Tingnan ang wikitext ng Unyong Europeo

{{Infobox Unyong Europeo}}
Ang '''Unyong Europeo (UE)''', na kilala rin bilang '''Samahang Europeo''' o '''Kaisahang Europeo''' ({{lang-en|European Union}} o '''EU''') ay isang [[Supranasyonalismo|supranasyonal]] at [[Intergubernamentalismo|intergubernamental]] na [[Unyong pampolitika|unyon]] ng 28 [[kalayaan|malaya]] at [[demokrasya|demokratikong]] [[Mga estadong-kasapi ng Unyong Europeo|bansang-kasapi]]. Ang Unyong Europeo ay ang pinakamalaking [[kompederasyon]] ng mga malayang estado, na itinatag sa ilalim ng pangalang iyon noong 1992&nbsp;ng Kasunduan sa Pagkakaisa ng Europa (ang [[Tratado ng Maastricht]]). Subali't, maraming mga aspekto ng Unyon ay namalagi na bago ng araw na iyon sa pamamagitan ng isang serye ng mga sinundang relasyon na bumabalik sa 1951.<ref name="EU Panorama">"[http://europa.eu/abc/panorama/index_en.htm Panorama of the European Union] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091221154348/http://europa.eu/abc/panorama/index_en.htm |date=2009-12-21 }}", Europa. Retrieved 20 Mayo 2006.</ref>

Ang Unyon sa kasalukuyan ay may isang karaniwang [[nag-iisang kalakalan]] na binubuo ng isang [[unyong pang-adwana]], isang [[euro|nag-iisang salapi]] na pinamamahala ng [[Europeong Bangko Sentral]] (sa ngayon ay inaangkin ng 13&nbsp;ng 28 mga estadong-kasapi), isang [[Karaniwang Patakarang Pansaka]], isang karaniwang patakarang pang-kalakalan, at ng isang [[Karaniwang Patakarang Pampalaisdaan]].<ref>[http://europa.eu/pol/singl/index_en.htm Activities of the EU — Internal market], Europa. Retrieved 20 Mayo 2006.</ref> Isang [[Karaniwang Patakarang Panlabas at Panseguridad]] ay itinatag rin bilang ikalawa sa mga [[tatlong haligi ng Unyong Europeo]]. Ang [[Kasunduang Schengen]] ay nagpaalis ng mga kontrol sa pasaporte para sa ilang mga estadong-kasapi, at ang pagsusuring pang-adwana ay inalis rin sa maraming mga interyor na hangganan sa UE, na gumawa sa isang ekstento isang nag-iisang espasyo ng mobilidad para sa mga [[Pagkamamamayan sa Unyong Europeo|mamamayan ng UE]] na manirahan, mag-biyahe, mag-trabaho at mamuhunan.<ref>"[http://ec.europa.eu/justice_home/fsj/freetravel/frontiers/fsj_freetravel_schengen_en.htm Abolition of internal borders and creation of a single EU external frontier]", Europa. Retrieved 20 Mayo 2006.</ref>

Ang mga pinakamahalagang institusyon ng UE ay nagsasama ng [[Sangguniang Europeo]], ang [[Lupong Europeo]], ang [[Hukumang Europeo ng Katarungan]], ang [[Batasang Europeo]], ang [[Konsehong Europeo]], at ang [[Europeong Bangko Sentral]]. Ang mga pinanggalingan ng Parlamentong Europeo ay bumabalik sa dekadang 1950 at ng mga nagtatatag ng tratado, at mula sa 1979 ang mga miyembrong nito ay inihahalalal ng mga taong kanilang kinakatawan. Kada limang taon nagkakaroon ng halalan kung saan ang mga naka-rehistrong mamamayan ng UE ay maaaring bumoto.

Ang mga aktibidad ng Unyong Europeo ay sumasakop sa karamihang lapad ng patakarang publiko, mula sa patakarang [[ekonomika]] sa [[ugnayang panlabas]], [[tanggulan (militar)|tanggulan]], pagsasaka at kalakalan. Pero, ang ekstento ng kapangyarihan nito ay umiiba ng kahanga-hanga kahalubilo ng mga sakop. Sa ilan ang UE ay maaaring magkawangis sa isang [[pederasyon]] (hal. sa ugnayang pampananalapi, patakarang agrikultural, pang-kalakalan at pang-kalikasan, patakarang ekonomika at panlipunan), sa iba isang [[kompederasyon]] (hal. sa ugnayang panloob), at sa iba pa rin isang [[organisasyong internasyonal]] (hal. sa ugnayang panlabas).

