Tingnan ang wikitext ng Wikang Tagalog

{{Distinguish|Wikang Filipino}}
{{for|mga katutubong tagapagsalita at tagapaggamit ng wikang ito, o sa kaugnay na grupong etnolingguwistikong Pilipino|Mga Tagalog}}
{{Wika
| name         = Tagalog
| nativename   = ''Wikang Tagalog''<br><span style="font-family:'Noto Sans Tagalog';">{{script|Tglg|ᜏᜒᜃᜅ᜔ ᜆᜄᜎᜓᜄ᜔}}</span style>
| familycolor  = Austronesian
| states       = '''Mga bansang may mahigit sa 1,000,000 mananalita:<br />'''
[[Pilipinas]] at [[Estados Unidos]]<br />
 
'''Mga bansang may mahigit sa 100,000 mananalita:'''<br />[[Saudi Arabia]], [[Australya|Australia]], [[Hapon]], [[Qatar]], [[Kuwait]], [[Espanya|España]], [[Italya|Italia]], [[Canada]], [[Malaysia]], [[United Arab Emirates]], [[Singapore|Singapura]], at [[Tsina|China]] (lalo na sa [[Hong Kong]])  
| region       = Gitna at timog [[Luzon]], Pilipinas, [[Timog-Silangang Asya]]
|speakers={{Sigfig|27.5|2}} milyon
|date=2007
| nation       = [[Pilipinas]] (sa anyo ng [[Wikang Filipino|Filipino]])<br /> [[Estados Unidos]] (laan sa iilan)<br />
| agency       = [[Komisyon sa Wikang Filipino]], patungkol sa Tagalog ng Maynila
| rank         = 39
| fam1         = [[Mga wikang Austronesyo|Austronesyo]]
| fam2         = [[Mga wikang Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
| fam3         = [[Mga wikang Pilipino|Katutubo sa Pilipinas]]
| fam4         = [[Gitnang Pilipino]]
| script       = [[alpabetong Latin|Latin]] (uring nagagamit sa Tagalog)<br /> [[Baybayin]] (nag-iibayo)
|dia1=Bataeño
|dia2=Batangueño
|dia3=Bulaqueño
|dia4=Manileño
|dia5=Marinduqueño
|dia6=Mindoreño
|dia7=Nueva Ecijano
|dia8=Tagalog ng Tanay at Paete (Rizal at Laguna)
|dia9=Tayabasin (Quezon)
|dia10=Caviteño
|dia11=Auroreño
|dia11=Soccsksargen (Mindanao)
| stand1           = [[Wikang Filipino|Filipino]]
|image=Ta-Ga-Lo.svg
|imagecaption=Ang salitang "Tagalog" kung isulat sa [[Baybayin]]<br>[''ta ga lu'']
|map=Katagalugan dialects.png
|mapcaption=Mga bahagi ng Pilipinas kung saan pangunahing sinasalita ang Tagalog.
|map2=Tagalosphere.png
|mapcaption2 = Pananda sa mga bansa ayon sa bilang ng mga nakakapag-Tagalog: {{legend|#FF0000|500,000 mahigit}}
{{legend|#FA8072|100,000-500,000}}
{{legend|#FFC0CB|kaunti sa 100,000}}
| iso1         = tl 
| iso2         = tgl
| iso3         = tgl
}}

Ang '''wikang Tagalog'''<ref name=JETE>{{cite-JETE|Tagalog, Pilipino, mananagalog, Tagalista}}</ref> ([[Baybayin]]:ᜏᜒᜃᜅ᜔ ᜆᜄᜎᜓᜄ᜔), o ang '''Tagalog''', ay isa sa mga pinakaginagamit na [[Mga wika sa Pilipinas|wika]] ng [[Pilipinas]]. Ito ang nangingibabaw na [[katutubong wika]] sa mga lalawigan ng [[Kabite|Cavite]], [[Laguna]], [[Batangas]], [[Rizal]], [[Quezon]] o ang [[CALABARZON]], sa lalawigan ng [[Marinduque]] at  sa pulo ng [[Mindoro]], sa [[Bulacan]], sa [[Nueva Ecija]], sa [[Paracale]] sa lalawigan ng [[Camarines Norte]], at sa [[Kalakhang Maynila]].

Ginagamit din ang Tagalog sa [[Hilagang Kapuluang Mariana]] kung saan ang mga [[Mga Pilipino|Pilipino]] ang may pinakamaraming bilang ayon sa lahi at wika. Ito ang batayan na "ayon sa totoong kagawian", at hindi "ayon sa batas" ng pambansang wika ng Pilipinas na [[Wikang Filipino|Filipino]] (tinawag na "Pilipino" mula taóng 1961 hanggang 1987).<ref name=JETE/>

Madalas na ginagamit ang Tagalog bilang pantalastasang wika sa buong bansa at sa mga samahan ng mga Pilipino sa labas ng Pilipinas. Gayon pa man, kung magamit man nang madalas ang Tagalog sa talastasan ng kaalaman, lalo na sa labas ng mga kinikilalang paaralan, ay lalong ginagamit ang Inglés sa pagsulat ng batas, sa talastasan ng pamahalaan, at sa kalakalan pang-ibang bansa man o sa loob ng Pilipinas. Minsan ay tinatawag na '''mananagalog''' o '''mananalita''' ang mga mahusay managalog.<ref name=JETE/>

Ang wikang Tagalog ay may pagkakatulad sa ibang mga wika sa Pilipinas katulad ng mga wika sa [[Mga wikang Bikol|Bikol]], [[Wikang Iloko|Ilokano]], [[Mga wikang Bisaya|mga wika sa Kabisayaan]], at [[Wikang Kapampangan|Kapampangan]]. May mga pagkakatulad din ito sa ibang mga [[mga wikang Austronesyo]] katulad ng [[Wikang Indones]], [[Wikang Hawayano|wika ng Hawaii]] at [[Wikang Malgatse|Malgatse]].

==Kasaysayan ng pinagdaanan==
Ang salitang Tagalog ay hinango sa salitang ''taga-ilog'', gáling sa unlaping ''tagá-'' na nangangahulugang  "''katutubo ng''" na idinagdag sa harap ng salitang ''[[ilog]]'' o "Naloy" (Tagal), kaya't may ibig sabihing "mga taong nagbuhat sa matandang Kabihasnan o sa Daluyan ng Tubig. Walang mga halimbawang kasulatan ng orihinal na Tagalog bago dumating ang mga Kastila. Sinasabi ng ilan na marahil sinunog ng mga unang paring [[Kastila]] ang mga ito, dahil sinasabi ring masademonyo ang mga halimbawang ito. Kakaunti lámang ang kaalaman tungkol sa kasaysayan ng wikang ito, ngunit sa haka-haka ng mga dalubhasa sa pananalita, katulad nina Dr. David Zorc at Dr. [[Robert Blust]], nagmula ang mga ninuno ng mga Tagalog sa hilagang-silangang [[Mindanao]] o sa silangang [[Kabisayaan]], kasama ng mga kamag-anak nitong wika ng mga taga-Gitnang Pilipinas.<ref>Zorc, David. 1977. ''The Bisayan Dialects of the Philippines: Subgrouping and Reconstruction''. ''Pacific Linguistics'' C.44. Canberra: The Australian National University</ref><ref>Blust, Robert. 1991. ''The Greater Central Philippines hypothesis''. ''Oceanic Linguistics'' 30:73–129</ref>

Ang ''[[Doctrina Cristiana]]'' (Doktrinang Kristiyano) ang pinakaunang aklat na naisulat sa Tagalog, na inakdaan noong 1593. Nakasulat ito sa [[wikang Kastila|Kastila]] at dalawang uri sa Tagalog: nakasulat ang una [[Baybayin]] habang ang sa mga titik ng [[wikang Latin|Latin]] naman ang isa. Pinaniniwalaang hinango rin ang ''Tagalog'' mula sa salitang ''taga-irog'' dahil kilalá ang pangkat ng mga kayumangging ito sa pag-irog sa sinisintang kabiyak at sa pagiging tapat din sa pakikipag-ugnayan sa pinili niyang makakasáma sa búhay. Batay ito sa isang nakaraang kaganapan, noong may higit pang katinuan at takot sa [[Diyos]] ang mga tao. May kaugnayan ang salitang ito sa isang [[kasabihan]]g Tagalog na "mahirap mamangka sa dalawang ilog (o ''irog''). Wala pang nailathalang aklat na nagsasabi kung gaano katanda ang wikang Tagalog, subalit may dokumento o kasulatang nakalimbag sa tanso na nagpapatunay na ang isang matandang uri ng wikang pinagmulan ng wikang Tagalog ay umiiral at ginagamit na mahigit sa isang libong taon nang nakalipas.  Ito ang [[Inskripsiyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna]] ng taong 900 A.D., isang bagay na patuloy pang inuusisa at pinag-aaralan ng mga nagdalubhasa sa wika. Ipinapalagay na sangay na kauri ng wikang Tagalog ang iba pang mga katutubong wika sa Pilipinas, at patuloy pa ring ginagamit ang mga ito sa bawat rehiyon at mga lalawigan ng bansa. Nang dumagsa ang mga Kastila sa kapuluan ng bansang ito, nasumpungan nila na may kabihasnan na dito: na may wika, panulat na baybayin, at mga payak na lipunang may pinunong tinatawag na [[datu]] ng bawat pangkat o barangay. Sa pagtuturo ng mga dayuhan ng kanilang kaalaman mula sa [[Europa]], nahubog ang kaisipan at kalinangan Pilipino sa kaisipang dayuhan, na nagpatuloy hanggang sa pagdagsa sa bansa ng mga [[Amerikano]] at mga [[Hapones]] sa paglipas ng mga panahon. Sa kabila ng impluwensiyang ito, nakilala ang wikang Tagalog bílang isang pambansang wika na nakalalamang sa ibang mga [[diyalekto]], at naging higit din sa mga wikang Ingles at Kastila.
[[Talaksan:Baybayin alpha.jpg|thumb|right|300px|Ang Baybayin ng Wikang Tagalog.]]

Sa kahabaan ng 333 taong pananakop ng mga Kastila sa Pilipinas, mayroong mga nasulat na mga [[Balarila ng Wikang Pambansa|pambalarila]] at mga [[talahuluganan]] ang Kastilang kaparian katulad ng ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' ni Pedro de San Buenaventura ([[Pila, Laguna]], 1613), ''Vocabulario de la lengua tagala'' (1835) at ''Arte de la lengua tagala y manual tagalog para la administración de los Santos Sacramentos'' (1850). Itinuturing ang [[makata]]ng si [[Francisco Baltazar]] (1788–1862) bílang pinakamahusay na manunulat na [[mamamayang Tagalog|Tagalog]]. Ang ''[[Florante at Laura]]'' ang kaniyang pinakabantog na akda, na naisulat noong ika-19 daantaon.

