Tingnan ang wikitext ng Sigaw ng Nueva Ecija

{{infobox military conflict|conflict=Sigaw ng Nueva Ecija|partof=the [[Philippine Revolution]]|image=|date=September 2–5, 1896|place=[[Nueva Ecija]], Pilipinas|result=Taktical na panalo ng mga Filipino <br/>Stratehiyang panalo ng Espanya <br/>*Umpisa ng Rebolusyon sa Central Luzon|combatant1={{flagicon image|Philippine revolution flag kkk1.svg}} [[Katipunan]]|combatant2={{flagdeco|Spain|1785}} [[Spanish Empire]]|commander1={{flagicon image|Philippine revolution flag llanera.png}} [[Mariano Llanera]]<br>{{flagicon image|Philippine revolution flag kkk1.svg}} [[Pantaleon Valmonte]]{{Executed}}<br>{{flagicon image|Philippine revolution flag kkk1.svg}} [[Manuel Tinio]]|commander2={{flagdeco|Spain|1785}} Joaquin Machorro{{KIA}}<br>{{flagdeco|Spain|1785}} Lopez Arteaga|strength1={{flagicon image|Philippine revolution flag kkk1.svg}} 3,000 volunteers (500 engaged)|strength2={{flagdeco|Spain|1785}} 200 men<br>{{flagdeco|Spain|1785}} 6 Civil Guards<br>{{flagdeco|Spain|1785}} 3 officers (initial)|casualties1=60 namatay|casualties2=hindi mabilang}}
Ang unang '''Sigaw ng Nueva Ecija''' ([[Wikang Filipino|Filipino]]: ''Sigaw ng Nueva Ecija'' ; [[Wikang Kastila|Espanyol]] : ''Grito de Nueva Écija'' ) ay naganap noong Setyembre 2–5, 1896, sa lalawigan ng [[Nueva Ecija]], sa [[Pilipinas]] ilalim ng [[Imperyong Kastila|pamumuno ng mga Espanyol]] . Sumunod ito sa ilang sandali matapos ang [[Sigaw ng Pugad Lawin]] at ang unang panawagan para sa rebolusyon sa gitnang [[Luzon]] . Humigit-kumulang 3,000 boluntaryo ang pinangunahan nina [[Mariano Llanera]] at Pantaleon Valmonte (ang mga Gobernadorcillos ng [[Cabiao]] at [[Gapan]], ayon sa pagkakabanggit). Nagmartsa sila patungo sa [[San Isidro, Nueva Ecija|San Isidro]], ang kabisera ng probinsiya, kung saan pagkatapos makipaglaban sa ilang mga labanan sa mga pwersang Espanyol, ang kanilang hukbo ay napilitang umatras at magsagawa ng [[pakikidigmang gerilya]] .

== Paniniil ng Espanya ==
Bilang tugon sa pang-aapi ng mga Kastila, ang pagbuo ng [[Katipunan]], ang Sigaw ng Pugad Lawin, noong Agosto 1896, at ang sumunod na panunupil, pinamunuan ni Mariano Llanera ang humigit-kumulang 700 tauhan {{Efn|461 of the 700 men from Cabiao are listed on the Tablet of Heroes in the Municipal Compound}} mula sa Cabiao, habang pinamunuan ni Pantaleon Valmonte ang mga tropa mula sa Gapan . Sina Manuel Tinio, Koronel Alipio Tecson, at ang kanilang mga tauhan ay sumama rin sa pinagsamang pwersa nina Llanera at Valmonte. Kasama ng mga tao sa karatig bayan ng Arayat, Deliquente (San Antonio), at Jaen, ang puwersang ito ay may bilang na tatlong libong Pilipinong rebolusyonaryo, at naghanda itong agawin ang kabisera ng probinsiya ng San Isidro. Bagama't may bilang na 3,000 ang puwersa, nasa 100 riple lamang ang taglay nito. Kaya, inayos ng mga Pilipino ang kanilang mga sarili sa Sitio Pulu, mga 5 kilometro mula sa San Isidro, at pumili ng 500 tauhan para sa paunang pag-atake, at piniling gamitin ang Cabiao Brass Band {{Efn|Sources also refer to it as a bamboo band, or orchestra, named the "Banda Makabayan De Cabiao".}} upang itago ang kilusang militar bilang isang mapayapang martsa na ibig sabihin. upang mapalaya ang mga nahuli na ng mga Espanyol.

