Tingnan ang wikitext ng Republika ng Katagalugan

{{redirect|Katagalugan|rehiyon sa Pilipinas|Timog Katagalugan}}
Ang '''Republikang Tagalog''' ay isang termino na ginagamit upang tumukoy sa dalawang kinatawang [[himagsikan|panghimagsikan]] sa [[Himagsikang Pilipino]]. Ang dalawa ay may kaugnayan sa himgasikang kilusang ''[[Katipunan]]''.

== Etimolohiya ==
Ang terminong ''Tagalog'' ay tumutukoy sa parehong ang [[Lahing Tagalog|pangkat etno-lingguwistiko]] sa [[Pilipinas]] at ang kanilang [[Wikang Tagalog|wika]]. Ang ''Katagalugan'' ay maaaring tumukoy sa makasaysayang rehiyong Tagalog sa pulo ng [[Luzon]] na bahagi ng [[Kapuluan ng Pilipinas]].

Ngunit ang lihim na samahan ng ''Katipunan'' ay pinahaba pa ang ibig-sabihin o kahulugan ng mga terminong ito bilang pagtukoy sa lahat ng mga katutubo ng Kapuluan ng Pilipinas. Ang pangunahing paggamit ng ''Tagalog'' ay binigyang-kahulugan ng samahan sa isang talababa:

{{cquote|''Sa salitáng tagalog katutura’y ang lahát nang tumubo sa Sangkapuluáng itó; sa makatuid, [[Visayas|bisaya]] man, [[Ilocos|iloko]] man, [[Pampanga|kapangpangan]] man, etc., ay tagalog din.''<ref name = "guererro1">{{Citation
  | last1 = Guererro
  | first1 = Milagros
  | last2 = Encarnacion
  | first2 = Emmanuel
  | last3 = Villegas
  | first3 = Ramon  
  | title = Andrés Bonifacio and the 1896 Revolution
  | journal = Sulyap Kultura
  | volume = 1
  | issue = 2
  | pages = 3–12
  | publisher = National Commission for Culture and the Arts
  | location = 
  | date = 1996
  | url = http://www.ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/articles-on-c-n-a/article.php?i=5&subcat=1
  | postscript = <!--none-->}}</ref><ref name = "guererro2">{{Citation
  | last = Guererro
  | first = Milagros
  | last2 = Schumacher, S.J.
  | first2 = John
  | title = Reform and Revolution
  | publisher = Asia Publishing Company Limited
  | volume = 5
  | series = Kasaysayan: The History of the Filipino People
  | year = 1998
  | isbn = 962-258-228-1
  | postscript = <!--none-->}}</ref>}}

Ang rebolusyonaryong si [[Carlos Ronquillo]] ay sinulat ito sa kanyang mga akda:

{{cquote|''Ang tagalog o lalong malinaw, ang tawag na “tagalog” ay waláng ibáng kahulugán kundi ‘tagailog’ na sa tuwirang paghuhulo ay taong maibigang manirá sa tabíng ilog, bagay na 'di maikakaila na siyáng talagáng hilig ng tanang anák ng Pilipinas, saa’t saán mang pulo at bayan.''<ref name="guererro1" /><ref name = "guererro2" />}}

Sa ganitong paggalang, ang ''Katagalugan'' ay maaaring isalin bilang ang "Bansang Tagalog."<ref name="guererro1" /><ref name = "guererro2" />

Si [[Andrés Bonifacio]], ang kasaping nagtatag ng ''Katipunan'' at sa ang magiging pinuno (''supremo'') ay nagpalaganap ng paggamit ng ''Katagalugan'' para sa bansang Pilipinas. Ang terminong "Filipino" ay ipinagagamit lamang sa mga Kastilang ipinanganak sa Pilipinas. Sa pagtanggal ng "[[Lahing Filipino|Filipino]]" at "Filipinas" na may banyagang kolonyal na pinaghmula, si Bonifacio at ang kanyang mga kapwa-rebolusyonarista ay "naghahangad na makabuo ng isang pambansang pagkakakilanlan."<ref name="guererro1" />

==Bonifacio==
{{Infobox Former Country
|conventional_long_name = Haring-Bayang Katagalugan
|common_name = Katagalugan
|continent   = Asya
|region      = Timog-silangang Asya
|country     = Pilipinas
|status    = bansang hindi kinilala
|status_text=
|year_start = 1896
|year_end = 1897
|date_start = Agosto 
|date_end = 
|event_start =
|event_end = 
|p1 = Silangang Indias ng Espanya
|flag_p1 = Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg
|s1 = Unang Republika ng Pilipinas
|flag_s1 = Philippines Aguinaldo flag (obverse).svg
|flag =
|image_flag = Philippine_revolution_flag_kkk1.svg
|flag_type = Isa sa mga ginamit na anyo ng watawat ng [[Katipunan]]
|national_anthem= ''Marangál na Dalit ng̃ Katagalugan''
|capital = 
|government_type = Republika
|title_leader = Pangulo
|leader1 = Andrés Bonifacio
|era = Himagsikang Pilipino
|currency =
}}
Noong 1896, ang Himagsikang Pilipino ay nagsimula nang matapos ang pagkakatuklas ng ''Katipunan'' ng mga nasa kapangyarihan. Matapos sa malakihang mga pagkakasalungatan, ang Kaipunan ay naging isang bukas na pamahalaang rebolusyonaryo.<ref name="guererro1" /><ref name="agoncillo">{{harvnb|Agoncillo|1990|pp=177–179}}</ref><ref name="zaide">{{Citation
|authorlink=Gregorio Zaide 
|last=Zaide 
|first=Gregorio
|title=Philippine History and Government
|publisher=National Bookstore Printing Press
|year=1984
|postscript=<!--none-->}}</ref> Ang Amerikanong historyanong si [[John R. M. Taylor]] na kustodyan sa ''Talang Paghihimagsik sa Pilipinas'' ay sinulat:

{{cquote|Ang ''Katipunan'' ay lumabas mula sa mga pagtatakip ng lihim na disenyo na tinanggal ang pangtakip sa lahat ng mga dahilan at tumayo nang matatag para sa kalayaan ng Pilipinas. Si Bonifacio ay ginawang hukbo ang kanyang mga kasama, ang mga pinuno bilang mga kapitan at ang supremong pagpupulong ng ''Kayipunan'' bilang ang panghimagsikang pamahalaan ng Pilipinas.<ref name="guererro1" /><ref name = "guererro2" />}}

Ang ilang mga historyanong Pilipino ay sumang-ayon. Ayon kay [[Gregorio Zaide]]:

{{cquote|Ang ''Katipunan'' ay higit pa sa isang lihim na samahan; ito ay isang pamahalaan. Ito ang kagustuhan ni Bonifacio na ang ''Katipunan'' ng mamuno sa buong Pilipinas matapos ipatapon ng Pamahalaang Kastila..<ref name="guererro1" /><ref name="zaide" />}}

Samakatuwid, sina [[Renato Constantino]] at kasama ang iba pa ay itinuring na ang ''Katipunan'' ay isang [[pamahalaang anino]]<ref name = "constantino">{{Harvnb|Constantino|1975|pp=179–181}}</ref><ref>{{Harvnb|Borromeo|Borromeo-Buehler|1998|p=[http://books.google.com/books?id=RJnMSmXLvr4C&pg=PA25#PPA25,M1 25]}} (Item 3 in the list, referring to Note 41 at p.[http://books.google.com/books?id=RJnMSmXLvr4C&pg=PA61#PPA61,M1 61], citing {{Harvnb|Guerrero|Encarnacion|Villegas|<!--year not given-->}});<br />
^ {{Harvnb|Borromeo|Borromeo-Buehler|1998|p=[http://books.google.com/books?id=RJnMSmXLvr4C&pg=PA26 26]}}, "Formation of a revolutionary government";<br />
^ {{Harvnb|Borromeo|Borromeo-Buehler|1998|p=[http://books.google.com/books?id=RJnMSmXLvr4C&pg=PA135#PPA135,M1 135]}} (in "Document G", ''Account of Mr. Briccio Brigado Pantas'').</ref><ref>{{Harvnb|Halili|Halili|2004|pp=[http://books.google.com/books?id=gUt5v8ET4QYC&pg=PA138#PPA138 138-139]}}.</ref><ref>{{Citation
|last=Severino
|first=Howie
|title=Bonifacio for (first) president
|date=27 Nobyembre 2007
|publisher=GMA News
|url=http://blogs.gmanews.tv/sidetrip/blog/?/archives/301-Bonifacio-for-first-president.html
|postscript=<!--none-->
|access-date=2022-05-12
|archive-date=2009-09-03
|archive-url=https://web.archive.org/web/20090903173515/http://blogs.gmanews.tv/sidetrip/blog/?%2Farchives%2F301-Bonifacio-for-first-president.html
|url-status=dead
}}.</ref>

Nainpluwensiyahan ng [[Malayang Masoneriya]], ang ''Katipunan'' ay pinamahalan ng mga "sarili nitong batas, istrakturang biyurokratiko at hinahalal na pamumuno."<ref name="guererro1" /> Sa bawat lalawigan na may kinalaman ito, ang Samahang Supremo ay nakipagtulungan sa mga konseho ng mga lalawigan<!--(''Sangguniang Bayan'')--><ref name="guererro2" /> na namumuno sa "pampubilkong pamamahala at pangh antasukbong kapakanan sa supra-munisipal o quasi-probinsiyal<ref name="guererro1" /> at mga lokal na konseho <!--(''Panguluhang Bayan'')--><ref name="guererro2" /> na namumuno sa kapakanan "sa distrito o antas [[barrio]]."<ref name="guererro1" />

Sa mga huling araw ng Agosto, ang mga kasapi ng ''Katipunan'' ay nagpulong sa Kalookan at nagsimulang magsagawa ng kanilang paghihimagsik <ref name="guererro1" />  (ang pangyayaring ito ay matapos na tinawag na "[[Sigaw sa Balintawak]]" o "Sigaw ng [[Pugad Lawin]]"; ang eksatong lugar at petsa ay pinagtatalunan).

{|class=wikitable
|-
! Panunungkulan !! Pangalan
|-
| Pangulo ng Katipunan / Supremo || [[Andrés Bonifacio]]
|-
| Kalihim ng Digmaan || Teodoro Plata
|-
| Kalihim ng Estado || [[Emilio Jacinto]]
|-
| Kalihim ng Interyor || Aguedo del Rosario
|-
| Kalihim ng Katarungan || Briccio Pantas
|-
| Kalihim ng Pananalapi || Enrique Pacheco
|}

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{Philippine Revolution}}

[[Kategorya:Mga dating bansa sa kasaysayan ng Pilipinas]]