Noong 1937, napili ng Surian ng Wikang Pambansa ang Tagalog bilang batayan ng pambansang wika ng Pilipinas.  Noong 1939, tinawag ni [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulong]] [[Manuel L. Quezon]] ang Tagalog bilang ang ''Wikang Pambansa''.  Noong 1959, muli itong pinangalanang ''[[wikang Pilipino|Pilipino]]'' ni Jose Romero, ang Kalihim ng Edukasyon noon, upang mabigyan ang Tagalog ng isa pambansang tatak at diwa, sa halip na pangpangkat-etniko lámang. Subalit hindi nagresulta ang pagpapalit ng pangalan ng Tagalog sa pagtanggap, sa diwang nakadarama, ng mga hindi [[mamamayang Tagalog|Tagalog]], partikular na ang mga [[mamamayang Sebwano|Sebwano]], na hindi sumang-ayon sa pagkakapili ng Tagalog bílang wikang pambansa.<ref name="Gonzalez">{{cite journal | author = Andrew Gonzalez | year = 1998 | title = The Language Planning Situation in the Philippines | journal = Journal of Multilingual and Multicultural Development | volume = 19 | issue = 5, 6 | url = http://www.multilingual-matters.net/jmmd/019/0487/jmmd0190487.pdf | accessdate = 2007-03-24 | pages = p. 487–488 }}</ref>

Noong 1971, muling binalikan an paksang pangwikang ito, at may isang kinalabasang kasunduan — isang gawing "unibersalista" sa pagkakaroon ng wikang pambansa, na tatawaging ''Filipino'', sa halip na ''Pilipino''. Nang ibalangkasa ang bagong konstitusyon ng 1987, tinawag na Filipino ang wikang pambansa.<ref name="Gonzalez"/> Nilahad ng konstitusyon na habang umuunlad at nagbabago ang wikang Filipino, lalo pa itong pauunlarin at pagyayamanin batay sa búhay na mga wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.

== Gamit sa talastasan ng may magkakaibang pinanggalingan ==
Ginagamit ang Tagalog bilang [[lingguwa prangka]] o pinipiling wika ng pagkakatulad at pantalastasan sa [[Pilipinas]], subali't Inglés ang ginagamit sa pagtalastas ng kaalaman sa karamihan ng mga larangan, pati na rin sa bugkos ng pamahalaan. Isa ang wikang Tagalog sa una at may mataas na uri ng wika sa kapuluang Pilipinas. Isa sa patunay ng kagulangan o katandaan nito ang lathalaing [[Inskripsiyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna|Kasulatang Limbag sa Tanso-laguna o LCI]] (900 A.D.), na bagama't may pagkakaiba ang anyo sa kasalukuyang Tagalog, may patunay na ito nga ang inang wika ng makabagong Tagalog sa Pilipinas.  Nagpayabong at nagpayaman sa wikang Tagalog ang lawig ng panahon ng pakikipag-ugnayan ng kabihasnang tagalog sa iba't ibang lahi ng mga taong nakarating sa [[kapuluan]] ng Pilipinas. Sa kasalukuyan, ang wikang Tagalog ang siyang kinikilalang pangkaraniwang wika, at ang pambansang wika ng [[Republika ng Pilipinas]]. Kasunod nito ang mga wika ng bawat rehiyon ng bansa, katulad ng [[wikang Hiligaynon|Hiligaynon]], [[wikang Sebwano|Sebwano]], [[wikang Bikol|Bikolano]], [[wikang Ilokano|Ilokano]], [[wikang Kapampangan|Kapampangan]], [[wikang Pangasinan|Pangasinan]], at iba pa. Sa kabila ng maraming anyo ng salitang Pilipino o iba't ibang diyalekto, pangunahing wika pa rin ang Tagalog. Naitakda sa Saligang Batas na ang Pamantayang Katawagan sa Pambansang Wika ng Pilipinas ay Filipino na nakabatay sa lumang anyo nito na Tagalog. Siya rin ang bagong Tagalog o Pilipino sa kasalukuyan.

== Uri ayon sa pinagmulan ==
Isang wika sa [[mga wika sa Gitnang Pilipinas|Gitnang Pilipinas]] ang Tagalog na nasa loob ng mag-anak ng mga [[wikang Austronesyo]]. Dahil [[Malayo-Polinesyo]], kamag-anak ito ng iba pang mga wikang Austronesyong tulad ng [[wikang Indones|Indones]], [[wikang Malay|Malay]], [[wikang Fiji|Fiji]], [[wikang Maori|Maori]] (ng [[New Zealand]]), [[wikang Hawayano|Hawayano]], [[wikang Malagasi|Malagasi]] (ng [[Madagascar]]), [[wikang Samoano|Samoano]], [[wikang Tahitiano|Tahitiano]], [[wikang Chamorro|Chamorro]] (ng [[Guam]] at ng [[Hilagang Kapuluang Mariana]]), [[Tetum]] (ng [[Silangang Timor]]), at [[wikang Paiwan|Paiwan]] (ng [[Taiwan]]).  Kalapit na kamag-anak nito ng mga wikang sinasalita sa mga rehiyon ng [[Bikol]] at [[Kabisayaan]], katulad ng [[wikang Bikol|Bikol]], [[wikang Hiligaynon|Hiligaynon]], [[wikang Waray-Waray|Waray-Waray]], at [[wikang Sebwano|Sebwano]]. Nagkaroon ng mahahalagang mga ambag sa Tagalog ang mga wikang [[wikang Kastila|Kastila]], [[wikang Hapones|Hapones]], [[wikang Arabe|Arabe]], [[Sanskrit]], [[Matandang Malay]].

== Kalagayan ==
=== Kakalatan at kalapatang heograpiko ===
Sumasakop ang "tahanang lupain" ng wikang Tagalog, o ang [[Katagalugan]], lumabis-kumulang sa kalawakan ng gitna magpahanggang katimugang bahagi ng pulo ng [[Luzon]] - tinutukoy ang sa [[Aurora, Pilipinas|Aurora]], [[Bataan]], [[Batangas]], [[Bulacan]], [[Camarines Norte]], [[Cavite]], [[Laguna (lalawigan)|Laguna]], [[Kalakhang Maynila]], [[Nueva Ecija]], [[Quezon]], at [[Rizal]].  Winiwika rin ang Tagalog ng mga naninirahan sa mga kapuluan ng [[Lubang]], [[Marinduque]], at sa hilaga at silangang bahagi ng [[Mindoro]] at sa buong Palawan.  Tinatayang sinasalita ito ng may 64.3 milyong mga Pilipino, mga 96.4% ng bilang ng tao ng populasyong pangkabahayan.<ref>{{Citation
|url=http://www.census.gov.ph/data/sectordata/sr05153tx.html
|title=Results from the 2000 Census of Population and Housing: Educational Characteristics of the Filipinos
|publisher=National Statistics Office
|date=18 Marso 2005
|accessdate=2008-01-21
|archive-date=2008-01-27
|archive-url=https://web.archive.org/web/20080127174205/http://www.census.gov.ph/data/sectordata/sr05153tx.html
|url-status=dead
}}</ref> 21.5 milyon, o 28.15% ng kabuoan ng populasyon ng Pilipinas,<ref>{{Citation
|url=http://www.census.gov.ph/data/pressrelease/2002/pr02178tx.html
|title=Results from the 2000 Census of Population and Housing: Population expected to reach 100 million Filipinos in 14 years
|publisher=National Statistics Office
|date=16 Oktubre 2002
|accessdate=2008-01-21
|archive-date=2008-01-28
|archive-url=https://web.archive.org/web/20080128222713/http://www.census.gov.ph/data/pressrelease/2002/pr02178tx.html
|url-status=dead
}}</ref> kung saan isa itong katutubong wika.

Matatagpuan ang mga nagsasalita ng Tagalog sa iba pang mga bahagi ng Pilipinas, maging sa lahat ng mga bahagi ng mundo, bagaman nakalaan lamang ang paggamit nito sa pakikipag-ugnayan sa pagitan ng mga [[pangkat etniko sa Pilipinas|pangkat etnikong Pilipino]].  Ito ang ikaanim na pinakawiniwikang wika sa [[Estados Unidos]] na may higit sa isang milyong mga tagapagsalita.<ref name="USA">{{cite web|title=Census:Languages of the United States|url=http://www.census.gov/prod/2003pubs/c2kbr-29.pdf|publisher=United States|accessdate=2007-05-16}}</ref>  Sa [[Canada]], winiwika ito ng 235,615 mga katao.<ref>Statistics Canada 2006</ref>

=== Opisyal na katayuan ===
Itinalaga ang Tagalog bilang wikang opisyal sa unang saligang batas ng Pilipinas, ang 
Konstitusyon ng Biak-na-Bato (Artikulo VIII: Opisyal na Wika) ng 1897.<ref>{{Citation |url=http://www.filipiniana.net/read_content.jsp?filename=L00000000001&page=1&epage=1 |title=1897 Constitution of Biak-na-Bato, Article VIII |accessdate=[[2008-01-16]] |publisher=Filipiniana.net |archive-date=2007-11-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071103113609/http://filipiniana.net/read_content.jsp?filename=L00000000001&page=1&epage=1 |url-status=dead }}</ref>  Noong 1935, itinalaga ng saligang batas ng Pilipinas ang Ingles at Kastila bilang mga opisyal na wika, subalit iniatas ang pagpapaunlad at pagaangkin ng isang karaniwang wikang pambansang batay sa isa sa mga buhay na mga katutubong wika.<ref>{{Citation |url=http://www.chanrobles.com/1935constitutionofthephilippines.htm |title=1935 Philippine Constitution, Article XIV, Section 3 |accessdate = [[2007-12-20]] |publisher = Chanrobles Law Library}}</ref>  Pagkaraan ng pag-aaral at talakayan, pinili ng [[Surian ng Wikang Pambansa]] (isang komiteng binubuo ng pitong mga kasaping kumakatawan sa iba't ibang mga rehiyon ng Pilipinas) ang Tagalog bilang batayan ng pagpapaunlad at pagaangkin ng isang wikang pambansa ng Pilipinas.<ref name=Gonzalez/><ref name=MLQspeech>{{Citation |url=http://www.quezon.ph/?page_id=1024 |title=Quezon’s speech proclaiming Tagalog the basis of the National Language |author=Manuel L. Quezon III |publisher=quezon.ph |accessdate=[[2007-12-20]]}}</ref> Noong 30 Disyembre 1937, inihayag ni Pangulong Manuel L. Quezon ang pagkakapili ng wikang Tagalog bilang gagamiting batayan ng pagpapaunlad at pagaangkin ng isang Wikang Pambansa ng Pilipinas.<ref name=MLQspeech /> Noong 1939, lumaong tinawag na ''Pilipino'' ang minumungkahing wikang pambansa.<ref name=Gonzalez/>

Itinalaga ng saligang batas ng 1973&nbsp;ng Pilipinas ang mga Pilipinong nakabatay sa Tagalog, kasama ng Ingles, bílang isang wikang opisyal at nag-atas ng pagpapaunlad at pormal na paggamit ng isang karaniwang wikang pambansang tatawaging ''Filipino''.<ref>{{Citation |url=http://www.chanrobles.com/1973constitutionofthephilippines.htm |title=1973 Philippine Constitution, Article XV, Sections 2-3 |accessdate = [[2007-12-20]] |publisher = Chanrobles Law Library
}}</ref> Itinakda ng konstitusyon ng 1987&nbsp;ng Pilipinas ang ''Filipino'' bílang wikang Pambansa, na nag-aatas na sa pagsulong nito, higit pa itong pauunlarin at pagyayamanin batay sa mga búhay na wika sa Pilipinas at iba pang mga wika.<ref name=1987constitutionXIV>{{Citation |url=http://www.chanrobles.com/article14language.htm |title=1987 Philippine Constitution, Article XIV, Sections 6-9 |accessdate=[[2007-12-20]] |publisher=Chanrobles Law Library |archive-date=2007-11-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071110234327/http://www.chanrobles.com/article14language.htm |url-status=dead }}</ref>

