Tingnan ang wikitext ng Manuel L. Quezon

{{Infobox officeholder
| honorific-prefix    = [[Excellency|His Excellency]]
| name                = Manuel Luis Quezon y Molina
| image               = Manuel L. Quezon (November 1942).jpg
| caption             = Quezon in November 1942
| office              = [[Talaksan:Seal of the President of the Philippines.svg|30px]][[Talaksan:Coat of arms of the Philippines (1935–1940, 1941–1946).svg|20px]]<br>Ika-2 [[Pangulo ng Pilipinas]]
| vicepresident       = [[Sergio Osmeña]]
| term_start          = {{nowrap|Naglingkod kasama si [[Jose P. Laurel]]}}<br/>15 Nobyembre 1935
| term_end            = 1 Agosto 1944
| predecessor         = {{Unbulleted list|[[Emilio Aguinaldo]]|[[Macario Sakay]] (1901)}}
| successor           = {{Unbulleted list|[[Sergio Osmeña]]|[[José P. Laurel]] (de facto)}}
| office1             = {{Unbulleted list|[[Secretary of National Defense (Philippines)|Secretary of National Defense]]|[[President of the Philippines|Concurrently President of the Philippines]]}}
| term_start1         = 16 July 1941
| term_end1           = 11 December 1941
| predecessor1        = [[Teófilo Sison]]
| successor1          = [[Jorge B. Vargas]]
| office2             = Ika-1 Pangulo ng [[Senado ng Pilipinas]]
| term_start2         = 29 Agosto 1916
| term_end2           = 15 Nobyembre 1935
| successor2          = {{Unbulleted list|[[Gil Montilla]] ([[Speaker of the Philippine House of Representatives|National Assembly Speaker]])| [[Manuel Roxas]] (2nd Senate President)}}
| office3             = [[Mayor of Quezon City]]
| status3             = Acting
| term_start3         = 12 October 1939
| term_end3           = 4 November 1939
| predecessor3        = Position established
| successor3          = [[Tomas Morato]]
| office4             = [[Senator of the Philippines]] from the [[Philippines's 5th senatorial district|5th]] district
| alongside4          = {{Unbulleted list|Vicente Ilustre (1916–1919)|[[Antero Soriano]] (1919–1925)|[[José P. Laurel]] (1925–1931)|[[Claro M. Recto]] (1931–1935)}}
| term_start4         = 16 October 1916
| term_end4           = 15 November 1935
| predecessor4        = Position established
| successor4          = Position abolished
| office5             = [[Resident Commissioners from the Philippines|Resident Commissioner of the Philippines]]
| term_start5         = 23 November 1909
| term_end5           = 15 October 1916
| predecessor5        = [[Pablo Ocampo]]
| successor5          = [[Teodoro R. Yangco]]
| alongside5          = {{Unbulleted list|[[Benito Legarda]] (1909–1912)|[[Manuel Earnshaw]] (1913–1917)}}
| office6             = [[Majority Floor Leader of the House of Representatives of the Philippines|Assembly Majority  Leader]]
| term_start6         = 16 October 1907
| term_end6           = 23 November 1909
| predecessor6        = Position established
| successor6          = Alberto Barreto
| office7             = Member of the [[Philippine Assembly]] from [[Quezon|Tayabas]]'s [[Quezon's 1st congressional district#Tayabas's 1st district for the Philippine Assembly|1st]] district
| term_start7         = 16 October 1907
| term_end7           = 15 May 1909
| predecessor7        = Position established
| successor7          = Filemon Pérez
| office8             = [[Governor of Quezon|Governor of Tayabas]]
| term_start8         = 1906
| term_end8           = 1907
| predecessor8        = Ricardo G. Parás
| successor8          = Alfredo Castro
| office9             = Member of the [[Lucena]] Municipal Council
| term_start9         = 1906
| term_end9           = 1906
| birth_name          = Manuel Luis Quezon y Molina
| birth_date          = {{birth date|df=yes|1878|8|19}}
| birth_place         = [[Baler, Aurora|Baler]], [[Aurora (province)|El Príncipe]], [[Captaincy General of the Philippines]] (now [[Baler, Aurora|Baler]], [[Aurora (province)|Aurora]], Philippines)
| death_date          = {{death date and age|df=yes|1944|8|1|1878|8|19}}
| death_cause         = [[Tuberculosis]]
| death_place         = [[Saranac Lake, New York|Saranac Lake]], [[New York (state)|New York]], U.S.
| restingplace        = {{Unbulleted list|[[Arlington National Cemetery]], [[Arlington County, Virginia]], U.S. (1944–1946)|[[Manila North Cemetery]], [[Santa Cruz, Manila|Santa Cruz]], [[Manila]], Philippines (1946–1979)|[[Quezon Memorial Shrine]], [[Quezon City]], Philippines (since 1 August 1979)}}
| party               = [[Nacionalista Party|Nacionalista]] (1907–1944)
| spouse              = {{marriage|[[Aurora Quezon|Aurora Aragon]]|1918}} <!-- Manuel L. Quezon died in 1944, so that marriage ended with his death, no need to put here -->
| relatives           = [[Manolo Quezon|Manuel L. Quezon III]] (grandson)
| children            = 4
| education           = [[Colegio de San Juan de Letran]]
| signature           = Manuel Quezon Signature.svg
| allegiance          = {{Unbulleted list|[[First Philippine Republic]]|[[Philippine Commonwealth]]}}
| branch              = {{Unbulleted list|[[Philippine Revolutionary Army]]|[[Philippine Commonwealth Army]]}}
| serviceyears        = {{Unbulleted list|1899–1900|1941–1944}}
| rank                = {{Unbulleted list|[[Commander-in-Chief]]|[[Major]]}}
| battles             = {{bulleted list|[[Philippine–American War]]|[[World War II]]|[[Philippines campaign (1941–1942)]]|[[Japanese occupation of the Philippines]]}}
| president1          = ''Himself''
| honorific_suffix    = {{post-nominals|post-noms=[[Order of the Golden Heart (Philippines)|GCGH]]}} {{post-nominals|post-noms=[[Knights of Rizal|KGCR]]}}
| alma_mater          = [[University of Santo Tomas]]
}}

