Tingnan ang wikitext ng Jeremy Bentham

{{Infobox philosopher
|region           =
|era              = 18th century<br />19th century
|image            = Jeremy Bentham by Henry William Pickersgill detail.jpg
|image_size       = 180px
|name             = Jeremy Bentham|birth_date       = {{birth date|df=yes|1748|02|15}}
|birth_place      = London, England
|death_date       = {{Death date and age|df=yes|1832|06|06|1748|02|15}}
|death_place      = London, England
|school_tradition = [[Utilitarianism]], [[legal positivism]], [[liberalism]]
|main_interests   = Political philosophy, philosophy of law, ethics, economics
|influences       = [[Protagoras]]{{·}} [[Epicurus]]{{·}} [[John Locke]]{{·}} [[David Hume]]{{·}} [[Baron de Montesquieu|Montesquieu]]{{·}} [[Claude Adrien Helvétius|Helvétius]]{{·}} [[Thomas Hobbes|Hobbes]]{{·}} [[Cesare Beccaria|Beccaria]]
|influenced       = [[John Stuart Mill]]{{·}} [[Henry Sidgwick]]{{·}} [[Michel Foucault]]{{·}} [[Peter Singer]]{{·}} [[John Austin (legal philosophy)|John Austin]]{{·}} [[Robert Owen]]{{·}} [[David Pearce (philosopher)|David Pearce]] {{·}} [[H. L. A. Hart]] {{·}} [[Francis Y. Edgeworth]]
|notable_ideas    = [[Greatest happiness principle]]
|signature        = Jeremy Bentham signature.jpg
}}
Si '''Jeremy Bentham''' ({{IPAc-en|ˈ|b|ɛ|n|θ|əm}}; 15 Pebrero 1748 [[Old Style|OS]]&nbsp;– 6 Hunyo 1832) ay isang British na pilosopo, hurista, at repormer ng lipunan. Siya ay itinuturing na tagapagtatag ng modernong [[utilitarianismo]]. Siya ay naging isang pangunahing teorista ng Anglo-Amerikanong [[pilosopiya ng batas]] at isang radikal na pampolitika na ang mga ideya ay nakaimpluwensiya sa pagunlad ng [[welfarismo]]. Kanyang itinaguyod ang kalayaang indibidwal at ekonomika, ang [[paghihiwalay ng simbahan at estado]], ang kalayaan ng paghahayag, pantay na karapatan para sa mga kababaihan, ang karapatan sa [[diborsiyo]] at pagaalis ng kriminalisasyon ng mga aktong homosekswal.<ref name=homosexuality>Bentham, Jeremy. [http://www.columbia.edu/cu/lweb/eresources/exhibitions/sw25/bentham/index.html "Offences Against One's Self"], first published in ''Journal of Homosexuality'', v.3:4(1978), p. 389–405; continued in v.4:1(1978).
* Also see Boralevi, Lea Campos. ''Bentham and the Oppressed''. Walter de Gruyter, 1984, p. 37.</ref> Kanyang itinaguyod ang [[pagbuwag ng pang-aalipin]], ang pagbuwag ng [[parusang kamatayan]] at pagbuwag ng parusang pisikal kabilang sa mga bata.<ref name=deathpenalty>{{cite journal |last=Bedau |first=Hugo Adam |title=Bentham's Utilitarian Critique of the Death Penalty |journal=The Journal of Criminal Law and Criminology |volume=74 |year=1983 |issue=3 |pages=1033–1065 |doi=10.2307/1143143 |ref=harv }}</ref> Siya ay nakilala rin bilang maagang tagapagtaguyod ng karapatan ng mga hayop.<ref>Sunstein, Cass R. [http://books.google.com/books?id=e7FME0btkH0C&pg=PA3 "Introduction: What are Animal Rights?"], in Sunstein, Cass R. and Nussbaum, Martha (eds.). ''Animal rights''. Oxford University Press, 2005, pp. 3–4.
* Francione, Gary. [http://books.google.com/books?id=e7FME0btkH0C&pg=PA139 ''Animals&nbsp;– Property or Persons"], in Sunstein and Nussbaum 2005, p. 139, footnote 78.
* Gruen, Lori. [http://plato.stanford.edu/entries/moral-animal/ "The Moral Status of Animals"], ''Stanford Encyclopedia of Philosophy'', 1 Hulyo 2003.
* Benthall, Jonathan. [https://doi.org/10.1111/j.1467-8322.2007.00494.x "Animal liberation and rights"], ''Anthropology Today'', volume 23, issue 2 Abril 2007, p. 1.</ref> Bagaman malakas siyang pumabor sa pagpapalawig ng mga karapatang pambatas ng indibidwal, kanyang sinalungat ang ideya ng [[natural na batas]] at mga natural na karapatan.<ref>{{cite book |last=Harrison |first=Ross |chapterurl=http://www.utilitarian.net/bentham/about/1995----.htm |chapter=Jeremy Bentham |editor-last=Honderich |editor-first=Ted |title=The Oxford Companion to Philosophy |publisher=Oxford University Press |year=1995 |pages=85–88 |access-date=2013-08-12 |archive-date=2017-01-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170129162828/http://www.utilitarian.net/bentham/about/1995----.htm |url-status=dead }}
* Also see {{cite web |last=Sweet |first=William |url=http://www.iep.utm.edu/b/bentham.htm |title=Jeremy Bentham |work=The Internet Encyclopedia of Philosophy |date=11 Abril 2001 }}</ref>

==Mga kontribusyon==
===Utilitaryanismo===
Si Bentham ay isa sa mga kauna-unahang bumuo ng teoryang sistema ng [[utilitarismo|utilitaryanismo]]. Mayroon itong dalawang tampok. Una, sinabi ni Bentham na kailangan nating ipagkumpara ang magiging resulta ng ating mga aksyon para malaman natin kung tama ba o mali ang ating mga gagawin. Ang aspetong ito ay mas kilala bilang ''act-utilitarianism''. Pangalawa, kailangan din nating ikonsidera ang mga kasiyahan gayundin sa mga paghihirap na magiging resulta ng ating mga aksyon. Ito rin ay kilala bilang ''hedonistic utilitarianism''.<ref>Aliza Racelis (2020), ''Business Ethics and Social Responsibility'', REX Book Store, Inc., p. 63–64</ref> Sa kasalukuyan, si Bentham ay kilala bilang ''Ama ng Makabagong Utilitaryanismo''.<ref>{{cite encyclopedia |last=Burke |first= T. Patrick |title= Nozick, Robert (1938–2002) |editor-first=Ronald |editor-last=Hamowy |editor-link=Ronald Hamowy |encyclopedia=The Encyclopedia of Libertarianism |chapter= Bentham, Jeremy (1748–1832) |chapter-url= https://sk.sagepub.com/reference/libertarianism/n19.xml |year=2008 |publisher= [[SAGE Publications]], [[Cato Institute]] |location= Thousand Oaks, CA |doi=10.4135/9781412965811.n220 |isbn= 978-1412965804 |oclc=750831024| lccn = 2008009151 |pages=30–31}}</ref>

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga konsekwensiyalista]]
[[Kategorya:Mga utilitarista]]
[[Kategorya:Mga pilosopo ng batas]]
[[Kategorya:Mga pilosopong Ingles]]