Tingnan ang wikitext ng Fauna

[[Talaksan:Flora and fauna in La Parguera, Lajas, Puerto Rico 01.jpg|thumb|Flora at fauna sa La Parguera, Lajas, Puerto Rico]]
Ang '''''fauna'''''<ref group="*">maari ring tawagin na '''sanghayupan''', '''sangkahayupan''', o '''[[palahayupan]]'''</ref> ay ang lahat ng mga nabubuhay na [[hayop]] sa anumang partikular na rehiyon o kapanahunan. Ang katugmang kataga nito para sa mga [[halaman]] ay ang [[sanghalamanan]]. Ginagamit ng mga [[soologo]] at mga [[paleontologo]] ang katawagang ito upang tukuyin ang isang tipikal na kalipunan ng mga hayop na natatagpuan sa isang espesipikong panahon o lugar, halimbawa na ang "sanghayupan sa [[Disyertong Sonorano]] o ang "sanghayupan ng [[Burgess shale|namuong putik na Burgesa]]". Maaari rin itong tumukoy sa isang ibinigay na kabahaging pangkat ng sanghayupan ng isang ibinigay na rehiyon, katulad ng "... ang [[Amazon basin|lunas ng Amasona]] ay mayroong isang mayamang sanghayupan..."

Ang mga paleontologo ay paminsan-minsang tumutukoy sa isang sunuran ng mga [[faunal stage|hakbang ng sanghayupan]], na isang serye ng mga bato na ang lahat ay naglalaman ng magkakahalintulad na mga [[kusilba]].

Ang katawagan ay nagmula buhat sa [[Fauna (diyosa)|Fauna]], isang diyosa ng [[kayabungan]] (pertilidad) at lupa ng [[mitolohiyang Romano]]; o mula sa diyos na Romanong si [[Faunus]], at ang kaugnay na mga espiritung panggubat na tinatawag na mga [[Faun]]. Lahat ng tatlong mga salita ay mga may kaugnayan sa Griyegong diyos na si [[Pan (mitolohiya)|Pan]], at ang ''panis'' ay ang katumbas na [[salitang Griyego]] ng ''fauna''.  Ang ''Fauna'' ay siya ring salita para sa isang aklat na nagkakatalogo ng mga hayop sa ganitong kaparaanan. Ang kataga ay unang ginamit ni [[Carolus Linnaeus]] sa pamagat ng kanyang akdang ''Fauna Suecica'' noong 1747.

== Mga kabahaging kahatian ng sanghayupan ==

=== Infauna ===
Ang ''infauna'' ang katawagan para sa mga hayop na pantubig na nabubuhay sa [[substrata]] ng isang katawan ng tubig, natatangi na sa loob ng isang malambot na kailaliman ng dagat.

=== Epifauna ===
Ang ''epifauna'', na tinatawag ding ''epibenthos'', ay mga hayop na akwatiko na naninirahan sa pang-ilalim na substratum, hindi sa loob nito, iyong sanghayupang [[benthic|bentiko]] na namumuhay sa ibabaw ng kapatagan ng sedimento sa sahig ng dagat.

=== Macrofauna ===

Ang ''macrofauna'' ay ang mga organismong bentiko o ng lupa na namamalagi sa ibabaw ng isang nasala o nabithay na 0.5&nbsp;mm ang kapal. Ang mga pag-aaral sa loob ng kailaliman ng dagat ay nagbibigay ng kahulugan sa ''macrofauna'' bilang mga hayop na nananatili sa ibabaw ng isang bithay na may kapal na 0.3&nbsp;mm upang maisaalang-alang ang maliliit na mga sukat ng marami sa ''taxa''.

=== Megafauna ===
{{Main article|Megafauna}}
Ang ''megafauna'' ay ang malalaking mga hayop ng anumang partikular na rehiyon o kapanahunan. Halimbawa, ang [[Megafauna ng Australiya|''megafauna'' ng Australia]].

