Tingnan ang wikitext ng Republika ng Tsina (1912–1949)

{{Infobox former country
| conventional_long_name = Republika ng Tsina
| native_name = {{nobold|{{lang|zh-hant|中華民國}}}}<br/>''{{lang|zh-Latn|Chunghwa Minkuo}}''
| common_name = Tsina
| continent=Asia  | country=China
| year_start=1912 | year_end=1949 |
| p1 = Dinastiyang Qing             | flag_p1 = Flag of the Qing Dynasty (1889-1912).svg
| p2 = Mongolia (1911–24)           |image_p2 = [[File:Flag of Mongolia (1911-1921).svg|30px|alt=Mongolia (1911–24)|link=Mongolia (1911–24)]]
| p3 = Taiwan under Japanese rule   | flag_p3 = Flag of Japan (1870-1999).svg
| s1 = Tsina                        | flag_s1 = Flag of the People's Republic of China.svg
| s2 = Republikang Bayang Mongolian | flag_s2 = Flag of the People's Republic of Mongolia (1940-1992).svg
| s3 = Republika ng Tsina           | flag_s3 = Flag of the Republic of China.svg
| image_flag = Flag of the Republic of China 1912-1928.svg{{!}}border
| flag_type = Top: Flag <small>(1912–28)</small> <br /> Bottom: Flag <small>(1928–49)</small>
| flag = Flag of the Republic of China
| image_flag2 = Flag of the Republic of China.svg{{!}}border
| image_coat = Emblems of the Republic of China.svg
| symbol = National Emblem of the Republic of China
| symbol_type = Top: National Emblem <small>(1912–28)</small> <br /> Bottom: National Emblem <small>(1928–49)</small>
|coa_size = 130px
| national_anthem = {{unbulleted list |{{lang|zh-hant|《卿雲歌》}} |''[[Song to the Auspicious Cloud]]'' <br/>(1913–15, 1921–28) <br/><center></center> <br/>{{lang|zh-hant|《中華雄立宇宙間》}} |''[[China Heroically Stands in the Universe]]'' <br/>(1915–21) <br/> <br/>{{lang|zh-hant|《中華民國國歌》}} |''[[National Anthem of the Republic of China]]''}} (1937–49) <br/><center>[[File:National anthem of the Republic of China (Taiwan) 中華民國國歌(演奏版).ogg]]</center>
| image_map = Republic of China (orthographic projection historical).svg
| image_map_caption = <!--{{legend|#49c746|-->Kinaroroonan at lawak ng teritoryong inaangkin ng Republika ng Tsina.<!--}}-->
| capital = {{unbulleted list |[[Nanjing|Nanking]]{{sup|a}}{{dot}}[[Beijing|Peking]]{{sup|b}} |''{{small|[[Chongqing|Chungking]]}}''{{sup|c}}}}
| government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[republic]]
| title_leader = [[Pangulo ng Republika ng Tsina|Pangulo]]
| leader1      = [[Sun Yat-sen]] (una)
| year_leader1 = 1912
| leader2      = [[Li Tsung-jen]] (hulí)
| year_leader2 = 1949
| title_deputy = [[Premier of the Republic of China|Premier]]
| deputy1      = [[Tang Shaoyi]] (first)
| year_deputy1 = 1912
| deputy2      = [[He Yingqin]] (last)
| year_deputy2 = 1949
| legislature  = &nbsp;
| house1 = [[National Assembly of the Republic of China|National Assembly]]
| house2 = Legislative Yuan
| era = 20th century
| event_pre=[[Xinhai Revolution]]               | date_pre=10 October 1911
| event_start=Republic established              | date_start=1 January
| event1=Nationalist rule from Nanking          | date_event1=18 April 1927
| event2=Start of [[Second Sino-Japanese War]]  | date_event2=7 July 1937
| event3=[[Constitution of the Republic of China|Constitution]] adopted | date_event3=25 December 1947
| event4=[[Huaihai Campaign|Battle of Huaihai]] | date_event4=December 1948
| event5= [[Chinese Communist Revolution|Fall of Nanjing]] | date_event5 = 21 April 1949
| event_end= [[China|People's Republic of China]] proclaimed  | date_end= 1 October
| event_post = Seat of government moved to [[Taipei]] | date_post= 7 December 1949
| stat_year1=1912 | stat_area1=11077380 | stat_pop1=432375000
| stat_year2=1920 | stat_area2=11077380 | stat_pop2=472000000
| stat_year3=1930 | stat_area3=11077380 | stat_pop3=489000000
| stat_year4=1948 | stat_area4=11077380 | stat_pop4=489000000
| stat_year5=1949 | stat_area5=11077380 | stat_pop5=541670000
| currency = {{unbulleted list |[[Chinese yuan]] |[[Old Taiwan dollar]]}}
| today = {{unbulleted list|{{flag|Afghanistan}}|{{flag|Bhutan}}|{{flag|Burma}}|{{flag|China}}|{{flag|India}}|{{Flag|Mongolia}}|{{flag|Pakistan}}|{{flag|Russia}}|{{flag|Tajikistan}}|{{flag|Taiwan}}}}
| footnote_a = 1912 and 1927–49 (although see footnote&nbsp;c immediately below).
| footnote_b = 1912–27.
| footnote_c = Chongqing served as capital during the [[Second Sino-Japanese War|Second Sino-Japanese]] and [[Pacific War]]s (1937–46).
| footnotes = Populations from http://www.populstat.info/Asia/chinac.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091215015915/http://www.populstat.info/Asia/chinac.htm |date=2009-12-15 }}
}}
{{Infobox Chinese
|s = 中华民国 
|t = 中華民國 
|p = Zhōnghuá mínguó 
|w = Chung<sup>1</sup>-hua<sup>2</sup> min<sup>2</sup>-kuo<sup>2</sup>
|mi = {{IPAc-cmn|zh|ong|1|h|ua|2|-|m|in|2|.|g|uo|2}}
|zhu = ㄓㄨㄥ ㄏㄨㄚˊ ㄇㄧㄣˊ ㄍㄨㄛˊ
|y = Jūng-wàah màhn-gwok
|poj = Tiong-hoâ Bîn-kok
|tl = Tiong-huâ bîn-kok
}}
Ang '''Republika ng Tsina''' ng 1912 hanggang 1949, ay isang nakapangyayaring estado sa [[Silangang Asya]]. Sakop nito ang mga kasalukuyang teritoryo ng [[Tsina]], [[Taiwan]] at [[Mongolia]]. Bilang isang yugto ng kasaysayan ng Tsina, ang Republika ng Tsina ang pumalit sa [[Dinastiyang Qing]] na siyang huling dinastiya ng Imperyong Tsino. Ang pagbagsak naman ng Republika ng Tsina ang nagtapós sa [[Tsinong Digmaang Sibil]], kung saan ang mga natálong [[Kuomintang]] ay lumikas patungong pulo ng Taiwan, habang ipinroklama ang [[Republikang Bayan ng Tsina]] sa Mainland ng Tsina.

