Tingnan ang wikitext ng Kumperensiya sa Potsdam

{{Infobox summit meeting
| name         = Potsdam Conference
| other_titles = 
| image        = L to R, British Prime Minister Winston Churchill, President Harry S. Truman, and Soviet leader Josef Stalin in the... - NARA - 198958.jpg
| alt          = <!-- See [[Wikipedia:Alternative text for images]] -->
| caption      = The "[[Grand Alliance (World War II)|Big Three]]" at the Potsdam Conference, Winston Churchill, Harry S. Truman and Joseph Stalin
| country      = {{flagdeco|Soviet Union|1936}} [[Soviet occupation zone of Germany|Soviet-occupied Germany]]
| date         = 17 July – 2 August 1945
| motto        =
| venues       = [[Cecilienhof]]
| cities       = [[Potsdam]], [[Soviet occupation zone of Germany|Germany]]
| participants = {{flagicon|Soviet Union|1936}} [[Joseph Stalin]]<br/>{{Flagicon|United Kingdom}} [[Winston Churchill]]<br/> {{Flagicon|United Kingdom}} [[Clement Attlee]]<br/>{{Flagicon|United States|1912}} [[Harry S. Truman]]
| chairperson  = 
| follows      = [[Yalta Conference]]
| precedes     = 
| website      = <!-- {{URL|example.com}} -->
| keypoints    = 
}}

Ang '''Kumperensiya sa Potsdam''' ({{lang-de|Potsdamer Konferenz}}) ay ginanap sa [[Potsdam]] sa Soviet occupation zone mula Hulyo 17 hanggang Agosto 2, 1945, upang payagan ang tatlong nangungunang Allies na planuhin ang kapayapaan pagkatapos ng digmaan, habang iniiwasan ang mga pagkakamali ng [[Paris Peace Conference (1919–1920)|Paris Peace Conference of 1919]]. Ang mga kalahok ay ang Unyong Sobyet, United Kingdom, at Estados Unidos. Kinatawan sila ayon sa pagkakasunod-sunod ng Pangkalahatang Kalihim [[Joseph Stalin]], Punong Ministro [[Winston Churchill]] at [[Clement Attlee]], at Pangulo [[Harry S. Truman]]. Nagtipon sila upang magpasya kung paano pangasiwaan ang Alemanya, na sumang-ayon sa isang [[walang kondisyong pagsuko]] siyam na linggo ang nakaraan. Kasama rin sa mga layunin ng kumperensya ang pagtatatag ng postwar order, paglutas ng mga isyu sa kasunduan sa kapayapaan, at pagkontra sa mga epekto ng digmaan.

Ang mga dayuhang ministro at aides ay gumanap ng mahahalagang tungkulin: [[Vyacheslav Molotov]], [[Anthony Eden]] at [[Ernest Bevin]], at [[James F. Byrnes]]. Mula Hulyo 17 hanggang Hulyo 25, siyam na pagpupulong ang ginanap, nang ang Kumperensya ay naantala sa loob ng dalawang araw, habang ang mga resulta ng [[1945 United Kingdom general election|British general election]] ay inihayag. Noong Hulyo 28, natalo ni Attlee si Churchill at pinalitan siya bilang kinatawan ng Britain, kasama ang bagong Kalihim ng Estado para sa Ugnayang Panlabas ng Britain, si Ernest Bevin, na pinalitan si Anthony Eden. Apat na araw ng karagdagang talakayan ang sumunod. Sa panahon ng kumperensya, nagkaroon ng mga pagpupulong ang tatlong pinuno ng pamahalaan kasama ang kanilang mga dayuhang kalihim, gayundin ang mga pagpupulong ng mga dayuhang kalihim lamang. Ang mga komite na hinirang ng huli para sa paunang pagsasaalang-alang ng mga tanong bago ang kumperensya ay nagpupulong din araw-araw. Sa panahon ng Kumperensya, si Truman ay lihim na ipinaalam na ang [[Trinity (nuclear test)|Trinity test]] ng unang atomic bomb noong Hulyo 16 ay naging matagumpay. Ipinahiwatig niya kay Stalin na ang U.S. ay gagamit ng bagong uri ng sandata laban sa mga Hapones. Bagama't ito ang unang pagkakataon na opisyal na nabigyan ng impormasyon ang mga Sobyet tungkol sa bomba atomika, alam na ni Stalin ang proyekto ng bomba, na natutunan ang tungkol dito sa pamamagitan ng [[mga espiya ng atom|espiya]] bago pa man ginawa ni Truman.<ref>John Lewis Gaddis, "Intelligence, espionage, at Cold War pinanggalingan." ''Diplomatic History'' 13.2 (1989): 191-212.</ref>

