Tingnan ang wikitext ng Mga paglilitis sa Nuremberg

Ang '''Mga Paglilitis sa Nuremberg''' (The Nuremberg Trials) ay ang sunod-sunod na mga militar na [[tribunal]] na isinagawa ng mga nanalong [[Mga Alyansa ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] na kilala sa [[prosekusyon]] ng mga prominenteng (kilalang) miyembro ng pampolitika, ekonomiko, at militar na pamumuno ng natalong [[Partidong Nazi]]. Sa madaling salita, ang Mga Paglilitis sa Neremberg ay ang mga paglilitis sa mga krimeng pangdigmaan ng mga pinunong Nazi.<ref>Deverell, William at Deborah Gray White. United States History and New York History: Post-Civil War to the Present (Holt McDougal:2010), pahina R126.</ref> Ang mga paglilitis ay idinaos sa siyudad ng [[Nuremberg]], [[Bavaria]], [[Alemanya]] noong 1945–46 sa Palasyo ng Hustisya. Ang pinakakilala sa mga paglilitis na ito ang ''Paglilitis ng mga Pangunahing Kriminal ng Digmaan'' sa harap ng ''Internasyonal na Militar na Tribunal'' (IMT) na lumitis sa 24 sa pinakamahalang nahuling mga pinuno ng [[Alemanyang Nazi]] bagaman ang mga mahalagang arkitekto ng Nazi gaya ni [[Adolf Hitler]], [[Heinrich Himmler]] at [[Joseph Goebbels]] ay [[nagpatiwakal]] bago magsimula ang paglilitis. Ang inisyal na mga paglilitis ay idinaos mula 20 Nobyembre 1945 hanggang 1 Oktubre 1946. Ang ikalawang hanay ng mga paglilitis ng mas maliliit na kriminal ng digmaan ay isinagawa sa ilalim ng "Kontrol Konsehong Batas Bilang 10" sa Nuremberg Military Tribunals ng Estados Unidos.

==Mga kalahok==
===Mga hukom===
* {{flagicon|Soviet Union}} [[Major General]] [[Iona Nikitchenko]] ([[Soviet Union|Soviet]] pangunahin)
* {{flagicon|Soviet Union}} [[Lieutenant Colonel]] [[Alexander Volchkov]] (Soviet kahalili)
* {{flagicon|United Kingdom}} [[Colonel (United Kingdom)|Colonel]] [[Geoffrey Lawrence, 1st Baron Oaksey|Sir Geoffrey Lawrence]] ([[United Kingdom|British]] pangunahin at pangulo)
* {{flagicon|United Kingdom}} [[Norman Birkett, 1st Baron Birkett|Sir Norman Birkett]] (Briton na kahalili)
* {{flagicon|United States|1912}} [[Francis Biddle]] ([[United States|American]] pangunahin)
* {{flagicon|United States|1912}} [[John J. Parker]] (Amerikanong kahalili)
* {{flagicon|France}} Professor [[Henri Donnedieu de Vabres]] ([[France|French]] pangunahin)
* {{flagicon|France}} [[Robert Falco]] (Pranses na kahalili)

===Mga pangunahing prosekutor (tagapaglitis)===
* United Kingdom Attorney General Sir Hartley Shawcross (United Kingdom)
* United States Supreme Court Justice Robert H. Jackson (United States)
* Soviet Union Lieutenant-General Roman Andreyevich Rudenko (Soviet Union)
* France François de Menthon (France)
===Mga isinakdal na miyembro ng Nazi===
{| class="wikitable" border="1"
|-
!rowspan=2|'''Pangalan'''
!colspan=4 width="10%"|<center>'''Bilang'''</center>
!rowspan=2 width="10%"|'''Parusa'''
!rowspan=2|'''Mga komento'''
|-
!'''1'''
!'''2'''
!'''3'''
!'''4'''
|-
|[[Image:Bundesarchiv Bild 183-R14128A, Martin Bormann.jpg|left|75px]]{{clear|left}}[[Martin Bormann]]|||I||O||G||G||Kamatayan||Kahalili ni Hess bilang kalihim ng [[Partidong Nazi]]. Hinatulan ng kamatayan sa [[absentia]]. Ang kanyang mga labi ay natagpuan sa Berlin noong 1972 at binigyan ng petsang 1945.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judborma.asp|title=Bormann judgement}}</ref>
|-
