Tingnan ang wikitext ng Dakilang Saserdote ng Israel

Ang '''Dakilang Saserdote ng Israel'''([[Wikang Hebreo]]: '''Kohen Gadol''') ang mga [[Dakilang Saserdote]] ng mga [[Sinaunang Israelita]] at [[Hudaismo]]. Ang mga Dakilang Saserdote ng Israel ay mula sa pamilya ng angkan ni [[Aaron]] ayon sa [[Bibliya]] na nakatatandang kapatid ni [[Moises]] sa pamamagitan ni [[Zadok]] na Saserdote sa panahon nina [[David]] at [[Solomon]]. Ang tradisyong ito ay nagwakas noong ika-2 siglo BCE sa pamumuno ng [[Kahariang Hasmoneo]] nang ang posisyon ng Dakilang Saserdote ay walang kaugnayan kay [[Zadok]].
[[File:Mishkan5_big.jpg|thumb|300px|Ang [[Banal ng mga Banal]] sa [[Templo ni Solomon]] at [[Ikalawang Templo sa Herusalem]] na tanging mga Dakilang Saserdote lamang ang makakapasok tuwing [[Yom Kippur]].]]
Ayon sa [[Bibliya]], tanging ang mga Dakilang Saserdote ng Israel ay makakapasok sa [[Banal ng mga Banal]] sa [[Templo ni Solomon]] at papasok rito ng isang beses kada tao sa [[Yom Kippur]] upang maghandog ng [[dugo]]ng handog at [[insenso]].
==Talaan==
===Mula sa Exodo ng mga Israelita hanggang sa pagtatayo ng Templo ni Solomon===
Ito ay batay sa [[Bibliya]] kabilang ang [[Aklat ng mga Cronica]], [[Aklat ni Ezra]] at [[Josephus]] <ref>[[Antiquities of the Jews]] 10:151–153 (10.8.6, in the order: book, chapter and verse.)</ref> at ''[[Seder Olam Zutta]]''.

* [[Aaron]]
* [[Eleazar]], anak ni Aaron ({{bibleverse|Numbers|20:28|HE}})
* [[Phinehas]], anak ni Eleazar
* [[Abishua]], anak ni Phinehas
**Ipinasok ng mga  [[Samaritano]] si [[Shesha]] na anak ni Abishua at ama ni Bukki 
* [[Bukki]], anak ni Abishua
* [[Uzzi]], anak ni Bukki

Bagaman si Phinehas at mga inapo nito ay hindi mga nakumpirmang Dakilang Saserdote, ang bahaging ito ay ibinigay sa [[1 Cronica]] 6:3-15) at Josephus at  ''[[Seder 'Olam Zutta]]''). Sa isang panahon ang opisinang ito ay inilipat mula sa angkan ni Eleazar sa angkan ng kanyang kapatid na si Itamar.<ref>According to [[Abu l-Fath]], a Samaritan chronicler writing in the 14th century CE, this transfer was the result of a civil war between the followers of Uzzi and Eli. Samaritans claim descent from the followers of Uzzi, who in this account stayed at [[Mount Gerizim]] while Eli's followers moved to [[Shiloh (biblical city)|Shiloh]]. (Robert T. Anderson and Terry Giles, ''The Keepers, An Introduction to the History and Culture of the Samaritans'', Hendrickson Publishing, 2002, p. 11–12.)</ref> Ang una at pinakatanyag na Dakilang Saserdote ng angkan ni Itamar ay si [[Eli]] na kontemporaryo ni [[Samuel]].

* [[Eli (biblical figure)|Eli]], inapo ni [[Ithamar]], anak ni Aaron 
* [[Ahitub (High Priest)|Ahitub]],anak ni Phinehas at apo ni Eli
* [[Ahijah]],anak ni Ahitub
* [[Ahimelech]], anak ni Ahijah (o kapatid ni Ahijah at at anak ni Ahitub)
* [[Abiathar]], anak ni Ahimelech. Si Abiathar ay tinanggal na Dakilang Saserdote dahil sa pakikipagsabwatan laban kay [[Solomon]] at pinalitan ni [[Zadok]] na anak ni [[Ahitub]] na nangasiwa sa pagtatayo ng [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa 1 Cronica 6:3-15, si Zadok ay mula sa angkan ni Uzzia sa pamagitan nina Zerahiah, Meraioth, [[Amariah]] at Ahitub) at kaya ay kabilang sa angkan ni Eleazar.