Bilang Filipino, itinuro ang Tagalog sa mga paaralan sa kabuuan ng Pilipinas. Sinsabing ito lamang ang isa mula sa 170 mga wikang Pilipinong opisyal na ginagamit sa mga paaralan at mga negosyo, bagaman isinasaad sa Artikulo XIV, Seksiyon 7&nbsp;ng [[Saligang Batas ng Pilipinas ng 1987|pang-1987 na Saligang Batas ng Pilipinas]], sa isang bahagi, na:
<blockquote>''Ayon sa probisyon ng batas at kung mamarapatin ng Kongresong kailangan ito, magsasagawa ang Pamahalaan ng mga hakbang upang panimulan at panatilihin ang paggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal na komunikasyon at bilang isang wikang pangpagtuturo sa sistemang edukasyonal.''<ref name=1987constitutionXIV /><ref name=Salin>Isinalin mula sa Ingles na: "''Subject to provisions of law and as the Congress may deem appropriate, the Government shall take steps to initiate and sustain the use of Filipino as a medium of official communication and as language of instruction in the educational system.''"</ref></blockquote>
<blockquote>''Ang mga wikang panrehiyon ay mga katulong na wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbing mga katulong na midya ng pagtuturo doon.''<ref name=1987constitutionXIV /><ref name=Salin2>"''The regional languages are the auxiliary official languages in the regions and shall serve as auxiliary media of instruction therein.''"</ref></blockquote>

Nakaimpluwensiya rin ang iba pang mga [[wika sa Pilipinas]], pangunahin na ang sa pamamagitan ng mga paglakbay-lipat ng mga mamamayan ng mga mananalita ng ganitong ibang mga wika mula sa mga [[mga lalawigan ng Pilipinas|lalawigan]] patungong [[Kalakhang Maynila]].

== Mga wikang lalawiganin ng  mga Katagalugan ==

Ang [[lalawiganin]]g Tagalog ay rehiyonal na pamamaraan ng salita na madalas naririnig lamang sa partikular na [[rehiyon]], [[lalawigan]], [[bayan]] o [[pamayanan]] sa mga Katagalugan. Ito ay mga wikang [[diyalekto]]. Ang mga lalawiganing Tagalog ay maaaring mag-iba nang malaki sa pagbigkas, bokabularyo, at gramatika batay sa partikular na rehiyon o lalawigan. Ang mga diyalektong ito ay maaring magpanatili ng mas luma o katutubong bokabularyo at istrukturang gramatika kumpara sa batayang Tagalog.

===Maynila===
{{See|Wikang Filipino}}
{{See|Kalakhang Maynila}}Ang anyo ng Tagalog na sinasalita at sinusulat sa [[Kalakhang Maynila]], ang Pambansang Punong Rehiyon, ang ginamit bilang batayan para sa [[wikang Filipino]]. Kaya naman ito ay hindi isang lalawiganin o rehiyonal na diyalekto dahil sa hindi limitadong saklaw nito. Masasabing ito ay mga karaniwan o batayang mga salitaan na nagagamit ng nakakaraming mananalita at nauunawaan ng bansa. Ang Kamaynilaan ay masasabing tagpuan ng mga mananalita ng iba't ibang wika sa Pilipinas. Ang Tagalog ng Maynila ay madalas na itinuturing na pamantayan na diyalekto ng Tagalog dahil sa impluwensya ng media, edukasyon, at pamahalaang nakasentro sa kabisera. Mailalarawan ang wikang ito sa pamamagitan ng halo-halong mga impluwensya mula sa iba pang mga wika, partikular na [[Espanyol]] at [[Ingles]], dahil sa makasaysayang mga kadahilanan. Nagkakaroon ng mas modernong bokabularyo ang Tagalog ng Maynila at nakapagsasama ng mga salitang hiram mula sa ibang mga wika o diyalekto.

:''Saklaw'': [[Kalakhang Maynila]], bahagi ng [[Kabite]], kalapit na mga bayan ng [[Laguna]], sa kanluran ng [[Pagsanjan]], at mga lunduyang panlungsod (sentrong urbano) ng bansa.

=== Bataan ===
{{See|Bataan}}
Ang Tagalog ng [[Bataan]] at [[Zambales]] ay maitutulad sa Tagalog ng Maynila, bagama't madalas na nahahaluan ng [[Wikang Kapampangan|Kapampangan]] at [[Wikang Pangasinan|Pangasinan]], pati na rin ang [[wikang Iloko|Ilokano]], sa gawing kalapit ng Zambales sa Pampanga, Tarlac at Pangasinan. Maitutulad din ang Tagalog ng Bataan at Zambales sa Tagalog ng Cavite, dahil sa galing Cavite ang mga Tagalog na lumipat at tumira sa Bataan at Zambales.

''Saklaw'': [[Bataan]] (maliban na ang hangganang hilagang-silangan malapit sa [[Pampanga]]), timugang bahagi ng [[Zambales]] at Lungsod ng [[Olongapo]].

=== Bulacan ===
{{See|Bulakenyo Tagalog}}
; Wikang Bulakenyo (''Bulacan Tagalog'')
Ang Bulakenyo Tagalog ay isa sa baul ng kayamanan ng Wikang Tagalog sapagkat tinataglay pa nito ang ilang mga lumang salitang nilipasan na ng panahon sa Kalakhang Maynila gaya na lamang ng mga salitang kampit (kutsilyo), iwi (kalinga), pisaw (maliit na palakol), anluwage (karpintero), balisungsong (embudo), supil (hairband), matamis (asukal) at iba pa.

'''Talaan ng mga piling mga wika o salita sa Tagalog ng Bulacan:'''
{|class="collapsible collapsed wikitable toccolours" width=60%
|-
|'''Bulakenyong Tagalog'''
|'''Batayang Tagalog'''
|'''Ingles'''
|-
| 1. Agihap || Singaw || Mouth blisters
|-
| 2. Alipato || Lumilipad na mga abo || Flying embers 
|-
| 3. Angis || Baho || Stink
|- 
| 4. Asinorya || Karot || Carrot
|-
| 5. Ato || Totoy || Young boy
|- 
| 6. Babag || Away || A fight
|- 
| 7. Baliwasan || Pamingwit || Fishing rod 
|- 
| 8. Baribot || Bugnutin || Grumpy
|-
| 9. Bulaos || Eskinita || Alley
|- 
| 10. Dalahira || Tsismosa || Gossiper
|-
| 11. Dupang || Lamang || Rather
|-
| 12. Durungawan || Bintana || Window
|-
| 13. Gitata || Dugyot || Untidy
|- 
| 14. Hinaw || Paghuhugas ng kamay || Handwashing
|-
| 15. Hitad || Harot || Flirt
|-
| 16. Huwad || Peke || Fake
|-
| 17. Kabog || Ibagsak || Drop down
|-
| 18. Kabisote || - || "By the book" 
|- 
| 19. Kadlo || Igib || Fetching water
|-
| 20. Laste || Goma || Rubber
|-
| 21. Lubay || Tigil || Stop
|-
| 22. Lulon || Rolyo || Roll
|-
| 23. Lusak || Putik || Mud
|-
| 24. Magaso || Malikot || Clumsy 
|- 
| 25. Magparikit || Magsiga ng apoy || To make a fire
|-
| 26. Malulam || Makulimlim || Cloudy
|-
| 27. Mamilmit || Mamingwit || To fish
|-
| 28. Maniba || Pahinog na || Nearly ripe
|-
| 29. Matamis || Asukal || Sugar
|-
| 30. Matigakan || Mabulunan || Choke
|-
| 31. Minandal || Meryenda || Afternoon snack
|-
| 32. Nairinan || Nasamid || Choked
|-
| 33. Pakat || Dikit || To paste
|-
| 34. Panat || Pabulok na || Nearly rotten
|-
| 35. Paragan || - || Tuck in
|-
| 36. Paswit || Sitsit/Pito || To whistle 
|-
| 37. Patitian || Panuyuan || Drying rack
|- 
| 38. Pihado || Sigurado || Sure
|- 
| 39. Saukan || Sawsawan || Saucer
|-
| 40. Sukal || Basura || Trash
|-
| 41. Supil || - || Hairband
|-
| 42. Taling || Nunal || Mole
|-
| 43. Tangis || Iyak || Cry 
|-
| 44. Unab || Hugas bigas || To wash rice
|-
| 45. Urong || Hugas plato || To wash plates 
|}

Ang punto o ''accent'' naman ng Bulakenyo Tagalog ay kilala sa pagiging mahimig at melodiko nito. Bukod pa rito, mabilis ngunit klaro kung magsalita ang mga Bulakenyo dahil sa kahusayan nila sa pangungusap na may kaugnayan sa pamamaraan nila sa pananalumpati at pagtula. Sinasabing malaki ang naging impluwensiya ng [[Wikang Kapampangan]] sa Bulakenyo Tagalog.

Ang ilang pangunahing pagkakaiba ng bokabularyo at pagtatag nito sa Tagalog ng [[Kalakhang Maynila]] ay ang mga sumusunod:

1. Paggamit ng salitang ''eka'', ito ay pinaikling salin ng "wika" , ang pangunahing kahulugan nito sa Kalakhang Maynila ay "sabi" ngunit kalaunan ay naging ganap nang ekspresyon sa pang-araw-araw na pangungusap.

2. Paggamit ng unlaping ''ka-'', ginagamit upang bigyan ang isang salita ng kahulugang pang-uri, ito ay maihahambing sa empasis na "ang-" ng Kalakhang Maynila; ginagamit ang ganoong diskarte ng pananalita sa Southern Tagalog. Halimbawa, ''kaganda'', sa halip na "ang ganda" ; o ''kasarap'', sa halip na "ang sarap".

3. Kahalintulad sa [[Batangas Tagalog]] ginagamit din ang mga salitang ''ire/ere'' sa halip na "ito" at ''dine'' sa halip na "dito". Bukod dito ay ginagamit rin ang salitang ''kata'', ito ay maihahambing sa salitang "tayo" ngunit ito ay limitado lamang sa dalawang nag-uusap.

:''Saklaw'':  lalawigan ng [[Bulacan]], [[Nueva Ecija]] at ilang bahagi ng [[Tarlac]].

