Tingnan ang wikitext ng Bireynato ng Bagong Espanya

{{Infobox Former Country
|conventional_long_name = Bireynato ng Bagong Espanya
|native_name = Virreinato de Nueva España
|common_name = Bagong Espanya
|continent = [[Timog Amerika]], [[Caribbean]], at [[Asya-Pasipiko]].
|region =
|country = Mehiko, at ibang mga bansa dating teritoryo ng Birey ng Bagong Espanya.
|era = Panahon ng kolonya
|status = Kolonya
|status_text = Flag of New Spain.svg
|empire = [[Espanya]]
|government_type = Monarkiya
|year_start = 1535
|year_end = 1821
|event_pre = Pagsakop ng Mehiko
|date_pre = 1519–1521
|event_start = Nilikha ang [[birey]]
|date_start = 1535
|event1 = Natatag ang Bagong Granada,<br />{{nbsp|3}}kabilang ang [[Panama]]
|date_event1 = &nbsp;<br />[[Mayo 27]], 1717
|event2 = <nowiki>Kasunduan ng San Ildefonso]]</nowiki>
|date_event2 = [[Oktubre 1]], 1800
|event3 = Grito de Dolores
|date_event3 = 1810
|event4 = Adams-Onís Treaty
|date_event4 = 1819
|event_end = Kalayaan ng Mehiko at Gitnang Amerika
|date_end = &nbsp;<br />1821
|
|s1 = Unang Mehikanong Imperyo
|flag_s1 = Flag of None.svg <!--Flag of Mexico 1821.png-->
|s3 =Silangang Indiya ng Espanya
|flag_s3 = Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg
|s4 = Teritoryo ng Louisiana
|flag_s4 = StarSpangledBannerFlag.svg
|s5 = Florida
|flag_s5 = US flag 23 stars.svg
|
|flag_type = Krus ng Burgundy,<br />Watawat ng Bagong Espanya.
|image_flag = Flag of New Spain.svg
|symbol =
|symbol_type = Eskudo ni Charles V, Banal na Romanong Emperador.
|image_coat = Armas de Carlos I de España.svg
|image_map = Map of the Viceroyalty of New Spain.svg
|image_map_caption = Isang mapa ng mga dating teritoryo ng Birrey ng Bagong Espanya.
|
|capital = [[Lungsod ng Mehiko]]
|national_motto =
|common_languages = [[Wikang Kastila]], [[Nahuatl]], [[Mga wikang Mayan|Mayan]], [[wikang Tagalog|Tagalog]], at iba pang katutubong wika.
|religion = [[Romano katoliko]]
|currency = [[Piso ng Mehiko|Piso]]
|
|title_leader = Hari ng Espanya
|leader1 = [[Charles V, Banal na Romanong Emperador|Charles I]]
|year_leader1 = 1535–1556
|leader2 = [[Ferdinand VII ng Espanya|Ferdinand VII]]
|year_leader2 = 1813–1821
|
|title_deputy = Birrey
|deputy1 = [[Antonio de Mendoza]]
|year_deputy1 = 1535–1550
|deputy2 = [[Juan O'Donojú]]
|year_deputy2 = Hulyo – Setyembre 1821
|
|stat_year1 = 1519
|stat_area1 =
|stat_pop1 = 20 milyon
|stat_year2 = 1810
|stat_pop2 = 5 to 6.5 milyon
|
|footnotes =
|royal_anthem=''[[Marcha Real]]''<br />{{small|"Royal March"}}<br/>(1775–1821)<br />{{center|[[File:Marcha Real (1915).ogg]]}}}}