===Templo ni Solomon===
ANg impormasyon sa [[Dakilang Saserdote]] ng Israel ay iba sa [[Bibliya]], kay [[Josephus]] at ''[[Seder Olam Zutta]]''. Binanggit nina Josephus at  ''Seder 'Olam Zuta'' ang 18 Dakilang Saserdite<ref>The list in [[Antiquities of the Jews]] 10:151-153 contains 17 high priests, but Josephus also mentioned the High Priests [[Seraiah]] in 10:149 and [[Jehoiada]] in 9.7.</ref> ngunit sa [[1 Cronica]]] 6:3-15 ay nagbigay ng 12 pangalaman na nagwakas sa huling Dakilang Saserdoteng si Seriah na ama ni [[Jehozadak]]. 
{| class="wikitable"
!width=25%|'''[[1 Cronica]] 6:3-15'''<br><small>(* Binanggit rin sa [[Aklat ni Ezra]] 7:1–5)</small> 
!width=13%|'''Josephus'''<ref>[[Antiquities of the Jews]] [https://archive.org/details/L490JosephusVIJewishAntiquities46/page/n255 10:151–153] (10.8.6, in the order: book, chapter and verse.)</ref> 
!width=18%|'''Seder Olam Zutta''' 
!width=44%|'''Ibang impormasyon'''
 |- 
 |- 
 | [[Zadok]]* || [[Zadok]] || [[Zadok]] - kontemporaryo ni [[Solomon]]. Siya ang Dakilang Saserdote sa pagtatayo ng [[Templo ni Solomon]].
 |- 
 | [[Ahimaaz]] || [[Ahimaaz]] || [[Ahimaaz]] - Kontemporaryo ni  [[Rehoboam]]
 |- 
 | [[Azariah (high priest)|Azariah]] || [[Azariah (high priest)|Azariah]] || [[Azariah (high priest)|Azariah]] - kontemporaryo ni [[Abijah ng  Jud]]|| 
 |- 
 | Johanan || Joram || - || 
 |- 
 | - || Isus (''Yehoshua'') || [[Joash (high priest)|Joash]] - kontemporaryo ni [[Jehoshaphat]]||Ang isang Amariah ay binanggit sa 2 Cronica 19:11 na Pinunong dakilang saserdote sa panahon ni [[Jehoshaphat]].
 |- 
 | - || - || [[Jehoiarib]] - kontemporaryon ni [[Jehorman ng Juda]] || 
 |- 
 | - || - || [[Jehoshaphat (high priest)|Jehoshaphat]] - kontemporaryo ni [[Ahazias ng Juda]]|| -
 |- 
 | - || ''[[Jehoiada]]''<ref>Josephus mentions Jehoiada as high priest in his account of Athaliah's reign (''[[Antiquities of the Jews]]'' 9.7) but not in list of High Priests (''[[Antiquities of the Jews]]'' 10:151-153)</ref> || [[Jehoiada]] - kontemporaryo [[Jehoash ng Juda]]|| [[Jehoiada]], bayaw ni [[Ahazias ng Juda]]([[2 Hari]] 11:4-17) at pumatay sa reynang si [[Athaliah]] at naglagay kay [[Jehoash ng Juda]] bilang hari ng [[Kaharian ng Juda]]
 |- 
 | - || Axioramos (''Ahiram'') || - || -
 |- 
 | - || [[Pediah|Phideas]] || [[Pediah]] - kontemporaryo ni [[Jehoash ng Juda]]|| -
 |- 
 | - || [[Zedekiah (High Priest)|Sudeas]] || [[Zedekiah (High Priest)|Zedekiah]] - kontemporaryon ni [[Amazias ng Juda]]|| -
 |- 
 | Azariah || Juelus || Joel -kontemporaryon ni [[Uzzias]] || Ang [[Azariah II]] ay binanggit sa 2 Cronica 26:14-18  bilang pinunong Dakilang Saserdote na sumalungat kay [[Uzzias]].  
 |- 
 | Amaria || [[Jotham (high priest)|Jotham]] || [[Jotham (high priest)|Jotham]] - kontemporaryo ni Haring [[Jotham]]|| -
 |- 
 | Ahitub II|| [[Uriah (Book of Kings)|Urias]] || [[Uriah (Book of Kings)|Urijah]] - kontemporaryo ni Haring [[Ahaz]]|| Si '''Uriah''' ay binanggit sa [[2 Hari]] 16:10-16 na Dakilang Saserdote sa utos ni [[Ahaz]] na palitan ang altar sa Templo ni Solomon ng bagong altar na may istilong [[Asiryo]].
 |- 
 | - || Nerias || Neria - kontemporaryon ni [[Hezeias]]|| Ang '''Azariah''' ay binanggit sa 2 Cronica 31:10  bilang Pinunong Dakilang saserdote sa ilalim ni [[Hezekias]]
 |- 
 | Zadok II|| [[Hoshaiah (high priest)|Odeas]] || [[Hoshaiah (high priest)|Hoshaiah]] - kontemporaryon ni [[Manasses ng Juda]]|| -
 |- 
 | [[Shallum (High Priest)|Shallum]]* || [[Shallum (High Priest)|Shallum]] || [[Shallum (High Priest)|Shallum]] - kontemporaryo ni [[Amon ng Juda]] || [[Shallum (High Priest)|Shallum]], anak ni Zadok II.
 |- 
 | [[Hilkiah]]* || [[Hilkiah|Elcias]] || [[Hilkiah]] - kontemporaryo ni Haring [[Josias]] at [[Jehoahaz ng Juda]]|| Si [[Hilkiah]] na Saserdote sa panahon ni [[Josias]] ang nakatuklas sa [[Deuteronomio|Aklat ng Batas]]
 |- 
 | [[Azariah IV]]* || [[Azariah IV|Azaros]] || [[Azariah IV]] -kontemporaryo ni Haring [[Jehoiakim]]|| [[Azariah IV]], anak ni Hilkiah([[1 Cronica]] 6:13) 
 |- 
 | [[Seraiah (high priest)|Seraiah]]* || [[Seraiah (high priest)|Sareas]] || [[Seraiah (high priest)|Seraiah]] -kontemporaryo ni Haring [[Jeconias]] at [[Zedekias]]|| [[Seraiah (high priest)|Seraiah]], anak ni Azariah IV ayon sa [[2 Hari]] 25:18 
|}

