Tingnan ang wikitext ng Sistemang ekliptiko ng mga koordinado

{{distinguish|Koordinadong ekliptiko}}
[[Image:Ecliptic coordinate system (celestial).svg|right|200px]]
Ang '''sistemang ekliptiko ng mga koordinado''' ay isang [[sistemang panlangit ng mga koordinado]] na ginagamitan ng [[ekliptiko]] para sa kanyang [[fundamental plane (spherical coordinates)|pundamental na lapya]]. Ang ekliptiko ay isang lakbayin na kung saan ang [[araw]] ng nagmumukhang sumusunod sa buong [[panlangit na timbulog]] sa loob ng isang taon. Ito rin ay ang [[Plane-sphere intersection|pagsasalubong]] sa Earth's [[Orbital plane (astronomy)|orbital na lapya]] ng mundo at ang [[panlangit na timbulog]]. Tinatawag ang anggulong [[latitude|latitudnal]] na '''ekliptiko na latitud''' o panlangit na latitud (sinisimbulong '''β'''), na kung saan ay sinusukat ang positibo tungo sa hilaga. Tinatawag naman ang anggulong [[longitude|longhitudinal]] na '''ekliptikong longhitud''' o panalangit na longhitud (sinisimbulong '''λ'''),na kung saan ay sinusukat mula pasilangan ng 0° hanggang 360°. Tulad ng [[kanang asensiyon]] sa [[sistemang ekwatoryal ng mga koordinado]], nakaturo ang ekliptikong longhitud na 0° sa araw mula sa mundo sa hilagang hemisperong [[bernal na ekinoks]]. Nangyayaring lumilipat ang koordinado ng saktong bituin kung ito ang gagamitin dahil na rin sa [[precession of the equinoxes|presisyon]], kaya kailangang tukuyin ang pinagkuhanang epoch. Kadalasang kinukuha ang [[J2000|epoch J2000.0]], subalit ang sabay na ekinoks ng araw (tinatawag na petsa ng epoch) ay posible.

Maaaring magamit ang sistemang koordinadong ito sa pagtatala ng mga bagay sa [[sistemang solar]]. Lahat ng [[planeta]] (hindi kabilang ang [[Mercury (planet)|Mercury]]), at [[maliliit na katawan sa sistemang solar]] ay mayroong orbito na may maliit na inklinasyon sa ekliptikong lapya, at ang kanilang ekliptikong latitud na β ay kadalasang maliit. Dahil sa maliit na debyasyon ng bawat planeta mula sa lapya ng ekliptiko, makasaysayang ginamit ang koordinadong ekliptiko sa pagalam sa kanilang posisyon. (Aaboe 2001, 17-19)

== Paglipat sa pagitan ng sistemang panlangit ng mga koordinado ==
Sa ilalim ay makikita ang 
* Ang λ ay ang ekliptikong longhitud at ang β ay ekliptikong latitud;
* [[Kanang asensiyon]] ang α at [[deklinasyon]] ang δ;
* ε = 23° 26' 21.406" ay ang [[aksyal na pagkatagilid]] ng mundo mula noong [[J2000]], na kilala bilang pangkalahatang oblikitidad ng ekliptiko. (''Astronomikal na Almaka para sa Taong 2011'', K6)

=== Paglipat ng Bektor na Kartesyan ===
==== Paglipat mula sa koordinadong ekliptiko sa koordinadong ekwatoryal ====
<math>
 \begin{bmatrix}
  x_{equatorial} \\
  y_{equatorial} \\
  z_{equatorial} \\
 \end{bmatrix} 
 =
 \begin{bmatrix}
  1 & 0 & 0 \\
  0 & \cos \epsilon & -\sin \epsilon \\
  0 & \sin \epsilon &  \cos \epsilon \\
 \end{bmatrix} \! \cdot \! 
 \begin{bmatrix}
  x_{ecliptic} \\
  y_{ecliptic} \\
  z_{ecliptic} \\
 \end{bmatrix}
</math>

(Seidelmann 1992, 555&ndash;8)

==== Paglipat mula sa koordinadong ekwatoryal sa koordinadong ekliptiko ====
<math>
 \begin{bmatrix}
  x_{ecliptic} \\
  y_{ecliptic} \\
  z_{ecliptic} \\
 \end{bmatrix} 
 =
 \begin{bmatrix}
  1 & 0 & 0 \\
  0 & \cos \epsilon & \sin \epsilon \\
  0 & -\sin \epsilon &  \cos \epsilon \\
 \end{bmatrix} \! \cdot \! 
 \begin{bmatrix}
  x_{equatorial} \\
  y_{equatorial} \\
  z_{equatorial} \\
 \end{bmatrix}
</math>

(Seidelmann 1992, 555&ndash;8)

=== Paglipat ng Kantidad na Anggular ===
Kapag alam mo na ang koordinadong ekliptiko, ang koordinadong ekwatoryal ay:
:α = [[atan2]]((sin λ cos ε - tan β sin ε), cos λ)
:δ = [[Inverse trigonometric functions|asin]](sin ε sin λ cos β + cos ε sin β)

Sa kabaligtaran, kapag alam mo naman ang koordinadong ekwatoryal, ang koordinadong ekliptiko ay:

:λ = atan2((sin α cos ε + tan δ sin ε), cos α)
:β = asin(sin δ cos ε - cos δ sin α sin ε)

(Jean Meeus: ''Astronomical Algorithms'', 2nd Edition. ISBN 0-943396-61-1)

== Tignan Din ==
* Mga [[Polong ekliptiko]], na kung saan ang ekliptikong latitud ay ±90°
* [[Sistemang panlangit ng mga koordinado]]

== Talababa ==
<!-- Citations follow Chicago Manual of Style -->
*''Astronomikal na Almanak para sa Taong 2011''. 2010. Washington: US Government Printing Office. ISBN 978-0-7077-4103-1
*[[Asger Aaboe|Aaboe, Asger]]. 2001 ''Mga episodyo mula sa Sinaunang Kasaysayan ng Astronomiya.'' New York: Springer-Verlag.
* Seidelmann, P. Kenneth, ed. 1992. ''Suplementong eksplanasyon sa Astronomikal na Almanak''. Sausalito, CA: University Science Books. ISBN 0-935702-68-7

{{Celestial coordinate systems}}

[[Kategorya:Sistemang panlangit ng mga koordinado]]