Pumunta sa nilalaman

Estados Unidos at mga atrosidad sa Guatemala

Magdagdag ng link
Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Isang mahalagang aspeto ng kasaysayan ng Guatemala ay ang papel na ginampanan ng gobyerno ng Estados Unidos sa mga dokumentadong pagpapahirap sa mga mamamayan nito sa buong ika-20 siglo

Ang Guatemala ay isang bansa sa Gitnang Amerika na may makulay na kasaysayan ng mga suliraning pampolitika at pang-ekonomiya. Sa loob ng nakalipas na mga dekada, ang bansa ay nakaranas ng pagkakabansag bilang isa sa mga pinakamahirap at may pinakamababang Human Development Index (HDI) sa Latin America. Isang mahalagang aspeto ng kasaysayan ng Guatemala ay ang papel na ginampanan ng gobyerno ng Estados Unidos sa mga dokumentadong pagpapahirap sa mga mamamayan nito sa buong ika-20 siglo. Sa kabila ng mga kontrobersya sa papel ng Amerika sa pagpapabagsak ng mga diktador at pagpapakalat ng demokrasya sa buong mundo, hindi maikakaila ang kanilang mga kahinaan at kamalian sa pakikitungo sa mga bansa sa Latin America, kasama na ang Guatemala.

Ang Operasyong PBSuccess at PBFortune (1952)

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Noong 1954, isinagawa ng pamahalaan ng Estados Unidos ang covert operation na tinatawag na Operation PBSuccess, na nagresulta sa pagpapatalsik kay dating pangulong Jacobo Árbenz ng Guatemala. Ang pagpapatalsik na ito ay nagdulot ng pagkawala ng demokrasya sa bansa at paglabag sa karapatang pantao. Isa sa mga dahilan ng coup ay dahil sa United Fruit Company, isang malakas na korporasyon na nakabase sa US at may-ari ng maraming malalaking hacienda sa Guatemala. Naglunsad sila ng kampanya upang magpatalsik kay Árbenz dahil sa magkakaroon ng pagkawala ng kontrol sa malalaking lupain at pagkakapanganib sa kanilang interes. Sinusuportahan ni Árbenz ang mga programa ng reporma sa lupa at labor rights, na nagpapakita ng simpatya sa mga komunista sa bansa. Nagpadala rin ang CIA ng mga propaganda leaflet upang magdulot ng tensyon at kaguluhan sa bansa at gumamit ng covert operation upang mapatalsik si Árbenz at mapalitan siya ng isang pro-US military dictator na sina Carlos Castillo Armas. Ang Operation PBSuccess ay nagdulot ng pangmatagalang pagbabago sa bansa, kabilang ang instabilidad-politikal, pagkakawatak-watak ng bansa, at pagkawala ng demokrasya. Nagdulot ito ng panibagong antas ng kaalaman at kritikal na pagtingin sa patakarang panlabas ng Estados Unidos sa Latin America.[1] [2] [3] [4].[5]

Ang Operation PBSuccess and PBFortune ay nagdulot ng instabilidad-politikal, pagkakawatak-watak ng bansa, at pagkawala ng demokrasya sa bansa. Nagdulot ito ng panibagong antas ng kaalaman at kritikal na pagtingin sa patakarang panlabas ng Estados Unidos sa Latin America.

Malawakang Pamamaslang sa mga Mamamayan ng Guatemala (1960-1996)

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Malawakang Pamamaslang sa mga Mamamayan ng Guatemala ay isang mahabang panahon ng karahasan at pang-aabuso sa Guatemala mula 1960 hanggang 1996. Sa panahong ito, napakaraming mga tao, karamihan ay mga Maya, ang namatay dahil sa kaguluhan at karahasan. Ang karahasan ay nagsimula noong 1960 nang maglunsad ang ilang grupo ng komunistang rebelyon laban sa pamahalaan ng Guatemala. Sa pagtugon sa rebelyon, naglunsad ang pamahalaan ng mga kampanya sa militar at pang-aabuso sa karapatang pantao. Pinamunuan ng hukbong sandatahan ng Guatemala ang mga kampanya at sinusuportahan ng Estados Unidos.