=== Batangas ===
{{See|Batangas Tagalog}}
; Wikang Batangenyo (''Batangas Tagalog'')
'''Talaan ng mga piling mga wika o salita sa Tagalog ng Bulacan:'''
{|class="collapsible collapsed wikitable toccolours" width=60%
|-
|'''Batangenyo Tagalog'''
|'''Batayang Tagalog'''
|'''Ingles'''
|-
| 1. Asbag || Yabang || Egoism
|-
| 2. Asbar || Garuti || Lace
|- 
| 3. Atungal || Iyak || Cry
|-
| 4. Baak || Hati || Split / Cleave
|-
| 5. Balatong || Monggo || Mung bean
|-
| 6. Bang-aw || Ulol || Stupid
|-
| 7. Bangi || Ihaw || Grill
|-
| 8. Barik || Inom || Drink
|- 
| 9. Barino || Galit || Angry
|-
| 10. Buog || Tulog || Sleep
|-
| 11. Dagasa || Bulusok || Tripped and crashed
|-
| 12. Dine || Dito ||Here
|-
| 13. Gahaman || Matakaw || Glutton
|-
| 14. Gura  || Sumbrero || Hat
|- 
| 15. Guyam || Langgam || Ant
|-
| 16. Harot || Landi || Flirt
|-
| 17. Hawot || Tuyo || Dried-fish
|- 
| 18. Hiso || Sipilyo || Toothbrush
|- 
| 19. Huntahan || Kwentuhan || Storytelling
|-
| 20. Imis || Linis || Clean
|-
| 21. Kakaunin || Susunduin || Fetch
|-
| 22. Landang || Lagnat || Fever
|-
| 23. Litar || Pasyal || Stroll
|-
| 24. Lungange || Lasing || Drunk
|-
| 25. Maas/Ulaga/Malag || Tanga || Fool
|-
| 26. Mamay || Lolo || Grand father
|-
| 27. Ma-sukal || Ma-lago || Shrubby / Wild growth
|-
| 28. Nagpa-bulak || Nagpa-kulo || Boil
|- 
| 29. Pangkal || Tamad || Lazy
|-
| 30. Pulong || Ka-usap || Talk
|-
| 31. Sahol || Kumain gamit ang kamay || Eat use hand
|- 
| 32. Sumbi || Suntok || Punch
|-
| 33. Sura || Inis || Annoy
|-
| 34. Suray || Liko || Bend
|- 
| 35. Susot || Ginawang hindi-maganda || Exaperated
|-
| 36. Taluti || Daldal || Talkative
|-
| 37. Takin || Tahol || Bark
|-
| 38. Tarangkahan || Geyt || Gate
|-
| 39. Timo || Tigil || Stop
|-
| 40. Tubal || Maduming-damit || Dirty dress
|-
| 41. Umungkot || Umupo || Sit
|}

Ang Tagalog ng Batangas ay nailalarawan sa pamamagitan ng isang malakas na tuldik at isang bokabularyo at balarila na malapit na nauugnay sa makalumang Tagalog.<ref>{{Cite journal |last=Portugal |first=Roszanet I. |date=2019-01-01 |title=PAGSUSURI AT REAKSYON SA DAYALEKTO NG BATANGUEÑO |url=https://www.academia.edu/45616431/PAGSUSURI_AT_REAKSYON_SA_DAYALEKTO_NG_BATANGUE%C3%91O}}</ref> Maykabilisan ang pagbigkas nito dalá ng punto sa mga pangungusap nito na nagiging dahilan ng kaibahan ng himig nito sa wikain sa Maynila. Ang ilang pangunahin at kilalang pagkakaiba nito sa wikain ng Maynila ay ang paggamit ng salitang ''ire'' sa halip na ''ito'', ''dine'' sa halip na ''dito'' at ''ga'' sa halip na ''ba''. Gayon din ang mga salitang "parine", "parito", dumito at iba pa.

:''Saklaw'': [[Batangas]] at ilang bahagi ng [[Laguna]]

=== Rizal at Laguna ===
{{See|Laguna}}
; Wikang Tanay-Paete (''Tanay-Paete Tagalog'')
'''Talaan ng mga piling mga wika o salita sa Tagalog ng Tanay-Paete:'''
{|class="collapsible collapsed wikitable toccolours" width=60%
|-
|'''Tanay at Paete Tagalog'''
|'''Batayang Tagalog'''
|'''Ingles'''
|-
| 1. Baak || Hati/putol || Sever
|-
| 2. Balbal || Bakla/Bading || Gay
|-
| 3. Balisong || Itak || Bolo
|-
| 4. Dagasa || Bulusok || Swiftness/Sudden
|-
| 5. Diwara || Biro || Joke
|-
| 6. Gimbal || Gulat || Shock
|-
| 8. Kalo || Sumbrero || Hat
|-
| 9. Laso || Singaw || Mouth sore
|-
| 10. Milya || Layo || Miles/far
|-
| 11. Salapi || Pera || Money
|-
| 12. Tayog || Taas || Tall
|-
| 13. Umanhin || Sensya || Patient
|}

; Wikang Lagunense  (''Lagunense Tagalog'')
'''Talaan ng mga piling mga wika sa Tagalog ng Laguna:'''
{|class="collapsible collapsed wikitable toccolours" width=60%
|-
|'''Lagunense Tagalog'''
|'''Batayang Tagalog'''
|'''Ingles'''
|-
| 1. Adwa || Nasusuka || Gagging
|-
| 2. Ampiyas || Tilamsik ng ulan || Splash of rain
|-
<!--Walang alupihan dito, dahil ginagamit pa ito ng lahat ng mga Tagalog ngayon.-->
| 3. Balahura || Balasubas || Swindler
|-
| 4. Bang-Bang || Kanal || Canal
|-
| 5. Bulaan || Sinungaling || Liar
|- 
| 6. Dangil || Sagi || (Slightly/Accidentally) Hit
|-
| 7. Gahaman || Matakaw || Gluton
|-
| 8. Galaiti || Galit || Angry
|-
| 9. Gara || Yaman || Wealth
|-
| 10. Girian || Away || Fight
|-
| 11. Gulantang || Gulat || Shock
|-
| 12. Gitata || Dugyot || Untidy
|-
| 13. Isog || Isod || Move
|- 
| 14. Hambog || Mayabang || Egoistic
|-
| 15. Huwad || Peke || Fake
|-
| 16. Kaon || Sundo || Fetch
|-
| 17. Kwiteb || maliit na langgam || small ant
|-
| 18. Lagibas || Hindi sariwa, bilasa || Not fresh
|-
| 19. Lango || Lasing || Drunk
|-
| 20. Limbang || Landi || Flirt
|-
| 21. Nag-siga || Nag-sunog || Burned
|-
| 22. Pamipi/Matpat || Pamalo || Rod
|- 
| 23. Payo || Abiso || Advice
|-
| 24. Sala || Mali || Wrong
|- 
| 25. Samlang || Dumi || Dirty 
|- 
| 26. Simpan || Ligpit || Kept 
|-
| 27. Sisibat/''yaya-on'' || Lilisan/''aalis'' || Gone
|-
| 28. Suplong || Sumbong || Complain/Fink
|-
<!--Tabingi || Tagilid || Tilted  Ginagamit pa ang salitang tabingi ngayon.-->
|- 
| 29. Talapid || Tisod || Stumble
|-
| 30.  Tambok || Taba || Fat
|- 
| 31. Tapas || Bunot || Uprooted
|- 
| 32. Tilapon || Talsik || Splash
|}
[[Talaksan:Brgy. Santo Angel No Dumping Sign.jpg|thumb|Paunawa na "bawal magtapon ng basura" sa tabing-daan sa lalawigan ng [[Laguna]].]]
Ang Tagalog ng Tanay-Paete ay pagbigkas na nahubog mula sa pinagsamang salita ng Tagalog at katutubong agta ng nasabing rehiyon. Ang punto o tono nito ay alon alon na sinusundan ng mga katagang "hane" at kapag tumutukoy ng pagiging kilala o tanyag ng isang tao o pangyayari ay may unlapi na "bang" sa unahan ng salita.May kaluwagan ang pananalita ng tanay-paete kung ihahambing sa may diin na pangungusap ng mga katagalugan sa timog. Hanggang sa kasalukuyan ang pananalitang ito ay bahagyang mapupuna pa rin sa bahagi sa Pasig hanggang sa palibot na mga bayan ng Binangonan, Taytay, Angono at karugtong pang mga bayan nito na nasa lalawigan ng Rizal.

:''Saklaw'': Lahat ng mga bayan sa silangan ng [[Pagsanjan]], Laguna, at lalawigan ng [[Rizal]].

=== Marinduque ===
'''Wikang Marinduque (''Marinduque Tagalog'')'''

Naiiba ang Tagalog ng Lalawigang Marinduque (na tinatawag ding Marindukenyo) sa iba pang Tagalog dahil sa pagkakabukod ng isla ng Marinduque sa Luzon. Mapapansin sa wikang sinasalita sa silangang bahagi nito ang impluwensiya ng mga nanahan na Bisaya at Bikolano sa lugar

Ang Marindukenyo ay inilalarawan bilang "ugat na pinagmulan ng makabagong porma ng wika." (Cecilio Lopez, 1923), na sinasabing kakikitahan ng mga sinaunang katangian ng wikang Tagalog. Sa kasalukuyan, sinasalita ng mga taga-Marinduque ang Tagalog sa paraan nang pagsasalita ng mga matatandang Tagalog.<ref>{{Cite web |last=News |first=Marinduque |date=2020-09-01 |title=Ika-19 Bantayog-Wika sa Pilipinas, pinasinayaan sa Marinduque |url=https://marinduquenews.com/ika-19-bantayog-wika-sa-pilipinas-pinasinayaan-sa-marinduque/ |access-date=2024-06-20 |website=Marinduque News |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Obligacion |first=Eli J. |date=2020-08-30 |title=Marinduque Rising: Sa Pagpapasinaya ng Bantayog-Wika para sa Tagalog Marindukenyo |url=https://marinduquegov.blogspot.com/2020/08/sa-pagpapasinaya-ng-bantayog-wika-para.html |access-date=2024-06-20 |website=Marinduque Rising}}</ref>
{|class="wikitable"
! style="background:#efefef;" | Batayang Tagalog
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Marinduque
! style="background:#efefef;" | Ingles
|-
|Susulat sina Maria at Fulgencia kay Juan.
|Másúlat da Maria at Fulgencia kay Juan.
|"Maria and Fulgencia will write to Juan."
|-
|Mag-aaral siya sa Maynila.
|Gaaral siya sa Maynila.
|"He will study in Manila."
|-
|Magluto ka!
|Pagluto ka!
|"Cook!"
|-
|Kainin mo iyan.
|Kaina mo yaan.
|"Eat that."
|-
|Tinatawag tayo ni Tatay.
|Inatawag nganì kitá ni Tatay.
|"Father is calling us."
|-
|Tutulungan ba kayó ni Hilarion?
|Atulungan ga kamo ni Hilarion?
|"Will Hilarion help you (pl.)?"
|}

:''Saklaw'': [[Marinduque]].

=== Lubang/Mindoro ===
; Wikang Mindoreño (''Lubang Tagalog'')
'''Talaan ng mga piling mga wika sa Tagalog ng Lubang/Mindoro:'''
{|class="collapsible collapsed wikitable toccolours" width=60%
|-
|'''Mindoreño Tagalog'''
|'''Batayang Tagalog'''
|'''Ingles'''
|-
| 1. Asngaw || Masangsang, mabaho || Bad smell
|-
| 2. Are/Ari || Ito || This
|-
| 3. Banas || Init || Heat
|-
| 4. Baysan || Kasal || Wedding
|-
| 5. Hikap || Pasyal || Stroll
|-
| 6. Garuti || Palo || Whack
|-
| 7. Gaod || Alis || Going 
|-
| 8. Gitla || Gulat || Shock
|-
| 9. Guyod || Siksikan || Dense
|-
| 10. Habla || Asunto || Case
|-
| 11. Hili || Inggit || Envy
|-
| 12. Laog || Layas || Go away
|-
| 13. Lamog || Labahin || Dirty washing clothes
|-
| 14. Latiti || Naglaro ng tubig || Played dirt/water
|-
| 15. Liyo || Hilo || Dizz
|-
| 16. Mulay || Wala || Loose 
|-
| 17. Mandin || Oo/nga || Agree
|-
| 18. Pagerper/Pampam || Puta || Whore 
|-
| 19. Palot || Panghi || Stink
|-
| 20. Tubal || Dumi || Dirt
|-
| 21. Tuon || Tuhog || Skewer
|-
| 22. Ulag || Landi || Flirt
|}

Isang anyo ng Tagalog ng Batangas na dinala ng mga nagsidayong mga taong [[Batangas]] sa nasabing pulo.

