Kompuwesto

Ang kumpuwesto, kompuwesto (o kompwesto sa ponemikong baybay) ay isang kimikal na sustansya na binuo mula sa dalawa o higit pang elemento, na may tiyak na proporsyon na nagtatakda sa kayarian nito. Halimbawa, ang tubig (H₂O) ay isang kompuwesto na binubuo ng dalawang atomo ng idroheno sa bawat isang atomo ng oksiheno.

Sa pangkahalatan, ang tiyak na rasyon (ratio) na ito ay dapat na manatiling matatag dahil sa katangiang pisikal at hindi dahil sa arbitraryong pag-aayos ng tao. Ito ang dahilan kung bakit ang ang mga materyal na gaya ng tanso, ang superkonduktor na YBCO, ang semikonduktor na aluminum galium arsenide o tsokolate ay itinuturing na mga mixture o alloy at hindi kompuwesto.

Ang katangitanging likas ng isang kompuwesto ay ang pagkakaroon nito ng pormulang kimikal. Inilalarawan ng pormula ang ratio ng mga atomo sa isang sustansya, at ng bilang ng mga atomo sa isang molekula ng sustansya (kaya ang pormula ng ethene ay C₂H₄ hindi CH₂). Hindi ipinapakita ng pormula kung ang isang kompuwesto ay binubuo ng mga molekula; halimbawa, ang sodium chloride (karaniwang asin, NaCl) ay isang kompuwesto ioniko.

Ang mga kompuwesto ay maaring magkaroon ng maraming phase. Maraming mga kompuwesto ay solido. Ang mga kompuwestong molekula ay maari ring maging likido o gas. Ang lahat ng kompuwesto ay masisira upang maging mas maliit na kompuwesto o indibidwal na atomo kung papainitan sa isang tiyak na temperatura na tinatawag na temperatura ng dekomposisyon. Ang bawat kompuwesto ay binibigyan sa lathala ng isang natatanging bilang, ang kanyang bilang ng CAS.

Mga uri ng kumpuwesto

• Asido
• Base
• Ionikong kumpuwesto
• Asin
• Oksido
• Organikong kumpuwesto

Batayan

• Malaking bahagi ng nilalaman ng artikulong ito ay mula sa artikulong "Chemical compound" ng English Wikipedia (rebisyon ng Abril 30, 2005).