Tingnan ang wikitext ng Partido Komunista Bulgaro

{{Infobox political party
| name             = Bulgarian Communist Party
| native_name      = Българска комунистическа партия
| logo             = LogoBKP.svg
| colorcode        = {{party color|Bulgarian Communist Party}}
| abbreviation     = BKP/БКП
| general_secretary = [[Dimitar Blagoev]] (first)<br>[[Aleksandar Lilov]] (last)
| founded          = 28 May 1919
| dissolved        = {{end date and age|3 April 1990}}
| predecessor      = [[Bulgarian Social Democratic Workers' Party (Narrow Socialists)|BSDWP (NS)]]
| successor        = [[Bulgarian Socialist Party]]<ref name=":0">{{cite web|url=http://www.bsp.bg/bg/pages/board|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100329202447/http://www.bsp.bg/bg/pages/board|archivedate=29 March 2010|title=Istoriya|script-title=bg:История|trans-title=History|language=bg|publisher=Bulgarian Socialist Party|accessdate=29 March 2010}}</ref>
| headquarters     = [[Largo, Sofia|Party House, Largo]], [[Sofia]]
| newspaper        = ''[[Rabotnichesko Delo]]''<ref name="sws">{{cite book|author1=William B. Simons|author2=Stephen White|title=The Party Statutes of the Communist World|url=https://books.google.com/books?id=NZHj2kjV_FgC&pg=PA60|accessdate=30 May 2015|year=1984|publisher=BRILL|isbn=90-247-2975-0|page=60}}</ref>
| youth_wing       = {{nowrap|[[Dimitrov Communist Youth Union]]}}
| wing1_title      = [[Pioneer movement|Pioneer wing]]
| wing1            = [[Dimitrovist Pioneer Organization "Septemberists"|Dimitrovist Pioneer Organization]]
| wing2_title      = [[Military|Armed wing]]
| wing2            = [[:bg:Военна организация на БКП|Military Organisation of the BCP]] (1920–1925)<br>[[Bulgarian People's Army]] (1944-1989)
| membership       = 1,000,000 (1989 {{estimation}})
| ideology         = {{ubl|[[Communism]]|[[Marxism–Leninism]]|[[Stalinism]] (until 1956)}}
| position         = [[Far-left politics|Far-left]]
| national         = [[Fatherland Front (Bulgaria)|Fatherland Front]] (1942–1990)
| european         = [[Balkan Communist Federation]] (1921–1939)
| international    = {{ubl|[[Comintern]] (1919–1943)|[[Cominform]] (1947–1956)}}
| colors           = [[Red]], [[Yellow]], [[White]]
| anthem           = [[The Internationale]]
| flag             = Flag of Bulgarian Communist Party - Българска Комунистическа Партия (БКП).svg
| country          = Bulgaria
}}

Ang '''Partido Komunista Bulgaro''' ay ang nagtatag at [[naghaharing partido]] ng [[People's Republic of Bulgaria]] mula 1946 hanggang 1989, nang ang bansa ay tumigil sa pagiging [[sosyalistang estado]]. Ang partido ay nangibabaw sa [[Fatherland Front (Bulgaria)|Fatherland Front]], isang koalisyon na kumuha ng kapangyarihan noong 1944, sa huling bahagi ng [[World War II]], pagkatapos nitong manguna sa isang [[1944 Bulgarian coup d'état|coup laban sa tsarist na rehimen ng Bulgaria]] kasabay ng pagtawid ng [[Red Army]] sa hangganan. Kinokontrol nito ang sandatahang lakas nito, ang [[Bulgarian People's Army]].

