Tingnan ang wikitext ng Yugoslavia

{{Infobox former country
|native_name            = ''Jugoslavija''{{ref label|sh-lat|a|}}{{ref label|sl|c|}}<br/>{{font|Југославија|size=12.4px}}{{ref label|sh-cyr|b|}}
|conventional_long_name = Yugoslavia
|common_name            = Yugoslavia
|
|continent              = Europa
|region                 = Balkan
|era                    = [[Unang Digmaang Pandaigdig]] {{•}} [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] {{•}} [[Digmaang Malamig]] {{•}} [[Yugoslav Wars]]
|government_type        = [[Monarchy]] (1918–1945)<br>[[Republic]] (1945–2006)
|
|year_start             = 1918
|year_end               = 2006
|event_start            = [[Kaharian ng Yugoslavia]]
|date_start             = 1 Disyembre
|event_end              = End of Yugoslavia
|date_end               = 5 Hunyo 2006
|event1                 = [[Yugoslav Partisans]]
|date_event1            = Hunyo 1941 
|event2                 = [[United Nations]] [[United Nations Charter|admission]]         
|date_event2            = 25 Oktubre 1945
|event3                 = [[Socialist Federal Republic of Yugoslavia|Socialist Federal Republic]]         
|date_event3            = 29 Nobyembre 1945
|event4                 = [[Serbia and Montenegro|Federal Republic]]
|date_event4            = 28 Abril 1992
|event5                 = [[Constitutional Charter of Serbia and Montenegro|State Union]]
|date_event5            = 24 Pebrero 2003
|
|p1      = State of Slovenes, Croats and Serbs
|flag_p1 = Flag of the State of Slovenes, Croats and Serbs.svg
|p2      = Kingdom of Serbia
|flag_p2 = State Flag of Serbia (1882-1918).svg
|p3      = Kingdom of Montenegro
|flag_p3 = Flag of the Kingdom of Montenegro.svg
|p4                     = Free Territory of Trieste
|flag_p4                = Free Territory Trieste Flag.svg
|s1                     = Croatia
|flag_s1                = Flag of Croatia.svg
|s2                     = Slovenia
|flag_s2                = Flag of Slovenia.svg
|s3                     = Republic of Macedonia{{!}}Macedonia
|flag_s3                = Flag of the Republic of Macedonia 1991-1995.svg
|s4                     = Republic of Bosnia and Herzegovina{{!}}Bosnia and Herzegovina
|flag_s4                = Flag of Bosnia and Herzegovina (1992-1998).svg
|s5                     = Serbia
|flag_s5                = Flag of Serbia.svg
|s6                     = Montenegro
|flag_s6                = Flag of Montenegro.svg
|s7                     = Kosovo
|flag_s7                = Flag of Kosovo.svg
|
|image_flag             = Flag of SFR Yugoslavia.svg
|flag                   = Flag of Yugoslavia
|flag_type              = Flag {{small|(1945-1992)}}
|image_coat             = GRB JUGOSLAVIJE.svg
|symbol                 = Emblem of Yugoslavia
|symbol_type            = Emblem  {{small|(1963-1992)}}
|image_map              = Yugoslavia location map.svg
|image_map_caption      = General location of Yugoslavia over the years.
|
|capital                = [[Belgrade]]
|national_motto         = ''[[Brotherhood and unity|Bratstvo i jedinstvo]]''<br/>{{small|"Kapatiran at Pagkakaisa"}}
|national_anthem        = ''[[Hey, Slavs|Hej, Slaveni]]''<br/>Хеј, Словени<br/>{{small|"Hey, Slavs"}}<br/>{{center|[[File:United States Navy Band - Hey, Slavs.ogg]]}}
|common_languages       = [[Serbo-Croatian]]{{ref label|d|d}}<br />[[Slovene language|Slovene]]{{ref label|e|e}}<br />[[Macedonian language|Macedonian]]{{ref label|f|f}}
|religion               = 
|demonym                = [[Yugoslavs|Yugoslav]]
|currency               = [[Yugoslav dinar]]
|