Ang pamamaslang sa mga Guatemalteco ay nakapagtala ng higit sa 200,000 na mga biktima, karamihan ay mga Maya. Ito ay naganap sa pamamagitan ng napakaraming mga kampanya ng pang-aabuso sa karapatang pantao, kabilang ang pag-tortyur, pagpapakulong at pagpatay sa mga inosenteng sibilyan. Ang US government ay aktibong nagsuporta sa mga pamahalaang diktador sa Guatemala at nagbigay ng materyal na suporta sa mga kampanya ng militar. Ito ay ginawa ng pamahalaan ng Estados Unidos bilang bahagi ng kanyang polisiya sa Cold War, kung saan sinusubukan nitong pigilan ang pagkalat ng komunismo sa Latin America. Ang Estados Unidos ay nakapagbigay ng malawak na suporta sa hukbong sandatahan ng Guatemala sa panahon ng Genocidio. Inamin mismo ng CIA na sumuporta sila sa mga operasyon ng militar ng Guatemala, pati na rin sa pagbibigay ng impormasyon at pagtre-train ng mga sundalo sa Guatemala. May mga ulat na nagpakita na ang Estados Unidos ay nagbigay din ng mga armas at kagamitan sa militar ng Guatemala na ginamit sa mga kampanya ng pang-aabuso sa karapatang pantao. Ang Estados Unidos ay nagpakita ng malawak na suporta sa diktadura sa Guatemala, na nagbigay-daan sa mga kampanya ng karahasan laban sa mga sibilyan, lalo na sa mga katutubong Maya.

Digmaang Sibil sa Guatemala (1960-1966)

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang pagpapatalsik kay Árbenz ay nagdulot ng negatibong epekto sa Guatemala at nagpakita ng problematikong pakikialam ng Estados Unidos sa Latin America.

Ang Digmaang Sibil ng Guatemala ay naganap mula 1960 hanggang 1996. Ito ay isang armadong tunggalian sa pagitan ng pamahalaan ng Guatemala at mga rebeldeng grupo na kinabibilangan ng mga komunista, guerilla, at iba pang mga lehitimong organisasyon na naglalayong magkamit ng sosyal, pang-ekonomiko, at pulitikal na katarungan. Sa panahong ito, mahigit sa 200,000 katao ang namatay at libu-libong iba pa ang nawala at napilitang lumikas.

Ito ay nagsimula nang maglunsad ng rebelyon ang mga guerilya na nagtataguyod ng mga kaisipan ng Marxismo–Leninismo. Ang mga rebeldeng ito ay naghahangad ng pagbabago sa lipunan at pinangangalagaan ang mga karapatang pantao ng mga mahihirap at mga katutubo. Sa kabila nito, ang pamahalaan ng Guatemala ay naglunsad ng mga kampanya sa militar upang labanan ang mga rebeldeng ito. Ang pamahalaan ng Estados Unidos ay naging aktibong nagsuporta sa mga pamahalaang diktador sa Guatemala at nagbigay ng materyal na suporta sa mga kampanya ng militar.

Ang pamahalaan ng Estados Unidos ay nagsuporta sa mga pamahalaang diktador sa Guatemala sa panahon ng Civil War. Ito ay ginawa ng pamahalaan ng Estados Unidos bilang bahagi ng kanyang polisiya sa Cold War, kung saan sinusubukan nitong pigilan ang pagkalat ng komunismo sa Latin America. Nagbigay ang US government ng malawak na suporta sa hukbong sandatahan ng Guatemala sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga armas at kagamitan. Ito ay ginamit sa mga kampanya ng pang-aabuso sa karapatang pantao, kabilang ang pagpatay, pag-tortyur, at pagpapakulong sa mga inosenteng sibilyan.