==Kasaysayan==
===Pamayanang Europeo ng Karbon at Asero===
[[Talaksan:Schuman Declaration.jpg|left|thumb|Gumagawa ng [[Pahayag ni Schuman|panukala]] si [[Robert Schuman]] ng Pamayanang Karbon at Asero noong 1950]]
Isa sa mga unang nagtagumpay na panukala para sa Kooperasyong Europeo ay ang pagkakaroon ng Pamayanang Europeo ng Karbon at Asero noong 1951. Ito ay naging layunin upang mamahala ang mga industriya ng [[karbon]] at [[asero]] ng mga bansang-kasapi, ang namumunong [[Pransiya]] at [[Kanlurang Alemanya]]. Ito rin ay naging layunin kung saan nangyari ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] sa pagitan nila, na ang karbon at bakal ay mga punong kasangkapan para sa matinding digmaan. Ang mga ibang kasaping nagtatag ay [[Italya]] at ang mga bansang [[Benelux]]: ang [[Belhika]], [[Olanda]], at [[Luxembourg]].<ref name="Europa History 1945-1959">{{cite web |title=A peaceful Europe - the beginnings of cooperation |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |url=http://europa.eu/abc/history/1945-1959/index_en.htm |accessdate=2007-06-25}}</ref>

===Mga Pamayanang Europeo===
Ang mga karagdagang pamayanan ay nalikha noong 1957: ang [[Pamayanang Pang-ekonomikong Europeo]] (EEC) na nagtatag ng unyong pang-adwana, ay ang [[Pamayanang Lakas-Atomikong Europeo]] (Euratom) para sa kooperasyon sa pagpapaunlad ng [[enerhiyang nuklear]].<ref name="Europa History 1945-1959"/> Noong 1967 ang [[Kasunduang Pinag-isahan]] ay nakalikha ng isang langkay ng mga institusyon para sa mga tatlong pamayanan, na tinutukoy nang magkakasama bilang Mga Pamayanang Europeo, bagama't, ang ''[[Pamayanang Europeo]]'' ay kilala nang karaniwan lamang.<ref name="ENA Merge">{{cite web |title=Merging the executives |publisher=[[European Navigator]] |url=http://www.ena.lu?lang=2&doc=473 |accessdate=2007-06-25}}</ref>

Noong 1973 ang mga Pamayanang Europeo ay lumawak nang sumapi ang [[Denmark|Dinamarka]], [[Ireland|Irlanda]] at ang [[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]].<ref name="ENA First enlargement">{{cite web |title=The first enlargement |publisher=[[European Navigator]] |url=http://www.ena.lu?lang=2&doc=555 |accessdate=2007-06-25}}</ref> Nakipag-usap ang [[Norway|Norwega]] na sumanib sa panahong iyon ngunit iniwaksi ang pagkakasapi sa pamamagitan ng reperendum kaya nanatili sa labas ang bansa.

[[Talaksan:Rometreaty.jpg|left|thumb|Ang paglikha ng [[Pamayanang Europeo|Pamayanang Pang-ekonomikong Europeo]] ng [[Kasunduan ng Roma|Kasunduang Roma]] noong 1957]]

Noong 1979, lumaganap ang unang tuwid at demokratikong halalan ng mga kasapi ng [[Batasang Europeo]].<ref name="ENA New Parliament">{{cite web |title=The new European Parliament |publisher=[[European Navigator]] |url=http://www.ena.lu?lang=2&doc=571 |accessdate=2007-06-25}}</ref> Ito ang unang halalan ng Europa na pinayagan ang mga mamamayan na maghalal ng mga 410 MEP sa Batasang Europeo, at ito rin ang unang halalang pansabansaan sa kasaysayan ng daigdig.

Sumapi ang mga bansang [[Gresya]], [[Espanya]] at [[Portugal]] sa loob ng dekada 80.<ref name="ENA Enlargement negotiations">{{cite web |title=Negotiations for enlargement |publisher=[[European Navigator]] |url=http://www.ena.lu?lang=2&doc=6525 |accessdate=2007-06-25}}</ref> Ang [[Kasunduang Schengen]] noong 1985 ay naglikha ng malawakang [[Kontrol sa hangganan|pagbubukas ng mga hangganan]] na hindi gumagamit ng [[pasaporte]] sa pagitan ng mga bansang-kasapi.<ref name="Europa History 1990-1999">{{cite web |title=A Europe without frontiers |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |url=http://europa.eu/abc/history/1990-1999/index_en.htm |accessdate=2007-06-25}}</ref> Noong 1986, nagsimulang gumamit ang [[watawat na Europeo]] at nilagdaan ng mga pinuno ang [[Batas ng Isahang Pang-europeo]]. Ang batas na ito ay nagbibigay ng pagbabago ng paraan ng paggawa ng pasiyang pampamayanan habang kumikilos upang makamtan ang pagiging kasapi, nagbibigay ng layunin upang mabawasan ang mga [[impedimento sa kalakalan]] at magpapakilala ng malawak na [[Kooperasyong Pampolitika ng Europa]].