|title_leader           = [[List of heads of state of Yugoslavia|Pangulo]]
|leader1                = [[Ivan Ribar]] {{small|(first)}}
|leader2                = [[Josip Broz Tito]]
|leader3                = [[Stjepan Mesić]] {{small|(last)}}
|year_leader1           = 1945–1953
|year_leader2           = 1953–1980
|year_leader3           = 1991
|
|title_representative   = [[Prime Minister of Yugoslavia|Punong Ministro]]
|representative1        = [[Josip Broz Tito]] {{small|(first)}}
|representative2        = [[Ante Marković]] {{small|(last)}}
|year_representative1   = 1945–1953
|year_representative2   = 1989–1991
|
|title_deputy           = [[General Secretary of the League of Communists of Yugoslavia|Kalihim Pangkalahatan]]
|deputy1                = [[Josip Broz Tito]] {{small|(first)}}
|deputy2                = [[Milan Pančevski]] {{small|(last)}}
|year_deputy1           = 1945–1980
|year_deputy2           = 1989–1990-->
|
|legislature            = [[Parliament of Yugoslavia|Federal Assembly]]
|house1                 = [[Federal Assembly of the SFRY|Chamber of Republics]]
|house2                 = [[Federal Assembly of the SFRY|Federal Chamber]]
|
|stat_year1             = 1989
|stat_area1             = 255804
|stat_pop1              = 23724919
|cctld                  = [[.yu]]
|calling_code           = 38
|today                  = {{flagcountry|Serbia}}<br/>{{flagcountry|Croatia}}<br/>{{flagcountry|Bosnia and Herzegovina}}<br/>{{flagcountry|Slovenia}}<br/>{{flagcountry|Montenegro}}<br/>{{flagcountry|Macedonia}}<br/>{{flagcountry|Kosovo}}{{efn|{{Kosovo-note}}}}
|footnote_a             = {{note|sh-lat}} Full name in the [[Serbo-Croatian]] language, written in the [[Gaj's Latin alphabet|Latin alphabet]] (see [[Socialist Federal Republic of Yugoslavia#Name|Name]] section for details).
|footnote_b             = {{note|sh-cyr}} Full name in [[Serbo-Croatian]] and [[Macedonian language|Macedonian]], written in [[Cyrillic script|Cyrillic]].
|footnote_c             = {{note|sl}} Full name in the [[Slovene language]] (Slovene only uses [[Gaj's Latin alphabet|Latin]]).
|footnote_d             = {{note|d}} There was no ''[[de jure]]'' official language at the federal level,<ref name="Hladczuk1992">{{cite book|author=John Hladczuk|title=International Handbook of Reading Education|url=https://books.google.com/books?id=1yL9_N1K1Q0C&pg=PA454|date=1 January 1992|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-26253-1|pages=454–}}</ref><ref name="Altman1978">{{cite book|author=Gavro Altman|title=Yugoslavia: A Multinational Community|url=https://books.google.com/books?id=F-mNAAAAMAAJ|year=1978|publisher=Jugoslovenska stvarnost}}</ref><ref name="Tulasiewicz1971">{{cite book|author=Jan Bruno Tulasiewicz|title=Economic Growth and Development: A Case Study|url=https://books.google.com/books?id=b1wkAAAAMAAJ|year=1971|publisher=Morris Print. Company}}</ref> but [[Serbo-Croatian]] was ''de facto'' official. It was also legally the official language in the federal republics of [[Socialist Republic of Serbia|Serbia]], [[Socialist Republic of Croatia|Croatia]], [[Socialist Republic of Bosnia and Herzegovina|Bosnia and Herzegovina]], and [[Socialist Republic of Montenegro|Montenegro]].<ref name="Hladczuk1992" /><ref name="Altman1978" />
|footnote_e             = {{note|e}} Official in [[Socialist Republic of Slovenia|Slovenia]].
|footnote_f             = {{note|f}} Official in [[Socialist Republic of Macedonia|Macedonia]].
}}[[Talaksan:LocationYugoslavia2.png|thumb|right|200px|Pangkalahatang kinaroroonan ng Yugoslavia.  Pabagu-bago ang sukat ng mga hangganan sa loob ng maraming mga taon.]]

