Tingnan ang wikitext ng Enoc

{{Infobox saint
|name=Enoch ang Patriarch
|alt= Enoch ang Propeta
|image=Figures God took Enoch.jpg
|imagesize=250px
|caption=Kinuha ng Diyos si Enoc, tulad ng sa Genesis 5:24: "At lumakad si Enoc na kasama ng Diyos, at wala na siya; sapagkat kinuha siya ng Diyos".<ref>{{Bibleref2|Genesis|5:18–24|9}}</ref> ilustrasyon mula sa 1728 Figures de la Bible; inilarawan ni [[Gerard Hoet]]
|birth_date= 3382 BC
|birth_place= [[Babylon]]
|other_names=
|known_for=
|occupation=
|death_date= 3017 BC <br/>("kinuha ng Diyos" ayon sa mga tradisyon")|feast_day=Linggo bago ang Kapanganakan ni Kristo sa [[Eastern Orthodox Church]], 30 Hulyo, 22 Enero sa [[Coptic Church]], 19 Hulyo (sa kanyang palagay sa [[Coptic Church]]), 3 Enero ([[Bollandists]])<ref>{{Cite web|url=https://catholicsaints.info/enoch-the-patriarch/|title=Enoch the Patriarch|date=27 November 2018}}</ref>
|venerated_in= [[Catholic Church]]<br>[[Oriental Orthodoxy]]<br/>[[Eastern Orthodoxy]]<br/>[[Enochian]] [[Christianity|Christian]] sects (see [[John Dee]])<br />[[Islam]]<br/>[[Medieval]] [[Rabbi]]nical [[Judaism]]<br />[[Baháʼí Faith]]<br />Ilang [[New Age]] mga kultong nakatuon sa [[angelology]]
|titles=[[Antediluvian]] Patriarch
|attributes=
|patronage=
|major_shrine=
|issues=
}}

'''Enoc''' ({{IPAc-en|ˈ|iː|n|ə|k|audio=en-ca-Enoch.ogg}}){{efn|{{Hebrew name|hebrew={{Script/Hebrew|חֲנוֹךְ}}|tiber=Ḥănōḵ|stan=H̱anōḵ}}; {{lang-gr|Ἑνώχ}} ''Henṓkh''; {{lang-ar|أَخْنُوخ}} ''{{lang|ar-Latn|ʼAkhnūkh}}'', [common sa [[Qur'ān]]ic literature]: {{lang|ar|إِدْرِيس}} ''{{lang|ar-Latn|ʼIdrīs}}''}} ay isang biblikal na pigura at [[Patriarchs (Bible)|patriarch]] bago ang [[pagbaha ni Noah]] at anak ni [[Jared (biblical na pigura)|Jared]] at ama ni [[Matusalem]]. Siya ay nasa [[Antediluvian]] na panahon sa Hebreo na Bibliya.

Ang teksto ng [[Aklat ng Genesis]] ay nagsasabing nabuhay si Enoc 365 taon bago siya kinuha ng Diyos. Mababasa sa teksto na si Enoc ay "lumakad na kasama ng Diyos: at wala na siya; sapagka't kinuha siya ng Diyos" ({{Bibleref2|Gen|5:21–24|9}}), na binibigyang-kahulugan bilang ang [[pagpasok ng buhay sa langit] ni Enoc] ] sa ilang tradisyong Hudyo at Kristiyano, at iba ang interpretasyon sa iba.

Si Enoch ang paksa ng maraming tradisyong Hudyo at Kristiyano. Siya ay itinuring na may-akda ng [[Aklat ni Enoch]]<ref>August Dillmann and R. Charles (1893). ''[https://www.dropbox.com/s/zxr5mf6rwk1mv66/DILLMANN_Book.of.Enoch.pdf?dl=0 The Book of Enoch]'', translation from Geez.</ref> at tinatawag ding eskriba ng paghatol.<ref>''1Enoch'', chap. 12</ref> Sa Bagong Tipan, si Enoc ay binanggit sa [[Ebanghelyo ni Lucas]], ang [[Sulat sa mga Hebreo]], at sa [[Sulat ni Judas]], na ang huli ay sumipi rin mula rito.<ref>{{bibleverse2|Luke|3:37}}, {{bibleverse2|Hebrews|11:5}}, {{bibleverse2|Jude|1:14-15}}</ref> sa [[Catholic Church]], [[Eastern Orthodoxy]], at [[Oriental Orthodoxy]], siya ay iginagalang bilang [[santo]].

