Tingnan ang wikitext ng Ibabaw na quark

{{Infobox Particle
 |bgcolour    =
 |name        = Top quark
 |image       = [[Image:Top antitop quark event.svg|200px]]
 |caption     = Ang isang pangyayaring pagbabanggan na sumasangkot sa mga tuktok na quark
 |num_types   = 
 |composition = [[Elementaryong partikulo]]
 |statistics  = [[Fermioniko]]
 |group       = [[Quark]]
 |generation  = Ikatlo
 |interaction =  [[Malakas na interaksiyon]], [[Mahinang interaksiyon]], [[Elektromagnetismo]], [[Grabidad]]
 |particle    = 
 |antiparticle= Tuktok na antiquark ({{SubatomicParticle|Top antiquark}})
 |theorized   = [[Makoto Kobayashi (pisiko)|Makoto Kobayashi]] at [[Toshihide Maskawa]] (1973)
 |discovered  = [[Collider Detector at Fermilab|CDF]] at [[D0 experiment|DØ]] collaborations (1995)
 |symbol      = {{SubatomicParticle|Top quark}}
 |mass        = {{val|172.9|1.5|ul=GeV/c2}}<ref name="PDG2011">
{{cite web
 |author=K. Nakamura ''et al.'' ([[Particle Data Group]])
 |url=http://pdg.lbl.gov/2011/tables/rpp2011-sum-quarks.pdf
 |title=PDGLive Particle Summary 'Quarks (u, d, s, c, b, t, b', t', Free)'
 |publisher=[[Particle Data Group]]
 |year=2011
 |accessdate=2011-08-08
}}</ref>
 |decay_time      = {{val|5|e=-25|u=s}}
 |decay_particle  = {{nowrap|[[bottom quark]] (99.8%)}}<br/>{{nowrap|[[strange quark]] (0.17%)}}<br>{{nowrap|[[down quark]] (0.007%)}}
 |electric_charge = +{{frac|2|3}} [[Elementary charge|e]]
 |color_charge    = Yes
 |spin            = {{frac|1|2}}
 |topness         = 1
 |weak_isospin    = {{frac|1|2}} (left handed)<br/> 0 (right handed)
 |weak_hypercharge= {{frac|1|3}} (left handed)<br/> {{frac|4|3}} (right handed)
}}

Ang '''ibabaw na quark''' (Ingles: '''top quark''' o '''t quark''' mula sa simbolong t o '''truth quark''') ay isang [[elementaryong partikulo]] at isang pundamental na konstituente ng [[materya]]. Tulad ng lahat ng mga [[quark]], ang tuktok na quark ay isang [[elementaryong partikulo|elementaryong]] [[fermion]] na may [[ikot (pisika)|ikot]]-[[ikot-1/2|{{frac|1|2}}]], at dumaranas ng lahat ng apat na [[pundamental na interaksiyon]]: [[grabitasyon]], [[elektromagnetismo]], [[mahinang interaksiyon]] at [[malakas na interaksiyon]]. Ito ay may [[elektrikong karga]]ng +{{frac|2|3}}&nbsp;[[elementaryong karga|e]],<ref name="Willenbrock">{{cite book
 |author=S. Willenbrock
 |year=2003
 |chapter=The Standard Model and the Top Quark
 |editor=H.B Prosper and B. Danilov (eds.)
 |title=Techniques and Concepts of High-Energy Physics XII
 |url=http://books.google.com/?id=HXm6M_YUzoYC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=quark+%22standard+model%22
 |series=NATO Science Series
 |volume=123 |pages=1–41
 |publisher=[[Kluwer Academic]]
 |isbn=1402015909
 |arxiv=hep-ph/0211067v3
}}</ref> at ang pinaka-[[masa|masibo]](massive) sa lahat ng mga [[elementaryong partikulo]](ang [[Higgs boson]] na maaaring kasing lapit na [[masa|masibo]] nito ay iba pa eksperimental na napagmamasdan). Ito ay may [[Quark#Masa|masa]]  na {{val|172.9|1.5|ul=GeV/c2}},<ref name="PDG2011"/> na kasing kaparehong masa ng [[atomo]] o [[tungsten]]which is about the same mass as an [[atom]] of [[tungsten]]. Ang [[antipartikulo]] ng tuktok na quark ang '''tuktok na antiquark'''(''top antiquark'' na minsang tinatawag na ''antitop quark'' o simpleng ''antitop''), na iba lamang dito sa dahilang ang ilan sa mga katangian nito ay may [[aditibong inberso|katumbas na magnitudo ngunit kabaligtarang senyas]].