===Unyong Europeo===
[[Talaksan:West and East Germans at the Brandenburg Gate in 1989.jpg|thumb|Ang pagbagsak ng [[Kurtinang Bakal]] ay nagbigay-daan sa [[Pagpapalawak ng Unyong Europeo|pagpapalawak]] nang pasilangan. ([[Dingding ng Berlin]])]]
Pagkatapos ng pagbagsak ng [[Kurtinang Bakal]], and dating [[Silangang Alemanya]] ay naging bahagi ng pamayanan kasabay ng pagkakaisa sa isang Alemanya.<ref name="Europa History 1980-1989">{{cite web |title=1980-1989 The changing face of Europe - the fall of the Berlin Wall |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |url=http://europa.eu/abc/history/1980-1989/index_en.htm |accessdate=2007-06-25}}</ref> Nang lumalawak patungong [[Silangang Europa]] bilang bahagi ng usapan, pinayangan ang [[pamantayang Copenhagen]] para sa mga kandidatong-kasapi ng Unyong Europeo.

Ang [[Kasunduan ng Maastricht]] ay naging ganap nang lubos noong 1 Nobyembre 1993.<ref>{{cite web |title=Treaty of Maastricht on European Union |url=http://europa.eu/scadplus/treaties/maastricht_en.htm |work=Activities of the European Union |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |accessdate=2007-10-20 |archive-date=2007-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071021040202/http://europa.eu/scadplus/treaties/maastricht_en.htm |url-status=dead }}; {{cite book |last=Craig |first=Paul |author2=Grainne De Burca , P. P. Craig |title=EU Law: Text, Cases and Materials |edition=4th ed. |year=2006 |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |isbn=978-0-19-927389-8 |pages=15}}</ref> Ipinakilala ang salitang Unyong Europeo at itinatag ang [[Tatlong haligi ng Unyong Europeo|tatlong haligi]] nito. Ang salitang Pamayanang Europeo ay tinutukoy sa unang haligi na nakilala na dating Mga Pamayanang Europeo. Ang ikalawa at ikatlong haligi ay may kapakanan sa [[patakarang panlabas]] at [[ugnayang pantahanan]], na may higit na antas na malapagitang-pamahalaan ng pagkikiisa. Sa wikang kolokyal, ang salitang Unyong Europeo ay ipinalit sa salitang ''Pamayanang Europeo''. Ang kanyang bakas bilang pangalan ng unang haligi ay ipapawalang-bisa sa sistemang haligi kung ang [[Kasunduan ng Lisbon]] ay magiging ganap.

Sumanib ang mga bansang [[Austria|Awstrya]], [[Sweden|Suwesa]] at [[Finland]]ya noong 1995. Binago ng [[Kasunduan ng Amsterdam]] ang kasunduang Maastricht noong 1997 sa mga bahagi tulad ng demokrasya at patakarang panlabas. Ang Amsterdam ay nasundan ng [[Kasunduan ng Nice]] noong 2001, na may pagbabago sa mga kasunduang Roma at Maastricht na payagan ang UE na gampanan sa pagpapalawak mula sa silangan.

Noong 2002, ipinagtibay ng labindalawang bansang-kasapi ang [[euro]] bilang isang pananalapi. Mula't sapul, ang [[Eurosona]] ay lumawak upang mapalibot ang labinlimang bansa. Noong 2004, namasdan ang pagpapalawak ng UE nang sumanib ang mga sampung bagong bansa na nagmumula sa [[Hanay Pansilangan]].<ref name="Europa History 2000">{{cite web |title=A decade of further expansion |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |url=http://europa.eu/abc/history/2000_today/index_en.htm |accessdate=2007-06-25 |archive-date=2007-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615031714/http://europa.eu/abc/history/2000_today/index_en.htm |url-status=dead }}</ref> Pagkalipas ng talong taon, sumanib ang dalwang bansa, [[Bulgarya]] at [[Romania|Rumania]].<ref name="Europa History 2000"/> Sumanib ang bansang [[Croatia]] noong 2013.<ref>{{cite web|title=Croatia becomes the 28th member state of the European Union|url=http://europa.eu/newsroom/calendar/event/292084/croatia-joins-the-eu|publisher=[[Europa (web portal)|Europa]]|accessdate=2013-12-29|archive-date=2013-06-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20130629031034/http://europa.eu/newsroom/calendar/event/292084/croatia-joins-the-eu|url-status=dead}}</ref>

Ang isang kasunduan na nakapaglikha ng saligang-batas para sa UE ay nilagdaan sa [[Rome|Roma]] noong 2004, tangkaing palitan ang lahat ng mga dating kasunduan sa iisang dokumento. Subali't hindi natuloy ang pagpapatunay nang tumanggi ang mga botanteng Pranses at mga Olandes sa mga [[reperendum]]. Noong 2007, pinayagan na mapalitan ang panukalang-batas sa bagong [[Kasunduang Reporma]], na mas mabuting baguhin na lamang kaysa mapalitan ang mga umiiral na kasunduan. Nilagdaan ang kasunduang ito noong 13 Disyembre 2007 sa [[Lisbon]] at kinilala bilang [[Kasunduan ng Lisbon|Kasunduang Lisbon]] at napalaganap ito noong Enero 2009.