:''Saklaw'': pulo ng [[Mindoro]], kapuluang [[Lubang, Occidental Mindoro|Lubang]], [[Nasugbu, Batangas]]

=== Tayabas ===
{{See|Quezon}}
; Wikang Tayabas (''Tayabas Tagalog'')
Tinatawag na wikang Tayabas-Tagalog ''(Tayabas Tagalog)'' ang mga salitaang ginagamit para sa buong Lalawigan ng [[Quezon]]. Ang Tayabas ay tumutukoy sa lumang pangalan ng lalawigan.<ref>{{Cite web |date=2023-01-12 |title=Tayabas Tagalog |url=https://opinyon.net/opinion/tayabas-tagalog |access-date=2024-06-18 |website=OpinYon News |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |url=https://www.google.com.ph/books/edition/Philippine_Social_Sciences_and_Humanitie/IXtuAAAAMAAJ?hl=en&gbpv=1&bsq=Wikang+tayabas&dq=Wikang+tayabas&printsec=frontcover |title=Philippine Social Sciences and Humanities Review |date=1982 |publisher=College of Liberal Arts, University of the Philippines |language=en}}</ref> Ang naturang wikain ay may ilang naiibang katangiang halaw sa [[wikang Bikolano]]. Ilan ding mga salita ang hindi nauunawaan ng ibang mga nagsasalita ng Tagalog. Batay sa mga naunang pagsusuring lingguwistika ni [[E. Arsenio Manuel|Dr. E. Arsenio Manue]]<nowiki/>l sa lalawigan, mayroong 3,336 na saligang salita at katagang ginamit sa [[Tayabasin|Tayabas Tagalog]] na hindi nakatala sa monumental na gawain ni [[Pedro Serrano Laktaw]]; ''Diccionario Tagalog-Hispano (1914)'' na partikular sa Tagalog ng Bulakan-Manila.<ref>{{Cite book |last=Manuel |first=E. Arsenio |url=https://books.google.com/books?id=AwTIZ2vwIYMC&q=Tayabas+Tagalog |title=A Lexicographic Study of Tayabas Tagalog of Quezon Province |date=1971 |publisher=Diliman Review |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2023-01-12 |title=Tayabas Tagalog |url=https://opinyon.net/opinion/tayabas-tagalog |access-date=2023-02-11 |website=OpinYon News |language=en}}</ref> Karamihan sa mga salitang Tayabasin na ito ay makikita sa [[Vocabulario de la lengua tagala|''Vocabulario'' ''De Lengua Tagala'']], ang unang Espanyol-Tagalog na diksyunaryo na isinulat ni [[Pedro San Buenaventura|Padre Pedro de San Buenaventura]] noong 1613. Nangangahulugan ito na ang mga salitang napanatili sa Tagalog ng Tayabas ay ginagamit na bago pa man nasakop ng mga Kastila ang Pilipinas.<ref>{{Cite web |date=2023-05-18 |title=Celebrating Heritage |url=https://opinyon.net/opinion/celebrating-heritage |access-date=2024-06-17 |website=OpinYon News |language=en}}</ref>

'''Talaan ng mga piling mga wika sa Tagalog ng Tayabas (Quezon):'''
{|class="collapsible collapsed wikitable toccolours" width=60%
|-
|'''Tayabasin/Quezonin Tagalog'''
|'''Batayang Tagalog'''
|'''Ingles'''
|-
| 1. Atsay || Katulong || Maid
|-
| 2. Bagot || Inip || Boredom
|-
| 3. Bahog || Pakain || Feed
|-
| 4. Banas || Init || Hot
|-
| 5. Biwas || Kawil || Hook
|-
| 6. Gayak || Handa || Ready
|-
| 7. Gitla || Gulat || Shock
|-
| 8. Hambalos || Hampas || Rubbish
|-
| 9. Hibas || Mababaw || Shallow
|-
| 10. Isog || Isod || Move
|-
| 11. La'ang || Lang/Lámang || Only
|-
| 12. Liyo || Hilo || Dizzy
|-
| 13. Nag-''yapak'' || Nag-''paa'' || Barefoot
|-
| 14. Nag-''yakag'' || Nag-''yaya'' || Invite
|-
| 15. Pamipi/Matpat || Pamalo || Rod
|-
| 16. Said || Ubos || Exhaust
|-
| 17. Salapi/datong || Pera || Money
|-
| 18. Tabil || Anghang || Chill
|-
| 19. Taib || Malalim || Deep
|-
| 20. Tilapid || Tisod || Stumble
|-
| 21. Tapas || Bunot || Uprooted
|-
| 22. Tilas || Higad || Tussock
|-
| 23. Tilos || Galunggong || Blue Mackerel Scad
|-
| 24. Yungib || Kuweba || Cave
|}

Isa sa namumukod tanging katangian ng [[Tayabasin]] ay ang likas na di-pagdaragdag ng panlaping ''-eño/-enyo'' sa pagtukoy sa likas na kinagisnang bayan, linang o lokalidad ng isang tao. Pangkaraniwang ginagamit sa wikain ang panlaping ''-in'' o ''-hin'' upang tukuyin ang katutubong lokalidad ng isang tao tulad ng Lukbanin, Pagbilawin, Tagkawayanin, Maynilain atbp.

Ang Tagalog ng Tayabas ay kinakikitaan din ng naiibang pagbigkas o punto lalo na sa mga pandiwa gaya ng ''abyadi'' (abyad), ''saraduhi'' (isara), ''buksi'' (buksan), ''halui'' (haluin), ''palipari'' (paliparin), ''bantayi'' (bantayan) at iba pa.

Sa gitnang baybay-tabi ng lalawigan na malapit sa Batangas ay may kahambingan ng Batangas Tagalog at sa baybay-timog na bahagi nito ay may hawa ng Bikol (malapit sa Camarines Norte) at may Bisaya rin naman sa gawing katimugang baybay-bahagi ng tangway nito na tinawag na "Bondok Peninsula". Tila nahahati rin ang Tagalog ng Tayabas sa dalawang anyo: ang anyong kanluran na mas nalalapit sa Batangenyo at ang anyong silangan na mas nalalapit sa Marindukenyo.

:

=== Cavite ===
{{See|Kabite Tagalog}}
; Wikang Caviteño (''Cavite Tagalog'')
Ang pagiging malápit ng Cavite sa Kamaynilaan at Batangas ang naging dahilan ng lahukang Tagalog nito na tunog Batangas, Maynila, at Bulakan. Maraming salita at mga ekspresyon o dagliang pangungusap ang nagbigay kaibahan sa Tagalog ng Cavite kapag ihinambing sa Tagalog ng Kamaynilaan. Bagama't may pagkakaiba ang mga ito, ang pang-unawa sa pakikipagtalastasan ay sumusunod pa rin sa patakaran ng salita ng wikang Tagalog.

'''Talaan ng mga piling mga wika sa Tagalog ng Kabite:'''
{|class="collapsible collapsed wikitable toccolours" width=60%
|-
|'''Caviteño Tagalog'''
|'''Batayang Tagalog'''
|'''Ingles'''
|-
| 1. Anlawan || Hugasan || Wash
|-
| 2. Asbok || Usok || Smoke
|-
| 3. Balatik || Tirador || Shooter
|- 
| 4. Banas || Inis || Annoy
|-
| 5. Bangkito || maliit-na-upuan || Small Chair
|- 
| 6. Bokter || Paldo || Diss
|-
| 7. Bora || Handaan/Kainan || Banquet
|-
| 8. Bug-ong || Baon || Snack
|-
| 9. Dagukan || Sapakin || Punch
|- 
| 10. Dalang || Bihira || Rarely
|-
| 11. Gulok || Itak || Bolo
|-
| 12. Guyam || Langgam || Ant
|- 
| 13. Isdog || Isod || Move
|-
| 14. Kampet || Kutsilyo || Knife
|- 
| 15. Kanaw || Timpla || Blend
|-
| 16. Kawil || Nangawil || Hooking
|-
| 17. Liban || Tawid || Cross (a road or path) 
|- 
| 18. Luglog || Palabok || Pancit Palaboc
|- 
| 19. Maruta || Maldita || Damn
|-
| 20. Na-tibo || Salubsob || Sliver/splinter
|-
| 21. Pantyon/Panchong || Sementeryo || Cemetery
|-
| 22. Perok-Perok || Gasera || Lamp
|-
| 23. Pulo || Gubat || Forest 
|-
| 24. Prungo || Bubog || Fragment
|-
| 25. Pandong/Shorpet || Sumbrero || Hat
|- 
| 27. Shower || Tsinelas || Fliplop
|- 
| 28. Sura || Inis/Banas || Annoy
|-
|}

Isa sa mga pinakamatandang lalawigan sa Pilipinas ang Cavite, at dáting kilalá sa katawagang lalawigan ng Tangway, isang pangalang ginamit simula sa panahon ng mga Kastila hanggang sa palibot ng taóng 1950. Nagmula ang pangalang Cavite sa pangalan ng matandang bayan nito na kilalang Kawit. Naging Cavite ito sa baybay sa Kastila at ang pagdugsong ng puntong ''eh'' sa ''cavit'', kaya naging ''Cavite'' sa kalaunan.

Narito ang ilang mga pangungusap na di karaniwan sa Kamaynilaan:
::1. Sa biglang pagtaas ng tubig dahil sa malakas na ulan ay napaigtad ako sa kinatatayuan ko! 
::2. Napagawi ako sa ilat na iyan, mangilanngilan din naman ang [[ista]] gaya ng igat, may ulang at katam din naman. 
::3. Sal-itan nga kitang maghalo nireng [[tilbok]] sa kawa! 
::4. Saksa ang gulay sa baraka, kitang mamaraka nang abutin natin ang tulpukan! 
::5. Lagyan mo nga nang panangga yaang batang iyan nang hindi laging nauuya! 
::6. Nagdala nga ng bug-ong wala namang kutsara! Magsakol na lang kitang kainin itong dala mong pagkain! 
::7. Oy, binata! Pagkasiwal mo! Piliin mo nga yaang makakaharap mo baka sintugin yang makabangga mo! 
::8. Astang taga-Maynila ka na ah! Kaya lang maitim ka pa rin! 
::9. Nabagu na ang dating daan! Di ko na ito gamay, mahihirapan akong matukoy ang hinahanap ko! 
::10. Sa iyong mga ikinikilos, talastas ko na ang iniisip mo!        
::11. Dumausdos ang sinasakyan namin kanina sa daan! Pagkatarik  ba naman,ahoy!                      
::12: Nagwagi na sa sabong ay nag agaw pa ng manok, singkara na!

:''Saklaw'': Ilaya at kanlurang bahagi ng [[Cavite]], maging ang kadugsong nitong mga bayan ng Batanggas tulad ng [[Nasugbu, Batangas|Nasugbu]], [[Lian, Batangas|Lian]], [[Laurel, Batangas|Laurel]], [[Talisay, Batangas|Talisay]], [[Lemery, Batangas|Lemery]] at iba pang kalapit na mga bayan nito.

