Tingnan ang wikitext ng Unggoy

{{Paraphyletic group
| name = Unggoy
| fossil_range = {{Geological range|Late Eocene|Present|ref=<ref>{{cite web |url=http://alltheworldsprimates.org/john_fleagle_public.aspx |title=Primate evolution |last1=Fleagle |first1=J. |last2=Gilbert |first2=C. |website=All the World's Primates |editor-last1=Rowe |editor-first1=N. |editor-last2=Myers |editor-first2=M. |publisher=Primate Conservation, Inc. |access-date=18 December 2014}}</ref>}}
| image = Bonnet_macaque_(Macaca_radiata)_Photograph_By_Shantanu_Kuveskar.jpg
| image_caption = [[Bonnet macaque]] ''Macaca radiata'' Mangaon, Maharashtra, India
| auto = yes
| parent = Simiiformes
| authority = {{efn|name=Monkey_vs_Ape|When [[Carl Linnaeus]] defined the [[genus]] ''Simia'' in the [[10th edition of Systema Naturae|10th edition of ''Systema Naturae'']], it included all non-human monkeys and apes ([[simian]]s).{{Sfn|Groves|2008|pp=92–93}} Although "monkey" was never a taxonomic name, and is instead a [[vernacular name]] for a paraphyletic group, its members fall under the infraorder Simiiformes.}}<!-- [[Ernst Haeckel|Haeckel]], 1866 -->
| includes = :[[Platyrrhini]]
:[[Cercopithecidae]]
:†[[Parapithecidae]]
| excludes = :[[Hominoidea]]
}}

Ang '''unggoy''' ay isang [[primado]] ng suborden na [[Haplorrhini]] at impraorden na [[simian]] na isang [[Lumang Daigdig na unggoy]] o isang [[Bagong Daigdig na unggoy]] ngunit hindi kasama ang mga [[Hominoidea|bakulaw]]. Sa kasalukuyan ay may mga 260 alam na nabubuhay na species ng unggoy. Ang marami sa mga ito ay nakatira sa mga puno bagaman may ilang species ng unggoy na pangunahing nakatira sa lupain gaya ng mga [[baboon]]. Ang mga unggoy ay pangkalahatang itinuturing na matalino. Hindi tulad ng mga [[bakulaw]] na walang buntot, ang mga unggoy ay karaniwang may [[buntot]]. Ang mga walang buntot na unggoy ay hindi tamang tinawag na mga "bakulaw" o "ape" gaya ng mga walang buntot na Barbary macaque na tinatawag na "Barbary ape". Ang mga [[Bagong Daigdig na unggoy]] (superpamilyang Ceboidea) ay inuuri sa loob ng pavorden na  [[Platyrrhini]] samantalang ang mga [[Lumang Daigdig na unggoy]] (superpamilyang Cercopithecoidea) ay bahagi ng pavorden na [[Catarrhini]] na kinabibilangan ng mga [[hominoidea|hominoid]] na kinabibilangan ng mga tao. Dahil ang Lumang Daigdig na unggoy ay mas malapit sa mga [[hominoidea|hominoid]] kesa sa mga [[Bagong Daigdig na unggoy]], ang mga unggoy ay hindi isang unitaryong (monophyletic) pangkat. 

Ang mga [[bakulaw]] (ape) ay lumitaw sa loob ng "mga unggoy" bilang kapatid ng  Cercopithecidae sa Catarrhini at kaya sa usapang kladistiko , sila ay mga unggoy rin. Gayunpaman, may mga pagsalungat na tawagin ang mga [[bakulaw]] na mga unggoy kaya ang "Lumang Daigdig na Unggoy" ay maaaring mangahulugang mga Cercopithecoidea (hindi kabilang ang mga bakulaw) o the [[Catarrhini]] (kabilang ang mga bakulaw). Nilagay ni  Linnaeus ang pangkat na ito noong 1758 kasama ng mga [[tarsier]] sa isang genus "Simia" (hindi Homo) na isang pangkat na kinikilala ngayon bilang Haplorhini.

Ang mga [[lemur]], [[loris]] at mga [[galagos]] ay hindi mga unggoy. Sa halip, sila ay mga primadong [[strepsirrhine]] (suborden Strepsirrhini). Ang kapatid na pangkat  ng mga simian na mga tarsier ay mga primadong haplorhine rin bagaman hindi sila mga unggoy. 

