Tingnan ang wikitext ng Segundo

{{Infobox unit|name=Segundo|image=|caption=|standard=[[SI base unit|Base yunit ng SI]]|quantity=[[Panahon]]|symbol=s|dimension=T}} Ang '''segundo''' ay ang [[SI base unit|batayang yunit]] ng [[panahon]] sa [[Pandaigdigang Sistema ng mga Yunit]] (SI), na karaniwang naiintindihan at tinukoy sa kasaysayan bilang {{frac|1|86400}} ng isang [[Araw (panahon)|araw]] – nagmula ang kabuong ito sa paghahati ng araw muna sa 24 [[Hour|oras]], at pagkatapos sa 60 [[Minute|minuto]] at sa wakas hanggang tig-60 segundo. Ang mga mekanikal at elektronikong orasan at [[Watch|relo]] ay karaniwang mayroong mukha na may 60 tiktak na kumakatawan sa mga segundo at minuto, na dinadaanan ng pangalawang kamay at minutong kamay. Ang mga digital na orasan at relo ay kadalasang mayroong dalawang tambilang na pambilang na mga umiikot sa mga segundo. Bahagi rin ang segundo ng ilang iba pang mga batayang-panukat tulad ng metro bawat segundo para sa [[belosidad]], metro sa bawat segundo bawat segundo para sa [[akselerasyon]], at bawat segundo para sa [[kadalasan]].

Kahit na nakabatay ang makasaysayang kahulugan ng yunit sa dibisyong ito sa pag-inog ng Daigdig, mas matibay na tagapanatili ng oras ang pormal na kahulugan sa Pandaigdigang Sistema ng mga Yunit ([[Pandaigdigang Sistema ng mga Yunit|SI]]): tinutukoy ang 1 segundo bilang eksaktong "tagal ng 9,192,631,770 na mga [[Kadalasan|ulit]] ng ang radyasyon na naaayon sa paglipat ng dalawang [[Hyperfine structure|hiperpinong antas]] ng bataying kalagayan ng atomong [[Caesium-133|sesyo-133]]"(sa temperatura ng [[Absolute zero|0 K]]).<ref name="BIPM21">
{{Cite web|title=Unit of time (second)|work=SI Brochure|url=http://www.bipm.org/en/publications/si-brochure/second.html|publisher=[[BIPM]]|accessdate=December 22, 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://physics.nist.gov/cuu/Units/second.html|title=Base unit definitions: Second|work=physics.nist.gov|accessdate=September 9, 2016}}</ref> Dahil nag-iiba-iba ang pag-inog ng Daigdig at bumabagal din nang napakaliit, pana-panahong idinadagdag ang isang [[Leap second|segundong siningit]] sa [[Civil time|oras ng taknaan]]{{#tag:ref|Clock time (that is, [[civil time]]) is set, directly or indirectly, to [[Coordinated Universal Time]], which includes leap seconds. Other time scales are used in scientific and technical fields which do not contain leap seconds.|group=nb}} upang mapanatili ang sinkronisasyon ng mga orasan sa pag-inog ng Daigdig.

Karaniwang binibilang ang mga maramihan ng mga segundo ayon sa oras at minuto. Kadalasang binibilang naman ang mga hatimbilang ng isang segundo ayon sa desimo o sentesimo. Sa gawaing pang-agham, binibilang ang mga maliit na hatimbilang ng isang segundo ayon sa milisegundo (milesimas), mikrosegundo (milyonesimas), nanosegundo (bilyones), at kung minsan mas maliit pa na yunit ng isang segundo. Isang araw-araw na karanasan ng mga maliit na hatimbilang ng isang segundo ay ang 1-''gigahertz microprocessor'' na may orasang pagpapaulit-ulit ng 1 nanosegundo. Ang bilis ng shutter ng kamera ay karaniwang umaabot mula {{frac|1|60}}  segundo hanggang {{frac|1|250}} segundo.