Ang pangalan ni Enoc ([[Hebreo na wika|Hebreo:]] חֲנוֹךְ ''Ḥănōḵ'') ay nagmula sa Hebreo [[Hebreo na ugat|ugat]] חנך (''ḥ-n-ḵ''), ibig sabihin ay magsanay, magpasimula, magtalaga, magpasinaya.<ref>{{Cite web |title=Strong's Hebrew Concordance - 2596. chanak |url=https://biblehub.com/hebrew/2596.htm |website=Bible Hub}}</ref> Gamit ang חֲנוֹךְ/חֲנֹךְ (''Ḥănōḵ'') bilang [[imperative form]] ng [[pandiwa]].{{Cite web |title=Strong's Hebrew Concordance - 2596. ḥănōḵ |url=https://biblehub.com/hebrew/chanoch_2596.htm}}<ref>{{Cite web |title=Conjugation of לַחֲנוֹךְ |url=https://www.pealim.com/dict/635-lachanoch/ |website=Pealim}}</ref>

==Enoch sa Aklat ng Genesis ==
[[File:William Blake Enoch Lithograph 1807.jpg|300px|thumb|right|Enoc, [[litograpo]] ni [[William Blake]], 1807.]]Lumilitaw si Enoc sa [[Aklat ng Genesis]] ng [[Pentateuch]] bilang ikapito sa sampung pre-[[sinalaysay ng baha ng Genesis|Delubyo]] [[Mga Patriyarka (Bibliya)|Mga Patriyarka]]. Isinalaysay ng Genesis na ang bawat isa sa mga Patriyarka bago ang Baha ay nabuhay nang ilang siglo. Ang Genesis 5 ay nagbibigay ng talaangkanan ng sampung tauhan na ito (mula kay Adan hanggang kay Noe), na nagbibigay ng edad kung kailan nagkaanak ang bawat isa sa susunod, at ang edad ng bawat pigura sa kamatayan. Si Enoc ay itinuturing ng marami bilang eksepsiyon, na sinasabing "hindi nakakakita ng kamatayan"
({{Bibleref2|Hebrews|11:5|9}}). Higit pa rito, ang {{bibleverse||Genesis|5:22–24|HE}} ay nagsasaad na si Enoc ay nabuhay ng 365 taon, na mas maikli kaysa sa iba pang mga Patriyarka bago ang Baha, na lahat ay naitala bilang namamatay sa mahigit na 700 taong gulang. Ang maikling salaysay ni Enoc sa Genesis 5 ay nagtatapos sa misteryosong tala na "hindi na siya; sapagkat kinuha siya ng Diyos".<ref>Genesis 5:24, KJV</ref> Nangyayari ito 57 taon pagkatapos ng kamatayan ni [[Adan]] at 69 na taon bago isilang si [[Noe]].