Ang mga klasipikasyong siyentipiko ay mas karaniwan ngayon na batay sa mga grupong monophyletiko na mga pangkat na binubuo ng lahat ng mga inapo ng isang karaniwang ninuno. Ang mga Bagong Daigdig na Unggoy at mga Lumang Daigdig na Unggoy ay bawat isang mga pangkat na monophyletiko ngunit ang kanilang kombinasyon ay hindi sa kadahilanang hindi kasama rito ang mga hominoid (mga [[bakulaw]] at mga [[tao]]). Sa kadahilanang ito, ang katagang "unggoy" ay hindi na tumutukoy sa isang kinikilalang siyentipikong taxon. Ang pinakamaliit na tinatanggap na taxon na naglalaman ng lahat ng mga unggoy ang impraorden Simiiformes  o simians. Gayunpaman, ito ay naglalaman rin ng mga hominoid kaya ang mga unggoy 
sa termino ng kasalukuyang kinikilalang taxa ay mga hindi hominoid na simian. 
==Klasipikasyon==
[[File:Saimiri sciureus-1 Luc Viatour.jpg|right|thumb|[[Common squirrel monkey]]]]
[[File:Macaca fascicularis in Lopburi.JPG|right|thumb|[[Crab-eating macaque]] in [[Thailand]]]]
{{cladogram|title=Phylogeny of living (extant) primates
|caption=Ang mga unggoy  (sa mga berdeng bracket) ay hindi isang [[Monophyly|pangkat monophyletic]] dahil hindi nila isinasama ang mga [[hominoidea|hominoid]].
|clades=
{{Barlabel|labelwidth=4.5|size=5|at=2.5|label=mga unggoy|colour=green
|cladogram=
  {{Cladex|style=font-size:100%; line-height:90%; width:34em;
  |label1=&nbsp;mga primado&nbsp;
  |1={{Cladex
     |label1=&nbsp;Haplorhini&nbsp;
     |1={{Cladex
        |label1=&nbsp;Simiiformes&nbsp;
        |1={{Cladex
           |label1=&nbsp;Catarrhini&nbsp;
           |1={{Cladex
              |1=Hominoidea
              |2=Cercopithecoidea|barbegin2=green
              }}
           |2=Platyrrhini|barend2=green
           }}
        |2=Tarsiiformes
        }}
     |2=Strepsirrhini
     }}
  }}
}}
}}
Ang talaan sa iba ay nagpapakita kung saan ang iba't ibang mga pamilya ng unggoy ay nakalagay sa klasipikasyon ng mga nabubuhay na primado.  
* ORDEN [[primate|PRIMATES]]
** Suborden [[Strepsirrhini]]: mga hindi-tarsier prosimians
** Suborden [[Haplorhini]]: tarsiers, monkeys, at mga [[bakulaw]]
*** Impraorden [[tarsier|Tarsiiformes]]
**** Pamilya  [[tarsier|Tarsiidae]]: mga [[tarsier]]
*** Impraorden [[Simian|Simiiformes]]: mga simian
**** '''Parvorden [[New World monkey|Platyrrhini]]''': Mga Bagong Daigdig na '''unggoy''' 
***** '''Pamilya [[Callitrichidae]]''': mga [[marmoset]] at mga [[tamarin]] (42 species)
***** '''Pamilya [[Cebidae]]''': mga [[capuchin monkey|capuchin]] at mga [[squirrel monkey]] (14 species)
***** '''Pamilya [[night monkey|Aotidae]]''': night monkeys (11 species)
***** '''Pamilya [[Pitheciidae]]''': titis, sakis, at uakaris (41 species)
***** '''Pamilya [[Atelidae]]''': howler, spider, at woolly monkeys (24 species)
**** Parvorden [[Catarrhini]]
***** '''Superpamilya [[Old World monkey|Cercopithecoidea]]'''
****** '''Pamilya [[Old World monkey|Cercopithecidae]]''': Mga Lumang Daigdig na '''unggoy''' (135 species)
***** Superpamilya [[Ape|Hominoidea]]: mga bakulaw
****** Pamilya [[Gibbon|Hylobatidae]]: mga gibbon ("lesser apes") (15 species)
****** Pamilya [[Hominidae]]: mga dakilang bakulaw kabilang ang mga tao (7 species)


[[Kategorya:Primates]]
[[Kategorya:Unggoy]]

{{stub|Hayop}}