Mayroong dibisyong [[seksahesimal]] ng araw mula sa kalendaryo na batay sa astronomikal na pagmamasid mula noong ikatlong milenyo BK, bagaman hindi sila segundo gaya ng alam natin ngayon. Walang kakayahang bilangin ang mga maliit na dibisyon ng oras noong panahong iyon, kaya makasagisag ang mga dibisyong ito. Ang mga unang kronometrador na may kakayahang magbilang nang wasto ng segundo ay mga pendulum clock naimbento noong ika-17 siglo. Simula noong dekada 1950, naging mas mahusay ang mga atomikong orasan kaysa sa pag-inog ng daigdig, at patuloy ito sa pagiging pamantayan ngayon.

== Orasan at panahong solar ==
Nagpapanatili ang isang orasang mekanikal, na hindi nakasalalay sa pagsukat ng kaukulang posisyon ng pag-inog ng daigdig, ng pare-parehong oras na tinatawag na ''tamtaming oras'', sa loob ng anumang katumpakang tunay sa kanya. Ibig sabihin na magkapareho ang tagal ng bawat segundo, minuto at bawat iba pang paghahati ng oras na binibilang ng orasan sa anumang iba pang magkakahawig na paghahati ng oras. Ngunit hindi nagtataglay ng pare-parehong oras ang [[Sundial|adlawing relo]] na sumusukat sa kaukulang posisyon ng araw sa kalangitan na tinatawag na ''tilang oras''. Nag-iiba ang oras na pinananatili ng isang adlawing relo depende sa oras ng taon, ibig sabihin na nag-iiba ang tagal sa iba't ibang oras ng taon ng mga segundo, minuto at bawat iba pang paghahati ng oras. Ang oras ng araw na sinukat ng tamtaming oras kumpara sa tilang oras maaaring magkaiba nang hanggang 15 minuto, ngunit ang isang araw ay magkakaiba mula sa susunod sa pamamagitan lamang ng isang maliit na halaga; 15 minuto ay isang pinagsama-samang pagkakaiba sa isang bahagi ng taon. Ang epekto ay higit sa lahat dahil sa pag-uugali ng axis ng lupa na may paggalang sa orbit nito sa paligid ng araw.

Nakilala ang kaibahan ng tilang orasang solar at tamtaming oras ng mga astronomo mula noong unang panahon, ngunit bago ang pag-imbento ng mga tumpak na orasang mekanikal sa kalagitnaan ng ika-17 siglo, mga kuwadranteng pang-araw ang tanging maaasahang orasan, at karaniwang tinatanggap na pamantayan ang tilang orasang solar.

== Mga kaganapan at yunit ng oras sa segundo ==
Kadalasang itinatala ang mga praksyon ng isang segundo sa notasyong sampuan, halimbawa 2.01 segundo, o dalawa punto sero isa. Karaniwang ipinahayag ang mga maramihan ng mga segundo  bilang mga minuto at segundo, o oras, minuto at segundo ng oras ng taknaan, na pinaghihiwalay ng mga tutuldok, tulad ng 11:23:24, o 45:23 (maaaring magbunga ang huling notasyon ng kalabuan, dahil ginagamit ang parehong notasyon sa mga oras at minuto). Bihirang magkaroon ang segundo ng kahulugang pampahayag ng mas matagal na panahon ng oras tulad ng mga oras o araw, dahil masyadong malaki ang mga bilang na ito. Para sa metrikong yunit ng segundo, may mga [[Metric prefix|sampuang unlapi]] na kumakatawan sa 10{{Sup|−24}} hanggang 10{{Sup|24}} segundo.

Ang ilang mga karaniwang yunit ng oras na ipinahayag sa segundo ay: 60 segundo ang isang minuto; 3,600 segundo ang isang oras; 86,400 segundo ang isang araw; 604,800 segundo ang isang linggo; 31,536,000 segundo ang isang taon (maliban sa [[taong bisyesto]]); at bumabalasak ang isang ([[Kalendaryong Gregoryano|Gregoryaong]]) siglo ng 3,155,695,200 segundo; kasama ang lahat sa itaas na hindi kasama ang anumang mga posibleng [[Leap second|segundong bisyesto]].