==Apokripal na Aklat ni Enoc==
Tatlong malawak na [[Apocrypha]] ang iniuugnay kay Enoc:
*[[Aklat ni Enoc|Ang Aklat ni Enoc]] (aka 1 Enoch), na binubuo sa [[Hebreo]] o [[Aramaic]] at iningatan sa [[Ge'ez]], unang dinala sa Europa ni [[James Bruce]] mula sa Ethiopia at isinalin sa Ingles ni August Dillmann at Reverent Schoode<ref>{{cite book|last=Schodde|first=George H|title=The Book of Enoch| year=1882|url=https://www.dropbox.com/s/6rbnsqkbyux8z0b/SCHODDE_The-Book-of-Enoch.pdf?dl=0}}</ref> – kinikilala ng [[Orthodox Tewahedo]] na mga simbahan at karaniwang may petsa sa pagitan ng ikatlong siglo BC at unang siglo AD.
*[[Ikalawang Aklat ni Enoch|2 Enoch]] (aka Book of the Secrets of Enoch), iningatan sa [[Old Church Slavonic]], at unang isinalin sa English ni William Morfill<ref>{{cite web|title=MORFILL – The Book of the Secrets of Enoch (1896)|url=https://www.dropbox.com/s/xect6zyuyhw137z/MORFILL_2Enoch_Book.of.Enoch.Secrets.pdf?dl=0}}</ref> – karaniwang napetsahan noong unang siglo AD.
*[[3 Enoch]], isang Rabbinic na teksto sa Hebrew na karaniwang napetsahan noong ikalimang siglo AD.
Ang mga ito ay nagsasalaysay kung paano si Enoc ay dinala sa [[Langit]] at hinirang na tagapag-alaga ng lahat ng makalangit na kayamanan, pinuno ng [[arkanghel]], at ang agarang tagapaglingkod sa [[Trono ng Diyos]]. Pagkatapos ay itinuro sa kanya ang lahat ng mga lihim at misteryo at, kasama ang lahat ng mga anghel sa kanyang likuran, tinutupad sa kanyang sariling kagustuhan ang anumang lumalabas sa bibig ng Diyos, na isinasagawa ang Kanyang mga utos. Ang ilang esoteric literature, gaya ng 3 Enoch, ay nagpapakilala kay Enoc bilang [[Metatron]], ang anghel na naghahatid ng salita ng Diyos. Bilang kinahinatnan, si Enoc ay nakita, sa pamamagitan ng panitikang ito at ng Rabbinic [[kabbalah]] ng mistisismo ng mga Hudyo, bilang isa na nagpahayag ng paghahayag ng Diyos kay Moises, at, lalo na, bilang diktador ng [[Aklat ng Jubilees]].

===Enoch sa klasikal na Rabbinical literature===
Sa klasikal na panitikan ng Rabbinical, mayroong iba't ibang pananaw kay Enoc. Isang pananaw hinggil kay Enoc na natagpuan sa [[Targum Pseudo-Jonathan]], na nag-isip kay Enoc bilang isang banal na tao, dinala sa Langit, at tumanggap ng titulong ''Safra rabba'' (''Dakilang eskriba'') . Matapos ang Kristiyanismo ay ganap na nahiwalay sa Hudaismo, ang pananaw na ito ay naging ang nangingibabaw na rabinikal na ideya ng karakter at kadakilaan ni Enoc.<ref name=je>{{cite web|url=http://jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=383&letter=E |title=Jewish Encyclopedia ''Enoch'' |publisher=Jewishencyclopedia.com |access-date=2014-03-26}}</ref>

===Septuagint===
Ang mga tagasalin ng ikatlong siglo BC na gumawa ng [[Septuagint]] sa [[Koine Greek]] ay nagsalin ng pariralang "kinuha siya ng Diyos" gamit ang pandiwang Griyego na ''metatithemi'' ({{lang|grc|μετατίθημι}})<ref>5:24 καὶ εὐηρέστησεν Ενωχ τῷ θεῷ καὶ οὐχ ηὑρίσκετο ὅτι μετέθηκεν αὐτὸν ὁ θεός</ref> meaning moving from one place to another.<ref>[[LSJ]] [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=%CE%BC%CE%B5%CF%84%E1%BD%B3%CE%B8%CE%B7%CE%BA%CE%B5%CE%BD&la=greek#lexicon metatithemi]</ref> [[Sirach]] 44:16, mula sa halos parehong panahon, ay nagsasaad na "Si Enoc ay nalulugod sa Diyos at nailipat sa [[paraiso]] upang makapagbigay siya ng pagsisisi sa mga bansa." Ang salitang Griyego na ginamit dito para sa [[paraiso]], ''paradeisos'' ({{lang|grc|παράδεισος}}), ay hinango sa isang sinaunang salitang Persian na nangangahulugang "nakakulong na hardin", at ginamit sa Septuagint upang ilarawan ang hardin ng Eden. Nang maglaon, gayunpaman, ang termino ay naging magkasingkahulugan para sa langit, tulad ng kaso dito.<ref>[http://studybible.info/strongs/G3857 G3857 παράδεισος] Strong's Greek Lexicon. Retrieved 2015-08-01 <br/>[http://biblehub.com/greek/3857.htm Strong's Greek 3857_ παράδεισος (paradeisos) – a park, a garden, a paradise] Retrieved 2015-08-01</ref>