Ang '''Yugoslavia''' ([[wikang Serbiyo|Serbiyo]], [[Wikang Kroato|Kroato]], Bosniyo, [[wikang Eslobeno|Eslobeno]]: ''Jugoslavija''; Serbiyo, [[Wikang Masedonyo|Masedonyo]]: Југославија) ay isang dating bansa sa [[Timog-silangang Europa]]. Ito ay nilikha noong 1918 pagkatapos ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] sa ilalim ng pangalang '''[[Kaharian ng mga Serbo, Kroato, at Islobeno]]'''. Kinilala ang Yugoslavia bilang bansa noong 13 Hulyo 1922. Noong 3 Oktubre 1929, binago ang pangalan ng bansa at naging Kaharian ng Yugoslavia. Sinakop ng [[Kapangyarihang Aksis|Axis powers]] ang bansa noong 6 Abril 1941. Noong 1943, iprinoklama ng mga Yugoslav Partisans ang Demokratikong Federal ng Yugoslavia. Noong 1944, kinilala ito ng hari bilang lehitimong pamahalaan ng bansa pero noong Nobyembre 1945 ang monarkiya ay binuwag. 

== Kasaysayan ==
=== Paglikha ng Yugoslavia ===
Ang konsepto ng Yugoslavia, bilang isang solong estado para sa lahat ng mga mamamayan ng South Slavic, ay lumitaw noong huling bahagi ng ika-17 siglo at nakakuha ng katanyagan sa pamamagitan ng Illyrian Movement ng ika-19 siglo. Ang pangalan ay nilikha sa pamamagitan ng kumbinasyon ng mga salitang Slavic "jug" (timog) at "slaveni" (Slavs). Ang Yugoslavia ay bunga ng Deklarasyon ng Corfu, bilang isang proyekto ng Parlamento ng Serbiano sa pagpapatapon at ang Serbian royal karađorđevi dynasty, na naging Yugoslav royal dinastiya.

=== Kaharian ng Yugoslavia ===
{{Main article|Kaharian ng Yugoslavia}}
Banovinas ng Yugoslavia, 1929-39. Pagkatapos ng 1939 ang Sava at Littoral banovinas ay pinagsama sa Banovina ng Croatia
Ang bansa ay nabuo noong 1918 pagkatapos ng Unang Digmaang Pandaigdig bilang Kaharian ng Serbs, Croats at Slovenes sa pamamagitan ng unyon ng Estado ng Slovenes, Croats at Serbs at ng Kaharian ng Serbia. Karaniwang tinutukoy ito sa panahong "estado ng Versailles". Nang maglaon, pinalitan ng pamahalaan ang bansa na humantong sa unang opisyal na paggamit ng Yugoslavia noong 1929.

''Sa ngayon, nahahati ang dating Yugoslavia sa mga sumusunod na bansa'':

{|class="wikitable"
! Pangalan ng bansa !! Kapitolyo !! [[Bandila]] !! Eskudo !! Lokasyon
|-
|[[Bosnia at Herzegovina]]
|style="width:7em; font-size:90%;"|Sarajevo
|style="width:6em;"|<center>[[File:Flag of SR Bosnia and Herzegovina.svg|70px|border]]</center>
|style="width:4em;"|<center>[[File:Coat of Arms of the Socialist Republic of Bosnia and Herzegovina.svg|40px]]</center>
! rowspan="6" style="width:4em; background:#fff;"|{{SFRY map|float=center}}
|-
|[[Croatia]]
|style="font-size:90%;"|[[Zagreb]]
|<center>[[File:Flag of SR Croatia.svg|70px|border]]</center>
|<center>[[File:Coat of Arms of the Socialist Republic of Croatia.svg|40px]]</center>
|-
|[[Hilagang Macedonia]]
|style="font-size:90%;"|[[Skopje]]
|<center>[[File:Flag of North Macedonia (1946–1992).svg|70px|border]]</center>
|<center>[[File:Coat of arms of Macedonia (1946-2009).svg|40px]]</center>
|-
|[[Montenegro]]
|style="font-size:90%;"|[[Titograd]]
|<center>[[File:Flag of the Socialist Republic of Montenegro.svg|70px|border]]</center>
|<center>[[File:Coat of Arms of the Socialist Republic of Montenegro.svg|40px]]</center>
|-
|[[Serbia]]
: {{smaller|[[Socialist Autonomous Province of Kosovo|SAP Kosovo]]}}
: {{nowrap|{{smaller|[[Socialist Autonomous Province of Vojvodina|SAP Vojvodina]]}}}}
|style="font-size:90%;"|[[Belgrade]]
: [[Priština]]
: [[Novi Sad]]
|<center>[[File:Flag of SR Serbia.svg|70px|border]]</center>
|<center>[[File:Coat of Arms of the Socialist Republic of Serbia.svg|40px]]</center>
|-
|[[Eslobenya]]
|style="font-size:90%;"|[[Ljubljana]]
|<center>[[File:Flag of Slovenia (1945-1991).svg|70px|border]]</center>
|<center>[[File:Coat of Arms of the Socialist Republic of Slovenia.svg|40px]]</center>
|}