Ang ilang karaniwang mga pangyayari na ipinahayag sa segundo ay: bumabagsak ang isang bato nang mga 4.9 metro mula sa pahinga sa isang segundo; may isang ugoy ng isang segundo ang pendulong may haba ng halos isang metro, kaya may penduo ang mga orasang pendulo na isang metro ang haba; 10 metro ang nanakbuhan ng pinakamabilis na mananakbo sa isang segundo; naglalakbay ang alon ng karagatan sa malalim na tubig ng mga 23 metro sa isang segundo; naglalakbay ang tunog ng mga 343 metro sa isang segundo sa hangin; tumatagal ang ilaw ng 1.3 segundo bago abutin ang Daigdig mula sa ibabaw ng Buwan, isang distansya ng 384,400 kilometro.

== Mga iba pang yunit na may kinalaman sa segundo ==
Bahagi ang segundo sa mga iba pang yunit, tulad ng dalas na sinusukat ng hertz (segundo baligtad o segundo<sup>−1</sup>), bilis (metro bawat segundo) at pagliksi (metro bawat segundo na kuwadrado). Sinusukat ang yunit ng sistemang metriko na becquerel, isang sukatan ng radyoaktibong pagpugnaw, sa mga segundo baligtad. Nanggagaling ang kahulugan ng metro mula sa bilis ng liwanag at segundo; nakasalalay din ang mga kahulugan ng amperyo at candela, mga metrikong base yunit sa segundo. Sa 22 pinangalanang yunit ng SI, tatlo lamang: degree na Sentigrado, radyan, at steradyan, ang hindi nakasalalay sa segundo. Iniuulat ang maraming mga deribatibong yunit para sa pang-araw-araw na bagay ayon sa mas malaking mga yunit ng oras, hindi segundo, tulad ng oras ng taknaan sa oras at minuto, belosidad ng kotse sa milya bawat oras o kilometro bawat oras, kilowat oras ng paggamit ng kuryente, at bilis ng isang paikutan sa pag-ikot bawat minuto.

== Mga pamantayan ng pagsasaoras ==
Nagpapanatili ang isang hanay ng mga atomikong orasan sa buong mundo ng oras ayon sa pinagkasunduan: "binoboto" ng mga sa orasan ang tamang oras, at ipinapatnubay ang lahat ng mga magbobotong orasan upang sumang-ayon sa pinagkasunduan, na tinatawag na Pandaigdigang Atomikong Oras o ''International Atomic Time'' (TAI) sa Ingles. "Tumitiktak" ang TAI ng [[Second#"Atomic" second|atomikong segundo]].<ref>{{Cite book|last1=McCarthy|first1=Dennis D.|authorlink1=Dennis McCarthy (scientist)|last2=Seidelmann|first2=P. Kenneth|title=Time: From Earth Rotation to Atomic Physics|pages=207&ndash;218|year=2009|location=Weinheim|publisher=Wiley}}</ref>

Dinedepinihin ang orasang sibil na sumang-ayon sa pag-ikot ng mundo. Pangkalahatang Tugmang Oras o [[UTC|''Coordinated Universal Time'']] (UTC) ang pandaigdigang pamantayan para sa pagsasaoras. "Tumitiktak" ang ang nakatakdang oras na ito nang mga parehong atomikong segundo sa TAI, ngunit nagsisingit o nagtatanggal ito ng mga [[Leap second|segundo bisyesto]] kung kinakailangan upang iwasto ang oras ayon sa pagkakaiba-iba sa bilis ng pag-ikot ng daigdig.<ref>{{Cite book|last1=McCarthy|first1=Dennis D.|authorlink1=Dennis McCarthy (scientist)|last2=Seidelmann|first2=P. Kenneth|title=Time: From Earth Rotation to Atomic Physics|pages=16&ndash;17, 207|year=2009|location=Weinheim|publisher=Wiley}}</ref>

UT1 ang sukat ng oras kung saan hindi katumbas ang mga segundo sa mga atomikong segundo, isang anyo ng [[Universal time|pangkalahatang oras]]. Tinutukoy ang UT1 ng pag-ikot ng daigdig tungod sa araw, at hindi naglalaman ng anumang mga segundo bisyesto.<ref>{{Cite book|last1=McCarthy|first1=Dennis D.|authorlink1=Dennis McCarthy (scientist)|last2=Seidelmann|first2=P. Kenneth|title=Time: From Earth Rotation to Atomic Physics|pages=68, 232|year=2009|location=Weinheim|publisher=Wiley}}</ref> Laging naiiba ang UT1 sa UTC nang mas mababa sa isang segundo.

