Tingnan ang wikitext ng Ateismo

Ang '''ateismo,''' sa pinakamalawak na diwa, ay ang kawalan ng paniniwala sa pag-iral ng mga [[diyos]].<ref>{{cite encyclopedia |url=http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/atheism |encyclopedia=[[OxfordDictionaries.com]] |title=Atheism |publisher=[[Oxford University Press]] |access-date=April 23, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160911080901/http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/atheism |archive-date=September 11, 2016 |url-status=dead }}</ref><ref name=":0">Minumungkahi sa maikling artikulo sa religioustolerance.org sa [http://www.religioustolerance.org/atheist4.htm ''Definitions of the term "Atheism"''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200102174733/http://www.religioustolerance.org/atheist4.htm|date=2020-01-02}} na walang pangkalahatang kasunduan sa kahulugan ng katawagan. Binuod ni [[Simon Blackburn]] ang situwasyon sa ''The Oxford Dictionary of Philosophy'': "''Atheism. Either the lack of belief in a god, or the belief that there is none.''" Nililista ng karamihan sa talasalitaan (tingnan ang pagtanong sa OneLook para sa [http://www.onelook.com/?w=atheism&ls=a "atheism"]) ang isa sa maraming makikitid na mga kahulugan.

* {{cite book|url=http://www.ditext.com/runes/a.html|title=Dictionary of Philosophy|first=Dagobert D.(patnugot)|last=Runes|year=1942 edisyon|publisher=Littlefield, Adams & Co. Philosophical Library|location=New Jersey|isbn=0064634612|quote=(a) ''the belief that there is no God; (b) Some philosophers have been called "atheistic" because they have not held to a belief in a personal God. Atheism in this sense means "not theistic". The former meaning of the term is a literal rendering. The latter meaning is a less rigorous use of the term though widely current in the history of thought''}} - entrada ni Vergilius Ferm</ref> Sa di-gaanong kalawakan, ang ateismo ay isang pagtanggi sa paniniwalang mayroong anumang diyos.<ref>{{Citation |last=Rowe |first=William L. |title=Atheism |url=http://dx.doi.org/10.4324/9780415249126-k002-1 |work=Routledge Encyclopedia of Philosophy |place=London |publisher=Routledge |access-date=2023-09-01}}</ref> Sa isang mas istriktong diwa, ang ateismo ay isang partikular na posisyon na walang ''mga'' diyos.<ref>{{cite encyclopedia |url=https://plato.stanford.edu/entries/atheism-agnosticism/#1 |encyclopedia=[[Stanford Encyclopedia of Philosophy]] |title=Atheism and Agnosticism |publisher= Metaphysics Research Lab, Stanford University|author=J.J.C. Smart |archive-url=https://web.archive.org/web/20161211005616/https://plato.stanford.edu/entries/atheism-agnosticism/#1 |archive-date=December 11, 2016 |url-status=live |author-link=J.J.C. Smart |year=2017 }}</ref> Ang ateismo ay kabaliktaran ng [[teismo]]<ref name="OED-theism" /><ref name=":1">Ginagamit ang ''teismo'' dito sa halos sa pangkalahatang gamit nito, na ang ''paniniwala sa isa o higit pa na diyos''. Nangangahulugang ito na ang ateismo ay ''ang pagtanggi sa paniniwala na mayroon ibang kahit anong diyos'', kahit pa na hinango pa ang karagdagang pagtitibay sa ''walang diyos''.
* {{cite encyclopedia |year=2009 |title=Atheism |encyclopedia=Encyclopædia Britannica |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/40634/atheism |last=Nielsen |first=Kai |accessdate=2007-04-28}} "''Atheism, in general, the critique and denial of metaphysical beliefs in God or spiritual beings.... a more adequate characterization of atheism consists in the more complex claim that to be an atheist is to be someone who rejects belief in God for [reasons that depend] on how God is being conceived.''"
* {{cite encyclopedia |year=1967 |title=Atheism |encyclopedia=''The Encyclopedia of Philosophy'' |publisher=Collier-MacMillan |last=Edwards |first=Paul |volume=Bol. 1 |page=175 |quote=''On our definition, an 'atheist' is a person who rejects belief in God, regardless of whether or not his reason for the rejection is the claim that 'God exists' expresses a false proposition. People frequently adopt an attitude of rejection toward a position for reasons other than that it is a false proposition. It is common among contemporary philosophers, and indeed it was not uncommon in earlier centuries, to reject positions on the ground that they are meaningless. Sometimes, too, a theory is rejected on such grounds as that it is sterile or redundant or capricious, and there are many other considerations which in certain contexts are generally agreed to constitute good grounds for rejecting an assertion''}}</ref> na sa pangkalahatang anyo nito ay isang paniniwalang mayroong kahit isang diyos.<ref name="OED-theism">{{cite book |title=Oxford English Dictionary |edition=2nd |year=1989 |quote=Belief in a deity, or deities, as opposed to atheism}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/theism |title=Merriam-Webster Online Dictionary |quote=belief in the existence of a god or gods |access-date=April 9, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110514194441/http://www.merriam-webster.com/dictionary/theism |archive-date=May 14, 2011 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |last=Smart |first=J.J.C. |title=Atheism and Agnosticism |publisher=The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2013 Edition) |editor-last=Zalta |editor-first=Edward N. |url=http://plato.stanford.edu/archives/spr2013/entries/atheism-agnosticism/ |access-date=April 26, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131202055749/http://plato.stanford.edu/archives/spr2013/entries/atheism-agnosticism/ |archive-date=December 2, 2013 |url-status=live |date=March 9, 2004 }}</ref>