=== Meiofauna ===

Ang ''meiofauna'' mga hayop na bentiko na [[hindi naguguluguran]] (walang [[gulugod]]) na kapwa namumuhay sa mga [[ekosistema|kapaligiran]] ng karagatan at tubig-tabang. Ang katagang ''meiofauna'' ay may kaluwagang nagbibigay ng kahulugan o naglalarawan sa isang pangkat ng mga organismo ayon sa kanilang mga sukat, na mas malaki kaysa sa ''microfauna'' subalit mas maliit kaysa sa ''macrofauna'', sa halip na isang pagpapangkat na pangtaksonomiya. Ang isang kapaligiran para sa ''meiofauna'' ay sa pagitan ng mga grano ng [[malagihay]] na buhangin (tingnan ang [[Mystacocarida]]). 

Sa nakasanayan, ito ay mga hayop na [[metasoano]] na maaaring makalagos na hindi napipinsala sa loob ng isang [[mesh|mata]] o butas na may diyametrong 0.5&nbsp;mm hanggang 1&nbsp;mm subalit masasala ng butas na 30 – 45 μm ang diyametro,<ref>[http://www.iopan.gda.pl/rbdo/mekodb/litus/meiofauna.html ''Fauna of Sandy Beaches'']</ref> ngunit ang tumpak na mga dimensiyon ay magiging magkakaiba ayon sa kung sino ang nananaliksik. Nakabatay rin ang kung nakalalagos ang organismo sa isang 1&nbsp;mm na butas sa kung buhay ba ang hayop o hindi.

=== Mesofauna ===
Ang ''mesofauna'' ay mga [[imbertebrado]] hayop na namumuhay sa lupang makroskopiko katulad ng mga [[artropoda]], [[bulating-lupa]], at mga  [[nematoda]].

===Microfauna===<!-- This section is linked from [[Microfauna]] -->
{{Main article|Microfauna}}
Ang ''microfauna'' ang mga hayop na [[mikroskopiko]] o napakaliliit na mga hayop (na karaniwang kinabibilangan ng mga [[protosoano]] at napaka maliliit na mga hayop na katulad ng mga mga [[rotipero]]).

=== Iba pa ===
Kabilang sa iba pang mga kataga ang ''[[Ibon|avifauna]]'', na may kahulugang "sanghayupan ng [[ibon]]" at ''piscifauna'' (o ''[[ichthyofauna]]''), na nangangahulugang "sanghayupan ng [[isda]]".

== Iba pa == 
Ang salitang ''fauna'' ay isang katagang ginamit ng may-akdang si [[Aldo Leopold]] sa paglalarawan ng maselang kapaligiran sa kahabaan ng "Round River" (Bilog na Ilog) mula sa ''A Sand County Alamanac''.

== Mga tratado ng sanghayupan ==
=== Mga sanghayupang klasiko ===
*[[Carolus Linnaeus|Linnaeus, Carolus]]. ''Fauna Suecica''. 1746

== Tingnan din ==
{{Portal box|Kapaligiran|Ekolohiya|Agham panlupa}}
{{Div col|cols=2}}
* [[Hayop]]
* [[Biodibersidad]]
* [[Bioma]]
* [[Agham Panlupa]]
* [[Ekolohiya]]
* [[Ekosistema]]
* [[Environmental movement|Galaw na pangkapaligiran]]
* [[Sanghalamanan]]
* [[Gene pool|Sanawan ng hene]]
* [[Erosyong henetiko]]
* [[Polusyong henetiko]]
* [[Likas na kapaligiran]]
* [[Kapaligiran]]
* [[Sustenibilidad]] (kakayahang makapagpatuloy o makagtuluy-tuloy)
{{Div col end}}

==Talababa==
{{reflist|group=*}}

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}

==Mga kawing panlabas==
{{Wiktionary|fauna}}
{{Commons category|Fauna}}

{{Nature nav}}
{{usbong|Soolohiya}}

[[Kategorya:Ekolohiya]]
[[Kategorya:Hayop]]