== Sugaing sala-salang orasan ==
Bagama't hindi pa sila bahagi ng anumang pamantayan ng pagsasaoras, mayroong mga sugiang sala-salang orasan na may mga prekwensya sa nakikitang liwanag na espektro na ngayon, at ito ang mga pinakatumpak na nagsasaoras sa lahat. Isang [[estronsiyo]]ng orasan na may prekwensyang 430 [[Terahertz (unit)|THz]], sa pulang pagitan ng nakikitang liwanag, ang may hawak ngayon ng rekord ng katumpakan: magkakaroon ito o mawawalan ng mas mababa sa isang segundo sa 15 bilyong taon, mas mahaba kaysa sa tinatanyang edad ng sansinukob. Maaaring masukat ng gayong orasan ang pagbabago sa pagtataas nito nang kasing dami ng 2&nbsp;cm sa pamamagitan ng pagbabago sa antas nito dahil sa [[Gravitational time dilation|grabitasyonal na pagluwang ng oras]].<ref>{{Cite web|last1=Vincent|first1=James|title=The most accurate clock ever built only loses one second every 15 billion years|url=https://www.theverge.com/2015/4/22/8466681/most-accurate-atomic-clock-optical-lattice-strontium}}</ref>

== Kasaysayan ng kahulugan ==
Tatlo lamang ang mga kahulugan ng segundo: bilang bahagi ng araw, bilang bahagi ng isang idinuklay na taon, at bilang prekwensya ng mikro-alon ng isang [[sesyo]]ng atomikong orasan, at natanto sila ng isang dibisyong seksadyesimal ng araw mula sa sinaunang kalendaryo ng astronomiya.

=== Dibisyong seksadyesimal ng kalendaryong oras at araw ===
Gumawa ang mga sibilisasyon sa klasikong panahon at mga nauna pa ng mga dibisyon ng kalendaryo pati na rin ng mga arko ayon sa isang sistemang seksadyesimal ng pagbibilang, ngunit isang dibisyong seksadyesimal ang segundo ng araw, hindi ng oras tulad ng modernong segundo. Kabilang sa mga pinakamaagang aparatong pagsasasoras ang mga kuwadranteng pang-araw at kuwadranteng pantubig, at nasusukat ang mga yunit ng oras sa digri ng arko. Ginamit din ang mga konseptuwal na yunit ng oras na mas maliit kaysa sa matatanto sa kuwadranteng pang-araw.

Mayroong mga sanggunian tungkol sa 'segundo' bilang bahagi ng isang bulaning buwan sa mga kasulatan ng mga pilosopong natural ng Gitnaang Panahon, ngunit walang katibayan na kailanmang ginamit ang 'segundo' bilang bahagi ng pagsasaoras batay sa bulaning kalendaryo.{{#tag:ref|Circa 1000, the [[Persian people|Persian]] scholar [[al-Biruni]], writing in Arabic, used the term ''second'', and defined the division of time between [[new moon]]s of certain specific weeks as a number of days, hours, minutes, seconds, thirds, and fourths after noon Sunday.<ref name="al-Biruni">
{{cite book
 |author=Al-Biruni
 |year=1879
 |title=The chronology of ancient nations: an English version of the Arabic text of the Athâr-ul-Bâkiya of Albîrûnî, or "Vestiges of the Past"
 |url=https://books.google.com/?id=pFIEAAAAIAAJ&pg=PA148#v=onepage&q=
 |pages=147–149
 |others=translated by Sachau C. Edward
 |authorlink=Al-Biruni
}}</ref>|group=nb}}{{#tag:ref|In 1267, the medieval English scientist [[Roger Bacon]], writing in Latin, defined the division of time between [[full moon]]s as a number of hours, minutes, seconds, thirds, and fourths (''horae'', ''minuta'', ''secunda'', ''tertia'', and ''quarta'') after noon on specified calendar dates.<ref>
{{cite book
 |first=Roger |last=Bacon
 |year=2000 |origyear=1928
 |title=The Opus Majus of Roger Bacon
 |publisher=[[University of Pennsylvania Press]]
 |page=table facing page 231
 |isbn=978-1-85506-856-8
 |nopp=true
 |others=translated by Robert Belle Burke
}}</ref>|group=nb}}