Si '''Manuel Luis Quezon y Molina''' ([[Agosto 19]], [[1878]] – [[Agosto 1]], [[1944]]), kilala rin sa kanyang mga inisyal na '''MLQ''', ay Pilipinong sundalo, abogado, at politiko na itinatagurian bilang ikalawang [[pangulo ng Pilipinas]], kung saan pinangunahan niya ang Amerikanong [[Komonwelt ng Pilipinas|Komonwelt]] mula 1935 hanggang 1944.
 
Naging manananggol si Quezon sa Baler.  Noong 1906, nahalal siya bilang gobernador ng lalawigan ng Tayabas, ngunit nagbitiw upang makapangampanya para sa Asambleya ng Pilipinas, kung saan nakamit niya ang pagiging pinuno ng Asambleya.  Mula 1909 hanggang 1916, nagsilbi si Quezon sa Estados Unidos bilang naninirahang komisyonero para sa Pilipinas.  Sa panahong ito naipasa ang Batas Jones (''Jones Act''), nagtatanggal sa Komisyon sa Pilipinas ng Estados Unidos at nagbibigay ng mas mataas na antas ng pamamahala sa mga Pilipino.  Dahil dito, itinuring na bayani si Quezon nang muli siyang magbalik sa Pilipinas.{{fact}}

Sa sumunod na dalawang taon, naglingkod siya bilang pangulo ng Senado ng Pilipinas.  Noong 1935, nanalo si Manuel L. Quezon sa unang halalan ng pagkapangulo ng Pilipinas sa ilalim ng bagong Komonwelt ng Pilipinas, laban kina [[Emilio Aguinaldo]] at Obispo [[Gregorio Aglipay]].  Muli siyang nahalal noong 1941.{{fact}}
 
Pagkaraan ng pananakop ng [[Hapon]] sa Pilipinas sa panahon ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], tumakas siya papuntang [[Australya]], at pagkaraan nagtuloy sa [[Estados Unidos]].  Sa dalawang bansang ito niya pinamunuan ang pamahalaan ng Pilipinas habang malayo sa bansa.{{fact}}

Nagkasakit ng [[tuberkulosis]] si Quezon at namatay sa [[Saranac Lake]], [[Franklin Country]], [[New York]] noong 1 Agosto 1944 sa edad na 66.{{fact}}  Unang inilibing ang kanyang labi sa [[Arlington National Cemetery]]. Pagkaraan, ang kanyang labi ay inilibing muli sa [[Maynila]], sa [[Manila North Cemetery]] at inilipat sa [[Lungsod Quezon]] sa loob ng monumento sa [[Quezon Memorial Circle]].

