Bireynato ng Bagong Espanya
Bireynato ng Bagong Espanya Virreinato de Nueva España | |||||||||||||
Flag of New Spain.svg | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Isang mapa ng mga dating teritoryo ng Birrey ng Bagong Espanya. | |||||||||||||
Kabisera | Lungsod ng Mehiko | ||||||||||||
Wika | Wikang Kastila, Nahuatl, Mayan, Tagalog, at iba pang katutubong wika. | ||||||||||||
Relihiyon | Romano katoliko | ||||||||||||
Pamahalaan | Monarkiya | ||||||||||||
Hari ng Espanya | |||||||||||||
- 1535–1556 | Charles I | ||||||||||||
- 1813–1821 | Ferdinand VII | ||||||||||||
Birrey | |||||||||||||
- 1535–1550 | Antonio de Mendoza | ||||||||||||
- Hulyo – Setyembre 1821 | Juan O'Donojú | ||||||||||||
Makasaysayang panahon | Panahon ng kolonya | ||||||||||||
- Pagsakop ng Mehiko | 1519–1521 | ||||||||||||
- Nilikha ang birey | 1535, 1535 | ||||||||||||
- Natatag ang Bagong Granada, kabilang ang Panama |
Mayo 27, 1717 | ||||||||||||
- Kasunduan ng San Ildefonso]] | Oktubre 1, 1800 | ||||||||||||
- Grito de Dolores | 1810 | ||||||||||||
- Adams-Onís Treaty | 1819 | ||||||||||||
- Kalayaan ng Mehiko at Gitnang Amerika | 1821 | ||||||||||||
Populasyon | |||||||||||||
- 1519 est. | 20 milyon | ||||||||||||
- 1810 est. | 5 to 6.5 milyon | ||||||||||||
Salapi | Piso | ||||||||||||
| |||||||||||||
Warning: Value specified for "continent" does not comply |
Ang Bireynato ng Bagong Espanya (Kastila: Virreinato de Nueva España;Ingles: Viceroyalty of New Spain), ay dating pampolitikang yunit ng mga teritoryong Kastila sa Hilagang Amerika at Asya-Pasipiko noong taong 1535 hanggang 1821. Ang teritory nito ay binubuo ng kasalaukuyang Timog Kanlurang Estados Unidos, Gitnang Amerika, ang Carribean, at ang Pilipinas. Pinamumunuan ito ng isang viceroy mula sa Lungsod ng Mehiko, na namamahala sa ngalan ng Hari ng Espanya. Nagtagal ang Birrey ng Bagong Espanya mula 1535-1821, at isa sa dalawalang birey ng Espanya na naitatatag noong ika-16 na dantaon upang pamahalaan ang mga teritoryo nito sa Bagong Daigdig, ang isa ay ang Birey ng Peru. Naitatag din noong ika-18 dantaon, ang Birey ng Bagong Granada, at ang Birey ng Rio de la Plata,
Noong 1821, ang Espanya ay nawalan ng teritoriyo noong malaya na ang Mehiko, at ang Santo Domingo ngunit ang Kuba, Puerto Riko, Mga Pulong Mariana at ang Pilipinas ay naging teritoriyo pa rin hanggang sa Digmaang Espanyol-Amerikano (1898).
Kasaysayan[baguhin | baguhin ang batayan]
Pagkakatatag (1521-1535)[baguhin | baguhin ang batayan]

Ang pagkakatag ng Bireynato sa Amerika ay resulta ng pananakop ng mga Kastila sa Imperyong Asteka nooong 1519 hanggang 1521. Ang mga lupain at mga pamayanan na sumailalim sa pamamahala ng mga Kastila ay mayayaman at hindi pa nasakop, at kinakitaan ng malaking pagkakataon at pagbabanta sa Korona ng Kastilya. Ang mga pamayanan ay maaaring magbigay sa mga konkistador, lalo na kay Hernán Cortés, na maging batayan upang gawin itong isang autonomiya,, o kaya maging hiwalay sa Korona. Bilang pagtugon dito, ang Banal na Emperador Romano at Hari ng Espanya na si Carlos I ay binuo ang Konseho ng mga Indias noong 1524.
Binubuo ng Nueva Espanya[baguhin | baguhin ang batayan]
- Mga Pulong Bay (hanggang 1643)
- Mga Pulong Cayman (hanggang 1670)
- Gitnang Amerika (hangang 1821)
- Cuba
- Florida
- Hispaniola at Haiti
- Jamaica (hanggang 1655)
- Mga Pulo ng Mariana
- Mehiko
- Pilipinas
- Puerto Rico
- Trinidad (hanggang 1797)
- Venezuela
- Halos lahat ng timog-kanluran ng Estados Unidos
- Kolumbya Britanika at Alaska
Tingnan Din[baguhin | baguhin ang batayan]
Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.