Tingnan ang wikitext ng Heomorpolohiya

{{Geology sidebar}}
[[Talaksan:Cono de Arita, Salar de Arizaro (Argentina).jpg|thumb|250px|[[Anyong lupa]] "Cono de Arita", Salta ([[Arhentina]]).]]
Ang '''''heomorpolohiya''''' (Ingles: ''geomorphology'', mula sa [[wikang Griyego|Griyego]]: [[wikt:γῆ|γῆ]], ''ge'', "mundo"; [[wikt:μορφή|μορφή]], ''morfé'', "porma"; at λόγος, ''[[logos]]'', "pag-aaral") ay makaagham na pag-aaral ng mga [[anyo ng lupa]] at mga prosesong humuhubog sa mga ito.<ref>{{cite web|last1=Woodroffe|first1=C|title=Geomorphology|url=https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/geomorphology#:~:text=Geomorphology%20is%20the%20study%20of%20landforms%20and%20the%20processes%20that,the%20biota%20they%20both%20support.|publisher=Encyclopedia of Ocean Sciences|accessdate=9 February 2023|date=2001}}</ref>  Nilalayong maunawaan ng mga heomorpologo o heomorpolohista ang kung bakit nagkakaganoon o nagkakaganito ang anyo ng kapaligiran: upang maunawaan ang kasaysayan at mga lakas o puwersa na nagdudulot ng pagbabago o paggalaw ng porma o hubog ng lupain, at makapanghula ng hinaharap na mga pagbabago sa pamamagitan ng kumbinasyon ng obserbasyon ng pook, pisikal na eksperimento, at numeriko o may bilang na pagmomodelo.  Isinasagawa ang heomorpolohiya sa loob ng [[heograpiya]], [[heolohiya]], [[heodesya]], [[heolohiyang pang-inhinyeriya]], [[arkeolohiya]], at [[inhinyeriyang heoteknikal]]. Ang maaagang mga pag-aaral sa heomorpolohiya ang pundasyon ng [[pedolohiya]], isa sa dalawang pangunahing mga sangay ng [[agham ng lupa]].  Ang mas kamakailang mga pag-aaral sa heomorpolohiya, na pinasimulan at pinatanyag ni [[Henry Posamentier]], ang nagsasanib ng heomorpolohiyang seismiko at estratigrapiyang seismiko, na tumataban kapwa sa mga datong seismiko na 2D at 3D upang mas maunawaan ang distribusyon o pamamahaging [[paleograpiko]] ng mga [[litolohiya]].

Nagaganap o umuunlad ang mga anyo ng lupain bilang tugon sa isang pagsasama ng likas at [[antropoheniko]]ng mga proseso.  Ang anyo ng kapaligiran ay nabubuo o nahuhubog sa pamamagitan ng pataas na pag-angat na [[tektoniko]] at [[bulkanismo]].  Nagaganap and [[denudasyon]] sa pamamagitan ng [[erosyon]] at [[mass wasting|pagpapalalang bultuhan]], na gumagawa ng mga sedimentong nadadala at nasasadlak o nalalagay sa loob ng anyo ng paligid o sa labas ng dalampasigan.  Napapababa rin ang mga anyo ng kapaligiran sa pamamagitan ng paglubog o paghupa (subsidensya), maaaring dahil sa pagbabagong tektoniko o pisikal sa loob ng nakapailalim na mga depostiong sedimentaryo.  Ang bawat isang ganitong mga proseso ay naiimpluwensiyahang paiba-iba ng [[klima]], [[ekolohiya]], at gawain ng tao.

Kabilang sa mga praktikal na mga napaggagamitan o aplikasyon ng heomorpolohiya ang panunubok o pagtantya ng peligro o panganib kabilang na ang panghuhula ng [[lindol]] at mitigasyon (pagbabawas o pagpapatighaw ng lakas o katindihan), pagtaban o pagkontrol sa [[ilog]] at restorasyon, at proteksiyon ng mga dalampasigan.

Kaugnay ng heomorpolohiya ang [[paleoheomorholohiya]], ang pag-aaral ng heomorpolohiya ng lahat o bahagi ng kalatagan ng mundo sa isa o ilang panahon sa nakalipas ng mundo.

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}

[[Kategorya:Heolohiya]]
[[Kategorya:Heograpiya]]


{{stub|Heolohiya|Heograpiya}}