Ang BCP ay inorganisa batay sa [[demokratikong sentralismo]], isang prinsipyong ipinakilala ng iskolar at pinunong Marxist na Ruso [[Vladimir Lenin]], na nagsasangkot ng demokratiko at bukas na talakayan sa patakaran sa kondisyon ng pagkakaisa sa pagtataguyod ng napagkasunduan. mga patakaran. Ang pinakamataas na katawan ng BCP ay ang Kongreso ng Partido, na nagpupulong tuwing ikalimang taon. Noong wala sa sesyon ang Kongreso ng Partido, ang Komite Sentral ang pinakamataas na lupon, ngunit dahil ang katawan ay karaniwang nagpupulong isang beses lamang sa isang taon, karamihan sa mga tungkulin at pananagutan ay ipinagkatiwala sa Politburo at sa Standing Committee nito. Ang pinuno ng partido ay humawak sa mga opisina ng Pangkalahatang Kalihim.

Ang BCP ay nakatuon sa [[Marxismo-Leninismo]], isang ideolohiyang binubuo ng mga akda ng pilosopong Aleman [[Karl Marx]] at ni Lenin (mula 1922 hanggang 1956 na binuo ng pinuno ng Sobyet [[Joseph Stalin]]). Noong 1960s, inihayag ng BCP ang ilang mga reporma sa ekonomiya, na nagpapahintulot sa libreng pagbebenta ng produksyon na lumampas sa mga nakaplanong halaga. Pagkatapos ng Sobyet Premier [[Mikhail Gorbachev]] ay kumuha ng kapangyarihan noong 1985, ang BCP ay sumailalim sa pulitikal at [[ekonomikong liberalisasyon]], na agad na nagliquidate sa partido at ganap na natunaw ang People's Republic of Bulgaria. Pagkatapos ng pagtatapos ng BCP, ang partido ay pinalitan ng pangalan sa [[Bulgarian Socialist Party]] noong 1990; bagama't pinanatili ng Bulgaria ang konstitusyon nito sa panahon ng sosyalista hanggang 1991 kasama ang pagiging miyembro nito sa [[Warsaw Pact]] hanggang sa pagbuwag nito sa parehong taon.

==Kasaysayan==

=== Pinagmulan ===
Ang pinagmulan ng partido ay nasa [[Bulgarian Social Democratic Workers' Party (Narrow Socialists)]] (''Tesni Sotsialisti'', "Narrow Socialists"), na itinatag noong 1903 pagkatapos ng split sa 10th Congress ng [[ Bulgarian Social Democratic Workers' Party]].<ref>[http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Bulgarian+Communist+Party+BCP Bulgarian Communist Party – isang artikulong isinalin mula sa The Great Soviet Encyclopedia (1979). Kinuha mula sa Libreng diksyunaryo ni Farlex.]</ref>

Ang nagtatag na pinuno ng partido ay si [[Dimitar Blagoev]], na siyang nagtulak sa pagbuo ng BSDWP noong 1894. Binubuo nito ang karamihan sa mga matigas na Marxist sa Social Democratic Workers' Party. Ang partido ay sumalungat sa [[World War I]] at nakikiramay sa [[Oktubre Revolution]] sa [[Russia]]. Sa ilalim ng pamumuno ni Blagoev, ang partido ay nag-aplay na sumali sa [[Communist International]] sa pagkakatatag nito noong 1919. Sa pagsali sa Comintern ang partido ay muling inorganisa bilang '''Communist Party of Bulgaria'''.

Si [[Georgi Dimitrov]] ay miyembro ng [[Central Committee]] ng partido mula sa pagkakabuo nito noong 1919 hanggang sa kanyang kamatayan noong 1949, na nagsisilbi rin bilang pinuno ng Bulgaria mula 1946. Noong 1938 ang partido ay sumanib sa Bulgarian Workers' Party at kinuha pangalan ng dating partido.