Ang mga operasyon ng US government sa Guatemala sa panahon ng Civil War ay naging sanhi ng napakaraming paglabag sa karapatang pantao at kawalan ng katarungan. Naitala na ang libu-libong mga sibilyan, karamihan ay mga katutubong Maya, ang namatay dahil sa kaguluhan at karahasan. Ito ay nagdulot ng napakaraming mga paglabag sa karapatang pantao at naging dahilan ng pagkawala ng maraming buhay. Sa pagpanaw ni Rigoberta Menchu, isang aktibista at biktima ng mga kampanya ng pang-aabuso sa karapatang pantao sa Guatemala, isinisi niya ang US government at mga korporasyon nito bilang mga kasabwat sa mga paglabag sa karapatang pantao sa Guatemala.

La Violencia

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang "La Violencia" ay isang panahon ng kaguluhan sa Guatemala na naganap mula 1960s hanggang 1990s. Sa panahong ito, naging aktibo ang pamahalaan ng Estados Unidos sa pagsuporta sa mga diktador ng Guatemala, kabilang ang mga military strongman tulad ni Carlos Arana Osorio. Nagbigay ng financial at military aid ang US government sa pamahalaan ng Guatemala upang labanan ang mga gerilya na naglalayong magpaalis sa mga korap na opisyal sa pamahalaan. Ang mga kampanyang ito ay naging sanhi ng napakaraming mga paglabag sa karapatang pantao, kabilang ang mga extrajudicial killings, pagkawala ng mga tao, at torture. Sa panahon ng "La Violencia", may mga patunay na nagsasabing naging aktibo ang US government sa pagpapalakas ng mga military units sa Guatemala at sa pagbibigay ng tulong sa pagpapakalma ng kaguluhan. Sa panahon ng Cold War, itinuturing ng US government ang Guatemala bilang bahagi ng kanyang polisiya sa pagpigil ng komunismo sa Latin America. Nagbigay ng financial at military aid ang US government sa mga diktador sa Guatemala sa panahon ng "La Violencia" upang mapanatili ang kanilang kapangyarihan at makapigil sa mga rebelyong naghahangad ng pagbabago. Sa kabila ng mga paglabag sa karapatang pantao, hindi nagpahayag ng pagsisi ang US government sa kanilang naging bahagi sa mga kampanyang ito sa Guatemala. [6] [7] [8] [9] [10]

Pagpapahirap sa migrante

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Maraming mga migrante mula sa Guatemala ang dumadaan sa matinding paghihirap sa kanilang paglalakbay patungo sa Estados Unidos. May mga pagkakataon na ang US government mismo ang nagpapahirap sa mga migrante na ito.

Noong 2018, naglabas ang pamahalaan ng Estados Unidos ng polisiya na tinatawag na "zero-tolerance policy" na naglalayong ipakulong lahat ng mga indibidwal na mahuhuling nagtangka na mag-cross sa US-Mexico border nang hindi dumaan sa tamang proseso ng imigrasyon. Dahil sa polisiyang ito, libo-libong mga migrante, kabilang ang mga bata, ay napilitang magdanas ng matinding kalagayan sa mga detensyon center na itinatayo sa iba't ibang bahagi ng bansa. Marami sa kanila ang nakaranas ng mga paglabag sa kanilang karapatang pantao, kabilang ang kakulangan ng access sa medical care, pagkain, at maayos na sanitation.

"Memory of Silence" ay tumutukoy sa isang ulat na inilathala ng Commission for Historical Clarification (CEH) sa Guatemala noong 1999. Itinatag ang CEH upang imbestigahan ang mga paglabag sa karapatang pantao at karahasan na naganap sa panahon ng Digmaang Sibil sa Guatemala, na nagsimula noong 1960 hanggang 1996.

Sa kabila nito, maraming mga migrante mula sa Guatemala ang patuloy pa ring nagtitiyagang maglakbay papuntang Estados Unidos dahil sa mga krisis na nararanasan sa kanilang bansa, kabilang ang kawalan ng trabaho at pangangailangan para sa kanilang pamilya. Ang pamahalaan ng Estados Unidos ay mayroong mahalagang papel sa pagpapabuti ng kalagayan ng mga migrante mula sa Guatemala, kabilang ang pagbibigay ng mas mahusay na pag-access sa mga proseso ng imigrasyon at pagpapatupad ng mga polisiya at programa na makakatulong sa kanila.