==Mga tunog sa pagbigkas==
May 21 [[ponema]] ang Tagalog: 16 [[katinig]] at limang [[patinig]].<ref>{{Citation
|url=http://www.nscb.gov.ph/ncs/10thNCS/papers/invited%20papers/ips-16/ips16-01.pdf
|title=Recognition of Tagalog Alphabets Using The Hidden Markov Model
|author=Rolando D. Navarro, Jr.
|publisher=nscb.gov.ph
|year=2007
|accessdate=2008-09-26
|archive-date=2008-10-02
|archive-url=https://web.archive.org/web/20081002154117/http://www.nscb.gov.ph/ncs/10thNCS/papers/invited%20papers/ips-16/ips16-01.pdf
|url-status=dead
}}</ref> Payak ang balangkas ng isang pantig, na nilalaman ng hindi bababa sa isang katinig, at isang patinig,<ref name=LERCdescription>{{Citation
|url=http://www.lerc.educ.ubc.ca/LERC/courses/489/worldlang/tagalog_ind/Tagalog2/description.htm
|title=Tagalog: Understanding the Language
|publisher=lerc.educ.ubc.ca
|accessdate=2008-09-26
|archive-date=2008-09-19
|archive-url=https://web.archive.org/web/20080919151002/http://www.lerc.educ.ubc.ca/LERC/courses/489/worldlang/tagalog_ind/Tagalog2/description.htm
|url-status=dead
}}</ref> maliban sa mga hiniram na salita tulad ng "trak" o "tsokolate".

===Mga patinig===
Bago dumating ang mga Espanyol, mayroong tatlong ponemang patinig ang Tagalog: {{IPA|/a/}}, {{IPA|/i/}}, and {{IPA|/u/}}. Ipinalawig ito sa limang patinig nang isinama ang mga patinig ng Espanyol. Ito ang:

* {{IPA|/a/}}, isang [[patinig sa gitna na bukas at hindi pabilog]]
* {{IPA|/ɛ/}}, isang [[patinig sa gitnang harap na bukas at hindi pabilog]]
* {{IPA|/i/}}, isang [[patinig sa harap na sarado at hindi pabilog]]
* {{IPA|/o/}}, isang [[patinig sa gitnang likod na sarado at pabilog]]
* {{IPA|/u/}}, isang [[patinig sa likod na sarado at pabilog]]

May apat na pangunahing [[diptonggo]] sa Tagalog: ang {{IPA|/aɪ/}}, {{IPA|/oɪ/}}, {{IPA|/aʊ/}} at {{IPA|/iʊ/}}.<ref name=LERCdescription />

===Mga katinig===
Nasa baba ang isang talaan ng mga katinig sa Tagalog. Walang hangin ang lahat ng mga katinig na pasara (''stop consonant''). Makikita naman sa lahat ng posisyon ang [[panlalamunang pailong]] (''velar nasal''), kasama ang unang bahagi ng isang salita.

{| class="wikitable"  style="margin:autmargin:auto;"
|+caption | '''Talaan ng mga ponemang katinig ng Tagalog'''
|-
!
! colspan="2" | [[Katinig na panlabi|Panlabi]]
! colspan="2" | [[Katinig na pangngipin|Pangngipin]]/<br>[[Katinig na panggilagid|Panggilagid]]
! colspan="2" | [[Katinig na lagpas-gilagid|Lagpas-gilagid]]/<br>[[Katinig na pangngalangala|Pangngalangala]]
! colspan="2" | [[Katinig na panlalamunan|Panlalamunan]]
! colspan="2" | [[Katinig na impit|Impit]] (Glotal)
|- style="text-align:center;"
! [[Pailong (paraan ng artikulasyon)#Pailong na katinig|Pailong]]
| colspan="2" | {{IPA|m}}
| colspan="2" | {{IPA|n}}
| colspan="2" | {{IPA|ɲ}}
| colspan="2" | {{IPA|ŋ}}
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
! [[Katinig na pasara|Pasara]]
| {{IPA|p}}
| {{IPA|b}}
| {{IPA|t}}
| {{IPA|d}}
| {{IPA|tʃ}}
| {{IPA|dʒ}}
| {{IPA|k}}
| {{IPA|ɡ}}
| colspan="2" | {{IPA|ʔ}}
|- style="text-align:center;"
! [[Katinig na pasutsot|Pasutsot]]
| colspan="2" |
| colspan="2" | {{IPA|s}}
| colspan="2" |{{IPA|ʃ}}
| colspan="2" |
| colspan="2" | {{IPA|h}}
|- style="text-align:center;"
! [[Katinig na pakatal|Pakatal]]
| colspan="2" |
| colspan="2" | {{IPA|ɾ}}
| colspan="2" |
| colspan="2" |
| colspan="2" |
|- style="text-align:center;"
! [[Katinig na pagilid|Pagilid]]/[[Malapatinig]]
| colspan="2" |
| colspan="2" |{{IPA|l}}
| colspan="2" | {{IPA|j}}
| colspan="2" | {{IPA|w}}
| colspan="2" |
|}

===Diin===
Ponemiko ang diin sa Tagalog. Nagkakaroon ng pangunahing diin sa huling pantig o penultimong pantig (pangalawa sa huli) ng isang salita. Kasama ng pangunahin o pangalawang diin ang pagpapahaba ng bigkas sa mga patning maliban na kung nasa dulo ng salita ang diin nito. Mahalaga ang papel ng diin sa Tagalog: pinalilinaw nito ang mga salitang magkapareho ang baybay, ngunit magkaiba ang bigkas, tulad ng "tayo" (ako at ibang tao na magkakasama) at "tayô" (tumindig), na karaniwang sinusulat nang walang kudlit.

===Tunog===
* {{IPA|/a/}} ay pinataasan nang kaunti para maging {{IPA|[ɐ]}} sa mga posisyong walang diin at kung minsan ay sa mga posisyong may diin (‘inang bayan’ [in'ɐŋ 'bɐjən])
* {{IPA|/i/}} na walang diin is karaniwang binibigkas na {{IPA|[ɪ]}} tulad sa wikang Ingles "b'''i'''t"
* {{IPA|/i/}} sa dulong pantig ay puwedeng bigkasin bilang {{IPA|[i ~ e ~ ɛ]}} dahil ang [{{IPA|e ~ ɛ}}] ay ''[[allophone]]'' ng [{{IPA|ɪ ~ i}}] sa dulong pantig.
* {{IPA|/ɛ/}} na walang diin at {{IPA|/o/}} ay puwede ring bigkasin bilang {{IPA|[i ~ ɪ ~ e]}} at {{IPA|[u ~ ʊ ~ ɔ]}} maliban sa mga dulong pantig. [{{IPA|o~ ʊ ~ ɔ}}] at [{{IPA|u ~ ʊ}}] ay mga ''allophones'' rin.
* {{IPA|/u/}} na walang diin ay karaniwang {{IPA|[ʊ]}} tulad sa wikang Ingles  "b'''oo'''k"
* Ang diptonggong {{IPA|/aɪ/}} and the sequence {{IPA|/aʔi/}} have a tendency to become {{IPA|[eɪ ~ ɛː]}}.
* Ang diptonggong {{IPA|/aʊ/}} and the sequence {{IPA|/aʔu/}} have a tendency to become {{IPA|[oʊ ~ ɔː]}}.
* /k/ sa pagitan ng dalwang patinig ay puwede maging {{IPA|[x]}} katulad sa Español "'''J'''osé", na kung saan sa simulang posisyon ay puwede maging [kx].
* Intervocalic /g/ and /k/ tend to become {{IPA|[ɰ]}} (see preceding).
* {{IPA|/ɾ/}} at {{IPA|/d/}} ay maaaring mapagpapalit na {{IPA|/ɾ/}} at {{IPA|/d/}} na dating ''allophones'' in Tagalog.
* Ang impit sa dulo ng isang salita ay kadalasang nawawala kung ito'y nasa gitna ng pangungusap, lalo na sa Kamaynilaan. Ang patinig na sinusundan nito ay karaniwang pinahahaba. Ngunit, sa ibang diyalekto ay napapanatili ito..
* /o/ ay maaari maging {{IPA|[ɔ]}} sa mga pantig na may diin.
* /niy/, /siy/, /tiy/, and /diy/ may be pronounced as [nj]/[nij], [sj]/[sij], [tj]/[tij] and [dj]/[dij], respectively, especially in but not limited to rural areas.
* /ts/ may be pronounced as [ts], especially in but not limited to rural areas.
* /e/ or /i/ before s-consonant clusters have a tendency to become silent.

<!---
==Mga pagbabagong pangkasaysayan==
Tagalog differs from its Central Philippine counterparts with its treatment of the [[Proto-Philippine]] [[schwa]] vowel {{IPA|*ə}}. In Bikol & Visayan, this sound merged with {{IPA|/u/}} and {{IPA|[o]}}. In Tagalog, it has merged with {{IPA|/i/}}. For example, Proto-Philippine {{IPA|*dəkət}} (adhere, stick) is Tagalog ''dikít'' and Visayan & Bikol ''dukot''.

Proto-Philippine {{IPA|*r}}, {{IPA|*j}}, and {{IPA|*z}} merged with {{IPA|/d/}} but is {{IPA|/l/}} between vowels. Proto-Philippine {{IPA|*ngajan}} (name) and {{IPA|*hajək}} (kiss) became Tagalog ''ngalan'' and ''halík''.

Proto-Philippine {{IPA|*R}} merged with {{IPA|/g/}}. {{IPA|*tubiR}} (water) and {{IPA|*zuRuʔ}} (blood) became Tagalog ''tubig'' and ''dugô''.

== Balarila ==
{{further|[[Tagalog grammar]]}}

== Pamamaraan ng pagsulat ==
=== Baybayin ===
{{Main|Baybayin}}

Tagalog was written in an [[abugida]] called [[Baybayin]] prior to the arrival of the Spaniards in the 16th century. This particular [[writing system]] was composed of symbols representing three [[vowel]]s and 14 [[consonant]]s. Belonging to the [[Brahmic family]] of scripts, it shares similarities with the [[Old Kawi]] script of [[Javanese language|Java]] and is believed to be descended from the script used by the [[Bugis]] in [[Sulawesi]].

Although it enjoyed a relatively high level of literacy, the script gradually fell into disuse in favor of the [[Latin alphabet]] during Spanish colonial rule.

There has been confusion of how to use Baybayin. Each letter in the Latin Alphabet is not represented with one of those in the Baybayin alphabet. Rather than letters being put together to make sounds as in Western languages. Baybayin uses symbols to represent syllables.

A "kudlit" resembling an apostrophe is used above or below a symbol to change the vowel sound after its consonant. If the kudlit is used above, the vowel is an "E" or "I" sound. If the Kudlit is used below, the vowel is an "O" or "U" sound. A special kudlit was later added by Spanish missionaries in which a cross placed below the symbol to get rid of the vowel sound all together, leaving a consonant. Previously, the final consonant was just left out, leaving the reader to use context to determine the final consonants.

Example:
<div style="text-align:center; margin:1em 0em;">[[Image:Baybayin sample 02.jpg|Ba Be Bo B (in Baybayin)]]</div>

Baybayin is [http://unicode.org/charts/PDF/U1700.pdf encoded in Unicode] version 3.2 in the range 1700-171F under the name "Tagalog".