Sa kasaysayan, ang katibayan ng mga ateistiko na pananaw ay maaaring matanawan pabalik sa klasikal na sinaunang panahon at unang bahagi ng pilosopiyang Indyano.  Sa Kanluraning mundo, ang ateismo ay humina nang ang Kristiyanismo ay naging prominente.  Ang ika-16 na siglo at ang [[Panahon ng Kaliwanagan|Panahon ng Kalinawagan]] ay minarkahan ang muling pagkabuhay ng ateistiko na kaisipan sa Europe.  Nakamit ng ateismo ang isang mahalagang posisyon noong ika-20 siglo nang may batas na nagpoprotekta sa kalayaan ng pag-iisip.  Ayon sa mga pagtatantya noong 2003, mayroong hindi bababa sa 500 milyong mga ateista sa mundo.<ref>{{Citation |last=Zuckerman |first=Phil |title=Atheism: Contemporary Numbers and Patterns |date=2006 |url=https://www.cambridge.org/core/books/cambridge-companion-to-atheism/atheism-contemporary-numbers-and-patterns/BEF15F4317FFCF555DCC5A1DD16AA95A |work=The Cambridge Companion to Atheism |pages=47–66 |editor-last=Martin |editor-first=Michael |series=Cambridge Companions to Philosophy |place=Cambridge |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-84270-9 |access-date=2024-01-19}}</ref>

Ipinagtanggol ng mga organisasyong ateista ang awtonomiya ng [[agham]], sekular na etika at sekularismo. Ang mga argumento para sa ateismo ay mula sa pilosopikal hanggang sa panlipunan at pangkasaysayang tugon. Ang mga katuwiran sa di-paniniwala sa mga diyos ay kinabibilangan ng— kakulangan ng ebidensya,<ref name="logical" /><ref>{{cite web |url=http://shook.pragmatism.org/skepticismaboutthesupernatural.pdf |title=Skepticism about the Supernatural |last=Shook |first=John R. |access-date=October 2, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121018210402/http://shook.pragmatism.org/skepticismaboutthesupernatural.pdf |archive-date=October 18, 2012 |url-status=live}}</ref>  problema ng kasamaan, argumento mula sa di-magkatugmang mga paghahayag, pagtanggi sa mga konsepto na hindi maaaring maipalsipikado, at argumento mula sa di-paniniwala. Iginigiit ng mga hindi naniniwala na ang ateismo ay isang mas parsimonyang posisyon kaysa sa teismo— at ang lahat ay ipinanganak na walang paniniwala sa mga diyos; samakatuwid, pinaninindigan nila na ang pasanin ng patunay o ''burden of proof'' ay wala sa pasanin ng ateista upang pabulaanan ang pagkakaroon ng mga diyos — ngunit nasa teista upang magbigay katuwiran para sa teismo.<ref>{{harvnb|Stenger|2007|pp=17–18}}, citing {{cite book |last=Parsons |first=Keith M. |title=God and the Burden of Proof: Plantinga, Swinburne, and the Analytical Defense of Theism |url=https://archive.org/details/godandtheburdeno0000pars |year=1989 |location=Amherst, New York |publisher=Prometheus Books |isbn=978-0-87975-551-5}}</ref>