Pagsuporta sa Diktaturya

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang US government ay tumulong sa pagtatatag ng diktadurya sa Guatemala sa pamamagitan ng covert operation na pinangalanang "Operation PBSuccess." Ito ay isinagawa upang magapi ang demokratikong pamahalaan ni Jacobo Árbenz at upang ipatupad ang kanilang mga interes sa bansa. Ang covert operation na ito ay naglalayong bigyan ng suporta ang mga rebeldeng grupo sa Guatemala na pinangungunahan ni Carlos Castillo Armas. Kasama sa mga suportang ito ang mga armas, pagbibigay ng training sa militar, at financial aid. Sinuportahan din ng pamahalaan ng Estados Unidos ang mga kilusang komunista at ang mga grupong kanilang pinaniniwalaan na makakatulong sa pagpapatalsik sa pamahalaan ni Árbenz.

Sa kabilang banda, ang United Fruit Company ay nag-lobby sa US government upang magpatalsik kay Árbenz dahil sa mga repormang pang-agraryo nito na nagbabanta sa mga economic interests ng kumpanya. Sa pamamagitan ng pagpapatalsik kay Árbenz, naitulak ng US government ang kanilang mga economic interests at nagawa nilang mapanatili ang kanilang monopoly sa agrikultura sa bansa. Ang covert operation na ito ay naganap noong 1954 sa Guatemala City, Guatemala. Nang matagumpay na mapatalsik si Árbenz, naging sunud-sunod ang mga military dictator sa bansa, na nagresulta sa mas mataas na bilang ng paglabag sa karapatang pantao at political instability.

Sa kabuuan, ang US government ay nagbigay ng malaking suporta sa pagpapatatag ng diktadurya sa Guatemala sa pamamagitan ng covert operation na nagresulta sa pagpapatalsik kay Árbenz at sa pagkakait ng demokrasya sa bansa. Ang suportang ito ay naging bahagi ng mas malawak na US foreign policy sa Latin America, na nagdulot ng polical instability at human rights violations sa maraming bansa sa rehiyon.

Torture

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sa parehong panahon, naglunsad ang militar ng Guatemala ng brutal na kampanya ng karahasan at pananakot laban sa mga katutubong Maya ng bansa, na itinuturing na makakaliwa at sumusuporta sa mga gerilyang grupo. Kahit na alam ng gobyerno ng Estados Unidos ang mga pagpapahirap na ginagawa, nagbibigay pa rin ito ng militar at ekonomikong tulong sa militar ng Guatemala. Ang tulong na ito ay nakatulong sa pagbuo ng Genosidyo ng Guatemala, na nagresulta sa pagkamatay ng humigit-kumulang 200,000 tao, karamihan sa kanila ay mga Maya. [11]

Noong 1999, naglabas ng isang malawakang report ang Komisyon para sa Katotohanan at Pagkakamit ng Katarungan sa Guatemala tungkol sa karahasan at paglabag sa karapatang pantao na naganap sa bansa sa loob ng tatlumpung taon. Natuklasan ng komisyon na ang mga pang-aapi ay ginawa ng mga institusyon sa loob ng estado, lalo na sa hudikatura, at hindi lamang tugon ng mga armadong pwersa. Sa ulat ay nakasaad na sa apat na rehiyon na pinakaapektado ng karahasan, "mga ahente ng estado ang gumawa ng mga aktong genocide laban sa mga grupo ng mga taong Maya."[12]

Sa kabuuan, ang Komisyon ay nakapanayam ng 7,200 tao na may 11,000 indibidwal na impormasyon na naitala sa isang database. Kasama sa mga datos ang mga declassified information mula sa gobyerno ng Estados Unidos. Ang kabuuang bilang ng mga pinaslang ay mahigit sa 200,000; 83% ng mga biktima ay mga Maya at 17% ay mga Ladino. Sa isang nakakabahalang halimbawa ng karahasan sa panahon ng diktadurya, ang mga unang biktima ay ang mga taong nasa kategorya ng mga aktibista, mga mamamahayag, at mga nagtataguyod ng mga karapatan sa pagtatanim ng mga krop na lupa.[12]

