Tingnan ang wikitext ng Belen

{{about|the city in [[Palestinian Authority]]}}
{{Infobox Palestinian Authority municipality
|name=Belen o Bethlehem
|image=Bethlehem collage.jpg
|caption=
|emblem=<!-- Bethlehem_Logo.gif -->
|emblem_type=Municipal Seal 
|arname=بيت لحم
|meaning=''bahay ng karne'' (Wikang Arabe); ''bahay ng tinapay'' (Wikang Ebreo & Arameo)
|founded=
|type=muna
|typefrom=1995
|altOffSp=Beit Lahm
|altUnoSp=Bayt Lahm
|governorate=bl
|population=25,266
|popyear=2007
|area=
|areakm=
|mayor=[[Vera Baboun]]<ref name="wafa">[http://english.wafa.ps/index.php?action=detail&id=21059 Newspapers Review: Youth Protests Dominate Daily’s Front Page]. ''[[Wafa]]''. 2012-11-14.</ref>
|website=[http://www.bethlehem-city.org/ www.bethlehem-city.org]
}}
Ang '''Belen''' o '''Bethlehem''' ([[Wikang Arabe|Arabe]]: '''بيت لحم''', Bayt La{{Unicode|ḥ}}m, “bahay ng karne”; [[Wikang Ebreo|Ebreo]]: '''בית לחם''', Beyt Le{{Unicode|ẖ}}em, “bahay ng tinapay”) ay isang lungsod sa [[Kanlurang Pampang]]. May kahalagahan ang lungsod na ito sa relihyong [[Kristyanismo]] dahil ayon sa [[Bibliya]] ay ito ang lugar na kinapanganakan ni {{Unicode|[[Hesus]]}} noong unang siglo BCE hanggang unang siglo CE. Dito rin naninirahan ang isa sa mga pinakamalalaking komunidad ng mga Kristyanong [[Palestino]]ng natitira pa sa Gitnang-Silangan. Tinatawag na '''Belenita''' ang isang taong taga-Belen o nagmula sa Betlehem.<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Belenita}}, pahina 412.</ref>
== Kasaysayan ==
=== Panahong Cananeo ===
Ang Bethelehem ay unang binanggit sa mga [[Liham ng Amarna]] noong ca. 1400 BCE bilang "Bit-Lahmu" sa [[Canaan|Kanaan]]. Nagsumamo ang Hari ng Herusalen sa kanyang panginoon na [[Faraon]] ng Ehipto na muling kunin ang Bit-Lahmu mula sa panggugulo ng mga [[Apiru]]. Si [[Lahmu]]  o Lachama ang Diyos na [[Akkadiano|Akadyo]] ng [[pertilidad]] at sinamba noong ika-3 milenyo BCE na pinagtayuan nila ng templo sa bundok na kilala ngayon bilang Bundok ng Natibidad. Ang bayan ay kilala bilang Beit Lachama o "Bahay ni [[Lahmu|Lachama]]". Ang pagbigkas ay pareho sa loob ng 3,500 taon ngunit pinakahulugan ng iba iba sa paglipas ng panahon. Sa Kananeo ay orihinal na nangahulugang "Bahay o Templo ni [[Lahmu]]", sa Ebreo at Arameo ay naging "Bahay ng Tinapay", sa Arabiko ay naging "Bahay ng Karne".

=== Panahon ng Israel ===
Naniniwala ang ilang mga skolar na ang Belen ay pareho sa Epratha sa Bibliya na nangangahulugan fertile o palaanak.

=== Panahon ni Hesus ===
Ang Belen ang lugar na pinagpanganakan kay [[Hesus]] ayon sa [[Ebanghelyo ni Mateo]] 2:1 at [[Ebanghelyo ni Lucas]]. Ayon din sa Mateo 2:16, ipinapatay ni [[Dakilang Herodes]] (na namatay noong 4 BCE) ang mga sanggol at batang dalawang taon pababa sa Belen at mga kalapit na lugar dahil nalaman ni Herodes na inangkin ng mga [[Mago]] na ipapanganak ang "hari ng mga Hudyo" sa Belen. Ang karamihan ng mga modernong biograpo ni Herodes ay buong hindi naniniwala sa salaysay ng masaker ni Herodes ng mga sanggol sa Mateo.<ref>"most recent biographies of Herod the Great deny it entirely." Paul L. Maier, "Herod and the Infants of Bethlehem", in Chronos, Kairos, Christos II, Mercer University Press (1998), p.170</ref>

Salungat sa Mateo 2, isinaad sa [[Ebanghelyo ni Lucas]] Kapitulo 2 na si Hesus ay ipinanganak sa Belen noong panahon ng [[censo ni Quirinio]] na ayon kay [[Josephus]] ay nangyari noong 6-7 CE/AD.<ref>http://www.infidels.org/library/modern/richard_carrier/quirinius.html</ref>

Ang mga paghuhukay sa Belen ay nagpakitang ang Belen sa Judaea ay hindi umiiral bilang isang gumaganang bayan sa pagitan ng 7 at 4 BCE na panahong pinaniniwalang ipinanganak si [[Hesus]]. May mga materyal na nahukay mula 1200 hanggang 550 BCE sa Belen gayundin mula ika-6 siglo CE ngunit walang materyal na nahukay sa Belen noong mula unang [[siglo]] (100 BCE -1 BCE) o unang siglo (1-100 CE/AD).<ref>https://web.archive.org/web/20080415225523/http://ngm.nationalgeographic.com/geopedia/Bethlehem</ref>

== Sanggunian ==
{{reflist}}

== Mga kawing panlabas ==
* {{Wikivoyage|Bethlehem}}
* [http://www.bethlehem-city.org Munisipalidad ng Belén], opisyal na ''website''
* [http://www.christusrex.org/www1/ofm/sites/TSbtmenu.html Mga pahina tungkol sa Belén] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151105212027/http://www.christusrex.org/www1/ofm/sites/TSbtmenu.html |date=2015-11-05 }}, mula sa ''website'' ng Pangangalagang [[Franciscanos|Fransiskano]] ng Banal na Lupain
* [http://www.bethlehem2000.org/ Proyektong Belén 2000]
* [http://www.bethlehem.edu/ Unibersidad ng Belén]
* [http://www.dheisheh.ps/ Kampong Dheisheh ng mga Takas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080317080849/http://www.dheisheh.ps/ |date=2008-03-17 }}, ''website'' sa Arabo

[[Kategorya:Kristiyanismo]]
[[Kategorya:Mga Lungsod ng Estado ng Palestina]]


{{stub|Heograpiya|Pananampalataya}}