Ipinangalan sa kaniya ang [[Lungsod ng Quezon]] sa [[Kalakhang Maynila]] at ang lalawigan ng [[Quezon]]. Siya rin ay tinawag bilang '''Ama ng Wikang Pambansa'''.

==Talambuhay==
===Maagang buhay===
Si Quezon ay ipinanganak sa [[Baler]] sa distrito ng El Principe. Ang kanyang mga magulang ang mga Espanyol na sina Lucio Quezón at María Dolores Molina. Ang kanyang ama ay isang guro ng panimulang baitang mula sa [[Paco, Maynila]] at isang retiradong sarhento ng hukbong Espanyol samantalang ang kanyang ina ay isang guro ng panimulang baitang sa kanilang bayan.

Siya ay nag-aral sa mga panimulang baitang sa mga libreng pampublikong paaralan na itinatatag ng mga Espanyol sa Pilipinas sa kanyang bayan. Siya ay nag-aral sa Colegio de San Juan de Letran sa mataas na paaralan. Noong 1898, ang kanyang ama at kapatid na si Pedro ay tinambangan at pinaslang habang pauwi sa Baler mula Nueva Ecija. Noong 1899, si Quezon ay huminto sa kanyang pag-aaral ng batas sa Unibersidad ng Santo Tomas sa Maynila upang sumali sa pakikibaka para sa kalayaan ng Pilipinas mula sa Estados Unidos na pinamunuan ni [[Emilio Aguinaldo]]. Noong [[Digmaang Pilipino-Amerikano]], siya ay isang ayuda-de-campo kay Aguinaldo. Siya ay umakyat sa ranggong Major at lumaban sa Bataan. Pagkatapos niyang sumuko noong 1900, si Quezon ay bumalik sa unibersidad upang tapusin ang kanyang pag-aaral at nakapasa sa mga eksaminasyon sa batas noong 1903 na naging ikaapat sa mga kumuha nito.

Siya ay nagtrabaho bilang isang clerk at surveyor. Siya ay pumasok sa serbisyong pampamahalaan bilang hinirang na piskal ng [[Mindoro]] at kalaunan ng [[Tayabas]]. Siya ay naging konsehal at nahalal na gobernador ng Tayabas noong 1906.

Pinakasalan ni Quezon ang kanyang unang pinsan na si Aurora Aragon noong 17 Disyembre 1918. Sila ay may apat na anak.

===Kongreso===
====Kinatawan====
Si Quezon ay nahalal sa unang Asembleyang Pilipino noong 1907 na kalaunang naging [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Pilipinas]]. Siya ay naglingkod na majority floor leader at chairman of the committee sa mga apropriasyon. Mula 1909–1916, siya ay nagsilbing isa sa dalawang mga [[komisyoner sa Kapulungan ng mga Kinatawan ng Estados]]. Siya ay naglobby para sa pagpasa ng mga kinatawan ng Estados Unidos ng Philippine Autonomy Act o [[Jones Law]].
====Senado====
Si Quezon ay bumalik sa Maynila noong 1916 at tumakbo at nahalal sa [[Senado ng Pilipinas]]. Siya ay kalauanng naging Pangulo ng Senado sa 19 taon hanggang 1935. Pinamunuan niya ang unang Indendiyenteng Misyon sa [[Kongreso ng Estados Unidos]] noong 1919 na nagpasa ng [[Batas Tydings-McDuffie]] noong 1934. Noong 1922, siya ay naging pinuno ng [[Partido Nacionalista]].