Ang mga pangunahing panghuling desisyon ay kinabibilangan ng mga sumusunod: Ang Alemanya ay hahatiin sa apat na occupation zone (kabilang sa tatlong kapangyarihan at France) na napagkasunduan noon; Ang silangang hangganan ng Alemanya ay dapat ilipat sa kanluran sa [[linyang Oder–Neisse]]; isang [[Provisional Government of National Unity|grupo]] na suportado ng Sobyet ang kinilala bilang lehitimong pamahalaan ng Poland; at ang [[Vietnam]] ay hahatiin sa ika-16 na parallel. Muli ring pinagtibay ng mga Sobyet ang kanilang pangako sa [[Kumperensiya sa Yalta|Yalta]] na [[pagsalakay ng Sobyet sa Manchuria|kaagad na maglunsad ng pagsalakay sa mga lugar na hawak ng Hapon]].<ref>Robert Cecil, "Potsdam and its Legends." ''International Affairs'' 46.3 (1970): 455-465.</ref>

Nagpalitan din ng mga pananaw sa napakaraming iba pang mga katanungan. Gayunpaman, ang pagsasaalang-alang sa mga bagay na iyon ay ipinagpaliban sa [[Council of Foreign Ministers]], na itinatag ng kumperensya. Nagtapos ang kumperensya sa mas matibay na ugnayan ng tatlong pamahalaan bilang resulta ng kanilang pagtutulungan, na nagpabago ng kumpiyansa na kasama ng iba pang United Nations, titiyakin nila ang paglikha ng isang makatarungan at pangmatagalang kapayapaan. Gayunpaman, sa loob ng 18 buwan ay lumala ang relasyon at lumitaw ang [[Cold War]].<ref>Lynn Etheridge Davis, ''The Cold War Begins: Soviet-American Conflict Over East Europe (2015) pp 288–334.</ref><ref>James L. Gormly, ''Mula sa Potsdam hanggang sa Cold War: Big Three Diplomacy, 1945-1947'' (Scholarly Resources, 1990).</ref>

== Paghahanda ==
Noong Mayo 1945, sumulat si Churchill kay Truman na umaasang ayusin ang isang pulong ng tatlong pamahalaan na magaganap sa Hunyo. Inaasahan ni Truman na imungkahi ni Stalin ang pagpupulong upang maiwasan ang hitsura na ang mga Amerikano at British ay nakikipagtulungan sa mga Sobyet. Sa ilang udyok mula sa aide ni Truman [[Harry Hopkins]], iminungkahi ni Stalin ang isang pulong sa lugar ng Berlin. Ipinaalam ito ng US, nagpadala si Churchill ng liham na sumasang-ayon na ikalulugod niyang makilala sa "what is left of Berlin".<ref>{{Cite web |last=McDonough |first=Jim |date=2021-05 -13 |title=The Potsdam Conference 1945: A Day-By-Day Account |url=https://www.berlinexperiences.com/the-potsdam-conference-1945/ |access-date=2023-01-01 |website =Berlin Experiences |language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web |title=Correspondence sa pagitan ng Chairman ng Konseho ng mga Ministro ng USSR at ng mga Pangulo ng USA at ng mga Punong Ministro ng Great Britain noong Great Patriotic War ng 1941 - 1945 |url=https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/correspondence/01/45.htm |access-date=2023-01-02 |website= www.marxists.org}}</ref>

Iminumungkahi ng ilang pinagmumulan na naantala ni Truman ang kumperensya upang matugunan ito pagkatapos malaman ang mga resulta ng unang atomic bomb test.<ref>{{cite web |title=Document Resume – The Last Act: The Atomic Bomb and the End of World Ikalawang Digmaan |url=https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED401218.pdf |date=Enero 1995 |publisher=The Smithsonian Institution |website=[[Education Resources Information Center]] |access-date=6 Marso 2023}}</ref><ref>{{cite journal |last=Truman |first=Harry S. |editor-last=Bernstein |editor-first=Barton J. |title=Truman at Potsdam: His Secret Diary | url=https://nsarchive2.gwu.edu/NSAEBB/NSAEBB162/38.pdf |date=Hulyo–Agosto 1980 |journal=[[Foreign Service Journal]] |via=[[National Security Archive]] |access-date =6 Marso 2023}}</ref> Ang kumperensya ay nakatakdang magsimula sa Hulyo 16 sa [[Cecilienhof]] sa Potsdam, malapit sa Berlin.
[[File:Cecilienhof in Potsdam.jpg|thumb|[[Cecilienhof]], site ng Potsdam Conference, nakalarawan noong 2014]]

