upper Saddle River, NJ. {{ISBN|0-13-041248-1}}</ref>

[[File:Caretta carettaZZ.jpg|thumb|left|Bungo ng anapsidang ''[[Caretta caretta]]'' (Loggerhead sea turtle) na isang [[Testudine]]]]

Bagaman ang mga '''anapsidang reptilya''' o anapsida ay tradisyonal na sinasalita na ang mga ito ay isang pangkat [[monopiletiko]], iminungkahi na ang mga ilang mga pangkat ng [[reptilya]] na may mga bungong anapsid aay maaaring malayo lamang na magkakaugnay. Pinagdedebatihan pa ring mga siyentipiko ang eksaktong relasyon sa pagitan ng [[basal]](orihinal) na reptilya n aunang lumitaw sa panahong Huling [[Carboniferous]], ang iba't ibang mga reptilya ng [[Permian]] na may bungong anapsida at mga [[Testudines]](mga [[pagong]], [[pawikan]] at mga [[terrapin]]). Gayunpaman, kalaunang iminungkahi na ang tulad ng anapsidang bungo ng pagong ay maaaring sanhi ng [[rebersiyon]] kesa sa pinagmulang anapsida. Naniniwala ang karamihan ng mga paleontologo na ang mga [[Testudines]] ay nagmula sa mga reptilyang [[diapsida]] na nawalan ng mga temporal fenestrae nito. Ang mas kamakailang mga pag-aaral pilohentiko na nasa isip ito ay naglagay ng mga pagong sa loob ng [[diapsida]].<ref name=debraga&rieppel1997>deBraga, M. and Rieppel, O. (1997). "Reptile phylogeny and the interrelationships of turtles." ''Zoological Journal of the Linnean Society'', '''120''': 281-354.</ref><ref name=Parareptilia1>{{cite journal |author=Linda A. Tsuji |author2= Johannes Muller |year=2009 |title=Assembling the history of the Parareptilia: phylogeny, diversification, and a new definition of the clade |url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/mmng.200800011/abstract |journal=Fossil Record |volume=12 |issue=1 |pages=71–81 |doi=10.1002/mmng.200800011}}</ref><ref name=Parareptilia2>{{cite journal |author=Marcello Ruta |author2= Juan C. Cisneros |author3= Torsten Liebrect |author4= Linda A. Tsuji |author5= Johannes Muller |year=2011 |title=Amniotes through major biological crises: faunal turnover among Parareptiles and the end-Permian mass extinction |url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1475-4983.2011.01051.x/abstract |journal=Palaeontology |volume=54 |issue=5 |pages=1117–1137 |doi=10.1111/j.1475-4983.2011.01051.x }}</ref> Ang ilan ay naglagay ng mga pagong bilang isang kapatid na pangkat sa mga nabubuhay na [[arkosauro]] <ref name="Evans2009">{{Cite journal|author=Susan E. Evans|year=2009|title=An early kuehneosaurid reptile (Reptilia: Diapsida) from the Early Triassic of Poland|journal=Paleontologica Polonica|volume=65|pages=145–178|url=http://palaeontologia.pan.pl/PP65/PP65_145-178.pdf|access-date=2012-10-08|archive-date=2020-11-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20201106115311/http://palaeontologia.pan.pl/PP65/PP65_145-178.pdf|url-status=dead}}.</ref><ref name="Borsuk−Białynicka2009">{{Cite journal|author=Magdalena Borsuk−Białynicka;|author2=Susan E. Evans|year=2009|title=A long−necked archosauromorph from the Early Triassic of Poland|journal=Paleontologica Polonica|volume=65|pages=203–234|url=http://palaeontologia.pan.pl/PP65/PP65_203-234.pdf|access-date=2012-10-08|archive-date=2020-11-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20201106133427/http://palaeontologia.pan.pl/PP65/PP65_203-234.pdf|url-status=dead}}</ref> o sa mas karaniwan sa loob ng [[Lepidosauromorpha]].