===Bilang Pangulo===
[[Talaksan:Manuel Quezon first inauguration.jpg|thumb|300px|Inaugurasyon ni Manuel L. Quezon bilang pangulo noong 15 Nobyembre 1935.]]
Noong 1935, Si Quezon ay tumakbo at nahalal na pangulo ng Pilipinas. Nakamit niya ang 68% laban kina [[Emilio Aguinaldo]] at [[Gregorio Aglipay]]. Siya ang ikalawang pangulo ng Pilipinas pagkatapos ni Aguinaldo.
====Unang Termino====
=====Ekonomiya=====
Ang kondisyon sa ekonomiya ng Pilipinas na nasa ilalim ng Estados Unidos ay matatag. Ang kalakalang pandayuhan ay umabot sa kasagsagang 400 milyong piso. Ang pagluluwas ng mga pananim ay maganda maliban sa tabako. Ang halaga ng mga inululuwas ng Pilipinas ay umabot ng 320,896,000 piso na pinakamataas simula 1929. Ang mga kinita ng pamahalaan ay umabot ng 76,675,000 piso noong 1936 mula 65,000,000 piso ng nakaraang taon. Ang produksiyon ng ginto ay tumaas ng mga 37% at ang bakal sa halos 100% samantalang ang produksiyon ng semento ay lumaki ng 14%. Ang National Economic Council ay nilikha ng batas. Ito ay nagpapayo sa pamahalaan sa mga tanong na pang-ekonomiya at pangsalapi kabilang ang pagtataguyod ng mga industriya, dibersipikasyon ng mga pananim, mga taripa, pagbubuwis at pagbuo ng programang pang-ekonomiya.

=====Pambansang wika=====

Ang isang probisyon sa konstitusyong ipinatupad ni Quezon ang tanong hinggil sa pambansang wika ng Pilipinas. Pagkatapos ng isang taong pag-aaral, ang Surian ng Wikang Pambansa na itinatag noong 1936 ay nagrekomenda na ang wikang Tagalog ang gawing basehan ng pambansang wika. Ang mungkahing ito ay mahusay na tinanggap sa kabila ng pagiging katutubong Bisaya ng unang direktor nitong si [[Jaime C. de Veyra]]. Noong Disyembre 1938, si Quezon ay naglabas ng proklamasyon na nagpapatibay sa konsitusyong ginawa ng Surian at naghahayag na mangyayari ang pag-tanggap ng pambansang wika sa loob ng dalawang taon mula dito.

=====Karapatang pagboto ng mga kababaihan=====
Sinimulan ni Quezon ang karapatang pagboto ng mga kababaihan. Ang 1935 konstitusyon ay nag-aatas na ang karapatan ay maipagkakaloob kapag ang hindi kaunti sa 300,000 ay aayon sa plebisito. Ang pamahalaan ni Quezon ay nag-utos ng isang [[plebisito]] noong 3 Abril 1937. Ang kinalabasan ng plebisito ay pag-ayon ng 447,725 laban sa pagtutol na 44,307

=====1940 plebisito=====
Kasabay ng mga lokal na halalan noong 1940, ang isa pang [[plebisito]] ay idinaos upang pagtibayin ang iminungkahing mga susog sa Konstitusyon hinggil sa pagpapanumbalik ng [[lehislatura]]ng [[bikameral]], ang termino ng pangulo na itatakda sa apat na taon na may isang muling paghalal at ang pagtatatag ng independiyenteng Komisyon sa Halalan. Ang mga susog ay pinagtibay at sina Speaker Jose Yulo at Assemblyman Dominador Tan ay tumungo sa Estados Unidos upang kunin ang pagpapatibay ni Pangulong [[Franklin D. Roosevelt]] na ibinigay nito noong 2 Disyembre 1940. Pagkatapos ng dalawang araw, ito ay prinoklama ni Quezon. 
====Ikalawang termino====
Si Quezon ay ipinagbawal ng konstitusyon na muling tumakbo sa halalan ng pagkapangulo. Gayunpaman, ang mga susog noong 1940 ay pinagtibay na pumapayag sa kanyang muling pagtakbo. Siya ay tumakbo at nahalal sa halalan ng pagkapangulo noong 1941 na may halos 82 porsiyento laban kay [[Juan Sumulong]].