Ang '''Bireynato ng Bagong Espanya''' ({{lang-es|Virreinato de Nueva España}};{{lang-en|Viceroyalty of New Spain}}), ay dating pampolitikang yunit ng mga teritoryong [[Espanya|Kastila]] sa [[Hilagang Amerika]] at [[Asya]]-Pasipiko noong taong 1535 hanggang 1821. Ang teritory nito ay binubuo ng kasalaukuyang [[Estados Unidos|Timog Kanlurang Estados Unidos]], [[Gitnang Amerika]], ang Carribean, at ang [[Pilipinas]]. Pinamumunuan ito ng isang [[viceroy]] mula sa [[Lungsod ng Mehiko]], na namamahala sa ngalan ng [[Hari ng Espanya]]. Nagtagal ang Birrey ng Bagong Espanya mula 1535-1821, at isa sa dalawalang birey ng Espanya na naitatatag noong ika-16 na dantaon upang pamahalaan ang mga teritoryo nito sa [[Bagong Daigdig]], ang isa ay ang [[Birey ng Peru]]. Naitatag din noong ika-18 dantaon, ang [[Birey ng Bagong Granada]], at ang [[Birey ng Rio de la Plata]], 

Noong 1821, ang Espanya ay nawalan ng teritoriyo noong malaya na ang [[Mehiko]], at ang [[Santo Domingo]] ngunit ang [[Kuba]], [[Puerto Riko]], [[Mga Pulong Mariana]] at ang [[Pilipinas]] ay naging teritoriyo pa rin hanggang sa [[Digmaang Espanyol-Amerikano]] (1898).

== Kasaysayan ==
=== Pagkakatatag (1521-1535) ===
[[Talaksan:Flag of New Spain.svg|thumb|left|155px|Noong Panahon ng Kolonisasyon ng mga Kastila sa Amerika, sa Asya-Pasipiko, ang [[Watawat ng Krust ng Burgundy|Krus ng Burgundy]] ang nagsilbing watawat ng Bireynato ng Bagong Espanya, at Peru sa dagat, at sa mga kampo nito. Ang [[Royal Standard ng Espanya]] ang ginagamit sa ibang mga layunin.]]

Ang pagkakatag ng Bireynato sa Amerika ay resulta ng pananakop ng mga Kastila sa [[Imperyong Asteka]] nooong 1519 hanggang 1521. Ang mga lupain at mga pamayanan na sumailalim sa pamamahala ng mga Kastila ay mayayaman at hindi pa nasakop, at kinakitaan ng malaking pagkakataon at pagbabanta sa [[Korona ng Kastilya]]. Ang mga pamayanan ay maaaring magbigay sa mga [[konkistador]], lalo na kay [[Hernán Cortés]], na maging batayan upang gawin itong isang autonomiya,, o kaya maging hiwalay sa Korona. Bilang pagtugon dito, ang [[Banal na Emperador Romano]] at Hari ng Espanya na si [[Carlos I]] ay binuo ang [[Konseho ng mga Indias]] noong 1524.

== Binubuo ng Nueva Espanya ==
[[Talaksan:Mapa del Virreinato de la Nueva España (1794).svg|thumb|left|320px|Nueva Espanya]]
* [[Mga Pulong Bay]] (hanggang 1643)
* [[Mga Pulong Cayman]] (hanggang 1670)
* [[Gitnang Amerika]] (hangang 1821)
* [[Cuba]]
* [[Florida]]
* [[Hispaniola]] at [[Haiti]]
* [[Jamaica]] (hanggang 1655)
* [[Mga Pulo ng Mariana]]
* [[Mehiko]]
* [[Pilipinas]]
* [[Puerto Rico]]
* [[Trinidad]] (hanggang 1797)
* [[Venezuela]]
* Halos lahat ng timog-kanluran ng [[Estados Unidos]]
* Kolumbya Britanika at [[Alaska]]

== Tingnan Din ==

* [[Imperyong Kastila]]
* [[Pilipinas]]
* [[Mehiko]]
* [[Hilagang Amerika]]

{{stub}}

[[Kaurian:Dating bansa sa Hilagang America]]
[[Kaurian:Espanya]]
[[Kategorya:Mga dating kolonya ng Espanya]]