Austria-Hungriya
Monarkiyang Austro-Hungaro | |||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1867–1918 | |||||||||||||||||||||||||||
Salawikain: Indivisibiliter ac inseparabiliter "Di-mahahati at di-mahihiwalay" | |||||||||||||||||||||||||||
Kabisera | |||||||||||||||||||||||||||
Pinakamalaking lungsod | Vienna | ||||||||||||||||||||||||||
Wikang opisyal | German Hungarian | ||||||||||||||||||||||||||
Katawagan | Austro-Hungarian | ||||||||||||||||||||||||||
Pamahalaan | Constitutional dual monarchy | ||||||||||||||||||||||||||
Emperor-King | |||||||||||||||||||||||||||
• 1867–1916 | Franz Joseph I | ||||||||||||||||||||||||||
• 1916–1918 | Karl I & IV | ||||||||||||||||||||||||||
Minister-President of Austria | |||||||||||||||||||||||||||
• 1867 (first) | F. F. von Beust | ||||||||||||||||||||||||||
• 1918 (last) | Heinrich Lammasch | ||||||||||||||||||||||||||
Prime Minister of Hungary | |||||||||||||||||||||||||||
• 1867–1871 (first) | Gyula Andrássy | ||||||||||||||||||||||||||
• 1918 (last) | Mihály Károlyi | ||||||||||||||||||||||||||
Lehislatura | Two national legislatures | ||||||||||||||||||||||||||
Panahon | |||||||||||||||||||||||||||
30 March 1867 | |||||||||||||||||||||||||||
7 October 1879 | |||||||||||||||||||||||||||
6 October 1908 | |||||||||||||||||||||||||||
28 June 1914 | |||||||||||||||||||||||||||
28 July 1914 | |||||||||||||||||||||||||||
31 October 1918 | |||||||||||||||||||||||||||
12 November 1918 | |||||||||||||||||||||||||||
16 November 1918 | |||||||||||||||||||||||||||
10 September 1919 | |||||||||||||||||||||||||||
4 June 1920 | |||||||||||||||||||||||||||
Lawak | |||||||||||||||||||||||||||
1905[1] | 621,538 km2 (239,977 mi kuw) | ||||||||||||||||||||||||||
Salapi | |||||||||||||||||||||||||||
|
Ang Austria-Hungriya (Aleman: Österreich-Ungarn; Hungaro: Ausztria–Magyarország), pormal na Monarkiyang Austro-Hungaro, ay ang naging pagsasanib ng Imperyo ng Austria at ng Kaharian ng Hungary na umiral mula 1867 hanggang ito'y lansagin dulot ng pagkatálo nito sa Unang Digmaang Pandaigdig noong 1918. Ang pagsasanib ay bunga ng Austro-Hungarian Compromise ng 1867 na ipinatupad noong 30 Marso 1867. Binubuo ng dalawang monarkiya ang Austria-Hungary (Austria at Hungary), at ng isang awtonomong rehiyon: ang Kaharian ng Croatia-Slavonia na nasa ilálim ng korona ng Hungary na siyang nakipagnegosasyon para sa Croatian–Hungarian Settlement (Nagodba) noong 1868. Pinamunuan ito ng Dinastiyang Hapsburg, at siyang naging huling kabanata ng ebolusyon ng Monarkiyang Habsburg. Kasunod ng mga reporma noong 1867, naging magkapantay ang mga estado ng Austria at ng Hungary. Magkasámang nitong pinamamahalaan ang ugnayang panlabas at ang militar, ngunit ang lahat ng iba pang kagawaran ng pamahalaan ay pinaghatian at kaniya-kaniya nitong pinamahalaan.
Isang estadong multinasyonal ang Austria-Hungary at isa sa mga pinakamakapangyarihang bansa noong panahong iyon. Sa lawak nitong 621,538 km², ito ang ikalawang pinakamalawak na bansa sa Europa, kasunod ng Imperyong Ruso, at ikatlo sa pinakamatáo (kasunod ng Rusya at Imperyong Aleman). Naitayô ng imperyo ang ikaapat na pinakamalaking industriya ng pagawaan ng makina sa buong mundo, kasunod ng Estados Unidos, Alemanya, at ng United Kingdom.[2] Naging ikatlong pinakamalaking tagagawa at tagaluwás ng mga elektronikong kagamitang pambahay at pang-industriya, at mga aparatong panlikha ng kuryente para sa mga planta ng kuryente, kasunod ng Estados Unidos at Imperyong Aleman.
Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]
- ↑ Headlam, James Wycliffe (1911). Chisholm, Hugh (pat.). Encyclopædia Britannica (sa Ingles). Bol. 3 (11 pat.). Cambridge University Press. pp. 2–39. . In
- ↑ Schulze, Max-Stephan (1996). Engineering and Economic Growth: The Development of Austria-Hungary's Machine-Building Industry in the Late Nineteenth Century (sa Ingles). Peter Lang (Frankfurt). p. 295.
- Mga artikulong naglalaman ng Hungaro
- Articles with ISNI identifiers
- Pages with authority control identifiers needing attention
- Articles with VIAF identifiers
- Articles with WorldCat Entities identifiers
- Articles with BIBSYS identifiers
- Articles with BNF identifiers
- Articles with BNFdata identifiers
- Articles with GND identifiers
- Articles with J9U identifiers
- Articles with LCCN identifiers
- Articles with Libris identifiers
- Articles with NKC identifiers
- Articles with NLA identifiers
- Articles with NSK identifiers
- Articles with VcBA identifiers
- Articles with CINII identifiers
- Articles with Trove identifiers
- Articles with EMU identifiers
- Articles with NARA identifiers
- Articles with SUDOC identifiers
- Mga dating imperyo
- Mga dating bansa sa Europa
- Austria
- Hungary