Tingnan ang wikitext ng Mikroskopyo

[[Talaksan:Microscope de HOOKE.png|250px|right|thumb|Ang mikroskopyo ni [[Robert Hooke]] (1665) - isang instrumentong ginamit sa pag-aaral ng mga nilalang na may [[buhay]].]]

Ang '''mikroskopyo''' o '''mikroskopo''' (mula sa wikang [[Griyego]]: ''{{polytonic|μικρόν}}'' (''micron'') = maliit + ''{{polytonic|σκοπεῖν}}'' (''skopein'') = tingnan ang) ay isang instrumento para sa pagtingin o pagsilip ng mga bagay na masyadong maliit para makita ng mga mata lamang o hindi-tinutulungang mga [[mata]].  Tinatawag na [[mikroskopiya]] ang [[agham]] ng pagsusuri ng mga maliliit na bagay na ginagamitan ng ganitong kagamitan.  Nangangahulugan ng masyadong maliit at hindi nakikita ng mata kung hindi tutulungan ng mikroskopyo ang salitang ''mikroskopiko''.  May halos 400 taon na ang kasaysayan nang simulang gamitin ang mga mikroskopyo sa mga paaralan at mga tahanan.

Ang pinakaunang gamiting mikroskopyo ay nilikha sa [[Netherlands]] noong mga unang panahon ng dekada 1600.  May kalituhan sa impormasyon hinggil sa lumikha (imbentor) at mga petsa ng pagkakaimbento ng mikroskopyo.  Tatlong magkakaibang mga manlilikha ng mga salaming pang-mata ang nabigyan ng kapurihan sa pagkakalikha ng imbensiyon:  sina [[Hans Lippershey]] (na manlilikha rin ng pinakaunang tunay na [[teleskopyo]]), [[Hans Janssen]] at ang anak niyang lalaki na si [[Zacharias Janssen]].

== Mga uri ==
Ang pinakapangkaraniwang mikroskopyo, at ang pinakaunang nalikha, ay ang [[mikroskopyong optikal]].  Isa itong instrumentong optikal na naglalaman ng isa o maraming mga [[lente|salaming-lente]] na nakalilikha ng malaking imahe ng isang bagay na nalalagay sa [[tipunang-patigan]] (''focal plane'') ng mga lente.  Subalit mayroon pang ibang mga disenyo ng mga mikroskopyo.

[[Talaksan:Microscope Zeiss 1879.jpg|thumb|left|200px|Isang mikoskopyong optiko (1879) ni [[Carl Zeiss Jena]].]]
[[Talaksan:Olympus SZIII stereo microscope.jpg|right|thumb|Karaniwang ginagamit ang mikroskopyong stereong ito para sa may mababang-lakas na pagpapalaki ng mga malalaking paksang-bagay o ispesimen.]]
[[Talaksan:SztereoMik.jpg|thumb|right|'''Stereomicroscop''']]
[[Image:Stereomic.png|thumb|right|'''Modern stereomicroscope optical design.'''<br />
'''A''' - Objective''' B''' - Galilean telescopes (''rotating objectives'') 
'''C''' - Zoom control '''D''' - Internal objective '''E''' - Prism 
'''F''' - Relay lens''' G''' - Reticle '''H''' - Eyepiece]]

Maaaring malawakang paghiwalayin sa dalawang uri ang mga mikroskopyo: ang mga mikroskopyong ginagamitan ng teoriyang [[optiko]] (may mga salaming-lente na kumikinabang sa paggamit ng liwanag), at ang mga [[mikroskopyong paniktik]] (mga mikroskopyo para sa pangmalawakang mapanghimasok at mapang-tiktik na pagsusuri at pananaliksik o tinatawag sa wikang [[Ingles]] bilang mga ''scanning probe microscope'').

Gumagana ang mga miskropyong teoriyang optiko sa pamamagitan ng teoriyang optiko ng mga lente upang mapalaki ang anyong nalilikha dahil sa pagdaan ng mga [[alon]] ng liwanag sa kalalangan ng halimbawang bagay.  Maaaring [[elektromagnetiko]] (para sa mga mikroskopyong optiko) o mga sinag-elektron (para sa mga [[mikroskopyong elektron]]) ang ginagamit ng mga mikroskopyo.  Ang mga klase ng mikroskopyo ay ang mga sumusunod: [[mikoskopyong pangsanib-liwanag]] (sa Ingles: compound light microscope: mikroskopyong may magkakaanib na lente upang makasagap ng mga magkakaanib na liwanag), [[mikroskopyong stereo]], at mikroskopyong elektron.

=== Mga mikroskopyo na espesyal ang gamit ===
Gumagamit ang [[mikroskopyong akostiko]] ng mga alon ng tunog upang masukat ang mga pagkakaiba-iba sa mga hadlang ng tunog.  Katulad ng [[SONAR]], ginagamit ito para sa mga gawaing pang-tiktik at paghuli ng mga depekto (kasiraan at kakulangan) sa ilalim ng mga mukha ng mga kasangkapan na kinabibilangang ng mga natatagpuan sa mga pinagsanib na mga [[circuit|palibot-ruta]] (Ingles: mga ''[[pinagsanib na mga palibot-ruta|integrated circuit]]'' o mga integradong sirkit).<ref>[http://www.microscopyu.com Nikon MicroscopyU]</ref>

Ginagamit ang mga [[mikroskopyong inverso]] sa pagsusuri at pag-aaral ng lahat ng mga uri ng mga [[asero]] at [[aloy]].  Mainam ito sa pagbibigay ng antas sa kalidad ng mga hinugisang asero, sa pagsusuri ng mga hilaw na materyales, at maging sa kayariang pang-[[metalurhiya]] matapos maidarang sa init.

== Microscope Gallery ==
 <gallery>
File:LaborMik2.jpg| Laboratory microscope
File:LaborMik1.jpg| Binocular laboratory microscope
File:SidJen.jpg| Microscope binoviewers
File:SztereoMik.jpg| Stereo-microscope
File:Stereomic.png| Modern stereomicroscope optical design
File:Objektiv2.jpg| Microscope objectives
File:Objektiv1.jpg| Microscope objectives
File:Objektiv4.jpg| Microscope objectives
File:Huygens.JPG| Microscope eyepieces 
File:Merook.JPG| Microscope measuring eyepiece
File:Zeissok.JPG| Stereo-microscope eyepiece
File:Okular02.jpg| Microscope eyepiece
File:Okular01.jpg| Microscope eyepiece

 </gallery>

== Mechanical part of microscope ==
 <gallery>
File:Korasztal.jpg| 
File:Revolver02.jpg| 
File:Tubustarto.jpg| 
File:MikTub.jpg| 
File:Talpazat.jpg| 
File:Rekesz.jpg| 
File:Kondenzor01.jpg|
File:Kondenzor.jpg|  
File:Foglec.jpg| 
File:Elesseg.jpg|
File:Asztal.jpg|
</gallery>

== Mga sanggunian ==
{{English|Microscope}}
{{reflist}}

== Tingnan din ==
{{commons|Microscope|Mikroskopyo}}
* [[b:Botany/Microscopy laboratory|Laboratoryo ng Mikroskopiya]] sa: ''A Study Guide to the Science of Botany'' (Isang Gabay sa Pagaaral sa Agham ng Botaniya) sa Wikiklat
* [[Talaan ng mga Uri ng Mikroskopyo]]

[[Kategorya:Mikroskopiya]]
[[Kategorya:Mga kagamitang panglaboratoryo]]