Tingnan ang wikitext ng Moro Islamic Liberation Front

{{Infobox militant organization
| name             =Prente ng Pagpapalaya ng Islamikong Moro <br/> ''Moro Islamic Liberation Front'' (MILF)
| flag             = [[File:Flag of the Moro Islamic Liberation Front.svg|150px]]
| native_name      = {{naskh|جبهة تحرير مورو الإسلامية}}
| native_name_lang = ar
| other_name       = ''Bangsamoro Islamic Armed Forces'' (BIAF)
| country          = Pilipinas
| leader           = [[Murad Ebrahim|Al-Hadj Murad Ibrahim]], Sheikh Hashim Salamat (dati)
| foundation       = 1977
| dates            = 1977{{spaced ndash}}Marso 27, 2014 <small>(Permanenteng tigil-putukan)</small><ref>{{Cite web |date=Marso 2014 |title=Philippines Reach Landmark Peace Deal with MILF |url=https://www.c-r.org/news-and-insight/philippines-reach-landmark-peace-deal-milf |access-date=Hunyo 27, 2022 |website=Conciliation Resources|language=en}}</ref><!-- {{Start date|YYYY|MM|DD}}–{{End date|YYYY|MM|DD}} -->
| split            = Prente ng Pambansang Pagpapalaya ng Moro o ''[[Moro National Liberation Front]]''
| motives          = Kalayaan ng rehiyong Bangsamoro (dati)<br />Pagtatag ng isang rehiyon na may mas malaki ang awtonomiya kaysa [[Rehiyong Awtonomo ng Muslim Mindanao]] ([[Rehiyong Awtonomo ng Bangsamoro]])
| area             = [[Mindanao]], [[Pilipinas]]
| headquarters     = [[Sultan Kudarat, Maguindanao del Norte|Darapanan, Sultan Kudarat]], [[Maguindanao del Norte]]
| newspaper        = ''Luwanran''
| ideology         = Awtonomiya ng [[mga Moro|Moro]] <br>[[Islamismo]] <br> Demokrasyang Islamiko
| status           = Inaktibo <small>(bilang isang armadong grupo)</small>
| website          = {{URL|https://www.luwaran.com/}}
}}

Ang '''Moro Islamic Liberation Front''' ('''MILF'''; {{lang-ar|{{Naskh|جبهة تحرير مورو الإسلامية}}}} ''Jabhat Taḥrīr Moro al-ʾIslāmiyyah''), literal sa [[wikang Tagalog|Tagalog]] bilang '''Prente ng Pagpapalaya ng Islamikong Moro''', ay isang pangkat na nakabase sa [[Mindanao]] na naghahangad ng rehiyong awtonomo ng [[mga Moro]] mula sa [[Pamahalaan ng Pilipinas|pamahalaang sentral]].<ref>{{Cite news |last=De Guzman |first=Orlando |date=Mayo 6, 2003 |title=The Philippines' MILF Rebels |work=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/Asia-pacific/3003809.stm |url-status=dead |access-date=Hunyo 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101209140136/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3003809.stm |archive-date=Disyembre 9, 2010|language=en}}</ref> Mayroong presensya ang pangkat sa rehiyong [[Bangsamoro]] ng Mindanao, ang [[Kapuluan ng Sulu|Kapuluang Sulu]], [[Palawan]], [[Basilan]], at ibang karatig na kapuluan.<ref>{{Cite web |date=Mayo 16, 2006 |title=Philippines |url=http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/rp.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20060528200256/http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/rp.html |archive-date=Mayo 28, 2006 |access-date=Mayo 29, 2006 |website=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency|language=en}}</ref> Ang dating armadong sangay ng grupo ay ang '''Bangsamoro Islamic Armed Forces''' ('''BIAF''', {{lit|Sandatahang Lakas mg Islamikong Bangsamoro}}),<ref>{{Cite news |last=Arguillas |first=Carolyn |date=Hulyo 23, 2018 |title=Murad: BARMM is "Very Much Above ARMM" |work=MindaNews |url=http://www.mindanews.com/peace-process/2018/07/murad-barmm-is-very-much-above-armm/ |access-date=Hulyo 25, 2018 |archive-date=Hulyo 25, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180725191214/http://www.mindanews.com/peace-process/2018/07/murad-barmm-is-very-much-above-armm/ |url-status=dead|language=en }}</ref> bagaman ang pangalan ng magulang na organisasyon nito, ang MILF, ay kadalasang ginagamit upang tukuyin ang BIAF. Noong Hulyo, 2018, nagpasa ang [[pamahalaan ng Pilipinas]] ng ''Bangsamoro Organic Law'' (o Batas Organiko ng Bangsamoro), na nagbibigay ng mas may awtonomiya sa mga Muslim.<ref>{{cite news|title=Duterte Signs Law Giving More Autonomy to Muslims in Southern Philippines|url=https://www.nytimes.com/2018/07/26/world/asia/philippines-rodrigo-duterte-marawi.html|work=New York Times|date=Hulyo 26, 2018 |last1=Villamor |first1=Felipe|language=en }}</ref> Bilang kapalit, nagpabatid ang MILF na magdidisarma sila ng 30,000 nakakipaglaban.<ref>{{cite news|title=30,000 Muslim rebels to be disarmed under Philippine deal|url=https://www.dawn.com/news/1422408/30000-muslim-rebels-to-be-disarmed-under-philippine-deal|publisher=Dawn|language=en}}</ref>