Pagdating sa San Isidro, galit na galit na nilabanan ng mga rebolusyonaryo ang mga Kastila, na nagtanggol sa kanilang sarili sa Casa Tribunal at Arsenal, gayundin sa ibang mga gusali ng pamahalaan, at sa mga bahay ng mga residenteng Espanyol. Ang kumander ng Kastila na si Joaquin Machorro, kumander ng Guardia Civil, ay napatay sa unang araw ng labanan. Sa pagtatapos ng tatlong araw na labanan, ang mga Espanyol ay itinaboy, at ang mga rebolusyonaryo ay tila nanaig.<ref name="UnknownHistory">"History of "Unang Sigaw ng Nueve Ecija". Ginto ang Inaani.</ref>

== Ganting atake ng mga Espanyol ==
Naantala ang reaksyon ng mga Espanyol dahil sa laki ng pag-aalsa sa lalawigan at sa paligid nito. Gayunpaman, sa mga sumunod na araw, si Major Lopez Arteaga ay nagmamadaling nag-organisa ng isang kumpanya ng 200 lalaki. Sumunod ang labanan sa buong sumunod na gabi.

Sa pagkakataong ito, nanaig ang hukbong Kastila, nang mabawi nila ang pag-aari ng bayan. Matagumpay nilang napalayas ang mga rebelde sa mga sentro ng gobyerno. Dumating ang mas maraming tropang Espanyol mula sa [[Peñaranda]], na pinilit na umatras ang mahinang armadong mga rebelde at nag-iwan ng 60 sa kanilang mga kasamang napatay.

Patuloy na tinugis ng mga Espanyol ang mga rebelde, galit na pinalayas ang mga rebelde sa Cabiao. Ang mga rebelde ng Cabiao ay umatras sa Candaba, [[Pampanga]], habang ang mga rebelde ng Gapan ay umatras sa San Miguel de Mayumo, [[Bulacan]] . Ang mga rebelde ng San Isidro ay tumawid sa ilog patungo sa kaligtasan sa [[Jaen, Nueva Ecija]]. Ipinagtanggol ni Manuel Tinio ang mga rebeldeng tumatawid sa ilog, na pawang mga kamag-anak ng mga lokal na rebelde, at kabilang sa kanyang mga kamag-anak.

== Digmaang gerilya ==
Pagkatapos ng pag-atras, sina Llanera, Tinio, at iba pang kumander ng Nueva Ecijano, ay lumipat sa [[pakikidigmang gerilya]] hanggang sa muli silang makapag-ipon para sa isa pang opensiba. Ang taktika na ito, bagama't epektibo sa pagpigil ng oras, ay nagdulot ng madaming nasawi sa mga rebolusyonaryo, habang galit na galit na hinabol sila ng mga Espanyol. Ang mga heneral na tulad ni Manuel Tinio ay nagpatuloy na tumakas mula sa pagtugis at pagtatago, habang ang mga rebolusyonaryo ay patuloy na nakikipaglaban sa mga desperadong labanan laban sa isang armado at handang-handa na kaaway. Nagpatuloy ito hanggang sa huling bahagi ng Disyembre kung saan, pansamantala, walang pagtugis ng mga Kastila at tila natapos na ang rebolusyon. Ginamit ni Llanera ang mahalagang paghinto na ito upang muling magsama para sa isa pang pagtatangka sa pag-aalsa.

== Mga talaan ==
{{notelist|30em}}

== Mga sanggunian ==
{{reflist|30em}}

[[Kategorya:Himagsikang Pilipino]]