=== Bahagi ng araw solar ===
Nagsimulang lumitaw ang mga pinakamaagang orasang mekanikal simula noong ika-14 na siglo na mayroong mga taltag na naghati ng oras sa mga dalawahan, tatluhan, apatan at minsan kahit na 12 bahagi, ngunit hindi kailanman sa 60 bahagi. Sa katunayan, hindi karaniwang naunawaan ang oras bilang 60 minuto. Hindi praktikal sa mga nagsaoras ang pagsasaalang-alang ng mga minuto hanggang nagkaroon ng mga unang orasang mekanikal na nagpakita ng mga minuto malapit sa katapusan ng ika-16 na siglo. Noong panahong iyon, laganap na ang mga dibisyong seksadyesimal ng oras sa Europa.{{#tag:ref|It may be noted that 60 is the smallest multiple of the first 6 counting numbers. So a clock with 60 divisions would have a mark for thirds, fourths, fifths, sixths and twelfths (the hours); whatever units the clock would likely keep time in, would have marks.|group=nb}}

Lumitaw ang mga pinakamaagang orasan na nagpakita ng mga segundo sa huling kalahati ng ika-16 na siglo. Naging tumpak na masusukat ang segundo sa pag-unlad ng mga orasang mekanikal na nagpapanatili ng ''tamtaming oras'', kumpara sa ''tilang oras na'' ipinakita ng mga [[Sundial|kuwadranteng pang-araw]]. Ang pinakamaagang orasang pinapatakbo ng kuwerdas na may pangalawang kamay na nagmamarka ng mga segundo ay isang hindi nilagdaang orasan na naglalarawan kay [[Orfeo]] sa koleksyon ni Fremersdorf, na pinepetsahan sa kalagitnaan ng 1560 at {{Nowrap|1570.<ref name="Landes">{{cite book | first1=David S. |last1=Landes |authorlink1=David S. Landes |title=[[Revolution in Time]] | location=Cambridge, Massachusetts| publisher= Harvard University Press |year= 1983 | isbn = 0-674-76802-7 }}</ref>{{rp|417–418}}<ref>{{cite book | first1=Johann |last1=Willsberger |title=Clocks & watches | url=https://archive.org/details/clockswatchessix0000will |location=New York |publisher= Dial Press |year= 1975 | isbn = 0-8037-4475-7 }} full page color photo: 4th caption page, 3rd photo thereafter (neither pages nor photos are numbered).</ref>}} Noong ika-3 sangkapat ng ika-16 na siglo, nagtayo si [[Taqi al-Din Muhammad ibn Ma'ruf|Taqi al-Din]] ng orasan na may marka bawat 1/5 minuto.{{fact}} Noong 1579, ipinatayo ni [[Jost Bürgi]] si [[William IV, Landgrave of Hesse-Kassel|William ng Hesse]] ng isang orasan na nagmamarka ng mga segundo. Noong 1581, muling dinisenyo ni [[Tycho Brahe]] ang orasan na nagpakita lamang ng ilang minuto sa kanyang obserbatoryo at nagpakita din ng mga segundo, kahit na hindi tumpak ang mga segundo. Noong 1587, nagreklamo si Tycho na hindi sumasang-ayon ang kanyang apat na orasan nang dagdag o bawas apat na segundo.

Noong 1656, inimbento ni Christiaan Huygens, isang Olandeng dalub-agham, ang unang orasang pendulo. Ito ay may pendulong haba na nasa ilalim lamang ng isang metro na binigyan ito ng uyog ng isang segundo, at isang eskapo na tumitiktak bawat segundo. Ito ang unang orasan na may kakayahang magsaoras ng segundo nang tumpak. Noong dekada 1730, 80 taon na ang lumipas, maaaring magsaoras ang maritimong kronomiter ni John Harrison nang may katumpakan ng isang segundo sa 100 araw.