===Enoch sa Aklat ng mga Higante===
[[Ang Aklat ng mga Higante]] ay isang gawang [[pseudepigrapha]]l ng mga Hudyo mula sa ikatlong siglo BC at kahawig ng Aklat ni Enoc. Ang mga fragment mula sa hindi bababa sa anim at kasing dami ng labing-isang kopya ay natagpuan sa mga koleksyon ng [[Dead Sea Scrolls]].<ref>{{cite book|last1=Eisenman|first1=Robert|last2=Wise|first2=Michael|title=The Dead Sea Scrolls Uncovered|date=1992|publisher=Element Books, Inc.|location=Shaftesbury, Dorset|isbn=1852303689|page=[https://archive.org/details/isbn_9781852303686/page/95 95]|edition=6|url-access=registration|url=https://archive.org/details/isbn_9781852303686/page/95}}</ref>

Ayon sa [[Rashi]]<ref>Rashi's Commentary on {{Bibleref2|Genesis|5:24|9}}. Tingnan din ang Komentaryo ng [[Abraham ibn Ezra|Ibn Ezra]].</ref> [from [[Genesis Rabbah]]<ref>25:1</ref>], "Si Enoc ay isang matuwid na tao, ngunit madali siyang mahikayat upang bumalik sa paggawa ng masama. Kaya't ang Banal, pagpalain nawa Siya, ay nagmadali at kinuha siya at pinatay siya bago ang kanyang panahon. Dahil dito, nagbago ang Kasulatan [ ang mga salita] sa [salaysay ng] kanyang pagkamatay at isinulat, 'at wala na siya' sa mundo upang makumpleto ang kanyang mga taon."

Sa mga menor de edad [[Midrash]]im, ang mga esoteric na katangian ni Enoch ay pinalawak. Sa ''Sefer Hekalot'', inilarawan si Rabbi Ishmael na bumisita sa [[Seven Heavens|Seventh Heaven]], kung saan nakilala niya si Enoch, na nagsasabing ang mundo ay, sa kanyang panahon, ay napinsala ng mga demonyong si Shammazai, at [[Azazel]], at kaya dinala si Enoc sa Langit upang patunayan na ang Diyos ay hindi malupit.<ref name=je/> Ang mga katulad na tradisyon ay naitala sa Sirach. Nang maglaon, ang mga paliwanag ng interpretasyong ito ay itinuring si Enoc bilang isang banal na asetiko, na tinawag upang makihalubilo sa iba, nangaral ng pagsisisi, at nagtipon (sa kabila ng maliit na bilang ng mga tao sa Lupa) ng isang malawak na koleksyon ng mga disipulo, hanggang sa siya ay ipinahayag. hari. Sa ilalim ng kanyang karunungan, ang kapayapaan ay sinasabing naghari sa lupa, hanggang sa siya ay tinawag sa Langit upang mamuno sa mga ''mga anak ng Diyos''.

== Enoc sa Kristiyanismo ==
[[File:Spas na Ilyine - Patriarch Enoch.jpg|300px|thumb|right|Patriarch Enoch, isang [[fresco]] ni [[Theophanes the Greek]], ika-14 na siglo.]]