==Mga relasyon sa pagitan ng mga pinuno ==
Ang ilang mga pagbabago ay naganap sa loob ng limang buwan mula noong [[Kumperensiya sa Yalta]] at lubhang nakaapekto sa mga relasyon sa pagitan ng mga pinuno. Sinakop ng mga Sobyet ang Gitnang at Silangang Europa. Ang [[mga estado ng Baltic]] ay puwersahang muling isinama sa USSR, habang sinakop din ng Pulang Hukbo ang Poland, Czechoslovakia, Hungary, Bulgaria, at Romania. Ang mga refugee ay tumakas mula sa mga bansang iyon. Nagtayo si Stalin ng isang papet na komunistang gobyerno sa Poland, iginiit na ang kanyang kontrol sa Silangang Europa ay isang depensibong hakbang laban sa mga posibleng pag-atake sa hinaharap, at iginiit na ito ay isang lehitimong saklaw ng impluwensyang Sobyet.<ref>Leffler, Melvyn P., "Para sa the South of Mankind: The United States, the Soviet Union, and the Cold War, First Edition, (New York, 2007) p. 31</ref>

[[Winston Churchill]], na nagsilbi sa halos buong digmaan bilang British prime minister sa isang [[Churchill war ministry|coalition government]], ay pinalitan sa panahon ng conference ni [[Clement Attlee]]. Ang gobyerno ni Churchill ay nagkaroon ng patakarang Sobyet mula noong unang bahagi ng 1940s na malaki ang pagkakaiba sa [[Franklin D. Roosevelt]] at pinaniniwalaang si Stalin ay isang "devil"-like tyrant, na namuno sa isang masamang sistema.<ref name="miscamble51 ">{{Harvnb|Miscamble|2007|p=51}}</ref> Isang [[1945 United Kingdom general election|general election]] ang ginanap sa United Kingdom noong 5 Hulyo 1945, ngunit ang mga resulta nito ay naantala upang payagan ang mga boto ng mga tauhan ng sandatahang lakas na mabibilang sa kanilang mga nasasakupan. Ang kinalabasan ay nalaman sa panahon ng kumperensya, nang si Attlee ay naging bagong punong ministro.

Si Roosevelt ay namatay noong 12 Abril 1945, at ang Bise-Presidente ng US [[Harry Truman]] ay naluklok sa pagkapangulo, na nakita ang [[VE Day]] (Victory in Europe) sa loob ng isang buwan at [[VJ Day]] (Victory in Japan ) sa abot-tanaw. Sa panahon ng digmaan, sa pangalan ng pagkakaisa ng Allied, inalis ni Roosevelt ang mga babala ng potensyal na dominasyon ni Stalin sa mga bahagi ng Europa sa pamamagitan ng pagpapaliwanag, "May kutob lang ako na si Stalin ay hindi ganoong uri ng tao.... kung ibibigay ko sa kanya ang lahat ng posibleng makakaya ko at wala akong hihilingin sa kanya bilang kapalit, 'noblesse oblige', hindi niya susubukang isama ang anuman at makikipagtulungan sa akin para sa isang mundo ng demokrasya at kapayapaan."<ref name="miscamble52 ">{{Harvnb|Miscamble|2007|p=52}}</ref>

Habang isang [[Senado ng Estados Unidos|Senador ng Estados Unidos]] at kalaunan bilang [[Pangalawang Pangulo ng Estados Unidos|Pangulo]], mahigpit na sinundan ni Truman ang pagsulong ng Allied ng digmaan. Sinabi ni [[George Lenczowski]] na "sa kabila ng kaibahan sa pagitan ng kanyang medyo katamtaman na background at ng internasyonal na kahali-halina ng kanyang aristokratikong hinalinhan, si [Truman] ay nagkaroon ng lakas ng loob at resolusyon na baligtarin ang patakaran na tila sa kanya ay walang muwang at mapanganib," na " kabaligtaran sa mga kagyat, kadalasang ''[[ad hoc]]'' na mga galaw at solusyon na idinidikta ng mga hinihingi ng digmaan."<ref name="LenczAmPres">[[George Lenczowski]], ''Mga Pangulo ng Amerika at ng Middle East,'' (1990), pp. 7–13</ref> Sa pagtatapos ng digmaan, ang priyoridad ng pagkakaisa ng Allied ay napalitan ng hamon ng relasyon sa pagitan ng dalawang umuusbong na superpower.<ref name="LenczAmPres "/> Ang parehong nangungunang kapangyarihan ay patuloy na naglalarawan ng isang magiliw na relasyon sa publiko, ngunit ang hinala at kawalan ng tiwala ay nananatili sa pagitan nila.<ref>{{Cite book|title=The World Transformed|last=Hunt|first=Michael|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=9780199371020|pages=35}}</ref> Sa kabila nito, noong ika-17 ng Hulyo, ang unang araw ng kumperensya, sinabi ni Truman na "Kaya kong makitungo kay Stalin. He is honest — but smart as hell."<ref>Sipi sa Arnold A. Offner, Another Such Victory: President Truman and the Cold War, 1945-1953. (Stanford University Press, 2002). p 14</ref>