=====Pananakop ng mga Hapones at pagkakatapon ni Quezon sa Estados Unidos=====
[[Talaksan:Correg-japanese-landing.jpg|thumb|Paglapag ng mga Hapones sa [[Corregidor]] noong 5 Mayo 1942.]]
[[Talaksan:Quezon Roosevelt.jpg|thumb|Si Quezon kasama ni Pangulong [[Franklin D. Roosevelt]] sa Washington, D.C. sa Estados Unidos noong 13 Mayo 1943.]]
Pagkatapos ng pasimula ng pananakop ng [[Hapon]] sa Pilipinas noong 8 Disyembre 1941, sina Heneral [[Douglas MacArthur]] at Quezon ay lumikas sa [[Bataan]] noong 24 Disyembre 1941. Si Quezon ay pinayuhan ni Macarthur na lumikas sa [[Corregidor]] kung saan isinagawa ang kanyang inaugurasyon bilang Pangulo ng Pilipinas noong 30 Disyembre 1941. Ang mga Hapones ay pumasok sa siyudad ng Maynila noong 2 Enero 1942 at itinatag ito bilang kabisera. Buong nasakop ng [[Hapon]] ang Pilipinas noong 6 Mayo 1942 pagkatapos ng [[Labanan ng Corregidor]]. Pagkatapos ay lumikas si Quezon sa Bisayas at Mindanao at sa pag-anyaya ng pamahalaan ng Estados Unidos ay lumikas siya sa Australia at pagkatapos ay sa Estados Unidos. Sa Estados Unidos ay itinatag niya ang pamahalaang Komonwelt ng Pilipinas na nasa pagkakatapon na may mga headquarter sa [[Washington, D.C.]]. Doon ay nagsilbi siyang kasapi ng Pacific War Council at lumagda sa deklarasyon ng United Nations laban sa mga [[kapangyarihang Aksis]]. Kanya ring isinulat ang kanyang sariling talambuhay.

Binuwag ni Heneral [[Masaharu Homma]] ang [[Komonwelt ng Pilipinas]] at itinatag ang  Komisyong Tagapagpaganap ng Pilipinas bilang nangangalagang pamahalaan na si [[Jorge B. Vargas]] ang unang chairman noong Enero 1942. Ang [[KALIBAPI]] o Kapisanan sa Paglilingkod sa Bagong Pilipinas ay binuo ng Proklamasyon bilang 109&nbsp;ng Komisyong Tagapagpaganap noong 8 Disyembre 1942 na nagbabawal sa lahat ng mga umiiral na partidong pampolitika at paglikha ng mga bagong alyansang pamahalaan. Bago ang pagbuo ng komisyon, ang Pilipinas ay binigyan ng Hapon ng opsiyon na isailalim ang Pilipinas sa diktadurya ni [[Artemio Ricarte]] na ibinalik ng mga Hapones mula sa [[Yokohama]]. Ito ay hindi tinanggap ng Komisyon na nagpasyang gawing republika ang Pilipinas. Sa unang pagdalaw sa Pilipinas ni Punong Ministro [[Hideki Tōjō]] noong 6 Mayo 1943 ay nangako siyang ibabalik ang kalayaan ng Pilipinas bilang bahagi ng [[Pan-Asyanismo]] nito o Asya para sa Asyano. Ito ay nagtulak sa KALIBAPI na lumikha ng komiteng paghahanda para sa kalayaan ng Pilipinas noong 19 Hunyo 1943. Ang isang draptong konstitusyon ay binuo ng komisyon na binubuo ng 20 kasapi mula sa KALIBAPI. Ito ay pinamunuan ni [[Jose P. Laurel]] na nagtanghal ng draptong konstitusyon noong Setyemre 4,1943 at pagkatapos ng 3 araw ay pinagtibay ng pangakalahatang asemblea ng KALIBAPI. Noong 20 Setyembre 1943, hinalal ng mga pangkat na kinatawan ng KALIBAPI sa mga probinsiya at siyudad mula sa kanilang sarili ang 54 kasapi ng Pambansang Asemblea ng Pilipinas na may 54 gobernador at mga alkalde ng lungsod bilang mga kasaping ex-oficio. Pagkatapos ng 3 araw, ang sesyon ng Pambansang Asemblea ay humalal kina [[Jose P. Laurel]] bilang Pangulo ng Republika ng Pilipinas at Benigno S. Aquino bilang unang speaker nito. Itinaas nina Aguinaldo at Ricarte ang watawat ng Pilipinas.