==Mga bansang-kasapi==
{{See also|Estados Unidos ng Europa}}
[[Talaksan:EU Member states and Candidate countries map.svg|thumb|Mga estadong-kasapi at kandidato sa paglawak ng Unyong Europeo]]
Upang sumapi sa UE, kailangang makamtan ng bansa ang [[pamantayang Copenhagen]] na isinulat sa 1993 Sangguniang Europeo ng [[Copenhagen]]. Kailangan nilang magpanatili ng matatag na demokrasya na may paggalang sa [[karapatang pantao]] at ang [[tuntunin ng batas]]; isang masigasig na kalakalang ekonomiya na may kakayahang makipagpaligsahan sa loob ng UE; at ang pagtanggap ng mga obligasyon bilang kasapi, kasama ang batas ng UE. Tungkulin ng [[Sangguniang Europeo]] na magsuri ng mga katuparan sa pamantayan ng isang bansa.<ref name="Accession Criteria">{{cite web |title=Accession criteria (Copenhagen criteria) |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |url=http://europa.eu/scadplus/glossary/accession_criteria_copenhague_en.htm |accessdate=2007-06-26}}</ref>

Ang Unyong Europeo ay binubuo ng 28 [[Kalayaan|malalayang]] [[bansa]] na nakikilala bilang mga bansang-kasapi: [[Alemanya]], [[Austria]], [[Belhika]], [[Bulgarya]], [[Croatia]], [[Dinamarka]], [[Eslobakya]], [[Eslobenya]], [[Espanya]], [[Estonya]], [[Gresya]], [[Republika ng Irlanda|Irlanda]], [[Italya]], [[Latbiya]], [[Litwaniya]], [[Luxembourg]], [[Malta]], ang [[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]], [[Olanda]], [[Pinlandiya]], [[Polonya]], [[Portugal]], [[Pransiya]], [[Rumanya]], [[Suwesya]], [[Tsekya]], [[Tsipre]] at [[Unggarya]].<ref>{{cite web |title=European Countries |url=http://europa.eu/abc/european_countries/index_en.htm |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |accessdate=2007-09-05}}</ref>

Mayroong dalawang opisyal na bansang-kandidato, Dating Republikang Yugoslav ng [[Republika ng Masedonya|Masedonya]], at [[Turkiya]]; ang mga kanlurang Balkan na bansang [[Albanya]], [[Bosnia at Herzegovina]], [[Montenegro]], at [[Serbya]] ay opisyal na nakilala bilang mga kandidatong may potensiyal.<ref name="Europa Enlargement">{{cite web |title=European Commission - Enlargement - Candidate and Potential Candidate Countries |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |url=http://ec.europa.eu/enlargement/countries/index_en.htm |accessdate=2007-06-26}}</ref>

Ang mga apat na bansa ng Kanlurang Europa na piniling huwag nang sumanib sa UE ay bahagyang may tungkulin sa ekonomiya at mga alituntunin ng UE: [[Iceland]], [[Liechtenstein]], at [[Noruwega]] na bahagi ng mga bansa ng [[isahang kalakalan]] sa pamamagitan ng [[Espasyong Ekonomikong Europeo]], at ang [[Suwisa]] na may magkatulad na ugnayan sa pamamagitan ng mga kasunduang [[Bilateralismo|bilateral]].<ref name="CH">{{cite web |title=The EU's relations with Switzerland |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |url=http://ec.europa.eu/external_relations/switzerland/intro/index.htm |accessdate=2007-09-16 |archive-date=2008-12-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081219060447/http://ec.europa.eu/external_relations/switzerland/intro/index.htm |url-status=dead }}</ref> Ang mga maliliit na bansa na may kaugnayan sa UE tulad ng [[Monaco]], [[San Marino]], at [[Lungsod ng Vatican|Lungsod ng Vatikan]] ay kabilang sa paggamit ng [[euro]] at iabng kooperasyon.