===Ikalawang Templo sa Herusalem===

{{See|Pagpapatapon sa Babilonya}}
* [[Joshua (High Priest)|Joshua]], anak ni Jehozadak,  pagkatapos ng pagtatayo ng [[Ikalawang Templo sa Herusalem]], Kontemporaryon ni [[Dakilang Ciro]] at [[Dario I]] 
* [[Joiakim (High Priest)|Joiakim]], anak ni Joshua, (Nehemiah 12:10). 
* [[Eliashib (High Priest)|Eliashib]], anak ni Joiakim, (Nehemiah 12:10). 
* [[Joiada]], anak ni Eliashib, (Nehemiah 12:10) <br>(A son married a daughter of [[Sanballat the Horonite]] for which he was driven out of the Temple by Nehemiah) (Nehemiah 13:28)
* [[Johanan (High Priest)|Johanan]], anak ni Joiada,(Nehemiah 12:11).Binanggit sa  [[Elephantine papyri]] noong 410 BCE.
* [[Jaddua]],anak ni Johanan, (Nehemiah 12:11). Kontemporaryon ni [[Dakilang Alejandro]].
* [[Onias I]], anak ni Jaddua. Kontemporaryo ni [[Areus I]] ng [[Sparta]]
* [[Simon I (High Priest)|Simon I]], anak ni Onias. Ayon kay Josephus ay si [[Simeon Ang Makatarungan]<ref>Josephus, Antiquities. Book 12, Chapter 2 (43)</ref>
* [[Eleazar (High Priest)|Eleazar]], anak ni Onias at kapatid ni Simon I. kontemporaryo ni [[Ptolomeo II Philadelphus]] 
* [[Manasseh (High Priest)|Manasseh]], anak ni Jaddua, kapatid ni Onias I at tiyuhin nina Simon I at Eleazar.
* [[Onias II]], anak  Simon I. Kontemporaryo ni [[Ptolomeo III Euergetes]] 
* [[Simon II (High Priest)|Simon II]], anak ni Onias II. Kontemporaryo ni [[Ptolomeo IV Philopator]]
* [[Onias III]], anak ni Simon II, (?-175 BC),pinatay noong 170 BCE
** [[Onias IV]], anak ni Onias III, tumakas sa Ehipto at nagtayo ng [[Templo ni Onias]] sa [[Leontopolis]] (
* [[Jason (High Priest)|Jason]], anak Simon II, 175-172 BCE (ang huling Saserdote ng Dinastiya ni Zadok) 
* [[Menelaus (High Priest)|Menelaus]], 172-165 BCE
* [[Judas Maccabeus]], son of Mattathias, 165-162 BCE(Humawak ng posisyon sa muling pag-aalay ng [[Ikalawang Templo sa Herusalem]] matapos taluhin ang [[Imperyong Seleucid]] 
* [[Alcimus]], 162-159 BCE
===Dinastiyang Hasmoneo===
* [[Jonathan Apphus]], 153-143 BCE
* [[Simon Thassi]], kapatid ni Jonathan Apphus, 142-134 BCE
* [[John Hyrcanus I]], anak ni Simeon Tassi, 134-104 BCE
* [[Aristobulus I]], anak ni John Hyrcanus, 104-103 BCE
* [[Alexander Jannaeus]], anak ni John Hyrcanus, 103-76 BCE
* [[John Hyrcanus II]], anak ni Alexander Jannaeus, 76-66 BCE