Noong 1832, iminungkahi ni [[Carl Friedrich Gauss|Gauss]] na gamitin ang segundo bilang ang yunit ng oras sa kanyang [[System of units|sistemang]] milimetro-miligramo-segundo ng mga yunit. Nagsabi ang ''[[British Association for the Advancement of Science]]'' (BAAS) noong 1862 na "Sumang-ayon ang lahat ng mga tao ng agham na gamitin ang segundo ng tamtaming orasang solar bilang yunit ng oras."<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=540DAAAAQAAJ&pg=PR1#v=onepage&q&f=true|title=Reports of the committee on electrical standards|year=1873|publisher=British Association for the Advancement of Science|editor-first=Henry Charles Fleeming|editor-last=Jenkin|editor-link=Henry Charles Fleeming Jenkin|page=90}}</ref> Pormal na iminungkahi ng BAAS ang [[CGS|sistema ng CGS]] noong 1874, bagaman unti-unting napalitan ang sistemang ito sa loob ng susunod na 70 taon ng mga yunit ng [[MKS system of units|MKS]]. Parehong ginagamit ng mga sistema ng CGS at MKS ang segundo mismo bilang kanilang saligang yunit ng oras. Pandaigdigang kinamit ang MKS noong dekada 1940, pagtukoy sa segundo bilang  {{frac|86,400}} ng tamaming araw solar

=== Bahagi ng isang taong epemerides ===
Noong mga huling bahagi ng dekada 1940, napabuti ang mga kuwarts kristal na orasang osileytor na may operang prekwensya ng ~ 100&nbsp;kHz upang magsaoras nang may katumpakan na mas mahusay kaysa sa 1 bahagi sa 10<sup>8</sup> sa panahon ng isang araw. Naging maliwanag ang isang pinagkasunduan na mas mahusay magsaoras ang mga orasang ito kaysa sa pag-ikot ng Daigdig. Alam din ng mga metrologista na mas matatag ang orbita ng Daigdig sa paligid ng Araw (isang taon) kaysa sa pag-ikot ng daigdig. Humantong ito sa mga panukala noong 1950 upang tukuyin ang segundo bilang bahagi ng isang taon.

Inilarawan ang paggalaw ng Daigdig sa ''[[Newcomb's Tables of the Sun|Tables of the Sun]]'' [[Newcomb's Tables of the Sun|ni Newcomb]] (1895), na naglaan ng pormulang pantantya ng paggalaw ng Araw kaugnay sa daktiong 1900 batay sa mga obserbong astronomya na ginawa sa gitna ng 1750 at 1892.<ref name="USNO">{{Cite web|title=Leap Seconds|publisher=Time Service Department, [[United States Naval Observatory]]|url=http://tycho.usno.navy.mil/leapsec.html|accessdate=November 22, 2015|archive-date=Mayo 27, 2012|archive-url=https://www.webcitation.org/67yIZgtef?url=http://tycho.usno.navy.mil/leapsec.html|url-status=dead}}</ref> Nagresulta ito sa pagkakamit ng [[Ephemeris time|epemeridesang sukat ng oras]] na ipinahayag sa mga yunit ng [[Sidereal year|taong sideral]] sa daktiong iyon ng [[Pandaigdigang Unyong Astronomiko|IAU]] noong 1952.<ref>
{{Citation|url=https://archive.org/details/explanatorysupplement/page/n19|title=Explanatory Supplement to the Astronomical Ephemeris and the American Ephemeris and Nautical Almanac}}
</ref> Inalinsunod ng naduklayang sukat ng oras na ito ang mga naobserbahang posisyon ng mga selestiyal na lawas sa Newtonianong dinamikang teorya ng kanilang paggalaw.<ref name="USNO" /> Noong 1955, pinili ng IAU ang [[Tropical year|taong tropikal]], na itinuturing na mas mahalaga kaysa sa taong sideral, bilang yunit ng oras. Hindi nasusukat ang taong tropikal ayon sa kahulugan ngunit kinakalkula mula sa pormula na naglalarawan ng isang tamtaming taong tropikal na nabawasan nang linyar sa paglipas ng panahon.