==Pamamahala==
<imagemap>
Image:Mga haligi ng Unyong Europeo.png|thumb|Ang mga tatlong haligi na nagtataguyod ng Unyong Europeo (maaaring magklik)
rect 3 41 54 170 [[Pamayanang Europeo]]
rect 65 42 115 170 [[Karaniwang Patakaranng Panlabas at Pangkaligtasan]]
rect 126 42 176 170 [[Kooperasyong Pampulisya at Panghukuman sa Kaganapang Krimen]]
</imagemap>

Ang UE ay nakabatay sa mga serye ng mga kasunduan na nakapagbuo ng pangkasalukuyang istruktura sa pamamagitan ng mga sunud-sunod na karagdagan at mga susog.<ref>{{cite web |title=Sources of EU law |url=http://ec.europa.eu/ireland/general_information/legal_information_and_eu_law/sources_eu_law/index_en.htm |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |accessdate=2007-09-05}}</ref> Tiniyak ng mga kasunduan ang malawak na mithiing pampatakaran ng organisasyon at itinatag ang mga institusyon na may kapangyarihang naaayon sa batas na kinakailangan upang isakatuparan ang mga mithiing ito, kabilang ang kakayahan upang isabatas ang lehislasyon<ref name="art249 Rome">{{cite web |title=European Community consolidated treaty, (article 249, provisions for making regulations) |url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/oj/2006/ce321/ce32120061229en00010331.pdf |author=[[EUR-Lex]] |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |accessdate=2007-11-08 |archive-date=2007-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071201005900/http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/oj/2006/ce321/ce32120061229en00010331.pdf |url-status=dead }}</ref> na makakapagbago nang tuwiran ang lahat ng mga bansang-kasapi at ang kanilang mga naninirahan (ang prinsipyo ng '[[tuwirang dulot]]').<ref name="Direct Effect">Alinsunod sa prinsipyo ng [[Law of the European Union#Direct effect|tuwirang Sanhi]] na unang lumuhog sa pasiya ng Hukuman ng Katarungan{{cite court |litigants=Van Gend en Loos v. Nederlanse Administratie Der Belastingen |reporter=Eur-Lex |court=European Court of Justice |date=1963 |url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:61962J0026:EN:HTML}}. Tingnan sa: Craig and de Búrca, ch. 5.</ref> Ang mga pambansang hukuman ay nagpapatupad ng mga kasunduan ng UE at ang mga batas na inaakto sa ilalim nila. Sa kaso ng pagsasalungat kung saan ang batas na nanggaling sa lehislasyong UE na nakakapagbangga sa isa pang pambansang batas, ang batas ng UE ay isinasaalang-alang upang mahawakan ang karapatang mabigyan ng kahalagahan (prinsipyo ng 'Kataasan').<ref name="Supremacy">Alinsunod sa prinsipyo ng [[Law of the European Union#Supremacy|Kataasan]] na itinatag ng ECJ sa Kaso 6/64, ''Falminio Costa v. ENEL'' [1964] ECR 585. Tingnan sa Craig and de Búrca, ch. 7. Tingnan din sa: [[Factortame case|''Factortame Ltd. v. Secretary of State for Transport (No. 2) [1991] 1 AC 603'']], ''Solange II'' (''Re Wuensche Handelsgesellschaft'', BVerfG decision of 22 Oktubre 1986 [1987] 3 CMLR 225,265) and ''Frontini v. Ministero delle Finanze'' [1974] 2 CMLR 372; ''Raoul George Nicolo'' [1990] 1 CMLR 173.</ref> Ang mga pasiya higgil sa lehislasyong UE ay maaaring masangguni sa [[Hukumang Europeo ng Katarungan]] sa pamamagitan ng mga pambansang hukuman. Ang UE ay natatasahan ng bilang ng mga institusyon, sa una pa lamang ang [[Sanggunian ng Unyong Europeo]], ang [[Komisyong Europeo]], at ang [[Batasang Europeo]].

Ang UE ay palaging isinasalarawan bilang nahahati sa tatlong saklaw ng pananagutan, na tinatawag na '[[Tatlong haligi ng Unyong Europeo|mga haligi]]'. Ang likas na mga patakaran ng Pamayanang Europeo ay nakabuo ng unang haligi, habang ang ikalawa ay binubuo ng [[Karaniwang Patakarang Panlabas at Pangkaligtasan]]. Ang ikatlong haligi ay likas na binubuo ng mga Ugnayang Pangkatarungan at Pantahanan, gayumpaman napapanagutan sa mga pagbabago na ipinakilala ng mga kasunduang Amsterdam at Nice, ito'y pangkasalukuyang binubuo lamang ng [[Kooperasyong Pampulisya at Panghukuman sa Kaganapang Krimen]]. Sinasabi nang malawakan, ang ikalawa at ikatlong haligi ay maisasalarawan bilang mga intergubernaturyal na haligi sapagka't ang mga institusyong supranasyonal ng Komisyon, Batasan at ang Hukuman ng Katarungan ay gumaganap nang di-gaano ng isang tungkulin o wala sa lahat. Karamihan sa mga gawain ng UE ay nagmumula sa ilalim ng unang, Pamayanan na haligi. Ito ay halos umaakma nang halos nakakatipid at ang institusyong supranasyonal ay may higit na impluwensiya.<ref name="Glossary Pillars">{{cite web |title=Pillars of the European Union |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |url=http://europa.eu/scadplus/glossary/eu_pillars_en.htm |accessdate=2007-06-27}}</ref>