==Kahulugan at uri==
Hindi nagsasang-ayon ang mga manunulat sa kung paano pinakaakmang tukuyin at uriin ang ''ateismo—''pinagtatalunan kung anong mga [[Sobrenatural|supernatural]] na nilalang ang ituturing na mga diyos, kung ang ateismo ay isang pilosopikal na posisyon sa sarili nitong karapatan o kawalan lamang ng isa, at kung ito ay nangangailangan ng may malay, tahasang pagtanggi. Gayunpaman ang pamantayan ay bigyang-kahulugan ang ateismo sa mga tuntunin ng isang tahasang paninindigang salungat sa teismo.<ref>{{Citation |last=Draper |first=Paul |title=Atheism and Agnosticism |date=2022 |url=https://plato.stanford.edu/archives/sum2022/entries/atheism-agnosticism/ |work=The Stanford Encyclopedia of Philosophy |editor-last=Zalta |editor-first=Edward N. |edition=Summer 2022 |publisher=Metaphysics Research Lab, Stanford University |access-date=2023-08-27}}</ref><ref>{{Cite web |title=Atheism {{!}} Internet Encyclopedia of Philosophy |url=https://iep.utm.edu/atheism/ |access-date=2023-08-27 |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Where’s The Evidence? {{!}} Issue 78 {{!}} Philosophy Now |url=https://philosophynow.org/issues/78/Wheres_The_Evidence |access-date=2023-08-27 |website=philosophynow.org}}</ref>

Ang ateismo ay itinuring na katugma sa [[agnostisismo]], ngunit may pinagkaiba rin dito.

===Saklaw===
[[File:AtheismImplicitExplicit3.svg|thumb|Isang diagram na nagpapakita ng kaugnayan sa pagitan ng mga kahulugan ng [[Weak and strong atheism|weak/strong]] at [[Implicit and explicit atheism|implicit/explicit]] atheism.
<br />
Ang explicit strong/positive/hard atheists (sa {{Font color|purple|'''purple'''}} sa '''right''') ay iginigiit na isang maling pahayag ang ''"kahit isang diyos ang umiiral"''
<br />
Ang explicit weak/negative/soft na ateista (sa {{Font color|blue|'''blue'''}} sa '''right''') ay tinatanggihan o di-tinatanggap ang paniniwalang mayroong anumang diyos nang hindi aktwal na iginiit na isang maling pahayag ang ''" hindi bababa sa isang diyos ang umiiral".''<br />
Ang mga implicit na mahina/negatibong ateista (sa {{Font color|blue|'''blue'''}} sa '''kaliwa'''), ayon sa mga may-akda gaya ni George H. Smith, ay pinagsamasamang mga tao (tulad ng maliliit na bata at ilang agnostiko) na hindi naniniwala sa isang diyos ngunit hindi tahasang tinatanggihan ang gayong paniniwala.
<br />
(Sizes in the diagram are not meant to indicate relative sizes within a population.)]]
Ang ilan sa mga kalabuan at kontrobersya na kaugnay sa pagtukoy sa ateismo ay nagmumula sa suliranin sa pag-abot ng pinag-isang kahulugan ng mga salita tulad ng diyos at banal na entidad. Ang sari-saring magkakaibang mga konsepto sa mga diyos ay humantong sa magkakaibang mga ideya kung kaugnay sa ateismo. Inakusahan ng mga sinaunang Romano ang mga Kristiyano bilang mga ateista dahil sa hindi pagsamba sa mga [[Paganismo|paganong]] diyos. Unti-unti, ang pananaw na ito ay naglaon sa hindi pagsang-ayon habang ang teismo ay naunawaan bilang sumasaklaw sa paniniwala sa anumang pagka-diyos.