|[[Image:Karl Dönitz.jpg|left|75px]]{{clear|left}}[[Karl Dönitz]]|||I||G||G||O||10 taon||Pinuno ng ''[[Kriegsmarine]]'' mula 1943 at humalili kay Raeder. Tagapagpasimula ng kampanyang [[U-boat]]. Naging pangulo ng Alemanya sa maikling panahong pagkatapos ng kamatayan ni [[Adolf Hitler]].<ref name=donitz>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/juddoeni.asp|title=Dönitz judgement}}</ref> Hinatulan ng pagsasagawa ng walang restriksiyong pakikidigma gamit ang [[submarino]] at paglabag sa 1936 na [[Ikalawang Kasunduang Pandagat ng London]] ngunit hindi pinarusahan sa kasong ito dahil ang Estados Unidos ay nakagawa rin ng parehong paglabag.<ref name="NT">President of the ''Reich'' for 23 days after [[Adolf Hitler]]'s suicide.[http://avalon.law.yale.edu/imt/juddoeni.asp Judgement: Doenitz] the [[Avalon Project]] at the [[Yale Law School]]</ref> Tagapagtanggol na abogado: [[Otto Kranzbühler]]
|-
|[[Hans Frank]]||I||O||G||G||Kamatayan||Pinuno ng Batas ng [[Reichstag]] mula 1933–1945 at Gobernador-Heneral ng [[Pangkalahatng Gobyerno]] ng sinakop na [[Poland]] noong 1939-1945. Naghayag ng pagsisi sa kanyang ginawa.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judfrank.asp|title=Frank judgement}}</ref>
|-
|<!-- Unsourced image removed: [[Image:Frick.jpg|left|75px]] -->[[Image:Wilhelm Frick 72-919.jpg|left|75px]]<br>[[Wilhelm Frick]]||I||G||G||G||Kamatayan||Kalihim panloob ni Hitler mula 1933–1943 at protektor na ''Reich'' ng Bohemia-Moravia noong 1943-1945. Lumikha ng [[Mga batas panglahi ng Nuremberg]].<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judfrick.asp|title=Frink judgement}}</ref>
|-
|[[Image:Hans Fritzsche.jpg|left|75px]]{{clear|left}}[[Hans Fritzsche]]||I||I||I|||O|| Napawalang sala ||Kilalang komentador ng radyo. Pinuno ng dibisyong balita ng kagawarang [[propaganda]] ng [[Nazi]]. Nilitis sa lugar ni [[Joseph Goebbels]].<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judfritz.asp|title=Fritzsche judgement}}</ref>
|-
|[[Image:Waltherfunk45.jpg|left|75px]]<br>[[Walther Funk]]||I||G||G||G||Habang buhay na pagkabilanggo||Kalihim ng ekonomiks ni Hitler. Humalili kay Schacht bilang pinuno ng ''[[Reichsbank]]''. Pinalaya dahil sa sakit noong 16 Mayo 1957.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judfunk.asp|title=Funk judgement}}</ref> Namatay noong 31 Mayo 1960.
|-
|[[Hermann Göring]]||G||G||G||G||Kamatayan||''[[Reichsmarschall]]'' o Komander ng ''[[Luftwaffe]]'' mula 1935–1945, at pinuno ng 4 na taong Plano noong 1936–1945 at orihinal na pinuno ng  [[Gestapo]] bago ito ipaubaya sa [[SS]] noong Abril 1934. Orihinal na itinakdang kahalili ni Hitler at pangalawang pinakamataas na opisyal ng [[Nazi]].<ref>Kershaw, Ian. ''Hitler: A Biography'', W. W. Norton & Co. 2008, pp 932-933.</ref> Noong mga 1942, ang kanyang kapangyarihan ay humina at nawalan ng pabor sa partidong [[Nazi]] at pinalitan ni Himmler. Siya ay [[nagpakamatay]] nang gabi bago ang kanyang [[eksekusyon]] (pagpatay).<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judgoeri.asp|title=Goering judgement}}</ref>
|-
|[[Rudolf Hess]]||G||G||I||I||Habang buhay na pagkabilanggo||Diputadong Führer ni Hitler hanggang sa sa lumipad patungo sa [[Scotland]] noong 1941 upang tangkaing mamagitan ng kapayapaan sa [[Britanya]]. Pagkatapos ng paglilitis, ikinulong sa [[Bilangguang Spandau]] at namatay noong 1987.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judhess.asp|title=Hess judgement}}</ref>
|-
|[[Image:Alfred Jodl USA-E-Ardennes-2.jpg|left|75px]]<br /> <div style="clear: left">[[Alfred Jodl]]</div>||G||G||G||G||Kamatayan||''[[Wehrmacht]]'' ''[[Generaloberst]]'', subordinator ni Keitel at puno ng Operasyong dibisyon ng OKW noong 1938–1945.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judjodl.asp|title=Jodl judgement}}</ref>
|-
|[[Ernst Kaltenbrunner]]||I||O||G||G||Kamatayan||Pinakamataas na nakaligtas na pinuno ng [[SS]]. Pinuno ng [[RSHA]] mula 1943–45 na organong [[Nazi]] na binubuo ng mga serbisyong intelehentsiya, Sikretong Pulis ng Estado at may pangkalahatang pangangasiwa sa ''[[Einsatzgruppen]]''.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judkalt.asp|title=Kaltenbrunner judgement}}</ref>