===Komisyon===
Ang [[Komisyong Europeo]] ay gumaganap bilang kanang-kamay na tagapagpaganap ng UE at may tungkulin ukol sa [[kusang panlehislatibo|pagkukusa ng lehislasyon]] at ang pang-araw-araw tumatakbo ng UE. Ito ay nagbabalak upang kumilos nang nag-iisa sa kalamangan ng UE bilang isang kabuuan, na tutol sa Sanggunian na binubuo ng mga pinuno ng mga bansang-kasapi na nagninilay-nilay sa mga pambansang kapakanan. Ang komisyon ay natitingnan din bilang makina ng pagbubuo ng Europa. Ito'y kasalukuyang binubuo ng mga 27 [[Komisyonadong Europeo|komisyonado]] para sa mga iba't ibang saklaw ng patakaran, isa mula sa bawat bansang-kasapi.

Ang [[Pangulo ng Komisyon]] at ang lahat ng ibang komisyonado ay nanominahan ng Sanggunian. Ang pagtatalaga ng Pangulo ng Komisyon, at ang Komisyon din sa kabuuang ito, ay kiakailangang patotohanan ng Batasan.<ref name="Europa Institutions Commission">{{cite web |title=Institutions: The European Commission |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |url=http://europa.eu/institutions/inst/comm/index_en.htm |accessdate=2007-06-25 |archive-date=2007-06-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070623104055/http://europa.eu/institutions/inst/comm/index_en.htm |url-status=dead }}</ref>

===Batasan===
[[Talaksan:EP Strasbourg hemicycle l-gal.jpg|thumb|Ang hemisiklo ng Batasan ng UE sa gusaling Louise Weiss sa [[Strasbourg]]]]
[[Talaksan:Belgique - Bruxelles - Schuman - Berlaymont - 01.jpg|thumb|right|European Commission (Brussels)]]
Ang [[Batasang Europeo]] ay binubuo ng kalahati ng tagapagbatas ng UE. Ang mga 785 [[Kasapi ng Batasang Europeo]] (KBE) ay tuwirang inihalal ng mga [[Pagkamamamayan ng Unyong Europeo|mamamayan ng UE]] tuwing limang taon. Bagama't ang mga KBE ay inihalal sa pambansang batayan, manapa'y sila'y umuupo alinsunod sa mga [[Pampolitikang pangkat ng Unyong Europeo|pampolitikang pangkat]] kaysa sa kanilang kabansaan. Bawat bansa ay may buklod na bilang ng mga upuan. Ang Batasan at ang Sanggunian ay nagbubuo at nagpapasa ng lehislasyon nang sama-sama, na gumagamit ng [[Kapwa-pasiyang pamantayan|kapwa-pasiya]], sa tiyak na saklaw ng patakaran. Ang pamamaraang ito ay magpapalawig sa mga maraming bagong saklaw sa ilalim ng minumungkahing [[Kasunduan ng Lisbon]], at samakatuwid magpapalaki ng kapangyarihan at kaugnayan ng Batasan. Ang Batasan ay may kapangyarihan ding tanggihan o punain ang Komisyon at ang badyet ng UE. Ang [[Pangulo ng Batasang Europeo]] ay dumadaig sa tungkulin ng [[ispiker]] sa batasan at kumakatawan ito nang panlabas. Ang pangulo at ang mga pangalawang pangulo ay inihalal ng KBE tuwing dalawa at kalahating taon.<ref name="Europa Institutions Parliament">{{cite web |title=Institutions: The European Parliament |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |url=http://europa.eu/institutions/inst/parliament/index_en.htm |accessdate=2007-06-25 |archive-date=2007-06-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070624114722/http://europa.eu/institutions/inst/parliament/index_en.htm |url-status=dead }}</ref>

===Sanggunian ng Unyong Europeo===
Ang [[Sanggunian ng Unyong Europeo]] ay binubuo ng ibang kalahati ng [[tagapagbatas]] ng UE. Ito ay isang organisadong andamyo kung saan ang mga pambansang ministro ay may tungkulin ukol sa mga saklaw ng patakaran na naitalumpati, nagpupulong. Bagama't ang Sanggunian ay nagpupulong sa iba't ibang kayarian, ito'y isinasaalang-alang sa pagiging isang bugtong na lupon.<ref name="Europa Institutions Council">{{cite web |title=Institutions: The Council of the European Union |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |url=http://europa.eu/institutions/inst/council/index_en.htm |accessdate=2007-06-25 |archive-date=2007-07-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070703155822/http://europa.eu/institutions/inst/council/index_en.htm |url-status=dead }}</ref> Bukod sa tungkuling panlehislatibong, ang Sanggunian ay tumutupad din ng tungkuling tagapagpaganap sa kaugnayan ng [[Karaniwang Patakarang Panlabas at Pangkaligtasan]].