Kaugnay ng saklaw ng mga phenomena na tinatanggihan, ang ateismo ay maaaring sumalungat sa anumang bagay mula sa pagkakaroon ng diyos, hanggang sa pagkakaroon ng anumang [[Espiritwalidad|espirituwal]], [[Sobrenatural|supernatural]], o transendental na mga konsepto, tulad ng sa [[Budismo]], [[Hinduismo]], [[Hainismo|Jainismo]], at [[Taoismo]].<ref>{{Cite web |title=Atheism {{!}} Definition, History, Beliefs, Types, Examples, & Facts {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/topic/atheism |access-date=2023-08-28 |website=www.britannica.com |language=en}}</ref>

===Implicit vs. explicit===
Nag-iiba ang mga kahulugan ng ateismo batay sa antas ng konsiderasyon na dapat ilagay ng isang tao ukol sa kamalayan sa ideya ng mga diyos para maituring na isang ateista. Ang ateismo ay karaniwang tinutukoy bilang simpleng kawalan ng paniniwala sa pag-iral ng anumang mga diyos. Kasama sa malawak na kahulugang ito, ang mga bagong silang at ibang tao na hindi pa nalalantad sa mga ideyang teistiko. Noong 1772, sinabi ni [[Baron d'Holbach]] na "Lahat ng mga bata ay isinilang na mga Ateista; wala silang ideya tungkol sa Diyos."<ref>{{Cite web |date=2011-06-23 |title=Good Sense by baron d' Paul Henri Thiry Holbach - Project Gutenberg |url=http://www.gutenberg.org/ebooks/7319 |access-date=2023-08-28 |website=web.archive.org |archive-date=2011-06-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110623131908/http://www.gutenberg.org/ebooks/7319 |url-status=bot: unknown }}</ref> Katulad nito, iminungkahi ni [[George H. Smith]] na: "Ang taong hindi pamilyar sa teismo ay isang ateista dahil hindi siya naniniwala sa isang diyos. Isasama rin sa kategoryang ito ang bata na may konseptwal na kapasidad na maunawaan ang mga isyung kasangkot, ngunit walang muwang sa mga isyung iyon. Sa katotohanan na ang batang ito ay hindi naniniwala sa diyos ay nagkwakwalipakado na ituring na isang ateista. Ang "''implicit atheism''" ay ang kawalan ng teistikong paniniwala nang walang sinasadyang pagtanggi dito" at ang "''explicit atheism''" ay ang mulat o tahasang pagtanggi sa paniniwala. Para sa mga layunin ng kanyang akda sa "''pilosopikal na ateismo''", tinutulan ni [[Ernest Nagel]] ang kawalan lamang ng paniniwalang teistiko bilang isang uri ng ateismo. Inuri ni [[Graham Oppy]] bilang mga "''inosente''" ang mga hindi kailanman kinokonsidera ang mga tanong dahil wala silang anumang pag-unawa sa kung ano ang isang diyos. Ayon kay Oppy, ang mga ito ay maaaring isang buwang gulang na mga sanggol, mga taong may matinding traumatikong pinsala sa utak, o mga pasyenteng may advanced na dementia.

===Positibo vs. Negatibo===
Ang mga pilosopo tulad nina [[Anthony Flew|Antony Flew]] at [[Michael Martin]] ay pinaghambing ang positibong (malakas/matigas) ateismo sa negatibong (mahina/malambot) na ateismo. Ang positibong ateismo ay ang tahasang paninindigan na walang mga diyos. Kasama sa negatibong ateismo ang lahat ng iba pang anyo ng di-teismo. Ayon sa kategoryang ito, ang sinumang hindi teista ay alinman sa negatibo o positibong ateista. Ang mga terminong ''mahina'' at ''malakas'' ay relatibong bago, habang ang mga terminong ''negatibo'' at ''positibong'' ateismo ay mas matandang pinagmulan, na ginamit (sa bahagyang magkaibang paraan) sa pilosopikal na panitikan at sa Katolikong apologetika.