Noong 1956, muling ibinigay ng kahulugan ang segundo sa mga tuntunin ng isang taon na may kaugnayan sa [[Epoch (astronomy)|daktiong]] iyon. Sa gayon, tinukoy ang segundo bilang "ang praksyong {{frac|31,556,925.9747}} ng taong tropikal para sa 1900 [[January 0|Enero 0]] sa 12 oras ng orasang epemerides".<ref name="USNO">
{{Cite web|title=Leap Seconds|publisher=Time Service Department, [[United States Naval Observatory]]|url=http://tycho.usno.navy.mil/leapsec.html|accessdate=November 22, 2015}}
</ref> Kinamkam ang kahulugan na ito bilang bahagi ng [[Pandaigdigang Sistema ng mga Yunit]] noong 1960.

=== "Atomikong" segundo ===
Kahit ang mga pinakamahusay na orasang mekanikal, elektrikong motorisado na nakabatay sa kuwarts kristal  ay nagkakaroon ng hindi pagkakaayon, at halos walang sapat na sapat upang mapagtanto ng segundong epemerides. Mas mabuti para sa pagsasaoras ang likas at eksaktong "panginginig" sa isang pinasiglang atomo. Tiyak na tiyak ang dalas ng panginginig (ibig sabihin: radyasyon) depende sa uri ng atomo at kung gaano ito nasasabik. Mula noong 1967, nangahulugan ang segundo bilang eksaktong "tagal ng 9,192,631,770 na mga [[Kadalasan|panahon]] ng radyasyon na naaayon sa paglipat sa gitna ng dalawang mga [[Hyperfine structure|hiperpinong antas]] ng pangunahing estado ng atomong [[Caesium-133|sesyo-133]]" (sa temperatura ng [[Absolute zero|0 K]]). Pinili ang haba ng isang segundo na ito upang tumugma nang eksakto sa haba ng natukoy na segundong epemerides. Ginagamit ng mga atomikong orasan ang gayong dalas upang sukatin ang mga segundo sa pamamagitan ng pagbibilang ng mga ikot sa bawat segundo sa dalas na iyon. Ang radyasyon ng ganitong uri ay isa sa mga pinakatatag at kababalaghan ng kalikasan na pinakamadaling tangkain nang paulit-ulit. Tumpak ang kasalukuyang henerasyon ng mga atomikong orasan sa loob ng isang segundo sa ilang daang milyong taon.

Itinatakda ngayon ng mga atomikong orasan ang haba ng isang segundo at ang pamantayan ng oras para sa mundo.<ref>{{Cite book|last1=McCarthy|first1=Dennis D.|authorlink1=Dennis McCarthy (scientist)|last2=Seidelmann|first2=P. Kenneth|title=Time: From Earth Rotation to Atomic Physics|pages=231&ndash;232|year=2009|location=Weinheim|publisher=Wiley}}</ref>