Ayon sa [[Saligang Batas ng Pilipinas ng 1935]], ang termino ni Manuel L. Quezon bilang pangulo ay magwawakas noong 30 Disyembre 1943 at ang pangalawang Pangulo na si [[Sergio Osmeña]] ang automatikong halili sa kanya. Ito ay ipinaalam ni Osmeña kay Quezon ngunit naniwala si Quezon na hindi matalinong ipatupad ang tadhanang ito ng Saligang Batas dahil sa mga kasalukuyang sirkunstansiya ng pamahalaan ng Pilipinas. Hindi ito tinanggap ni Osmena at hiniling ang opinyon ni U.S. Attorney General [[Homer Cummings]] na umayon kay Osmeña. Gayunpaman, ito ay hindi tinanggap ni Quezon at hiniling niya kay Pangulong [[Franklin D. Roosevelt]] ng Estados Unidos na magbigay ng desisyon ngunit ito'y tumangging manghimasok at sa halip ay ipinayong ito ay lutasin ng mga opisyal ng pamahalaang Komonwelt ni Quezon. Pagkatapos ng pagpupulong, hiniling ni Osmena sa [[Kongreso ng Estados Unidos]] na suspindihin muna ang pagpapatupad ng tadhana ng 1935 Saligang Batas ng Pilipinas sa paghalili ng pangulo hanggang pagkatapos mapalaya ang Pilipinas mula sa mga Hapones. Ito ay inayunan ni Quezon at ng kanyang Gabinete. Ang panukala ay pinagtibay ng Senado ng Estados Unidos at mga Kinatawan ng Estados Unidos noong 10 Nobyembre 1943.

===Kamatayan===
[[Talaksan:Tomb of President Manuel Luis Quezon.jpg|alt=|thumb|300x300px|Nitso ni Pangulong Quezon at kanyang butihing maybahay na matatagpuan sa Dambana ni Quezon sa [[Quezon Memorial Circle]], [[lungsod Quezon]]]]
Si Quezon ay nagkasakit ng [[tuberkolosis]] at gumugol ng kanyang huling taon sa cottage sa [[Saranac Lake]] sa [[New York]] kung saan siya namatay noong 1 Agosto 1944. Siya ay inilibing sa [[Arlington National Cemetery]] sa Estados Unidos. Ang kanyang katawan ay kalaunang muling inilibing sa Sementeryong Norte sa Maynila noong 17 Hulyo 1946 bago inilipat sa [[Quezon Memorial Circle]] noong 19 Agosto 1979.

==Sipi==
Si Quezon ay nahirang na residenteng komisyoner ng Pilipinas sa Kapulungan ng mga Kinatawan ng Estados Unidos noong 1909-1916. Kanyang masiglang ipinaglaban ang pagkakamit ng kalayaan ng Pilipinas mula sa pamamahala ng Estados Unidos at nagkaroon ng mahalagang papel sa pagpasa ng [[Kongreso ng Estados Unidos]] ng [[Batas Jones]] noong 1916 na nagkakaloob ng kalayaan ng Pilipinas mula sa Estados Unidos.

Sinambit ni Quezon na:
{{cquote|Mas nanaisin kong magkaroon ng bansa na pinapatakbong tulad ng impiyerno ng mga Pilipino kesa sa bansa na pinapatakbong tulad ng langit ng mga Amerikano dahil gaano man kasama ang pamahalaang Pilipino, palagi natin itong mababago.<ref>I would rather have a country run like hell by Filipinos than a country run like heaven by the Americans, because however bad a Filipino government might be, we can always change it.</ref>}}

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

== Silipin din ==
* [[Kasaysayan ng Pilipinas]]

{{start box}}
{{succession box |
  before= [[Emilio Aguinaldo]] |
  title= [[Pangulo ng Pilipinas]] |
  years= 1935–1944 |
  after= [[Jose P. Laurel]]
}}
{{end box}}

{{Mga Pangulo ng Pilipinas}}
{{Pangulo ng Senado ng Pilipinas}}

{{BD|1878|1944|Quezon, Manuel L.}}

{{DEFAULTSORT:Quezon, Manuel L.}}
[[Kategorya:Mga pangulo ng Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga Pilipinong liping-Kastila]]
[[Kategorya:Mga Tagalog]]
[[Kategorya:Mga rebolusyonaryo mula sa Pilipinas]]