Sandaling nanungkulan si [[Sun Yat-sen]] bilang unang pangulo ng Republika. Ang kaniyang partido, na noo'y pinangunahan ni [[Song Jiaoren]] ay nanalo sa halalang parlamentaryo noong Disyembre 1912. Subalit, ang pambansang pamahalaan sa Beijing ay nanatili sa kamay ng hukbo na nasa pamumuno ni Pangulong [[Yuan Shikai]]. Nang mamatay ni Yuan noong 1916, pinaggiitan ng mga lokal na pinunong militar, o mga warlord ang kanilang awtonomiya.

Noong 1925, nagsimulang magtatag ng isang katunggaling pamahalaan ang Kuomintang sa [[Guangzhou]] sa timog ng bansa. Bumagsak naman noong 1927–28 ang ekonomiya ng hilaga, na labis na binuwisan upang itaguyod ang adbenturismo ng mga warlord. Sinimulan naman ni Heneral [[Chiang Kai-shek]]—na humaliling pinuno ng KMT nang yumao si Sun—ang kaniyang [[Northern Expedition]], isang kampanyang militar upang mapataob ang pamahalaang sentral sa Beijing. Napataob ang pamahalaan ito noong 1928 at nagtatag si Chiang ng isang bagong pamahalaang Nationalist sa [[Nanjing]]. Di-naglaon pinutol niya ang kaugnayan sa mga komunista at pinatalsik ang mga ito sila sa KMT.

Nagkaroon ng [[industriyalisasyon]] at modernisasyon, ngunit kasabay nito namuo rin ang tensiyon sa pagitan ng pamahalaan ng mga Nationalist sa Nanjing at [[Partido Komunista ng Tsina]], mga nalalabíng warlord, at ng [[Imperyo ng Japan]]. Naisantabi ang pagtatatag ng bansa nang sumiklab na digmaan sa pagitan nito at ng Imperyo ng Japan nang salakayin ng Japan ang Tsina noong 1937. Noong Mayo–Hunyo 1944 matagumpay ang naging opensiba ng Nationalist Y Force laban sa mga Hapones sa Yunnan, ngunit sa pangkalahatan bigo ang mga iba pa nitong kampanya laban sa mga Hapones. Nang tuluyang sumuko ang mga Haponese noong 1945, nakamit ng mga Allies ang lubos na pagkapanalo sa digmaan, ngunit dahil sa [[Cold War]] sa pagitan ng Estados Unidos at [[Unyong Sobyet]] sumiklab muli ang sagupaan sa pagitan ng KMT at mga komunista. Noong 1947, pinalitan ang Organikong Batas ng 1928&nbsp;ng [[Konstitusyon ng Republika ng Tsina]] bilang saligang-batas ng bansa. Noong 1949, itinatag ng mga Komunista ang [[Republikang Bayan ng Tsina]], matapos mapatalsik sa mainland ng mga Nationalist, na ang karamihan ay nagsilikas patungong Taiwan.

== Tingnan din ==
* [[Republikang Bayan ng Tsina]]
* [[Republika ng Tsina]]

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

[[Kategorya:Kasaysayan ng Tsina]]