=== Haring Alexander ===
Noong Hunyo 20, 1928, pinalabas ng Serbian deputy Puniša Račić ang limang miyembro ng oposisyon ng Partidong Pangkagaling sa Croatia sa National Assembly na nagreresulta sa pagkamatay ng dalawang deputies sa lugar at ng pinuno na si Stjepan Radić ng ilang linggo. [6] Noong Enero 6, 1929, sinususpinde ni Haring Alexander ang konstitusyon, pinagbawalan ang mga pambansang partidong pampulitika, na nanunungkulan sa ehekutibong kapangyarihan at pinalitan ang pangalan ng bansa Yugoslavia. Inaasahan niya na pigilin ang mga tendensiyang separatista at pagaanin ang mga pasyonistang pambansa. Ipinataw niya ang isang bagong konstitusyon at isinara ang kanyang diktadura noong 1931. Gayunpaman, ang mga patakaran ni Alexander ay nakaranas ng pagsalungat mula sa iba pang mga kapangyarihang European na nagmumula sa mga pagpapaunlad sa Italya at Alemanya, kung saan ang mga pasista at mga Nazi ay naging kapangyarihan, at ang Unyong Sobyet, kung saan si Joseph Stalin ay naging ganap na pinuno. Wala sa tatlong mga rehimen na ito ang pinapaboran ang patakaran na hinabol ni Alexander I. Sa katunayan, nais ng Italya at Alemanya na baguhin ang mga internasyonal na kasunduan na nilagdaan pagkatapos ng Unang Digmaang Pandaigdig, at ang mga Soviets ay determinadong maibalik ang kanilang mga posisyon sa Europa at ipagpatuloy ang isang mas aktibong internasyunal na patakaran.

Tinangka ni Alexander na lumikha ng sentralisadong Yugoslavia. Nagpasiya siyang wakasan ang mga makasaysayang rehiyon ng Yugoslavia, at ang mga bagong panloob na mga hangganan ay inilabas para sa mga lalawigan o mga banovina. Ang mga banovina ay pinangalanan ayon sa mga ilog. Maraming mga pulitiko ang ibinilanggo o pinanatili sa ilalim ng surveillance ng pulisya. Ang epekto ng diktadura ni Alexander ay upang higit pang magpalayo sa mga di-Serbiano mula sa ideya ng pagkakaisa. Sa panahon ng kanyang paghahari, ang mga bandila ng mga bansa ng Yugoslav ay pinagbawalan. Ang mga ideya sa komunista ay pinagbawalan din.

Ang hari ay pinaslang sa Marseille sa isang opisyal na pagbisita sa France noong 1934 ni [[Vlado Chernozemski]], isang bihasang dalubhasa mula sa Panloob na Macedonian Revolutionary Organization ng Ivan Mihailov sa pakikipagtulungan ng Ustaše, isang pasistang rebolusyonaryong organisasyong Croatian. Si Alexander ay nagtagumpay sa kanyang labing-isang-taong-gulang na anak na si Peter II at isang konseho ng rehimen na pinangunahan ng kanyang pinsan, si Prince Paul.

=== Ikalawang Digmaang Pandaigdig ===
{{Main article|Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Yugoslavia}}

Noong 5:12 ng umaga noong 6 Abril 1941, sinakop ng mga pwersang Aleman, Italyano at Hungarian ang Yugoslavia. Ang Aleman Air Force (Luftwaffe) ay nagbomba ng Belgrade at iba pang mga pangunahing lungsod ng Yugoslavia. Noong Abril 17, ang mga kinatawan ng iba't ibang rehiyon ng Yugoslavia ay nag-sign ng isang armistice sa Alemanya sa Belgrade, nagtatapos ng labing isang araw ng paglaban laban sa mga Pwersang Aleman. Mahigit 300,000 opisyal at sundalo ng Yugoslav ang kinuha bilanggo.

Inilagay ng Axis Powers ang Yugoslavia at hinati ito. Ang Independiyenteng Estado ng Croatia ay itinatag bilang isang estado ng satelayt ng Nazi, na pinasiyahan ng mga pasistang milisiya na kilala bilang Ustaše na nanggaling noong 1929, ngunit medyo limitado sa mga gawain nito hanggang 1941. Ang mga hukbong Aleman ay sinakop ang Bosnia at Herzegovina pati na rin ang bahagi ng Serbia at Slovenia, habang ang ibang mga bahagi ng bansa ay inookupahan ng Bulgaria, Hungary, at Italya. Mula noong 1941-45, pinatay ng rehimeng Croatian Ustaše ang humigit-kumulang 500,000 katao, pinatalsik ang 250,000, at isa pang 200,000 ang pinilit na i-convert sa Katolisismo.

Mula sa simula, ang mga pwersang panlaban ng Yugoslav ay binubuo ng dalawang paksyon: ang mga komunista na pinangunahan ng Yugoslav Partisans at ang royalist na Chetnik, na may dating pagtanggap ng Allied lamang sa pagpupulong sa Tehran (1943). Ang mabigat na pro-Serbian Chetnik ay pinamumunuan ni Draža Mihajlović, samantalang pinangunahan ni Josip Broz Tito ang pan-Yugoslav oriented Partisans.

==Mga nota==
<references group="lower-alpha"/>

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Yugoslavia]]
[[Kategorya:Mga dating bansa sa Balkan]]


{{stub|Kasaysayan|Europa}}
{{authority control}}