=== Alpabetong Latin ===
{{Main|Abakada}}

Until the first half of the 20th century, Tagalog was widely written in a variety of ways based on Spanish orthography. When the national language was based on Tagalog, grammarian Lope K. Santos introduced a new alphabet consisting of 20 letters called ''ABAKADA'' in school grammar books called ''balarilà''; A B K D E G H I L M N Ng O P R S T U W Y.

==== ''ng'' at ''mga'' ====
:''See also: [[ng (digraph)]]''
The genitive marker ''ng'' and the plural marker ''mga'' are abbreviations that are pronounced ''nang'' {{IPA|[naŋ]}} and ''mangá'' {{IPA|[mɐ'ŋa]}}. ''Ng'' means "of" (ex. ''Siya ay kapatid ng nanay ko.'' She is the sibling of my mother) while ''nang'' means "when" or "while." ''Mga'' denotes plurality (ex. ''Iyan ang mga damit ko.'' Those are my clothes).

Ex#1: ''Nang si Hudas ay madulas.'' - When Judas slipped.

Ex#2: ''Siya ay kumain nang nakatayo.'' - He ate while standing.

Comment: Ex#2 is one of many common "allowable mistakes" in Tagalog grammar.  Due to persistent usage, they have been thought of as correct.  The above example based on the English translation is really "Siya ay kumain habang nakatayo.".  If the idea "He ate standing up." is translated "Siya ay kumain NA nakatayo.".  To make things more complicated, Ex#2 may mean "He ate something (which is) standing.".

==Bokabularyo at hiram na mga salita==
Tagalog vocabulary is composed mostly of words of Austronesian origin with borrowings from [[Spanish Language|Spanish]], [[Min Nan|Min Nan Chinese]] (also known as [[Hokkien (dialect)|Hokkien]]), [[Malay language|Malay]], [[Sanskrit]], [[Arabic language|Arabic]], [[Tamil language|Tamil]], [[Persian language|Persian]], [[Kapampangan language|Kapampangan]], languages spoken on [[Luzon]], and others, especially other Austronesian languages.

Due to trade with Mexico via the [[Manila galleon]] from the 16th to the 19th centuries, many words from [[Nahuatl]], a language spoken by Native Americans in Mexico, were introduced to Tagalog.

English has borrowed some words from Tagalog, such as abaca, adobo, aggrupation, barong, balisong, boondocks, jeepney, Manila hemp, pancit, and yaya, although the vast majority of these borrowed words are only used in the Philippines as part of the vocabularies of [[Philippine English]].
------------------->

<!------------------
===Mga ambag sa ibang mga wika===
Tagalog itself has contributed a few words into English.

*''[[boondock]]s'': meaning "rural" or "back country," was imported by American soldiers stationed in the Philippines as a mispronounced version of the Tagalog ''bundok'', which means "mountain." 
*''cogon'': a type of grass, used for thatching. This word came from the Tagalog word ''kugon'' (a species of tall grass). 
*''[[ylang-ylang]]'': a type of flower known for its fragrance. 
*''[[Abaca]]'': a type of hemp fiber made from a plant in the banana family, from ''abaká''. 
*''[[Manila hemp]]'': a light brown cardboard material used for folders and paper usually made from abaca hemp. 
*''[[Capiz]]'': also known as window oyster, is used to make windows.

''[[Yo-yo]]'' is reportedly a Tagalog word, however no such word exists in Tagalog.

Tagalog has contributed several words to [[Spanish language in the Philippines|Philippine  Spanish]], like ''barangay'' (from ''balañgay'' meaning ''barrio''), the ''abacá'', ''cogon'', ''palay'', etc.
-------->

== Gamit sa talastasan sa pananampalataya ==
[[Talaksan:CalauanChurchjf4373 11.JPG|thumb|right|250px|Ang [[Sampung Utos ng Diyos]] sa Tagalog.]]
Nananatiling isa ang [[panitikang pampananampalataya]] sa pinakamasiglang tagapag-ambag sa [[panitikang Tagalog]].

Noong 1970, isinalinwika ng [[Philippine Bible Society]] ang [[Bibliya]] patungong Tagalog, ang unang [[pagsasalinwika]] sa anumang mga [[wika sa Pilipinas]]. Bago pa man ang [[Ikalawang Konsehong Batikano]], may naipapamudmod nang mga pampintakasing mga lathalain na nasa Tagalog. Sa kasalukuyan, may tatlong kumakalat na mga salinwikang Tagalog ng [[Banal na Bibliya]]— ang ''[[Magandang Balita Biblia]]'' (isang kapantayang salinwika ng ''[[Good News Bible]]''), na isang bersiyong [[Ekumenismo|ekumenikal]]; ang ''Ang Biblia'', na isa mas bersiyong [[Protestante]]; at ang ''Bagong Sanlibutang Salin ng Banal na Kasulatan'', isa sa mga may animnapung kapantayang mga salinwika ''New World Translation of the Holy Scriptures'' na nilathala ng mga [[Saksi ni Jehovah]].  Inilabas ang huli noong taong 2000, ngunit dating naglabas ang mga Saksi ni Jehova ng isang haybrid na salinwika: ang ''Ang Biblia'' na ginamit para sa [[Matandang Tipan]], habang ginamit naman ang ''Bagong Sinlibutang Salin'' para sa [[Bagong Tipan]].

Nang pahintulutan ng [[Ikalawang Konsehong Batikano]], (partikular na ang ''[[Sacrosanctum Concilium]]'') ang pagsasalinwika ng mga pandaigdigang mga [[dasal]] patungo sa mga [[wikang bernakular]], ang [[Catholic Bishops' Conference of the Philippines]] ang isa sa mga unang nagsalinwika ng [[Romanong Misal]] patungong Tagalog. Sa katunayan, nalathala ang [[Romanong Misal]] sa Tagalog noong mga kaagahan ng 1982, habang hindi pa nalalathala sa Ingles hanggang 1985.

Naglilimbag na ang mga Saksi ni Jehova ng panitikang Tagalog mga nasa maagang bahagi ng 1941
<ref>2003 Yearbook of Jehovah's Witnesses p.155.</ref> at tinatayang nilalathala naman ang ''Ang Bantayan''<ref name=Bantayan>Sa Tagalog, ''Ang Bantayan'' ang opisyal na salin ng pamagat na ''The Watchtower'' na nasa Ingles, Ang Bantayan Naghahayag ng Kaharian ni Jehova, nakalimbag na isyu para sa Hulyo 2008 (Tomo 129, Blg. 13).</ref> (ang pangunahing [[magasin]] ng mga Saksi ni Jehova; ''The Watchtower'' sa Ingles) mula pa noong mga 1960. Kasalukuyang karaniwang pinapakawalan ang mga bagong labas kaalinsabay ng ibang mga wika, kabilang ang Tagalog. May ilan ring mga lathalain ang opisyal na websayt ng mga Saksi ni Jehovah sa Tagalog na makukuha mula sa [[Internet]].<ref>[http://www.watchtower.org/ Watch Tower] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061230153152/http://watchtower.org/ |date=2006-12-30 }}, Official Website of Jehova's Witnesses, Watch Tower Bible at Tract Society of Pennsylvania, WatchTower.org, 2006</ref><ref>[http://www.watchtower.org/tg/index.html Watch Tower] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081015231630/http://www.watchtower.org/tg/index.html |date=2008-10-15 }}, Opisyal na ''Web Site'' ng mga Saksi ni Jehova, Watch Tower Bible at Tract Society of Pennsylvania, WatchTower.org, 2006</ref>

Isang ganap na matatag na wika ang Tagalog, at may napakakakaunting mga pagbabago ang ginawa sa mga [[Katoliko]]ng salinwika ng Bibliya.  Gayundin, dahil bata pa ang Protestantismo sa Pilipinas, mas ekumenikal ang gawi sa mga panalanging liturhikal.

==Paghahambing ng mga salita nito sa ibang wikang Austronesio==
Nasa baba ang isang tsart ng Tagalog at dalawampung iba pang wikang Austronesyanno na naghahambing sa labintatlong mga salita.