Nakapaloob sa ulat ang mga pang-aapi na ginawa ng mga taong kabilang sa mga militar at mga paramilitary groups, pati na rin ng mga civil defense patrols na binuo ng militar upang magpatrolya sa mga rural areas. Ayon sa report, ang pang-aapi ay nagsimula sa mga aktong pang-ekonomiya tulad ng land reform na nagbabanta sa mga economic interests ng mga mayayamang may-ari ng lupain at nagpapahirap sa mga magsasaka. Kasabay ng pagtaas ng antas ng kahirapan at ang pagdami ng mga taong nagrereklamo, tumataas din ang antas ng karahasan sa bansa.

Ang sosyal na mobilisasyon ay nasa kasukatan nito mula 1978 hanggang 1982 at kasabay nito ang pagtaas ng bilang ng mga pinaslang at mga paglabag sa karapatang pantao. Sa kabila ng mga pang-aapi at pagpatay, nagpatuloy pa rin ang mga aktibista sa pakikipaglaban para sa kanilang mga karapatan. Sa kasalukuyan, ang Guatemala ay patuloy na nakikipaglaban para sa katarungan at pagkilala ng mga paglabag sa karapatang pantao sa nakalipas na mga dekada.[12]

Pagsuporta sa mga Gerilya

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mayroong ilang mga ebidensya na nagpapahiwatig na sinuportahan ng Estados Unidos ang mga gerilya sa Guatemala noong digmaang sibil ng bansa. Isa sa mga pinakamahalagang patunay ng pagkakasangkot ng Amerika ay ang mga dokumentong deklasipika ng CIA na naglalantad ng papel ng ahensya sa pagbibigay ng pondo at pagtuturo sa mga pwersang kontra-insurhensiya. Halimbawa, maliwanag ang kinalaman ng CIA sa paglikha ng mga tinaguriang "death squads" sa Guatemala, kung saan nagbigay ng pagsasanay, armas, at pondo ang ahensya sa mga grupong ito. Bukod dito, nagbibigay rin ng militar na tulong ang Estados Unidos sa pamahalaan ng Guatemala sa kabila ng mga ulat ng malawakang paglabag sa karapatang pantao ng militar at mga paramilitary groups.

Isa pang patunay ay ang papel na ginampanan ng mga kumpanyang Amerikano sa pagpapahirap sa mga yaman ng Guatemala sa panahon ng digmaan. Halimbawa, inakusahan ang United Fruit Company (UFCO), na may malalim na ugnayan sa gobyerno ng Amerika, ng paggamit ng kanilang malaking impluwensya upang masiguro ang suporta ng militar at pigilin ang pagkakaroon ng hindi pagkakasundo sa mga manggagawa. Naglaro rin ang UFCO ng papel sa sapilitang pagpapaalis sa mga katutubong komunidad sa kanluran ng bansa, na nakita bilang potensyal na mga lugar ng suporta para sa gerilya.

Bukod dito, may mga ulat ng mga Amerikanong kawani na nakatrabaho kasama ng mga militar at paramilitary ng Guatemala sa panahon ng digmaan. Ipinapakita ng mga ulat na may mga Amerikanong tagapayo na naroroon sa ilang mga pinakamalalang karahasan na ginawa ng militar, kabilang ang mga masaker sa mga katutubong komunidad. Mayroon ding mga ulat na nagpapakita na ginamit ang mga helicopter ng Amerika upang maghatid ng mga tropang Guatemalan sa mga liblib na lugar ng bansa upang maglunsad ng mga military operation.