Ang umiikot na [[Pagkapangulo ng Sanggunian ng Unyong Europeo|Pagkapangulo ng Sangguniang UE]] ay nakakakuha ng bawat bansang-kasapi sa loob ng bawat anm na buwan, habang kung saan ang kaugnay na kasapi ay namumuno ng mga karamihang pagpupulong ng Sanggunian.<ref name="Europa Institutions Council"/> Ang mga bansang-kasapi na humahawak ng pagkapangulo ay gumagamit ito nang karaniwan upang isulong at tumutok sa takdang bilang ng saklaw na pampatakaran; tulad ng iba't ibang uri ng reporma, pagpapalaki o panlabas na ugnayan na may tiyak na bahagi ng daigdig.

===Sangguniang Europeo===
Ang lideratong pampulitaka na may mataas na ranggo sa UE ay ipagkakaloob ng [[Sangguniang Europeo]], na binubuo ng isang kinatawan ng bawat bansang-kasapi at saka ang [[Pangulo ng Komisyon|Pangulo ng Komisyong Europeo]]. Ang mga bansang-kasapi ay namimili para mayroon silang kinatawan na maaaring puno ng estado (halimbawa, ang [[pangulo]]) o ang puno ng pamahalaan (halimbawa, ang [[punong ministro]]). Ang Sangguniang Europeo ay nagpupulong nang hindi bababa sa apat na [[Tala ng mga Sangguniang Europeo|pagtitipon]] sa loob ng isang taon, at pinamumunuan ng kinatawan ng umiikot na pagkapangulo.<ref name="Europa Institutions Council"/> Ang Sangguniang Europeo ay hindi dapat malito sa [[Sanggunian ng Europa]], ang malayang intergubernatoryal na institusyon sa UE.

===Mga Hukuman===
Ang panghukumang bahagi ng UE ay binubuo ng [[Hukumang Europeo ng Katarungan]] (HEK) at ang [[Hukuman ng Unang Paglilitis]] (na ipinangalan muli ang "Pangkalahatang Hukuman" sa pagpasok sa puwersa ng [[Kasunduan ng Lisbon]]). Sila ay nagpapakahulugan nang sama-sama at gumagamit ng mga kasunduan at batas ng UE.<ref name="art220 Rome">{{cite web |title=European Community consolidated treaty, (article 220, The court of Justice) |url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/oj/2006/ce321/ce32120061229en00010331.pdf |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |author=[[EUR-Lex]] |accessdate=2007-11-08 |archive-date=2007-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071201005900/http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/oj/2006/ce321/ce32120061229en00010331.pdf |url-status=dead }}</ref> Ang Hukuman ng Unang Paglilitis ay nagbabahagi sa pinakamahalaga sa mga kaso na hinahawakan ng mga pangisahan at mga kompanya patungo bago ang mga hukumang UE, at ang HEK ay nagbabahagi sa una pa lamang sa mga kaso na hinahawakan ng mga bansang-kasapi, ang mga institusyon at mga kaso ay nasangguni sa mga hukuman ng UE ng mga hukuman ng mga bansang-kasapi.<ref>{{cite web |title=The Court of Justice of the European Communities |url=http://curia.europa.eu/en/instit/presentationfr/cje.htm |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |accessdate=2007-09-14 }}; {{cite web |title=The Court of First Instance |url=http://curia.europa.eu/en/instit/presentationfr/tpi.htm |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |accessdate=2007-09-14 }}; {{cite web |title=Institutions: Court of Justice |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |url=http://europa.eu/institutions/inst/justice/index_en.htm |accessdate=2007-06-25 |archive-date=2011-02-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110209170533/http://europa.eu/institutions/inst/justice/index_en.htm |url-status=dead }}</ref> Ang mga pasiya mula sa Hukuman ng Unang Paglilitis ay maaaring iapela sa Hukuman ng Katarungan subali't sa paksa ng usapang batas lamang.<ref name="art225(1) Rome">{{cite web |title=European Community consolidated treaty, (article 225 (1), The court of First Instance) |url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/oj/2006/ce321/ce32120061229en00010331.pdf |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |author=[[EUR-Lex]] |accessdate=2007-11-08 |archive-date=2007-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071201005900/http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/oj/2006/ce321/ce32120061229en00010331.pdf |url-status=dead }}</ref>