<ref name = "Rieppel">{{cite journal |author=Rieppel O |author2= DeBraga M |title=Turtles as diapsid reptiles |journal=Nature |volume=384 |issue= 6608|pages=453–5 |year=1996 |doi=10.1038/384453a0 |ref=harv}}</ref><ref name="Li2008">{{cite journal |author=Li, Chun | author2=Xiao-Chun Wu |author3= Olivier Rieppel |author4= Li-Ting Wang |author5=  Li-Jun Zhao| title =An ancestral turtle from the Late Triassic of southwestern China| journal =Nature| volume =456| issue = 7221| pages = 497–501| date =2008-11-27 | doi =10.1038/nature07533 | pmid =19037315}}</ref><ref name=Bickelmann09>{{cite journal |author=Constanze Bickelmann |author2= Johannes Müller |author3= Robert R. Reisz |year=2009 |title=The enigmatic diapsid ''Acerosodontosaurus piveteaui'' (Reptilia: Neodiapsida) from the Upper Permian of Madagascar and the paraphyly of ‘‘younginiform’’ reptiles |journal=Canadian Journal of Earth Sciences |volume=49 |issue= |pages=651–661 |doi=10.1139/E09-038 }}</ref><ref name=Orovenator>{{cite journal |author=Robert R. Reisz |author2= Sean P. Modesto |author3= Diane M. Scott |year=2011 |title=A new Early Permian reptile and its significance in early diapsid evolution |url=http://rspb.royalsocietypublishing.org/content/early/2011/04/27/rspb.2011.0439.abstract |journal=Proceedings of the Royal Society B |volume=278 |issue= |pages= |doi=10.1098/rspb.2011.0439 }}</ref><ref name=Sinosaurosphargis>{{cite journal |author=Li, Chun |author2=Olivier Rieppel |author3= Xiao-Chun Wu |author4= Li-Jun Zhao |author5= Li-Ting Wang |year=2011 |title=A new Triassic marine reptile from southwestern China |url=http://www.informaworld.com/smpp/content~db=all~content=a935220992~frm=titlelink |journal=Journal of Vertebrate Paleontology |volume=31 |issue=2 |pages=303–312 |doi=10.1080/02724634.2011.550368}}</ref>  Ang ilang mga modernong paleontologo ay naniniwala pa ring ang [[Testudines]] ang tanging nagpapatuloy na sangay ng sinaunang gradong ebolusyonaryo na kinabibilangan ng mga [[procolophonid]], [[millerettid]] at [[pareiasauro]],<ref name=jalil&janvier2005>Jalil, N.-E. and Janvier, P. (2005). "Les pareiasaures (Amniota, Parareptilia) du Permien supérieur du Bassin d’Argana, Maroc." ''Geodiversitas'', '''27'''(1) : 35-132.</ref> bagaman ang pananaw na ito ay hindi pangkalahatang tinatanggap. Ang lahat ng mga pag-aaral molekular ay malakas na nagpapatibay ng paglalagay ng mga pagong sa loob ng mga [[diapsida]]. Ang ilan ay naglalagay ng mga pagong sa loob ng [[Archosauria]],<ref name = "Mannen">{{Cite journal |author= Mannena, Hideyuki | authorlink =  | author2 = Li, Steven S. -L. | title = Molecular evidence for a clade of turtles  | journal = [[Molecular Phylogenetics and Evolution]] | volume = 13 | issue = 1 | pages = 144–148 | publisher =  | location =  | date = Oktubre 1999 | url = | doi = 10.1006/mpev.1999.0640 | pmid = 10508547}}</ref> o sa mas kaniwang ay isang pangkat kapatid ng mga nabubuhay na [[arkosauro]].<ref name = "Zardoya">{{cite journal|author=Zardoya, R.| author2=Meyer, A.| year=1998|title=Complete mitochondrial genome suggests diapsid affinities of turtles| journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences|Proc Natl Acad Sci U S A]]| issn=0027-8424| volume=95| issue=24| pages=14226–14231| doi=10.1073/pnas.95.24.14226| pmid=9826682| pmc=24355| ref=harv}}</ref><ref name = "Iwabe">{{Cite journal |author= Iwabe, N. | authorlink = | author2 = Hara, Y. |author3= Kumazawa, Y. |author4= Shibamoto, K. |author5= Saito, Y. |author6= Miyata, T. |author7= Katoh, K. | title = Sister group relationship of turtles to the bird-crocodilian clade revealed by nuclear DNA-coded proteins | journal = [[Molecular Biology and Evolution]] | volume = 22 | issue = 4 | pages = 810–813 | publisher =  | location =  | date = 2004-12-29 | url = http://mbe.oxfordjournals.org/content/22/4/810.long | issn = | doi = 10.1093/molbev/msi075 | pmid = 15625185 | accessdate = 2010-12-31}}</ref><ref name = "Roos">{{Cite journal |author= Roos, Jonas | authorlink =  | author2 = Aggarwal, Ramesh K.