=== Naghaharing partido ===
[[File:БКП.jpg|thumb|Membership card sa BCP|kaliwa]]
Kasunod ng biglaang pagkamatay ni Dimitrov, ang partido ay pinangunahan ni [[Valko Chervenkov]], isang [[Stalinist]] na namamahala sa ilang mga paglilinis ng partido na natugunan sa pag-apruba ng [[Moscow]]. Ang partido ay sumali sa [[Cominform]] sa pagsisimula nito noong 1948 at nagsagawa ng mga paglilinis laban sa pinaghihinalaang [[Titoism|Titoites]] kasunod ng pagpapatalsik ng [[Communist Party of Yugoslavia]] mula sa alyansa. Ikinulong ang mga hinihinalang kontra-rebolusyonaryo. Noong 1948 ang [[Bulgarian Social Democratic Workers Party (Broad Socialists)]] ay napilitang sumanib sa BKP, kaya niliquidate ang anumang alternatibong left-wing sa mga komunista.{{citation needed|date=Enero 2023}}

Noong Marso 1954, isang taon pagkatapos ng kamatayan ni [[Joseph Stalin]], pinatalsik si Chervenkov.{{citation needed|date=Enero 2023}}

Mula 1954 hanggang 1989 ang partido ay pinamunuan ni [[Todor Zhivkov]], na lubos na sumusuporta sa [[Soviet Union]] at nanatiling malapit sa pamumuno nito pagkatapos [[Nikita Khrushchev]] ay mapatalsik ni [[Leonid Brezhnev]] . Ang kanyang pamumuno ay humantong sa relatibong pampulitikang katatagan at pagtaas ng mga pamantayan ng pamumuhay.<ref>{{Cite web |url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID%20+bg0062%29 |title=Naka-archive na kopya |access-date=27 Hulyo 2014 |archive-date=25 Hulyo 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130725231430/http://lcweb2./ |url-status=dead }}</ref> Ang mga hinihingi para sa demokratikong reporma na tumangay [[Eastern Europe]] noong 1989 pinangunahan si Zhivkov na magbitiw. Siya ay hinalinhan ng isang mas liberal na Komunista, [[Petar Mladenov]]. Noong ika-11 ng Disyembre, inihayag ni Mladenov na isinusuko ng partido ang garantisadong karapatang mamuno. Para sa lahat ng layunin at layunin, ito ang [[Revolutions of 1989|end of Communist rule in Bulgaria]], bagama't aabutin ng isa pang buwan bago matanggal ang probisyon sa konstitusyon na nagtataglay ng "pangunahing tungkulin" ng partido.{{kailangan ng banggit |date=Enero 2023}}

=== Post-1990 ===
Ang partido ay lumipat sa isang mas katamtamang direksyon, at sa tagsibol ng 1990 ay hindi na isang [[Marxism-Leninism|Marxist-Leninist]] party. Noong Abril, pinalitan ng partido ang pangalan nito sa [[Bulgarian Socialist Party]] (BSP). Ilang mga hardline na Komunista ang nagtatag ng ilang splinter party na may maliit na bilang ng mga miyembro. Ang isa sa mga partidong ito, na pinangalanang [[Communist Party of Bulgaria]] (''Komunisticeska Partija na Balgarija''), ay pinamumunuan ni [[Aleksandar Paunov]].{{citation needed|date=Enero 2023}}

== Punong-tanggapan ==
Ang Party House (Партийния дом, ''Partiyniya dom'') ay nagsilbing punong-tanggapan ng Bulgarian Communist Party, na matatagpuan sa [[the Largo]]. Ang gusali ng Party House ay dinisenyo ng isang koponan sa ilalim ng arkitekto na si Petso Zlatev at natapos noong 1955.<ref name="kiradzhiev">{{cite book |last=Kiradzhiev |first=Svetlin |title=Sofia 125 Years Capital 1879-2004 Chronicle |publisher=IK Gutenberg |year=2006 |isbn=954-617-011-9 |location=Sofia |language=Bulgarian}}</ref>

