Bagay na buhay: Pagkakaiba sa mga binago
AnakngAraw (usapan | ambag) bago |
AnakngAraw (usapan | ambag) →Metabolism: bawas kawingan |
||
| Linya 7: | Linya 7: | ||
===Metabolism=== |
===Metabolism=== |
||
Ang mga buhay na bagay ay may |
Ang mga buhay na bagay ay may metabolismo, ang kakayahan ng matuling paglilipat at pagsasalin ng mga kimikal na materyal, na kinasasangkutan ng pakikipagpalitan ng mga materyang kimikal ng katawang buhay at ng panlabas na kapaligiran. Kinasasangkutan din ito ng malawak na pagbabagong-anyo o transpormasyon ng organikong materya sa loob ng mga sihay ng buhay na bagay o buhay na [[organismo]]. Kinasasangkutan pa din ito ng pagpapakawala at paggamit ng enerhiyang kimikal,<ref name=Cliffs/> ang tinatawag na pagsusunog ng pagkain ng katawan.<ref name=Lingvo>[http://www.lingvozone.com/main.jsp?action=translation&do=dictionary&language_id_from=23&language_id_to=38&word=shoal ''metabolism'', metabolismo], lingvozone.com</ref> |
||
===Pagtugon=== |
===Pagtugon=== |
||
Pagbabago noong 02:52, 27 Enero 2012
Ang bagay na buhay ay isang bagay na may katangian ng pagiging buhay o may buhay. Ang bagay na ito ay mayroong mga pag-aaring katangian na naging dahilan kung bakit masasabing ito ay buhay. Kabilang sa mga katangiang ito ang pagkakaroon ng masalimuot na organisasyon (pagkakabuo at pagkakayos), ng metabolismo, ng kakayahang tumugon, ng kakayahang lumaki o yumabong, kakayahang magparami, at kakayahang dumaan sa proseso ng ebolusyon o dahan-dahang pag-unlad. Ang nabubuhay na mga bagay ay naiimpluwensiyahan ng kani-kanilang mga kapaligiran. Kabaligtaran ito ng mga bagay na walang buhay.[1]
Mga katangian
Kabuuang masalimuot
Ang mga bagay na may buhay ay binubuo ng maraming mga bahagi at mga detalye. Ang ganitong katangian ay hindi makikita sa mga bagay na walang buhay. Sa pinaka pamantungan o pundamental na antas, ang mga bagay na buhay ay binubuo ng isa o maraming mga sihay o selula. Samantala, ang sihay ay nagiging isang kabuuan na tinatawag na mga tisyu, mga kahanayan o kalipunan ng mga sihay na nagsasakatuparan ng isang pinagsasaluhang tungkulin. Ang mga tisyu naman ang nagiging kabuuan na tinatawag na mga organo. Ang mga organo naman ang bumubuo ng isang sistema ng organo. Ang mga sistema ng organo naman ang bumubuo sa isang organismo.[1]
Metabolism
Ang mga buhay na bagay ay may metabolismo, ang kakayahan ng matuling paglilipat at pagsasalin ng mga kimikal na materyal, na kinasasangkutan ng pakikipagpalitan ng mga materyang kimikal ng katawang buhay at ng panlabas na kapaligiran. Kinasasangkutan din ito ng malawak na pagbabagong-anyo o transpormasyon ng organikong materya sa loob ng mga sihay ng buhay na bagay o buhay na organismo. Kinasasangkutan pa din ito ng pagpapakawala at paggamit ng enerhiyang kimikal,[1] ang tinatawag na pagsusunog ng pagkain ng katawan.[2]
Pagtugon
Ang mga buhay na bagay ay may kakayahang tumugon o sumagot sa estimulo o mga "pampasigla" mula sa panlabas na kapaligiran. Ang mga buhay na bagay ay nakadarama o nakakapansin ng mga estimulo sa pamamagitan ng mga bahaging pandama ng katawan (iyong mga mata, balat, mga tainga, at mga supang na panlasa). Nakakapansin ng liwanag ang mga mata. Nakadarama naman ng init ang balat. Nakakapuna ng tunog ang mga tainga. At nakakadetekta naman ng mga lasa ang dila. Ang isang organismo ay tumutugon sa estimulo sa pamamagitan ng mga epektor o mga pang-upat o mga panghikayat. Halimbawa ng mga pang-upat ay ang mga masel at mga glandula. Upang magkaroon ng katalaban ang pagtugon ng bagay ng may buhay, partikular na sa mga pagbabagong pangkapaligiran, ang organismo ay gumagamit ng pagtutugon-tugon o pagtutuwang-tuwang ng mga katugunang ito, na tinatawag ding koordinasyon. Ang ganitong koordinadong pagtugon ang bumubuo sa ugali, kaasalan, o gawi na may kasiglahan ng isang organismo.[2]
Paglaki
Katulad ng sa pagtugon, ang paglaki ng organismo ay ginagamitan ng enerhiyang nakukuha sa pamamagitan ng metabolismo. At nangangailangan din ang organismo na magpasok sa kanyang sarili ng mga materyal mula sa kapaligiran. Sa pagkonsumo ng mga materyal na ito, sa proseso ng pagkain ng mga bagay na hindi katulad ng sarili niya, ang katawan ng organismo ang nag-aayos o naghahanay ng mga materyal papaloob o papasanib sa kanyang mga kayariang pangkatawan.[2]
Tingnan din
Mga sanggunian
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Characteristics of Living Things, cliffsnotes.com
- ↑ 2.0 2.1 2.2 metabolism, metabolismo, lingvozone.com