Tingnan ang wikitext ng Wikang Sambal

{{Infobox language
|name=Wikang Sambal
|altname=Wikang Sambali
|map=Sambal language map.png
|mapcaption=Mga pook sa Pilipinas na sinasalita ang wikang Sambal bilang [[katutubong wika]]
|states=[[Pilipinas]]
|region=[[Zambales]], [[Infanta, Pangasinan|Pangasinan]], [[Kalakhang Maynila]], [[Quezon, Palawan|Palawan]]
|ethnicity=[[Mga Sambal|Sambal]]
|speakers=70,000
|date=2000
|ref=e18
|familycolor=Austronesian
|fam1=[[Mga wikang Austronesyo|Austronesyo]]
|fam2= [[Mga wikang Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3= [[Mga wikang Pilipino|Pilipino]]
|fam4=[[Mga wikang Gitnang Luzon|Gitnang Luzon]]
|fam5=[[Mga wikang Sambaliko|Sambaliko]]
|nation=[[Wikang pangrehiyon]] sa Pilipinas
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]
|iso3=xsb
|glotto=tina1248
|glottorefname=Tina Sambal
}}
Ang '''Sambal''' ([[Wikang Kastila sa Pilipinas|Kastila]]: ''zambal'') ay isang [[mga wikang Sambaliko|wikang Sambaliko]] na pangunahing sinasalita sa [[mga lalawigan ng Pilipinas|lalawigan]] ng [[Zambales]] sa [[Pilipinas]]. Kasalukuyan itong may 102,867 mananalita.<ref>http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=92420</ref>

== Mga Uri ==
May tatlong pangunahing uri ang Sambal: ''Sambal'', Bolinao at ''Botolan''. Pangunahing sinasalita ang Sambal sa mga bayang Sambalenyo ng [[Santa Cruz, Zambales|Santa Cruz]], [[Candelaria, Zambales|Candelaria]], [[Masinloc]], at [[Iba, Zambales|Iba]]; matatagpuan din ang ilang mga mananalita sa [[Quezon, Palawan]]. Ang Bolinao naman ay ginagamit ng mga mamamayan ng Bolinao at Anda, Pangasinan. Ang Botolan ay pangunahing winiwika sa mga bayang Sambalenyo ng [[Botolan, Zambales|Botolan]] at [[Cabangan, Zambales|Cabangan]]. Mayroon pang limang uri ang wikang Sambal na ginagamit ng mga Aeta sa iba't-ibang bahagi ng kabundukan ng Zambales. 

== Tina ==
Ang unang uri ng Sambal ay tinatawag ring Tina, ngunit ang salitang ito ay itinuturing na salitang hindi kanais-nais ng mga Sambalenyong gumagamit ng salitang Sambal. Ang terminong ito ay unang ginamit noong mga panahong 1976 hanggang 1979 ng mga mag-aaral at mananaliksik mula sa Summer Institute of Linguistics (SIL). Ginamit ang Tina upang pangibabawin ang pagkakaiba nito sa wikang Sambal Botolan. Ayon sa mga unang gumamit ng salitang ito, hindi raw kinikilala ng mga Sambal ang terminong Tina. Sa kabila nito, ginamit pa rin nila ang Tina sa paglalathala ng kanilang mga akda. Sa kakulangan ng mga aklat patungkol sa wikang Sambal, at dahil na rin sa paglabas ng mga ito sa internet, ang inilathalang gawain ng mga mananaliksik at mag-aaral ng SIL ang siyang naging pangunahing batayan ng mga sumunod na mga pag-aaral ng wikang Sambal. Ito ang naging dahilan upang kumalat ang paggamit sa terminong Tina. Sa kabila ng lahat, maraming mga Sambal ang hindi tumatanggap nito. Ang pagtataguring Tina sa wikang Sambal o sa mga gumagamit ng wikang Sambal ay itinuturing na pang-aasar o panunukso sa mga mamamayang Sambal. 