|author3= Janke, Axel | title = Extended mitogenomic phylogenetic analyses yield new insight into crocodylian evolution and their survival of the Cretaceous–Tertiary boundary | journal = [[Molecular Phylogenetics and Evolution]] | volume = 45 | issue = 2 | pages = 663–673 | publisher =  | location =  | date = Nobyembre 2007 | url =  | issn = | doi = 10.1016/j.ympev.2007.06.018 | pmid = 17719245}}</ref><ref name = "Katsu">{{Cite journal |author= Katsu  Y. | authorlink =  | author2 = Braun, E. L. |author3= Guillette, L. J. Jr. |author4= Iguchi, T. | title = From reptilian phylogenomics to reptilian genomes: analyses of c-Jun and DJ-1 proto-oncogenes | journal = Cytogenetic and Genome Research | volume = 127 | issue = 2–4 | pages = 79–93 | publisher =  | location =  | date = 2010-03-17 | url = | issn =  | doi = 10.1159/000297715 | pmid = 20234127 }}</ref><ref name=Crawford12>{{cite journal|last1=Crawford|first1=N. G.|last2=Faircloth|first2=B. C.|last3=McCormack|first3=J. E.|last4=Brumfield|first4=R. T.|last5=Winker|first5=K.|last6=Glenn|first6=T. C.|title=More than 1000 ultraconserved elements provide evidence that turtles are the sister group of archosaurs|journal=Biology Letters|volume=8|issue=5|year=2012|pages=783–786|issn=1744-9561|doi=10.1098/rsbl.2012.0331}}</ref> Gayunpaman, ang isa sa pinakakamakailang mga pag-aaral molekular na inilimbag noong Pebrero 23, 2012 ay nagmumungkahing ang mga pagong ay mga [[diapsida]]ng [[lepidosauromorph]] na pinakamalapit na nauugnay sa mga [[lepidosauro]](mga [[butiki]], mga [[ahas]] at mga [[tuatara]]).<ref name =turtle+lizard>{{Cite journal |author = Tyler R. Lyson |author2= Erik A. Sperling |author3= Alysha M. Heimberg |author4= Jacques A. Gauthier |author5= Benjamin L. King |author6= Kevin J. Peterson | title = MicroRNAs support a turtle + lizard clade | journal = Biology Letters | volume = 8 | issue = 1 | pages = 104–107 | doi = 10.1098/rsbl.2011.0477 | url = http://rsbl.royalsocietypublishing.org/content/8/1/104 }}</ref> Ang muling analis ng mga naunang piloheniya ay nagmumungkahing ang mga pagong bilang anapsida dahil ang mga ito ay nagpalagay ng klasipikasyong ito(ang karamihan sa mga ito ay nag-aaral kung anong mga anapsida ang mga pagong) at dahil ang mga ito ay hindi nag-sampol ng fossil at nabubuhay na taxa ng sapat na malawak sa pagtatayo ng [[kladograma]]. Ang  ''Testudines'' ay iminumungkahing nag-[[ebolusyong diberhente|diberhe]] mula sa ibang mga [[diapsida]] sa pagitan ng 200 at 279 milyong taon ang nakalilipas bagaman ang debate ay patuloy pa rin.<ref name = "Rieppel"/><ref name = "Zardoya"/><ref>{{cite book|last=Benton|first=M. J.|author2=|authorlink=|title=[[Vertebrate Paleontology (Benton)|Vertebrate Paleontology]]|edition=2nd|publisher=Blackwell Science Ltd|location=London|year=2000|isbn=0-632-05614-2|series=}}, 3rd ed. 2004 ISBN 0-632-05637-1</ref> Ang karamihan ng ibang mga reptilya na may bungong anapsida kabilang ang mga [[Millerettidae|millerettid]], [[Nycteroleteridae|nycteroleterid]], at [[pareiasauro]] ay naging ekstinkt sa Huling [[Permian]] sa [[pangyayaring ekstinksiyong Permian-Triassic]]. Gayunpaman, nagawa ng mga  [[Procolophonidae|procolophonid]] na makapagpatuloy hanggang sa panahong [[Triassic]]. 
==Mga sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Reptilia]]