Habang si Martin, halimbawa, ay iginiit na ang agnostisismo ay nauugnay sa negatibong ateismo, nakikita ng maraming agnostiko na ang kanilang pananaw ay naiiba sa ateismo,<ref>{{Cite web |date=2013-05-28 |title=Why I'm Not An Atheist: The Case For Agnosticism |url=https://www.huffpost.com/entry/why-im-not-an-atheist-the-case-for-agnosticism_b_3345544 |access-date=2023-08-30 |website=HuffPost |language=en}}</ref> na maaaring ituring nilang hindi higit na makatwiran kaysa sa teismo o na kinakailangan ng pantay na konbiksyon. Ang assertion ng di-nakakamit ng kaalaman para o laban sa pagkakaroon ng mga diyos ay minsan ay nakikita bilang isang indikasyon na ang ateismo ay nangangailangan ng isang [[lukso ng pananalig]].<ref>{{Cite web |date=2011-05-20 |title=The Irish Times - Sat, Jul 25, 2009 - Many atheists I know would be certain of a high place in heaven |url=http://www.irishtimes.com/newspaper/opinion/2009/0725/1224251303564.html |access-date=2023-08-30 |website=web.archive.org |archive-date=2011-05-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110520132651/http://www.irishtimes.com/newspaper/opinion/2009/0725/1224251303564.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |date=2012-06-08 |title=More faith to be an atheist than a Christian |url=https://www.ncregister.com/blog/more-faith-to-be-an-atheist-than-a-christian |access-date=2023-08-30 |website=NCR |language=en}}</ref> Ang karaniwang mga tugon ng ateista sa argumentong ito ay kinabibilangan ng mga di-napatutunayang ''[[Pananampalataya|relihiyosong]]'' panukala na nararapat na hindi paniniwalaan gaya ng lahat ng ''iba'' pang di-napatunayang mga panukala, at ang di-mapapatunayang pag-iral ng isang diyos ay hindi nagpapahiwatig ng pantay na probabilidad ng alinmang posibilidad. Ang pilosopong Australian na si [[J.J.C. Smart]] ay pinapangatuwiran na "kung minsan ang isang tao na isa talagang ateista ay maaaring ilarawan ang kanyang sarili, kahit na apasyonado, bilang isang agnostiko dahil sa di-makatwirang heneralisadong [[pilosopikal na esketisismo]] na nagpipinid sa atin na sabihin na alam natin ang anumang bagay, maliban marahil sa mga katotohanan ng matematika at pormal na lohika. ."<ref>{{Cite web |date=2012-02-05 |title=Atheism and Agnosticism (Stanford Encyclopedia of Philosophy) |url=http://plato.stanford.edu/entries/atheism-agnosticism/ |access-date=2023-08-30 |website=web.archive.org |archive-date=2012-02-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205181908/http://plato.stanford.edu/entries/atheism-agnosticism/ |url-status=bot: unknown }}</ref> Dahil dito, ginusto ng ilang mga may-akdang ateista, gaya ni [[Richard Dawkins]], na kilalanin ang mga posisyong teista, agnostiko, at ateista kabuklod ang spectrum ng teistikong probabilidad—ang posibilidad na itinalaga ng bawat isa sa pahayag na "umiiral ang Diyos".

===Kahulugan bilang imposible o hindi permanente===

Bago ang ika-18 siglo, ang pagkakaroon ng Diyos ay tinanggap nang husto sa Kanluraning daigdig na kahit ang posibilidad ng tunay na ateismo ay kinuwestiyon. Ito ay tinatawag na ''theistic'' ''[[innatism]]''—ang paniwala na ang lahat ng tao ay naniniwala sa Diyos mula sa pagsilang; sa loob ng pananaw na ito ay ang konotasyon na ang mga ateista ay nasa pagtanggi. Mayroon ding isang posisyon na naggigiit na ang mga ateista ay mabilis na naniniwala sa Diyos sa panahon ng krisis, na ang mga ateista ay gumagawa ng mga [[Deathbed conversions,|deathbed conversions]], o na "[[walang mga ateista sa mga foxhole]]".<ref>{{Cite web |date=2017-10-08 |title=washingtonpost.com: Atheist Group Moves Ahead Without O'Hair |url=http://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/features/ohair090896.htm |access-date=2023-08-31 |website=web.archive.org |archive-date=2017-10-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171008044601/http://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/features/ohair090896.htm |url-status=bot: unknown }}</ref> Gayunpaman, mayroong mga halimbawang salungat dito, kasama ng mga ito ang mga halimbawa ng literal na "mga ateista sa mga foxhole".<ref>{{Cite web |date=2011-05-22 |title=Atheism: Society and Atheism |url=http://www.infidels.org/library/modern/jeff_lowder/society.html |access-date=2023-08-31 |website=web.archive.org |archive-date=2011-05-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522025011/http://www.infidels.org/library/modern/jeff_lowder/society.html |url-status=bot: unknown }}</ref> Ang ilang mga ateista ay may hamon sa pangangailangan ng katagang "atheism". Sa kanyang aklat na [[Letter to a Christian Nation]], isinulat ni [[Sam Harris]]:

<blockquote>Sa katunayan, ang "atheism" ay isang termino na ni hindi dapat umiral. Walang sinuman ang kailangang tukuyin ang kanyang sarili bilang isang "di-[[Astrolohiya|astrologer]]" o isang "di-[[alchemist]]". Wala kaming mga salita para sa mga taong nagdududa na buhay pa si Elvis o na binagtas ng mga alien ang kalawakan para lang molestiyahin ang mga rancher at kanilang mga baka. Ang ateismo ay walang iba kundi mga ingay na ginagawa ng mga makatwirang tao sa pagkakaroon ng di-makatarungang relihiyosong paniniwala</blockquote>
== Etimolohiya ==
Sa unang bahagi ng sinaunang [[Wikang Griyego|Griyego]], ang [[pang-uri]] na {{transliteration|grc|átheos}} ({{lang|grc|[[:wikt:ἄθεος|ἄθεος]]}}, mula sa [[pribadong ἀ-]] + {{lang|grc|[[:wikt:θεός|θεός]]}}"diyos") ay nangangahulugang "walang diyos". Ito ay unang ginamit bilang isang terminong mapanira na halos na nangangahulugang "hindi makadiyos" o "pusong sa diyos". Noong ika-5 siglo BCE, ang salita ay nagsimulang magpahiwatig ng higit na tikis at aktibong kawalang-diyos sa diwa ng "pagputol ng relasyon sa mga diyos" o "pagtanggi sa mga diyos". Ang terminong {{lang|grc|[[:wikt:ἀσεβής|ἀσεβής]]}} ({{transliteration|grc|asebēs}}) noon ay inilapat laban sa mga tinuturing na di-makadiyos na tumatanggi o di-gumagalang sa mga lokal na diyos, kahit na naniniwala sila sa ibang mga diyos. Ang mga modernong pagsasalin ng mga klasikal na teksto ay minsan ay nagsasalin ng {{transliteration|grc|átheos}} bilang "atheistic". Bilang isang abstract na pangngalan, mayroon ding {{lang|grc|[[:wikt:ἀθεότης|ἀθεότης]]}} ({{transliteration|grc|atheotēs}}), "atheism". Isinalin ni [[Ciceron|Cicero]] ang salitang Griyego sa [[Wikang Latin|Latin]] na {{lang|la|[[:wikt:atheos#Latin|átheos]]}}. Ang termino ay natagpuang madalas gamitin sa debate sa pagitan ng mga sinaunang [[Kristiyano]] at [[Helenista]], kung saan ang bawat panig ay iniuugnay ito, sa mapangwasak na kahulugan, sa isa pa.<ref name="drachmann">{{cite book|last=Drachmann|first=A.B.|title=Atheism in Pagan Antiquity|url=https://books.google.com/books?id=cguq-yNii_QC&q=Atheism+in+Pagan+Antiquity|publisher=Chicago: Ares Publishers|year=1977|orig-year=1922|isbn=978-0-89005-201-3|quote=Atheism and atheist are words formed from Greek roots and with Greek derivative endings. Nevertheless, they are not Greek; their formation is not consonant with Greek usage. In Greek they said átheos and ''atheotēs''; to these the English words ungodly and ungodliness correspond rather closely. In exactly the same way as ungodly, ''átheos'' was used as an expression of severe censure and moral condemnation; this use is an old one, and the oldest that can be traced. Not till later do we find it employed to denote a certain philosophical creed.}}</ref>

Ang terminong ''atheist'' (mula sa [[Wikang Pranses|Pranses]] na {{lang|fr|[[wikt:athée|athée]]}}), sa kahulugan ng "isa na ... tinatanggihan ang pagkakaroon ng Diyos o mga diyos",<ref>{{cite web |year=2009 |title=atheist |url=http://www.thefreedictionary.com/atheist |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131127232035/http://www.thefreedictionary.com/atheist |archive-date=November 27, 2013 |access-date=November 21, 2013 |publisher=American Heritage Dictionary of the English Language}}</ref> ay nauna pa sa ateismo sa Ingles, na unang natagpuan noong 1566,<ref>{{cite book|series=English recusant literature, 1558–1640|volume=203|title=A Replie to Mr Calfhills Blasphemous Answer Made Against the Treatise of the Cross|url=https://books.google.com/books?id=20snAQAAIAAJ|first=John|last=Martiall|author-link=John Marshall (priest)|location=Louvain|year=1566|page=[https://books.google.com/books?id=20snAQAAIAAJ&pg=PA49 49]|access-date=April 23, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170423154826/https://books.google.com/books?id=20snAQAAIAAJ&printsec=frontcover|archive-date=April 23, 2017|url-status=live}}</ref> at muli noong 1571.<ref>Rendered as ''Atheistes'': {{cite book|last=Golding|first=Arthur|author-link=Arthur Golding|title=The Psalmes of David and others, with J. Calvin's commentaries|year=1571|pages=Ep. Ded. 3|quote=The Atheistes which say&nbsp;... there is no God.|title-link=John Calvin}} Translated from Latin.</ref> Ang ateista bilang isang tatak ng praktikal na kawalang-diyos ay ginamit nang hindi bababa sa taong 1577.<ref>{{cite book|last=Hanmer|first=Meredith|author-link=Meredith Hanmer|title=The auncient ecclesiasticall histories of the first six hundred years after Christ, written by Eusebius, Socrates, and Evagrius|publisher=London|year=1577|page=63|oclc=55193813|quote=The opinion which they conceaue of you, to be Atheists, or godlesse men.}}</ref>