== Mga halimbawang teksto ==
=== Ama Namin ===
==== Sambal ====
===== Bersyon mula sa Mateo =====
Ama mi a ison ha langit,<br />
sambawon a ngalan mo.<br />
Ma-kit mi na komon a pa-mag-ari mo.<br />
Ma-honol komon a kalabayan mo iti ha lota<br />
a bilang anamaot ison ha langit.<br />
Biyan mo kami komon nin<br />
pa-mangan mi para konan yadtin awlo;<br />
tan patawaron mo kami komon ha kawkasalanan mi<br />
a bilang anamaot ha pa-matawad mi<br />
konlan ampagkasalanan komi.<br />
Tan komon ando mo aboloyan a matokso kami,<br />
nokay masbali ipa-lilih mo kamin kay makagawa doka,<br />
''ta ikon moy kaarian, kapangyarian tan karangalan a homin''<br />
''panganggawan. Amen.''<ref name="TinaAmaNamin">http://www.christusrex.org/www1/pater/JPN-sambal-tina.html</ref>
===== Bersyon mula sa Lucas =====
Ama mi, maipatnag komon a banal mon kapangyarian.<br />
Lomato ana komon a awlon sikay mag-ari.<br />
Biyan mo kamin pa-mangan mi sa inawlo-awlo.<br />
Inga-rowan mo kami sa kawkasalanan mi bilang<br />
pa-nginganga-ro mi konlan nagkasalanan komi<br />
tan ando mo kami aboloyan manabo sa tokso.<br />
Wamoyo.<ref name="TinaAmaNamin" />
==== Botolan (bersyon mula sa Mateo) ====
Tatay nawen ya anti ha katatag-ayan,<br />
Hay ngalan mo ay igalang dayi nin kaganawan.<br />
Andawaten nawen ya tampol kayna dayin mag-arí.<br />
Mangyari dayi ya kalabayan mo bayri ha babon lotá<br />
Bilang ombayro ha katatag-ayan.<br />
Hapa-eg ay biyan mo kayin pamamangan ya<br />
angka-ilanganen nawen.<br />
Patawaren mo kayi ha kawkasalanan<br />
nawen bilang pamatawad nawen ha<br />
nakapagkasalanan konnawen.<br />
Agmo kayi biyan ma-irap ya pagsobok boy<br />
ipakarayó mo kayi koni Satanas.<ref>http://www.christusrex.org/www1/pater/JPN-sambal-botolan.html</ref>
=== Pambansang salawikain ng Pilipinas ===
Ang mga sumusunod ay mga salin sa Sambal ng pambansang salawikain ng Pilipinas,<ref>http://iloko.tripod.com/philproverb.html</ref> sinusundan ng orihinal sa [[Wikang Tagalog|Tagalog]].
* Sambal : “Hay kay tanda mamanomtom ha pinang-ibwatan, kay maka-lato sa ampako-taw-an.”
* Sambal (Botolan): “Hay ahe nin nanlek ha pinag-ibatan, ay ahe makarateng ha lalakwen.”
* Tagalog: “Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan.”
== Tingnan din ==
* [[Mga wika sa Pilipinas]]
== Mga sanggunian ==
<div class="references-small">
<references/>
</div>
== Mga panlabas na lingk ==
* [http://iloko.tripod.com/BotolanSambal.htm Balangkas ng balarila ng Sambal Botolan]
* Mga halimbawang rekording mula sa GRN Network sa [http://globalrecordings.net/program/C07931 Sambal Tina] at sa [http://globalrecordings.net/program/C08311 subvariety na Kandelaryero] nito
* [http://globalrecordings.net/program/C08310 Mga halimbawang rekording mula sa GRN Network], sa Sambal Botolan
* [http://www.seghea.com/pat/bible/bsambal.html Hay Halita nin Diyos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170304172626/http://www.seghea.com/pat/bible/bsambal.html |date=2017-03-04 }}, mga berso ng Bibliya sa Sambal Botolan

{{Mga wika sa Pilipinas}}

{{DEFAULTSORT:Sambal}}

[[Kaurian:mga wikang Sambaliko]]
[[Kategorya:Mga wika ng Pilipinas]]