{|class="wikitable"
|-
! style="background:#efefef;" | Ingles
! style="background:#efefef;" | one
! style="background:#efefef;" | two
! style="background:#efefef;" | three
! style="background:#efefef;" | four
! style="background:#efefef;" | person
! style="background:#efefef;" | house
! style="background:#efefef;" | dog
! style="background:#efefef;" | coconut
! style="background:#efefef;" | day
! style="background:#efefef;" | new
! style="background:#efefef;" | we (inclusive)
! style="background:#efefef;" | what
! style="background:#efefef;" | fire
|-
! style="background:#efefef;" | Tagalog
|isa
|dalawa
|tatlo
|apat
|tao
|bahay
|aso
|niyog
|araw
|bago
|tayo
|ano
|apoy
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Tombulu|Tombulu]] (Minahasa)'''
|esa
|zua (rua)
|telu
|epat
|tou
|walé
|asu
|po'po'
|endo
|weru
|kai, kita
|apa
|api
|-
! style="background:#efefef;" |  '''[[Wikang Gitnang Bikol]]'''
|saro
|duwa
|tulo
|apat
|tawo
|harong
|ayam
|niyog
|aldaw
|ba-go
|kita
|ano
|kalayo
|-
! style="background:#efefef;" | '''Rinconada Bikol'''
|əsad
|darwā
|tolō
|əpat
|tawō
|baləy
|ayam
|noyog
|aldəw
|bāgo
|kitā
|onō
|kalayō
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Waray-Waray language|Waray]]'''
|usa
|duha
|tulo
|upat
|tawo
|balay
|ayam/ido
|lubi
|adlaw
|bag-o
|kita
|anu
|kalayo
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Cebuano language|Cebuano]]'''
|usa/isa
|duha
|tulo
|upat
|tawo
|balay
|iro
|lubi
|adlaw
|bag-o
|kita
|unsa
|kalayo
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Hiligaynon language|Hiligaynon]]'''
|isa
|duha
|tatlo
|apat
|tawo
|balay
|ido
|lubi
|adlaw
|bag-o
|kita
|ano
|kalayo
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Aklanon language|Aklanon]]'''
|isaea, sambilog, uno
|daywa, dos
|tatlo, tres
|ap-at, kwatro
|tawo
|baeay
|ayam
|niyog
|adlaw
|bag-o
|kita
|ano
|kaeayo
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Kinaray-a language|Kinaray-a]]'''
|sara
|darwa
|tatlo
|apat
|tawo
|balay
|ayam
|niyog
|adlaw
|bag-o
|kita
|ano
|kalayo
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Tausug|Tausug]]'''
|hambuuk
|duwa
|tu
|upat
|tau
|bay
|iru'
|niyug
|adlaw
|ba-gu
|kitaniyu
|unu
|kayu
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Maranao language|Maranao]]'''
|isa
|dowa
|t'lo
|phat
|taw
|walay
|aso
|neyog
|gawi'e
|bago
|tano
|tonaa
|apoy
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Kapampangan|Kapampangan]]'''
|metung
|adwa
|atlu
|apat
|tau
|bale
|asu
|ngungut
|aldo
|bayu
|ikatamu
|nanu
|api
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Pangasinan|Pangasinan]]'''
|sakey
|dua, duara
|talo, talora
|apat, apatira
|too
|abong
|aso
|niyog
|ageo
|balo
|sikatayo
|anto
|pool
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Iloko|Iloko]]'''
|maysa
|dua
|tallo
|uppat
|tao
|balay
|aso
|niog
|aldaw
|baro
|datayo
|ania
|apoy
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Ibatan|Ivatan]]'''
|asa
|dadowa
|tatdo
|apat
|tao
|vahay
|chito
|niyoy
|araw
|va-yo
|yaten
|ango
|apoy
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Ibanag|Ibanag]]'''
|tadday
|dua
|tallu
|appa'
|tolay
|balay
|kitu
|niuk
|aggaw
|bagu
|sittam
|anni
|afi
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Yogad|Yogad]]'''
|tata
|addu
|tallu
|appat
|tolay
|binalay
|atu
|iyyog
|agaw
|bagu
|sikitam
|gani
|afuy
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Gaddang|Gaddang]]'''
|antet
|addwa
|tallo
|appat
|tolay
|balay
|atu
|ayog
|aw
|bawu
|ikkanetam
|sanenay
|afuy
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Tboli|Tboli]]'''
|sotu
|lewu
|tlu
|fat
|tau
|gunu
|ohu
|lefo
|kdaw
|lomi
|tekuy
|tedu
|ofih
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Malaysian|Wikang Malaysia]]'''
|satu
|dua
|tiga
|empat
|orang
|rumah
|anjing
|kelapa/ nyior
|hari
|baru/ baharu
|kita
|apa
|api
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Indones]]ia'''
|satu
|dua
|tiga
|empat
|orang
|rumah/balai
|anjing
|kelapa/nyiur
|hari
|baru
|kita
|apa/anu
|api
|-
! style="background:#efefef;" | '''Wikang Jawa'''
|siji
|loro
|telu
|papat
|uwong
|omah
|asu
|klapa/kambil
|hari
|anyar/enggal
|kita
|apa/anu
|geni
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Atsehenes|Wikang Aceh]]'''
|sa
|duwa
|lhèë
|peuët
|ureuëng
|rumoh/balèë
|asèë
|u
|uroë
|barô
|(geu)tanyoë
|peuë
|apuy
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Lampung]]'''
|sai
|khua
|telu
|pak
|jelema
|lamban
|asu
|nyiwi
|khani
|baru
|kham
|api
|apui
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Bugines|Wikang Bugi]]'''
|sedi
|dua
|tellu
|eppa
|tau
|bola
|asu
|kaluku
|esso
|baru
|idi'
|aga
|api
|-
! style="background:#efefef;" | '''Wikang Batak'''
|sada
|dua
|tolu
|opat
|halak
|jabu
|biang
|harambiri
|ari
|baru
|hita
|aha
|api
|-
![[Wikang Minangkabau]]
|ciek
|duo
|tigo
|ampek
|urang
|rumah
|anjiang
|karambia
|ari
|baru
|kito
|apo
|api
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Tetum]]'''
|ida
|rua
|tolu
|haat
|ema
|uma
|asu
|nuu
|loron
|foun
|ita
|saida
|ahi
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Māori|Maori]]'''
|tahi
|rua
|toru
|wha
|tangata
|whare
|kuri
|kokonati
|ra
|hou
|taua
|aha
|ahi
|-
! style="background:#efefef;" | '''Tuvaluan'''
|tasi
|lua
|tolu
|fá
|toko
|fale
|kuri
|moku
|aso
|fou
|tāua
|ā
|afi
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Hawaiian language|Hawaiian]]'''
|kahi
|lua
|kolu
|hā
|kanaka
|hale
|'īlio
|niu
|ao
|hou
|kākou
|aha
|ahi
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Banjar]]'''
| asa
| duwa
| talu
| ampat
| urang
| rūmah
| hadupan
| kǎlapa
| hǎri
| hanyar
| kita
| apa
| api
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Malagasy|Malagasy]]'''
|isa
|roa
|telo
|efatra
|olona
|trano
|alika
|voanio
|andro
|vaovao
|isika
|inona
|afo
|-
! style="background:#efefef;" | '''Dusun'''
| iso
| duo
| tolu
| apat
| tulun
| walai
| tasu
| piasau
| tadau
| wagu
| tokou
| onu/nu
| tapui
|-
! style="background:#efefef;" | '''[[Wikang Iban|Iban]]'''
| satu
| dua
| tiga
| empat
| orang
| rumah
| asu
| nyur
| ari
| baru
| kitai
| nama
| api
|}

=== Mga pangunahing lalawigan ===
==== Luzon ====
{{See|Luzon}}
; Hilangang Katagalogan (Northern Tagalog)
(''Salitang Malalim na Tagalog at nahaluuan ng "[[Wikang Iloko|Ilokano]], [[Rehiyon ng Ilocos]]", at ([[Wikang Pampangeniyo|Kapampangan]]'').
* '''[[Gitnang Luzon]]'''
** [[Aurora|Lalawigan ng Aurora]] - 77%
** [[Bataan|Lalawigan ng Bataan]] - 89%
** [[Bulacan|Lalawigan ng Bulacan]]  - 97%
** [[Nueva Ecija|Lalawigan ng Nueva Ecija]] - 70%
** [[Zambales|Lalawigan ng Zambales]] - 75%

; [[Wikang Pilipino|Gitnang Katagalogan (Central Tagalog)]]
(''Salitang Mababaw na Tagalog (Filipino), na mayroong halong [[Taglish]]'').
* '''''[[Kalakhang Maynila]]'''''
** ''[[Maynila]]'' - 50%
** [[Lungsod ng Pasig]] - 45%
** [[Lungsod ng Quezon]] - 58%

; Timog Katagalogan (Southern Tagalog)
(''Salitang mayroong ka-luma, Malalalim at Puntong Tagalog, sinamahan nang wikang "Batangenyo", "[[Calamba|Calambeño]]" at "Caviteño"'').
* '''[[CALABARZON]]'''
** [[Batangas|Lalawigan Batangas]] - 95%
** [[Kabite|Lalawigan ng Cavite]] - 65%
** [[Laguna|Lalawigan ng Laguna]] - 64%
** [[Rizal|Lalawigan ng Rizal]] - 55%
** [[Quezon|Lalawigan ng Quezon]] - 90%

; [[Timog Katagalugan|Timog Katagalugan (Southern Tagalog)]] 
(''Salita na mayroong Punto-ng Tagalog, mga wikang Palawenyo, Mangyan (Mindoro), Marinduqueño, Romblomanin at Batangenyo"'').
* '''[[MIMAROPA]]'''
** [[Marinduque|Lalawigan ng Marinduque]] - 91%
** [[Occidental Mindoro|Lalawigan ng Kanlurang Mindoro]] - 84%
** [[Oriental Mindoro|Lalawigan ng Silangang Mindoro]] - 87%
** [[Palawan|Lalawigan ng Palawan]] - 80%
** [[Romblon|Lalawigan ng Romblon]] - 82%

; Tagalog-Bikol (Southeastern Tagalog)
(''Salitang mayroong Tagalog na Nasasakupan nang [[Wikang Bikol]]ano'').
* '''[[Rehiyon ng Bikol]]'''
** [[Camarines Norte|Lalawigan ng Hilagang Camarines]] - 62%
** [[Camarines Sur|nalalabing Lalawigan ng Timog Camarines]] - 54%

== Sanggunian ==

=== Mga paunawa ===
{{Reflist|2}}

=== Mga kasulatan ===
* [http://books.google.com/books?hl=en&id=W4Wa_Ty3tcEC&dq=the+tagalog+language+a+comprehensive+hh+bartlett&printsec=frontcover&source=web&ots=xcKaWqKKNv&sig=Wn9GG-13LHnILUXoUTbqOw1nJm4 Ang Wikang Tagalog: Isang Malalimang Tratadong Pambalarila na Ibinagay para sa Pansariling-Pag-aaral at Sadyang Ibinalangkas para sa Paggamit sa mga Palingkurang Pampamahalaan o Ugnayang Pangangalakal sa Pilipinas], (''The Tagalog Language: A Comprehensive Grammatical Treatise Adapted to Self-Instruction and Particularly Designed for Use in Government Service or in Business Trade in the Philippines''), nasa wikang Ingles, unang paglilimbag: Imprenta de "El Mercantil" (1902), ang orihinal ay mula sa Pamantasan ng Michigan/Kalipunang H.H. Bartlett: bilang 91 L / kopyang elektroniko ginawa noong 20 Abril 2006 (Google), pahina 54-56/may 448 mga pahina

== Ibang mapag-aaralan sa labas ng Wikipedia ==
* [http://www.kwf.gov.ph Komisyon sa Wikang Filipino] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200412182142/http://www.kwf.gov.ph/ |date=2020-04-12 }}, opisyal na lupon para sa pagsasaayos ng wikang Filipino
* [http://www.seasite.niu.edu/Tagalog/Tagalog_mainpage.htm Pahinang Tagalog ng Northern Illinois University] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050910193247/http://www.seasite.niu.edu/Tagalog/Tagalog_mainpage.htm |date=2005-09-10 }}
*[http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:bsz:14-qucosa-127837 Syntax der filipinischen Sprache - Palaugnayan ng Wikang Filipino], 2013, 1305 p.
* [https://learningtagalog.com/grammar/ Balarila o gramatika ng Tagalog] Libreng reperensiya o sangguniang may malawak na saklaw (sa wikang Ingles)
* [http://www.websters-online-dictionary.org/definition/Tagalog-english/ Talatinigang Tagalog] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080418234105/http://www.websters-online-dictionary.org/definition/Tagalog-english/ |date=2008-04-18 }}
* [http://learnfilipino.org/ Learn Filipino] A website for learning theTagalog Language and Culture. 
* [https://chrome.google.com/webstore/detail/learn-filipino/onncfmkbehcpdccnpbljdciedebelmap/ Learn Filipino Chrome Application] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160529041106/https://chrome.google.com/webstore/detail/learn-filipino/onncfmkbehcpdccnpbljdciedebelmap/ |date=2016-05-29 }} A Chrome App for learning the Tagalog Language and Culture. 
* [http://www.tagalog1.com/ Homepage ng Filipino (Tagalog) Learner] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061021223647/http://www.tagalog1.com/ |date=2006-10-21 }}
* [http://iloko.tripod.com/tagamida.html Tagalog: Isang Maikling Pagtingin sa Pambansang Wika]
* [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tgl ''Ethnologue entry'' para sa Tagalog]
* [http://www.seasite.niu.edu/tagalog/Tagalog_Homepage99/learning_tagalog_on_this_site.htm Isang website na nagtuturo ng Tagalog] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050901070042/http://www.seasite.niu.edu/Tagalog/Tagalog_Homepage99/learning_tagalog_on_this_site.htm |date=2005-09-01 }}
* [http://books.google.com/books?id=__U-AAAAIAAJ&dq=gestation+tagalog&source=gbs_summary_s&cad=0 English - Tagalog / Tagalog - English Dictionary (Ingles/Tagalog - Tagalog-Ingles) ni Charles Nigg, Imprenta de Fajardo y compañeros: 1904, wikang Tagalog, orihinal mula sa Pamantasan ng California, isinaelektroniko ang kopya noong 10 Setyembre 2007, may 360 pahina, nakuha noong 13 Marso 2008]
* [http://www.tagalogtranslate.com/ Tagalog Translation]
*[https://mgabayani.ph/national-language-of-the-philippines/ Ang Wikang Tagalog] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190903103741/https://mgabayani.ph/national-language-of-the-philippines/ |date=2019-09-03 }}

{{Mga wika ng Pilipinas}}

[[Kategorya:Wikang Tagalog| ]]
[[Kategorya:Mga wika ng Pilipinas]]