===Bagong Tipan===
Ang Bagong Tipan ay naglalaman ng tatlong pagtukoy kay Enoc.
*Ang una ay isang maikling pagbanggit sa isa sa mga talaangkanan ng mga ninuno ni Jesus sa [[Ebanghelyo ni Lucas]]. (Lucas 3:37).
*Ang ikalawang pagbanggit ay nasa [[Sulat sa mga Hebreo]] na nagsasabing, "Sa pananampalataya si Enoc ay inilipat upang hindi siya makakita ng kamatayan; at hindi nasumpungan, sapagka't siya'y inilipat ng Dios: sapagka't bago siya inilipat ay mayroon siyang patotoong ito. , na kinalulugdan niya ang Diyos." (Hebreo 11:5 KJV). Ipinahihiwatig nito na hindi niya naranasan ang mortal na kamatayan na iniuugnay sa iba pang mga inapo ni Adan, na naaayon sa Genesis 5:24 KJV, na nagsasabing, "At si Enoc ay lumakad na kasama ng Diyos: at siya ''[ay]'' hindi; sapagkat kinuha siya ng Diyos. ."<ref>4Q Enoch (4Q204[4QENAR]) COL I 16–18</ref><ref>Clontz, T.E. and J., "Ang Comprehensive New Testament na may kumpletong textual variant mapping at mga sanggunian para sa Dead Sea Scrolls, Philo, Josephus, Nag Hammadi Library, Pseudepigrapha, Apocrypha, Plato, Egyptian Book of the Dead, Talmud, Old Testament, Patristic Writings, Dhammapada, Tacitus, Epiko ni Gilgamesh", Cornerstone Publications, 2008, p. 711, {{ISBN|978-0-9778737-1-5}}</ref> Bagama't kinikilala ng parehong mga iskolar na ang 1 Enoc 1:9 mismo ay isang [[midrash]] ng Deuteronomio 33:2." Ang unang orakulo sa mga kabanata 1–5 ay isang paraphrase ng bahagi ng Deuteronomio 33,24" George W. E. Nickelsburg, Ang kalikasan at tungkulin ng paghahayag 1 Enoch, Jubilees at ilang Qumranic na dokumento, 1997<ref>Lars Hartman, Asking for a Meaning: A Study of 1 Enoch 1–5 ConBib NT Series 12 Lund Gleerup, 1979 22–26.</ref><ref>George WE Nickelsburg & James C Vanderkam, 1 Enoch, Fortress 2001</ref><ref>R.H. Charles, The Book of Enoch, London SPCK, 1917</ref><ref>E. Isaac, 1 Enoch, a new Translation and Introduction in Old Testament Pseudepigrapha ed. Charlesworth, Doubleday 1983–85</ref>

Ang pambungad na pariralang "Enoch, ang Ikapito mula kay Adan" ay matatagpuan din sa 1 Enoc (1 En. 60:8), bagaman wala sa Lumang Tipan.<ref>Richard Bauckham ''Jude and the relatives of Jesus in the early church'' p206 etc.</ref> Sa [[Bagong Tipan]] itong si Enoch ay nagpropesiya "sa" masasamang tao, na ang Diyos ay darating kasama ang Kanyang mga banal upang hatulan at hatulan sila ({{bibleverse|Jude|1:14–15|}}).

==Enoch sa Islam==
{{pangunahing|Idris (propeta)}}
Sa Islam, si Enoch ({{lang-ar|translit=ʼAkhnūkh|أَخْنُوخ}}) ay karaniwang kinikilala kay [[Idris (propeta)|Idris]], gaya halimbawa ng ''[[Muhammad ibn Jarir al-Tabari|Kasaysayan ng Al-Tabari]]'' interpretasyon at ng ''[[Meadows of Gold ]]''.<ref>Alexander Philip S. ''Biblical Figures Outside the Bible'' p.118 ed. [[Michael E. Stone]], Theodore A. Bergren 2002 p118 "twice in the Qur'an.. was commonly identified by Muslim scholars with the biblical Enoch, and that this identification opened the way for importing into Islam a substantial body of postbiblical Jewish legend about the character and ...."</ref> Ang Quran ay naglalaman ng dalawang pagtukoy kay Idris; sa Surah [[Al-Anbiya]] (Ang mga Propeta) talata bilang 85, at sa Surah [[Maryam (sura)|Maryam]] (Mary) mga talata 56–57:

*(''The Prophets'', 21:85): "At ang parehong pagpapala ay ipinagkaloob kay Ismail at Idris at Zul-Kifl, dahil silang lahat ay nagsagawa ng katatagan ng loob."
*(''Mary'' 19:56–57): "At alalahanin si Idris sa Aklat; siya ay tunay na matapat, isang Propeta. At Aming itinaas siya sa isang mataas na posisyon".