Ang mga pambansang hukuman na nasa loob ng mga Bansang-Kasapi ay may mahalagang tungkulin na ginagampanan sa UE bilang tagapag-iral ng mga batas ng UE at ang "diwa ng bayanihan" sa pagitan ng UE at ang mga pambansang hukuman ay nangingibabaw sa mga Kasunduan. Ang mga pambansang hukuman ay maaaring gumamit ng batas ng UE sa mga kasong pantahanan, at kung sila'y humiling ng paglilinaw sa interpretasyon o bisa ng anumang lehislasyon ng UE sa mga kaso ito'y maaaring makagawa ng sanggunian para sa paunang pasiya sa HEK. Ang karapatan sa pagpapahayag ng lehislasyon ng UE na walang saysay gayumpaman ay nakapintong sa mga hukuman ng UE.

==Unyong Pananalapi==
[[Talaksan:Salaping papel Euro.jpg|thumb|Mga salaping [[euro]]]]
Ang pang-isahang umiiral na salapi para sa UE ay naging opisyal na layunin mula 1969 at nagsimulang kumilos noong 1990 sa [[Unyong Pang-ekonomiya at Pananalapi ng Unyong Europeo|Unyong Pang-ekonomiya at Pananalapi]]. Pagkalipas ng siyam na taon, inilunsad ang [[euro]] sa labing-isa ng dating labinlimang bansang-kasapi bilang pananalaping pantuos, ibig sabihin na ang mga pambansang pananalapi ay nananatiling ginagamit nguni't nakatutok lamang sa euro pagdating sa halaga ng palitan. Noong 1 Enero 2002, inilabas ang mga [[barya]] at [[salaping papel]] ng euro at ang mga pambansang sirkulasyon ay unti-unting inalis sa mga labindalawang bansa. Tinanggap ng [[Slovenia|Slobenya]] ang euro noong 1 Enero 2007, ang mga bansang [[Cyprus|Tsipre]] at [[Malta]] naman noong 1 Enero 2008, sa ganoong paraan ang [[Eurosona]] sa kasalukuyang 15 bansa na gumagamit ng euro bilang kanilang nagi-iisang opisyal na pananalapi. Ang mga ibang kasapi ng UE, maliban sa [[Denmark|Dinamarka]] at ang [[United Kingdom|Mga Nagkakaisang Kaharian]], ay pumayag na sumali kasabay ang kundisyon ng mga pagiging kasapi ng UE at ang mga petsa para rito ay isasaayos kung nakamit nang lubos ang kalagayan ng ekonomiya. Ang opinyong pambayan sa Dinamarka ay kasalukuyang sumasang-ayon sa pagsali. Ang [[Sweden|Suwesa]] ay nakapagpaliguy-ligoy upang makaiwas ang mga bagay na kinakailangan sa pagsali ng saklaw ng euro sa pamamagitan ng di-pagkamit sa mga pamantayang kasapian. Ang bilang ng mga ibang bansa sa labas ng UE, tulad ng [[Montenegro]], ay gumagamit din ng euro nang di-opisyal.<ref name="euro use world">{{cite web |url=http://ec.europa.eu/economy_finance/the_euro/euro_in_world9369_en.htm |title=Use of the euro in the world |publisher=[[Europa (web portal)|Europa]] |author=[[European Commission]] |work=The euro outside the euro area |accessdate=2008-02-27}}</ref> Ang euro, at ang mga patakarang pananalapi ng mga bansang nakapagkupkop nito, ay napapangasiwaan sa ilalim ng [[Bangko Sentral ng Europa]] (BSE).<ref>{{cite web |url=http://www.ecb.int/ecb/orga/escb/html/index.en.html |title=ECB, ESCB and the Eurosystem |publisher=[[European Central Bank]] |accessdate=2007-09-15}}</ref>

==Tingnan din==
*[[Europa]]

==Mga sanggunian==
{{Reflist|2}}

==Mga kawing panlabas==
* [http://europa.eu/index_en.htm Europa, opisyal na websayt ng EU]
* [http://www.europedia.moussis.eu Europedia: Patnubay sa patakaran at tagapagbatas ng Europa]
* [http://eeas.europa.eu/delegations/philippines_en European Union delegation to the Philippines] {{in lang|en}}
{{Pangkat8}}
{{EU countries and candidates}}
{{Commons category|European Union}}

[[Kategorya:Unyong Europeo| ]]
[[Kategorya:Mga internasyonal na organisasyon]]
[[Kategorya:Mga laureado ng Gantimpalang Nobel]]