|-
|<br /> <div style="clear: left">[[Wilhelm Keitel]]</div>||G||G||G||G||Kamatayan||Pinuno ng [[Oberkommando der Wehrmacht]] (OKW) 1938–1945.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judkeite.asp|title=Keitel judgement}}</ref>
|-
|[[Image:Bundesarchiv Bild 102-12331, Gustav Krupp von Bohlen und Halbach.jpg|left|75px]]<div style="clear: left">[[Gustav Krupp von Bohlen und Halbach]]</div>||||I||I||I||----||Pinakamalaking [[industrialista]] ng [[Nazi]]. Hindi nakatayo sa paglilitis dahil sa sakit at namatay noong 16 Enero 1950. Ang mga [[prosekutor]] ay nagtangkang ihalili ang anak nitong si [[Alfried Krupp von Bohlen und Halbach|Alfried]] (na nagpatakbo ng Krupp para sa kanyang ama sa kabuuan ng digmaan) ngunit ang mga [[hukom]] ay itinanggi ito.<ref>{{cite book|editor= Philippe Sands |last=Clapham |first=Andrew |title= From Nuremberg to the Hague: the future of international criminal justice|chapter=Issues of complexity, complicity and complementarity: from the Nuremberg Trials to the dawn of the International Criminal |year=2003 |publisher=Cambrifge University Press|isbn=0521829917|page=|quote=The tribunal's eventual decision was that Gustav Krupp could not be tried because of his condition but that 'the charges against him in the Indictment should be retained for trial therafter if the physical and mental condition of the defendant should permit'. }}</ref> Si Alfried ay inilitis sa hiwalay na paglilitis sa kanyang paggamit sa [[pang-aalipin]] sa pagtatrabaho. Ito ay nakaligtas sa parusang kamatayan. 
|-
|[[Image:Bundesarchiv Bild 183-2008-0922-501, Robert Ley.jpg|left|75px]]<br /> <div style="clear: left">[[Robert Ley]]||I||I||I||I||----||Pinuno ng [[Deutsche Arbeitsfront|DAF]] ma Alemang Manggagawang Pronta. [[Nagpatiwakal]] noong 25 Oktubre 1945 bago magsimula ang paglilitis. 
|-
| [[Image:Konstantin von Neurath crop.jpg|left|75px]] <br /> <div style="clear: left">Baron [[Konstantin von Neurath]]</div>||G||G||G||G||15 taon||Kalihim ng Kagawarang Pandayuhan mula 1932–1938 at sinundan ni [[Ribbentrop]]. Kalaunan ay naging protektor ng [[Bohemia]] at [[Moravia]] noong 1939–43. Nagbitiw noong 1943 dahil sa pakikipag-alitan kay [[Adolf Hitler]]. Pinalaya dahil sa sakit noong 6 Nobyembre 1954 <ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judneur.asp|title=Von Neurath judgement}}</ref> pagkatapos atakihin sa puso. Namatay noong 14 Agosto 1956.
|-
|[[Image:Vonpapen1.jpg|left|75px]]<br /> <div style="clear: left">[[Franz von Papen]]</div>||I||I||O||O||Napawalang sala|| [[Kansilyer ng Alemanya]] noong 1932 at bise-kansilyer sa ilalim ni [[Adolf Hitler]] noong 1933-1934. Naging embahador sa [[Austriya]] noong 1934–1938 at embahador sa [[Turkey]] noong 1939-1944. Bagaman si von Papen ay napawalang sala sa Nuremberg, si von Papen ay inurign isang kriminal ng digmaan noong 1947 sa korte ng pagsasalis ng Nazi (de-natizification) at hinatulan ng walong taon ng mahirap na trabaho. Siya ay napawalang sala matapos magsilbi sa bilangguan nang 2 taon.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judpapen.asp|title=Von Papen judgement}}</ref>
|-
|[[Image:Erich Raeder.jpg|left|75px]] <br /> <div style="clear: left">[[Erich Raeder]]</div>||G||G||G|||O||Habang buhay na pagkabilanggo||Punong Komander ng ''Kriegsmarine'' mula 1928 hanggang sa kanyang pagreretiro noong 1943 at sinundan ni Dönitz. Pinalaya sa dahil sa sakit noong 26 Setyembre 1955.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judraede.asp|title=Raeder judgement}}</ref> Namatay noong 6 Nobyembre 1960.