Sa huli, ang papel ng Estados Unidos sa internasyonal na pag-ihiwalay sa gerilyang kumikilos sa Guatemala ay nagbibigay ng karagdagang ebidensya ng pagsuporta ng Amerika sa mga pagsisikap ng pamahalaan upang masupil ang gerilya sa bansa. Ginamit ng gobyerno ng Estados Unidos ang kanilang impluwensya upang matiyak na hindi magbibigay ng suporta ang ibang mga bansa sa gerilya, at suportado ang mga pagsisikap ng pamahalaan na talunin ang gerilya sa internasyonal na tanggapan.

Maging ang mga dokumentong nakalap ng National Security Archive, isang non-profit research institution, ay nagpakita ng mga impormasyon tungkol sa pagtustos ng CIA sa mga guerilla group sa Guatemala. Sa mga dokumentong ito, makikita ang mga mensahe ng mga CIA officers na nag-aabiso sa mga lider ng guerilla group na nagbibigay ng impormasyon sa kanila tungkol sa mga plano ng military ng Guatemala, kasama na ang paglulunsad ng mga operasyon na nagdulot ng karahasan sa mga kapatid na Maya. Mayroon ding mga dokumento na nagpapakita ng pagtanggap ng mga guerilla group ng mga armas at pondo mula sa CIA.

Bukod sa mga dokumentong ito, may mga testimonio rin mula sa mga indibidwal na nakasaksi sa mga aktibidad ng CIA sa Guatemala. Isang halimbawa ay ang testimonya ni Edgar Chamorro, dating intelligence chief ng Sandinista National Liberation Front (FSLN) sa Nicaragua, na nagsabi na nakatanggap siya ng mga armas mula sa mga CIA officers para sa pagsuporta sa mga guerilla group sa Guatemala.

Sa kabuuan, may sapat na ebidensya upang patunayan ang pagsuporta ng USA sa mga guerilla group sa Guatemala, kasama na ang pagbibigay ng armas at pondo sa kanila. Ang mga ito ay nagdulot ng karahasan at paglabag sa karapatang pantao sa mga kapatid na Maya at iba pang mga sibilyan sa Guatemala.

Tignan Din

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mga sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ "CIA Declassified" The Deadly Phantom Coup (TV Episode 2014) - IMDb (sa wikang Ingles), nakuha noong 2023-03-19{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  2. ↑ "Bitter Fruit: The Story of the American Coup in Guatemala, Revised and Expanded (Series on Latin American Studies) - Schlesinger, Stephen; Kinzer, Stephen; Coatsworth, John H.: 9780674019300 - AbeBooks". www.abebooks.com (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-03-20.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. ↑ Commission for Historical Clarification. Guatemala: Memory of Silence. United Nations, 1999. ISBN: 9789211261198
  4. ↑ "Terrorism and American Foreign Policy — Central Intelligence Agency". web.archive.org. 2008-02-13. Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-02-13. Nakuha noong 2023-03-19.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. ↑ "Bombing of Cuban Jetliner 30 Years Later". nsarchive2.gwu.edu. Nakuha noong 2023-03-19.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  6. ↑ "The Guatemala Reader: History, Culture, Politics" ni Greg Grandin, Deborah T. Levenson, at Elizabeth Oglesby (Duke University Press, 2011)
  7. ↑ "Silent Terror: Guatemala's Years of Terror" ni Victor Perera (Seven Stories Press, 1995)
  8. ↑ "Massacres in the Jungle: Ixcán, Guatemala, 1975-1982" ni David Stoll (Westview Press, 1999)
  9. ↑ "Guatemala: Never Again!" Report of the Commission for Historical Clarification, United Nations (1999)
  10. ↑ "Bitter Fruit: The Story of the American Coup in Guatemala" ni Stephen Schlesinger at Stephen Kinzer (Harvard University Press, 1999)
  11. ↑ Oglesby, Elizabeth (2018-03-30). "Guatemala shows why the CIA must be held accountable for torture". The Hill (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-03-19.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 "Truth Commission: Guatemala". United States Institute of Peace (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-03-19.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Estados_Unidos_at_mga_atrosidad_sa_Guatemala&oldid=2138173"