==Kasaysayan==
[[File:MILF militant lying prone.jpg|thumb|left|Isang lumalabang Bangsamoro nagsasanay sa isang [[masinggan]] na M60.]]
Kasunod ng masaker ng Jabidah noong 1968, patagong naitatag ang ''[[Moro National Liberation Front]]'' (MNLF, {{lit|Prente ng Pambansang Pagpapalaya ng Moro}}) ng mga mag-aaral na [[mga Moro|Moro]] sa [[Unibersidad ng Pilipinas]], [[Ehipto]], at [[Gitnang Silangan]] na naghangad na makalikha ng isang malayang bansang Muslim sa katimugang Pilipinas. Nakakuha ng banyagang suporta ang MNLF mula kay [[Muammar Gadaffi]] ng [[Libya]], na nagtustos at nagbigay ng [[pagsasanay]] sa mga kabataang Moro.<ref name="MilitaryReview-2002">{{Cite journal |last=Turbiville |first=Graham H. Jr. |date=Marso–Abril 2002 |title=Bearer of the Sword |url=https://books.google.com/books?id=xv67ozZJ1mcC&pg=RA1-PA42 |journal=Military Review |language=en |page=42}}</ref><ref name="Gross-2007">{{Cite book |last=Gross |first=Max L. |url=https://books.google.com/books?id=aJHaAAAAMAAJ&pg=PA183 |title=A Muslim Archipelago: Islam and Politics in Southeast Asia |date=2007 |publisher=National Defense Intelligence College |isbn=978-1-932946-19-2 |location=Washington, DC |page=183 |language=en}}</ref> Nakisangkot ang MNLF sa mga pag-atake at pagpaslang para isulong ang kanilang layunin.<ref name="Huang 2002">{{Cite web |last=Huang |first=Reyko|language=en |date=Pebrero 15, 2002 |title=In the Spotlight: Moro Islamic Liberation Front |url=http://www.cdi.org/terrorism/moro.cfm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100620045337/http://www.cdi.org/terrorism/moro.cfm |archive-date=Hunyo 20, 2010 |access-date=Hunyo 4, 2010 |website=Center for Defense Information }}</ref><ref>{{Cite web |title=Moro Islamic Liberation Front|language=en |url=http://www.globalsecurity.org/military/world/para/milf.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20100821104005/http://www.globalsecurity.org/military/world/para/milf.htm |archive-date=Agosto 21, 2010 |access-date=Hunyo 4, 2010 |website=GlobalSecurity.org|language=en}}</ref> Nagpadala ng mga tropa ang [[pamahalaan ng Pilipinas]] sa katimugang Pilipinas upang ikontrol ang insurhensiya. Noong 1976, nag-areglo ng negosasyon si Gaddafi sa pagitan ng pamahalaan ng Pilipinas at pinuno ng MNLF na si [[Nur Misuari]] na nagdulot sa pagpirma ng Kasunduang Tripoli kung saan tinanggap ng MNLF ang alok ng pamahalaan ng Pilipinas ng medyo may awtonomiya sa mga rehiyon na pinagtatalunan.<ref name="abuza2003pp39-40">{{Cite book |last=Abuza |first=Zachary |url=https://books.google.com/books?id=QqgiE94IAmIC |title=Militant Islam in Southeast Asia: Crucible of Terror |date=2003 |publisher=Lynne Rienner Publishers|language=en |isbn=1-58826-237-5 |location=Boulder |pages=[https://books.google.com/books?id=QqgiE94IAmIC&pg=PA39 39], [https://books.google.com/books?id=QqgiE94IAmIC&pg=PA115 115] (pananda 3)}}</ref> 