== Maramihan ng SI ==
Karaniwang ginagamit ang mga [[SI prefix|unlapi ng SI]] para sa mga oras na mas maikli kaysa sa isang segundo, ngunit bihira para sa mga maramihan ng isang segundo. Sa halip, ang ilang mga [[Non-SI units mentioned in the SI|yunit na di-SI ay pinahihintulutan para sa paggamit sa SI]]: [[Minute|minuto]], [[Hour|oras]], [[Araw (panahon)|araw]], at sa astronomiya ng mga [[Julian year (astronomy)|taong Hulyanos]].<ref name="IAU">{{Cite web|url=http://www.iau.org/Units.234.0.html|title=Recommendations Concerning Units|accessdate=February 18, 2007|author=International Astronomical Union|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070216041250/http://www.iau.org/Units.234.0.html|archivedate=February 16, 2007}} Reprinted from the "IAU Style Manual" by G.A. Wilkinson, Comm. 5, in IAU Transactions XXB (1987).</ref> 
{| class="wikitable"
|+ Ang mga maramihan ng segundo (s) 
! colspan="3" | Kubramihan 
| rowspan="12" |
! colspan="4" | Maramihang 
|-
! Halaga 
! Simbolo ng SI 
! Pangalan 
! Halaga 
! Simbolo ng SI 
! Pangalan 
! Human-nababasa 
|-
| 10<sup>−</sup><sup>1</sup> s 
| ds 
| desisegundo/ 
kapulsegundo 
| 10<sup>1</sup> s 
| das 
| dekasegundo/ 
pulsegundo 
| sampung segundo 
|-
| 10<sup>−</sup><sup>2</sup> s 
| cs 
| sentisegundo/ 
kadansegundo 
| 10<sup>2</sup> s 
| hs 
| hektosegundo 
| 1 minuto 40 segundo 
|-
| 10<sup>−</sup><sup>3</sup> s 
| '''MS''' 
| '''milisegundo/''' 
'''kalibosegundo''' 
| 10<sup>3</sup> s 
| ks 
| kilosegundo 
| 16 minuto 40 segundo 
|-
| 10<sup>−</sup><sup>6</sup> s 
| '''μs''' 
| '''mikrosegundo/''' 
'''miksegundo''' 
| 10<sup>6</sup> s 
| MS 
| megasegundo/ 
daksegundo 
| 11.6 na araw 
|-
| 10<sup>−</sup><sup>9</sup> s 
| '''ns''' 
| '''nanosegundo''' 
| 10<sup>9</sup> s 
| Gs 
| gigasegundo 
| 31.7 taon 
|-
| 10<sup>−</sup><sup>12</sup> s 
| ps 
| pikosegundo 
| 10<sup>12</sup> s 
| Ts 
| terasegundo/ 
dutasegundo 
| 31,700 taon 
|-
| 10<sup>−</sup><sup>15</sup> s 
| fs 
| pemtosegundo 
| 10<sup>15</sup> s 
| Ps 
| petasegundo 
| 31.7 milyong taon 
|-
| 10<sup>−</sup><sup>18</sup> s 
| as 
| atosegundo 
| 10<sup>18</sup> s 
| Es 
| eksasegundo 
| 31,7 bilyong taon 
|-
| 10<sup>−</sup><sup>21</sup> s 
| zs 
| septosegundo 
| 10<sup>21</sup> s 
| Zs 
| zetasegundo 
|
|-
| 10<sup>−</sup><sup>24</sup> s 
| ys 
| yoktosegundo 
| 10<sup>24</sup> s 
| Ys 
| yotasegundo 
|
|- align="center"
| colspan="8" | Mas malaki ang '''bigat''' ang mga karaniwang unlapi 
|}

== Tingnan din ==
{{Portada|Time}}

* [[Orders of magnitude (time)|Mga pariantas ng dakil (oras)]] 
* [[Seconds pendulum|Pendulong segundo]] 
* [[Time standard|Pamantayan ng oras]]

== Mga tala ==
{{Reflist|group=nb}}

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Mga kawing panlabas ==

* [https://web.archive.org/web/20160407215419/http://www.npl.co.uk/science-technology/time-frequency/research/optical-frequency-standards/trapped-ion-optical-frequency-standards National Physical Laboratory: ''Trapped ion optical frequency standards''] 
* [http://resource.npl.co.uk/docs/networks/time/meeting3/klein.pdf ''High-accuracy strontium ion optical clock''; National Physical Laboratory (2005)]
* [https://web.archive.org/web/20080314011450/http://inms-ienm.nrc-cnrc.gc.ca/research/optical_frequency_projects_e.html#optical National Research Council of Canada: ''Optical frequency standard based on a single trapped ion'']
* [http://physics.nist.gov/cuu/Units/second.html NIST: ''Definition of the second''; notice the cesium atom must be in its ground state at 0 K]
* [http://www.bipm.org/en/publications/si-brochure/second.html Official BIPM definition of the second]
* [http://www.cl.cam.ac.uk/~mgk25/time/metrologia-leapsecond.pdf The leap second: its history and possible future]
* [http://www.nrc-cnrc.gc.ca/eng/services/time/faq/index.html#Q10 ''What is a Cesium atom clock?'']
* [http://www.astronoo.com/en/articles/measuring-time.html Accuracy of the time — Astronoo]

[[Kategorya:Yunit ng panahon]]
[[Kategorya:Pages with unreviewed translations]]