Si Truman ay higit na naghinala sa mga Sobyet kaysa noon kay Roosevelt at naging lalong naghinala sa mga intensiyon ni Stalin.<ref name="LenczAmPres"/> Itinuring ni Truman at ng kanyang mga tagapayo ang mga aksyon ng Sobyet sa Silangang Europa bilang agresibong ekspansyonismo, na hindi tugma sa mga kasunduan na ginawa sa ni Stalin sa Yalta noong Pebrero. Bilang karagdagan, nalaman ni Truman ang mga posibleng komplikasyon sa ibang lugar pagkatapos na tumutol si Stalin sa mungkahi ni Churchill para sa pag-alis ng Allied mula sa Iran bago ang iskedyul na napagkasunduan sa [[Kumperensya ng Tehran]]. Ang Potsdam Conference ang tanging pagkakataon na nakilala ni Truman si Stalin nang personal.<ref>Harry S. Truman, Memoirs, Vol. 1: ''Year of Decisions'' (1955), p.380, binanggit sa Lenczowski, ''American Presidents,'' p.10</ref><ref>Nash, Gary B. "The Troublesome Polish Question." The American People: Creating a Nation and a Society. New York: Pearson Longman, 2008. Print.</ref>

Sa [[Kumperensiya sa Yalta]], pinagkalooban ang France ng isang occupation zone sa loob ng Germany. Ang France ay kalahok sa [[Deklarasyon ng Berlin (1945)|Deklarasyon ng Berlin]] at magiging pantay na miyembro ng [[Allied Control Council]]. Gayunpaman, sa pagpilit ng mga Amerikano, si [[Charles de Gaulle]] ay hindi inanyayahan sa Potsdam, tulad ng pagkakait sa kanya ng pagkatawan sa Yalta dahil sa takot na muli niyang buksan ang mga desisyon ng Yalta. Sa gayon ay nakaramdam si De Gaulle ng bahagyang diplomatikong, na naging sanhi ng malalim at pangmatagalang hinanakit para sa kanya.<ref>{{Cite book|title=The Perils of Peace|year=2013|url=https://archive.org/details/perilsofpeacepub0000rein|last=Reinisch|first=Jessica|publisher=Oxford University Press|taon =2013|pages=[https://archive.org/details/perilsofpeacepub0000rein/page/53 53]}}</ref> Kabilang sa iba pang mga dahilan para sa pagtanggal ay ang matagal nang personal na magkasalungat na antagonismo sa pagitan ni Roosevelt at de Gaulle, patuloy na mga pagtatalo sa mga lugar ng pananakop ng mga Pranses at Amerikano, at ang inaasahang mga salungatan ng interes sa [[French Indochina]].<ref>{{Cite book|title=The French Empire at War 1940-45|last=Thomas|first=Martin|publisher=Manchester University Press|year=1998|pages=215}}</ref> It sumasalamin din sa paghatol ng British at ng mga Amerikano na ang layunin ng Pranses, na may kinalaman sa maraming mga bagay sa agenda ng kumperensya, ay malamang na sumasalungat sa mga napagkasunduang layunin ng Anglo-Amerikano.<ref>{{Cite book|title= Between War and Peace ; ang Potsdam Conference|url= https://archive.org/details/betweenwarpeacep0000feis|url-access= registration|last=Feis|first=Hebert|publisher=Princeton University Press|year=1960|pages=[https://archive .org/details/betweenwarpeacep0000feis/page/138 138]}}</ref>

== Mga Kasunduan ==<!-- Ang seksyong ito ay naka-link mula sa [[Paglipad at pagpapatalsik ng mga German sa panahon at pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] -->
<!-- Kokopyahin ng {{copy edit|section|date=July 2020}} ang edit simula 9/4/20 --><!--Lalo na mula sa Austria subsection-->
{{pangunahing|Kasunduan sa Potsdam}}
[[File:Vertreibungsgebiet.jpg|300px|thumb|Mapa ng demograpiko na ginamit para sa mga talakayan sa hangganan sa kumperensya]]
[[File:Oder-neisse.gif|thumb|300px|Ang [[Oder–Neisse line]] (i-click para palakihin)]]
Sa pagtatapos ng kumperensya, napagkasunduan ng tatlong pinuno ng pamahalaan ang mga sumusunod na aksyon. Ang lahat ng iba pang mga isyu ay dapat malutas sa pamamagitan ng pangwakas na kumperensya ng kapayapaan, na kung saan ay dapat na itawag sa lalong madaling panahon.

[[Kategorya:Digmaang Malamig]]
[[Kategorya:Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]