Nagkaroon ang pagpirma ng kasunduan na ito ng seryosong lamat<ref name="scribd.com">{{Cite magazine |last=Sadian |first=John Carlo Gil M. |date=Abril 2–8, 2012 |title=The Long Struggle to Silence the Guns of Rebellion: After Decades of Communist and Separatist Insurgency, Will Peace Agreements Ever Happen? |url=https://www.scribd.com/doc/89147694/The-CenSEI-Report-Vol-2-No-13-April-2-8-2012#page=3 |magazine=The CenSEI Report |volume=2 |issue=13 |via=Scribd|language=en}}</ref> sa pamunuan ng MNLF, na nagdulot sa pagbuo ng isang pangkat na humiwalay noong 1977 na kinabibilangan ni Hashim Salamat at 57 opisyal ng MNLF. Inisyal na kilala ang pangkat bilang "''The New Leadership''" o "Ang Bagong Pamunuan". Pinatalsik ni Misuari si Salamat noong Disyembre 1977, at pagkatapos, nilipat ni Salamat ang kanyang bagong organisasyon sa [[Cairo, Ehipto]], at pagkatapos, noong 1980, sa Lahore, [[Pakistan]], kung saan inako ang mga aktibidad diplomatiko. Pormal na naitatag ang organisasayon noong 1984 bilang Moro Islamic Liberation Front (MILF, {{lit|Prente ng Pagpapalaya ng Islamikong Moro}}).<ref name="abuza2003pp39-40" /> Naging matagal nang tagasuporta si Gaddafi pagkatapos naitatag nito.<ref>{{Cite web |last1=Mandel |first1=Daniel |last2=Afterman |first2=Gedaliah |date=Pebrero 2003 |title=A Rogue Returns: Libya Quietly Makes a Comeback |url=http://www.aijac.org.au/review/2003/282/Libya-return.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20030301031212/http://www.aijac.org.au/review/2003/282/Libya-return.html |archive-date=Marso 1, 2003 |access-date=Pebrero 27, 2011 |website=Australia/Israel & Jewish Affairs Council|language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Davis |first=Brian L. |title=Qaddafi, Terrorism, and the Origins of the U.S. Attack on Libya |url=https://archive.org/details/qaddafiterrorism00davi |date=1990 |publisher=Praeger |location=New York |language=en}}</ref>

== Tingnan din ==
* [[Moro]]
* [[Moro (Pilipinas)]]
* [[Islam sa Pilipinas]]

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Kasaysayang militar ng Pilipinas]]
[[Kategorya:Islam sa Pilipinas]]