==Leaders==

=== Chairman of the Communist Party of Bulgaria ===
{| class="wikitable" style="text-align:center; width:90%"
|-
! colspan="3" width="35%" |Chairman
! colspan="3" width="40%" |Term of office
! rowspan="2" width="25%" |Notes
|-
! width="3%" |<small>Nº</small>
! <small>Portrait</small>
! width="30%" |<small>Name<br />(Born–Died)</small>
! <small>Took office</small>
! <small>Left office</small>
! <small>Duration</small>
|-
! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;" |1
| [[File:Dblagoev.jpg|60px]]
| [[Dimitar Blagoev]]<small><br />(1856–1924)</small>
| 1919
| 1924
|
|
|-
! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;" |2
| [[File:V.kolarov.jpg|60px]]
| [[Vasil Kolarov]]<small><br />(1877–1950)</small>
| 1924
| 1933
|
|
|-
! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;" |3
| [[File:Georgi Dimitrov.jpg|60px]]
| '''[[Georgi Dimitrov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Георги Димитров</span><br />(1882–1949)</small>
| 1933
| 27 December 1948
|
|
|}

===General Secretaries of the Bulgarian Communist Party (1948–1990)===
{|class="wikitable" style="text-align:center; width:90%"
|-
! width=35% colspan=3|General Secretary
! width=40% colspan=3|Term of office
! width=25% rowspan=2|Notes
|-
! width=3%|<small>Nº</small>
! <small>Portrait</small>
! width=30%|<small>Name<br />(Born–Died)</small>
! <small>Took office</small>
! <small>Left office</small>
! <small>Duration</small>
|-
! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|1
| [[File:Georgi Dimitrov.jpg|60px]]
| '''[[Georgi Dimitrov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Георги Димитров</span><br />(1882–1949)</small>
| 27 December 1948
| 2 July 1949
| {{age in years and days|1948|12|27|1949|7|2}}
| Also Prime Minister (1946–1949)
|-
! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|2
| [[File:Valko Chervenkov.jpg|60px]]
| '''[[Valko Chervenkov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Вълко Червенков</span><br />(1900–1980)</small>
| 2 July 1949
| 4 March 1954
| {{age in years and days|1949|7|2|1954|3|4}}
| Also Prime Minister (1950–1956)
|-
! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|3
| [[File:Bundesarchiv Bild 183-B0115-0010-066, Berlin, VI. SED-Parteitag, Warnke, Shiwkow - Zhivkov.jpg|60px]]
| '''[[Todor Zhivkov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Тодор Живков</span><br />(1911–1998)</small>
| 4 March 1954
| 10 November 1989
| {{age in years and days|1954|3|4|1989|11|10}}
| Also Prime Minister (1962–1971), and chairman of the Council of State (1971–1989)
|-
! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|4
| [[File:Petar Mladenov 1978 (cropped).jpg|60px]]
| '''[[Petar Mladenov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Петър Младенов</span><br />(1936–2000)</small>
| 10 November 1989
| 2 February 1990
| {{age in years and days|1989|11|10|1990|2|2}}
| Also chairman of the Council of State (1989–1990)
|-
|}

===Chairmen of the Bulgarian Communist Party (1990)===
{|class="wikitable" style="text-align:center; width:90%"
|-
! width=35% colspan=3|Chairman
! width=40% colspan=3|Term of office
! width=25% rowspan=2|Notes
|-
! width=3%|<small>Nº</small>
! <small>Portrait</small>
! width=30%|<small>Name<br />(Born–Died)</small>
! <small>Took office</small>
! <small>Left office</small>
! <small>Duration</small>
|-
! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|1
| [[File:Alexander lilov.jpg|60px]]
| '''[[Aleksandar Lilov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Александър Лилов</span><br />(1933–2013)</small>
| 2 February 1990
| 3 April 1990
| {{age in years and days|1990|2|2|1990|4|3}}
| Also Member of the Parliament (1962–2001)
|-
|}

[[Kategorya:Komunismo]]
[[Kategorya:Bulgaria]]