|-
|[[Image:GERibbentrop.jpg|left|75px]]<br /> <div style="clear: left">[[Joachim von Ribbentrop]]</div>||G||G||G||G||Kamatayan||Embahador na plenipotensiyaryo mula 1935–1936. Embahador sa [[United Kingdom]] mula 1936–1938. Kalihim ng Kagawarang Pandayuhan ng [[Nazi]] mula 1938–1945.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judribb.asp|title=Von Ribbentrop judgement}}</ref>
|-
|[[Image:Bundesarchiv Bild 183-1985-0723-500, Alfred Rosenberg.jpg|left|75px]]<br /> <div style="clear: left">[[Alfred Rosenberg]]||G||G||G||G||Kamatayan|| Ideolohista ng [[Pinunong lahi]]. Kalaunan ay naging kalihim ng Sinakop na Silangang mga Teritoryo mula  1941–1945.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judrosen.asp|title=Rosenberg judgement}}</ref>
|-
|[[Image:Fritz Sauckel.jpg|left|75px]]<br /> <div style="clear: left">[[Fritz Sauckel]]</div>||I||I||G||G||Kamatayan||''Gauleiter'' ng Thuringia mula 1927–1945. Plenipotensiyaryo ng [[pang-aalipin]]g trabahong programa  ng [[Nazi]] mula 1942–1945.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judsauck.asp|title=Sauckel judgement}}</ref> Tagapagtanggol na abogado: [[Robert Servatius]]
|-
|[[Image:HSchacht.jpg|left|75px]]<br /> <div style="clear: left">[[Hjalmar Schacht|Dr. Hjalmar Schacht]]</div>||I||I||O||O|| Napawalang sala||Prominenteng [[bankero]] at [[ekonomista]]. Bago-ang-digmaang pangulo ng''Reichsbank'' mula 1923–1930 at 1933–1938 at kalihim ng [[Ekonomiks]] mula 1934–1937. Umaming lumabag sa [[Kasunduang Versailles]].<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judschac.asp|title=Schacht judgement}}</ref>
|-
| [[Baldur von Schirach]]||I||O||O||G||20 taon||Pinuno ng [[Kabataang Hitler|''Hitlerjugend'']] (Kabataang Hitler) mula 1933 hangang 1940 at ''Gauleiter'' ng [[Vienna]] mula 1940–1945. Naghayag ng pagsisi.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judschir.asp|title=Von Schirach judgement}}</ref>
|-
|[[Image:Inquart crop.jpg|left|75px]] <br  /><div style="clear: left">[[Arthur Seyss-Inquart]]</div>||I||G||G||G||Kamatayan||Instrumental sa ''[[Anschluss]]'' at maikling nagsilbi bilang kansilyer ng [[Austriya]] noong 1938. Diputado kay Frank sa [[Poland]] mula 1939–1940. Kalaunan ay naging komisyoner ng sinakop na [[Netherlands]] mula 1940–1945. Naghayag ng pagsisi.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judseyss.asp|title=Seyss-Inquart judgement}}</ref>
|-
|[[Image:Albert-Speer-72-929.jpg|left|75px]] <br /> <div style="clear: left">[[Albert Speer]]</div>||I||I||G||G||20 taon||Pinakapaboritong arkitekto ni [[Hitler]] at personal na kaibigan. Naging kalihim ng mga Armas mula 1942 hanggang sa wakas ng digmaan. Sa kakayahang ito, siya ay responsable sa paggamit ng mga aliping manggagawa mula sa mga sinakop na teritorya para sa paggawa ng mga armas. Naghayag ng pagsisi.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judspeer.asp|title=Speer judgement}}</ref>
|-
|[[Image:Julius Streicher 72-920 crop.jpg|left|75px]] <br /> <div style="clear: left">[[Julius Streicher]]</div>||I||O||O||G||Kamatayan||''Gauleiter'' ng Franconia mula 1922–1940. Tagapaglimbag ng lingguhang diyaryong ''[[Der Stürmer]]''.<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/imt/judstrei.asp|title=Streicher judgement}}</ref>
|}

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Nazismo]]
[[Kategorya:Mga krimen laban sa sangkatauhan]]