* [[Aristobulus II]], anak Alexander Jannaeus, 66-63 BCE
* [[Hyrcanus II]] (ibinalik), 63-40 BCE
* [[Antigonus II Mattathias|Antigonus]], anak ni Aristobulus II, 40-37 BCE
===Panahong Herodiano-Romano===
* [[Ananelus]], 37-36 BCE
* [[Aristobulus III of Judea|Aristobulus III]], apo ni Aristobulus II at Hyrcanus II, 36 BCE<br>Ang huli sa [[Dinastiyang Hasmoneo]] at kapatid ng ikalawang asawa ni [[Herodes]] na si[[Mariamne I]].
* [[Ananelus]] (ibinalik), 36-30 BCE
* [[Jesus, son of Fabus|Joshua ben Fabus]], 30-23 BCE
* [[Simon son of Boethus|Simon ben Boethus]], 23-5 BCE(ang kanyang anak na si  [[Mariamne (third wife of Herod)|Mariamne II]] ang ikatlong asawa ni [[Dakilang Herodes]]) 
* [[Matthias ben Theophilus]], 5-4 BCE<ref>http://www.jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=269&letter=M</ref>
* [[Joazar ben Boethus]], 4 BCE
* [[Eleazar ben Boethus]], 4-3 BCE
* [[Joshua ben Sie]], 3 BCE - ? 
* [[Joazar ben Boethus]] (ibinalik), ? - 6 CE
* [[Annas|Ananus ben Seth]], 6-15 CE
* [[Ishmael ben Fabus]] (Phiabi), 15-16 CE
* [[Eleazar ben Ananus]], 16-17 CE
* [[Simon ben Camithus]], 17-18 CE
* [[Caiaphas|Joseph ben Caiaphas]], 18-36 (manugang ng Dakilang Saserdoteng si Ananus ben Seth)
* [[Jonathan ben Ananus]], 36-37 CE
* [[Theophilus ben Ananus]], 37-41 CE
* [[Simon Cantatheras ben Boethus]], 41-43 CE
* [[Matthias ben Ananus]], 43 CE
* [[Elioneus ben Simon Cantatheras]], 43-44   CE
* [[Jonathan ben Ananus]], 44 (ibinalik)
* [[Josephus ben Camydus]], 44-46 CE
* [[Ananias son of Nedebeus]], 46-58 CE<ref>[[Antiquities of the Jews]] [https://archive.org/details/completeworksofj03jose/page/250 20.5.2]</ref>
* [[Jonathan (High Priest)|Jonathan]], 58 CE<ref>[[Antiquities of the Jews]] [https://archive.org/details/completeworksofj03jose/page/262 20.8.5]</ref>
* [[Ishmael II ben Fabus]], 58-62 CE
* [[Joseph Cabi ben Simon]], 62-63 CE
* [[Ananus na anak ni Ananus]], 63 CE
* [[Hesus na anak ni Damneus]], 63 CE
* [[Joshua ben Gamla]], 63-64 CE
* [[Mattathias ben Theophilus]], 65-66 CE
* [[Phannias ben Samuel]], 67-70 CE (Ang [[Ikalawang Templo sa Herusalem]] ay winasak ng [[Imperyong Romano]] noong 70 CE.)

==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Dakilang Saserdote ng Israel]]
[[Kategorya:Dakilang Saserdote]]
[[Kategorya:Kasaysayan ng Israel]]