Tingnan ang wikitext ng Angstrom

{{unit of length|
|m= 0.0000000001
|accuracy=5<!--Number of sig figs-->
}}
{{otheruses|Angstrom}}
Ang '''angstrom''', '''ångström''', o '''angström'''<ref name=TMHP/> (sagisag Å<ref name=TMHP>{{cite-TMHP|Å, Angström Unit}}, (...) "''It is the unit of wave length: one one-tenth of a millimicron (one two-hundred and fifty-four millionths of an inch)''" (...), pahina 1.</ref>) ({{pronEng|ˈɔːŋstrəm}}; [[wikang Suweko|Suweko]]: {{IPA2|ˈɔ̀ŋstrœm}}) ay isang kinikilalang pandaigdigang hindi-[[SI]] na yunit ng haba na katumbas ng 0.1 [[nanometro]] o 1{{e|−10}} mga metro (isang ika-isang-kasampuan ng isang [[milimikron]] o isang ika-dalawandaan at limapu't apat na milyon ng isang pulgada<ref name=TMHP/>). Minsang ginagamit ito sa pagsasaad ng mga sukat ng mga [[atomo]], mga haba ng [[chemical bond|kimikal na pagdirikit]] at [[optical spectrum|nakikitang liwanag ng ispektrum]], at mga sukat ng mga bahagi ng sirkit na pinagsama-sama.  Karaniwan itong ginagamit sa [[biyolohiyang istruktural]] ([[biyolohiyang pangkayarian]]).  Ipinangalan ito mula kay [[Anders Jonas Ångström]].

== Kasaysayan ==
Ang angstrom ay ipinangalan mula sa [[Suwesya|Swekong]] [[pisiko]]ng si [[Anders Jonas Ångström]] (1814–1874), isa sa mga tagapagtatag ng [[ispektroskopyo]] na kilala din sa mga pag-aaral ng [[astropisika]], paglipat ng [[init]], [[magnetismong terestriyal]], at sa [[aurora borealis]]. 

Noong 1868, nilikha ni Ångström ang chart na pang-ispektrum ng [[radyasyong solar]] na nagpapahayag ng [[wavelength|liboyhaba]] ng [[radyasyong elektromagnetiko]]ng nasa [[electromagnetikong ispektrum]] na nasa maramihan ng isa sa ika-sampung milyon ng isang [[milimetro]], o 1{{e|−10}} mga [[metro]].  Naging kilala ang yunit ng [[haba]]ng bilang '''yunit na Ångström'''<ref name=TMHP/>, at sa kalaunan bilang payak lamang na ''ångström''.

Ang kaselanan ng paningin (biswal na sensitibidad) ng isang tao ay mula mga 4,000 mga angstrom ([[lila (kulay)|lila]]) hanggang 7,000 mga angstrom ([[pula|madilim na pula]]) kaya nakapagbigay ang paggamit ng angstom bilang isang yunit ng isang patas na bilang ng diskriminasyong hindi kinakailangang bumaling sa mga yunit na praksyonal.  Dahil sa kalapitan nito sa sukat ng mga kayarian atomiko at molekular naging bantog din ito sa [[kimika]] at [[kristalograpiya]].

Bagaman binalak na tumugma sa 1{{e|−10}} mga metro, para sa mas tiyak na pagsusuring pang-ispektrum kinakailangang pakahuluganang mas tumpak ang angstrom kaysa metro na hanggang sa pagsapit ng 1960 ay binibigyang kahulugan pa rin batay sa haba ng isang bareta ng metal na hinahawakan o itinatago sa [[Paris]]. Noong 1907, binigyang kahulugan ng [[Internasyunal na Unyong Astronomiko]] ang pandaigdigang angstrom sa pamamagitan ng paggawa sa liboyhaba ng pulang guhit ng [[kadmiyum]] sa hangin (astmospero ng mundo) bilang katumbas ng 6438.46963 internasyunal na mga angstrom, at tinangkilik ng [[International Bureau of Weights and Measures|Pandaigdigang Tanggapan ng mga Bigat at mga Sukat]] ang kahulugang ito noong 1927. Mula 1927 hanggang 1960, nanatili ang angstro bilang isang pumapangalawang yunit ng haba na ginagamit para sa ispektroskopyo, na nakahiwalay ang kahulugan mula sa metro, ngunit noong 1960, muling binigyan ng bagong kahulugan ang mismong metro ayon sa mga pananalitang ispektroskopiko, kaya naihanay ang angstrom bilang isang kabahaging kasingdami ng mga metro.

Sa ngayon, ang paggamit ng angstrom bilang isang yunit ay mas mababa ang kabantugan kaysa dati at sa halip mas kalimitang ginagamit na ang nanometro (nm) (na ang angstrom ay opisyal na hindi minumungkahing gamitin ng kapwa ng [[International Committee for Weights and Measures|Pandaigdigang Komite para sa mga Bigat at mga Sukat]] at ng  [[American National Standard for Metric Practice|Pambansang Pamantayan sa Gawaing Metriko ng Amerika]].

== Simbolong Unicode ==

Isinasama ng [[Unicode]] ang "sagisag na angstrom" na nasa U+212B (Å). Subalit, ang "sagisag na angstrom" ay [[normalisasyong Unicode|ginawang normal]] na U+00C5 (Å), at samakatuwid ay tinanaw bilang isang (dati nang umiiral) na kamalian sa pagsasakodigo, at mas mainam na gamitin ng tuwiran ang U+00C5 (Å).<ref>{{cite book |title=The Unicode Standard |url=http://www.unicode.org/versions/Unicode5.0.0/ |format=PDF |accessdate=2007-07-06 |edition=Version 5.0 |isbn=0-321-48091-0 |pages=493 |chapter=Symbols |chapterurl=http://www.unicode.org/versions/Unicode5.0.0/ch15.pdf |author=The Unicode Consortium, pinatnugutan ni Julie D. Allen ... |year=2006 |publisher=Addison-Wesley |location=Upper Saddle River, NJ [atbp.] |oclc=145867322 }}</ref>

== Epekto sa tao ==
Kapag tinamaan at nabantad ang balat ng tao sa mga sinag ng liwanag ng araw na bumabagsak sa 2900 hanggang 3200 mga yunit ng Angstrom, nagreresulta ito sa dagandang o katim, ang pagpula at [[pagkasunog|pagkasunog ng balat]] o kutis dulot ng pagkakabibilad sa araw.<ref name=TMHP/>

== Tingnan din ==
* [[Pagpapalit ng mga yunit]]
* [[1 E-10 m]]

== Sanggunian ==
{{reflist}}

{{DEFAULTSORT:Angstrom}}
<!-- interwiki -->

[[Kaurian:Yunit ng haba]]