Si Idris ay malapit na nauugnay sa [[Muslim]] [[tradisyon]] sa pinagmulan ng pagsulat at iba pang teknikal na sining ng sibilisasyon,<ref name="autogenerated1">''History of Prophets in Islam and Judaism'', B. M. Wheeler, ''Enoch''</ref> kabilang ang pag-aaral ng astronomical phenomena, na parehong kinilala si Enoch sa [[Testamento ni Abraham]].<ref name="autogenerated1"/> Gayunpaman, bagama't tinitingnan ng ilang Muslim sina Enoc at Idris bilang iisang propeta habang ang iba ay hindi, marami pa rin [[Muslim]]s ang nagpaparangal kay Enoc bilang isa sa mga pinakaunang [[propeta]], anuman ang kanilang pananaw.<ref>''Lives of the Prophets'', L. Azzam, S. Academy Publishing</ref>

Si Idris ay tila hindi gaanong misteryoso sa Qur'an kaysa kay Enoch sa Bibliya. Higit pa rito, si Idris ang tanging propeta ng Antediluvian na pinangalanan sa Qur'an, maliban kay Adan.

==Enoch sa theosophy==
Ayon sa [[theosophy|theosophist]] [[Helena Blavatsky]], ang Jewish Enoch (o ang Greek [[demigod]] [[Hermes]]<ref>{{cite book |url=https://archive.org/stream/hpb-articles/AncntSurModErr_djvu.txt|page=12|title=Ancient Survivals and Modern Errors|author=[[Helena Blavatsky]]|website=[[Internet Archive]]|date=June 1, 1885 |location=[[Bangalore]]|publisher=Theosophy Company (Mysore) Private Ltd.|chapter=Lamas and Druses}}</ref>) ay "ang unang [[Grand Master (Masonic)|Grand Master]] at Tagapagtatag ng [[Masonry]]."<ref>{{cite book|author=[[Helena Blavatsky]]|url=https://archive.org/details/hpb-articles/AncientSciDocBelief/page/n33/mode/2up|website=[[Internet Archive]]|title=Ancient Science, Doctrine and Beliefs|page=33|publisher=Theosophy Company (Mysore) Private LTD |location=Bangalore|year=1981|chapter=The Eight Wonder by an Unpopular Philosopher (written in 188⁹)}} (''[[Lucifer]]'', October, 1791)</ref>

== Mga nota ==
{{notelist}}

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

== Mga panlabas na links ==
{{Commons category|Enoch}}
* [http://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/246608/jewish/Adams-Descendants.htm The Descendants of Adam], [http://www.chabad.org/parshah/article_cdo/aid/2574/jewish/The-Legacy-of-Cain.htm The Legacy of Cain], [http://www.chabad.org/kabbalah/article_cdo/aid/1564901/jewish/The-Souls-Elijah-and-Enoch-317a.htm The Souls Elijah and Enoch]
* [http://www.newadvent.org/cathen/07218a.htm Catholic Encyclopedia ''Henoch''] (1914)
* Andrei A. Orlov essays on [[2 Enoch]]: ''[http://www.marquette.edu/maqom/enochpriest.html Enoch as the Heavenly Priest]'', ''[http://www.marquette.edu/maqom/enochsecrets.html Enoch as the Expert in Secrets]'', ''[http://www.marquette.edu/maqom/enochscribe.html Enoch as the Scribe]'' and ''[http://www.marquette.edu/maqom/enochmediator.html Enoch as the Mediator]''
* Ed. [[Philip P. Wiener]] [https://web.archive.org/web/20050211084959/http://etext.lib.virginia.edu/cgi-local/DHI/dhi.cgi?id=dv1-65 ''Dictionary of the History of Ideas'':] Cosmic Voyages (1973)
* Dr. Reed C. Durham, Jr. [https://web.archive.org/web/20110308052441/http://www.cephasministry.com/mormon_is_there_no_help.html Comparison of Masonic legends of Enoch and Mormon scriptures description of Enoch] (1974)

[[Kategorya:Mga tauhan sa Bibliya]]