Ang tuktok na quark ay pangunahing nakikipag-ugnayan sa pamamagitan ng [[malakas na interaksiyon]] ngunit maaari lamang [[kabulukan (pisika)|mabulok]] sa pamamagitan ng [[mahinang interaksiyon|mahinang pwersa]]. Ito ay halos eksklusibong nabubulok sa isang [[boson na Z at W|W boson]] at isang [[ilalim na quark]] ngunit ito ay minsan ring nabubulok sa isang [[kakaibang quark]] at sa pinakabihirang mga okasyon sa isang [[babang quark]]. Ang [[Pamantayang Modelo]] ay humuhula ng [[mean na buhay]](mean lifetime) na mga {{val|5|e=-25|u=s}}.<ref name=Quadt>
{{cite journal
 |author=A. Quadt
 |year=2006
 |title=Top quark physics at hadron colliders
 |journal=[[European Physical Journal C]]
 |volume=48
 |issue=3 |pages=835–1000
 |doi=10.1140/epjc/s2006-02631-6
|bibcode = 2006EPJC...48..835Q }}</ref> Ito ay mga 20 beses na mas maikli kesa sa skla ng panahon para sa mga [[malakas na interaksiyon]] at kaya ito ay hindi [[hadronisasyon|bumubuo ng mga hadron]] na nagbibigay sa mga pisiko ng walang katulad na oportunidad upang pag-aralan ang "bare" quark. Ang ibang mga [[quark]] ay [[hadronisasyon|nag-hahadronisa]] na nangangahulugang ang mga ito ay matatagpuan laman sa mga [[hadron]]. Dahil ito ay napaka [[masa|masibo]](massive), ang mga katangian ng tuktok na quark ay pumapayag na magawa ang mga prediksiyon ng [[masa]] ng [[Higgs boson]] sailalim ng ilang [[Lagpas sa Pamantayang Modelo|mga ekstensiyon ng Pamantayang Modelo]]. Sa gayon. Sa gayon, ito ay labis na pinag-aaral bilang paraan ng pagkilala ng pagkakaiba sa pagitan ng mga magkakatunggaling [[teoriya]]. Ang eksistensiya (gayundin din ng [[ilalim na quark]]) ay [[postulado|pinostula]] noong 1973 ni [[Makoto Kobayashi (pisiko)|Makoto Kobayashi]] at [[Toshihide Maskawa]] upang ipaliwanag ang napagmasdang [[paglabag CP]] sa mga eksperimento ng [[pagkabulok ng partikulo|pagkabulok]] ng [[kaon]],<ref name="M. Kobayashi, T. Maskawa 1973 652">
{{cite journal
 |author=M. Kobayashi, T. Maskawa
 |year=1973
 |title=''CP''-Violation in the Renormalizable Theory of Weak Interaction
 |journal=[[Progress of Theoretical Physics]]
 |volume=49
 |issue=2 |pages=652
 |doi=10.1143/PTP.49.652
|bibcode = 1973PThPh..49..652K }}</ref> and was discovered in 1995 by the [[Collider Detector at Fermilab|CDF]]<ref name=CDF-1995>
{{cite journal
 |author=F. Abe ''et al''. ([[CDF Collaboration]])
 |year=1995
 |title=Observation of Top Quark Production in {{SubatomicParticle|Antiproton}}{{SubatomicParticle|Proton}} Collisions with the Collider Detector at Fermilab
 |journal=[[Physical Review Letters]]
 |volume=74
 |issue=14 |pages=2626–2631
 |doi=10.1103/PhysRevLett.74.2626
|pmid=10057978
|bibcode=1995PhRvL..74.2626A
}}</ref> and [[DØ experiment|DØ]]<ref name=D0-1995>
{{cite journal
 |author=S. Abachi ''et al''. ([[DØ Collaboration]])
 |year=1995
 |title=Search for High Mass Top Quark Production in {{SubatomicParticle|Proton}}{{SubatomicParticle|Antiproton}} Collisions at {{radical|''s''}}&nbsp;=&nbsp;1.8&nbsp;TeV
 |journal=[[Physical Review Letters]]
 |volume=74
 |issue=13 |pages=2422–2426
 |doi=10.1103/PhysRevLett.74.2422
|bibcode=1995PhRvL..74.2422A
}}</ref> sa [[Fermilab]]. Sina Kobayashi at Maskawa ay nanalo ng [[Gantimpalang Nobel]] noong 2008 para sa prediksiyon ng tuktok at ilalim na quark na magkasamang bumubuo ng ikatlong [[henerasyon (pisika)|henerasyon]] ng mga [[quark]].<ref>
{{cite web
 |year=2008
 |title=2008 Nobel Prize in Physics
 |url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2008/index.html
 |publisher=[[The Nobel Foundation]]
 |accessdate=2009-09-11
}}</ref>
==Sanggunian==
{{reflist}}
{{particles}}

[[Kategorya:Mga quark]]