Ang terminong ''atheism'' ay nagmula sa [[Wikang Pranses|Pranses]] na {{lang|fr|[[wikt:athéisme|athéisme]]}}{{fact}} at lumilitaw sa Ingles noong mga 1587.<ref name="Golding">Rendered as ''Athisme'': {{cite book|others=Translated from French to English by [[Arthur Golding]] & [[Philip Sidney]] and published in London, 1587|author-link=Philippe de Mornay|first=Philippe|last=de Mornay|title=A Woorke Concerning the Trewnesse of the Christian Religion: Against Atheists, Epicures, Paynims, Iewes, Mahumetists, and other infidels|year=1581|trans-title=De la vérite de la religion chréstienne (1581, Paris)|quote=Athisme, that is to say, vtter godlesnes.}}</ref> Ang isang mas naunang gawain, mga mula noong mga 1534, ay gumamit ng terminong ''atheonism''.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=gW-gAAAAMAAJ|year=c. 1534|first=Polydore|last=Vergil|title=English history|quote=Godd would not longe suffer this impietie, or rather atheonisme.|access-date=April 9, 2011}}</ref><ref>The ''[[Oxford English Dictionary]]'' also records an earlier, irregular formation, ''atheonism'', dated from about 1534. The later and now obsolete words ''athean'' and ''atheal'' are dated to 1611 and 1612 respectively. {{cite book|title=The Oxford English Dictionary|edition=2nd|year=1989|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-861186-8|author=prep. by J.A. Simpson&nbsp;...|title-link=Oxford English Dictionary}}</ref> Isinulat ni [[Karen Armstrong]] na "Noong ika-16 at ika-17 siglo, ang salitang ''<nowiki/>'atheist''' ay nakalaan pa rin ng eksklusibo para sa [[polemic]] ... Ang terminong 'atheist' ay isang insulto. Walang sinuman ang nangangarap na tawagin ang ''kanyang sarili'' na isang ateista."{{sfn|Armstrong|1999}}

Ang ateismo ay unang ginamit upang ilarawan ang isang self-avowed na paniniwala sa huling bahagi ng ika-18 siglong Europa, partikular na tumutukoy sa di-paniniwala sa [[Monoteismo|monoteistikong]] Abrahamic na diyos.{{efn|In part because of its wide use in monotheistic Western society, ''atheism'' is usually described as "disbelief in God", rather than more generally as "disbelief in deities". A clear distinction is rarely drawn in modern writings between these two definitions, but some archaic uses of ''atheism'' encompassed only disbelief in the singular God, not in [[polytheism|polytheistic]] deities. It is on this basis that the obsolete term ''[[adevism]]'' was coined in the late 19th century to describe an absence of belief in plural deities.}} Noong ika-20 siglo, ang [[globalisasyon]] ay nag-ambag sa pagpapalawak ng terminong tumutukoy sa di-paniniwala sa lahat ng diyos, bagaman nananatiling karaniwan sa lipunang Kanluranin na ilarawan ang ateismo bilang "di-paniniwala sa Diyos".{{sfn|Martin|2006}}

== Talababa ==
<references group="lower-alpha"/>

== Mga sanggunian ==

{{reflist}}

[[Kategorya:Ateismo]]
[[Kategorya:Eskeptisismo]]
[[Kategorya:Sekularismo]]
[[Kategorya:Pagbatikos ng relihiyon]]
[[Kategorya:Pag-iwan sa relihiyon]]