Devana
Si Devana (Polako: Dziewanna [d͡ʑɛˈvan.na] (
pakinggan), Latin: Dzewana), Zevana (Polako: Ziewanna), mas madalas Zievonya (Polako: Ziewonja, Zewonia) ay ang diyosa ng ligaw na kalikasan, kagubatan, pangangaso, at ang buwan na sinasamba ng mga Kanlurang Eslabo. Sa mga pinagmumulan, siya ay unang binanggit noong ika-15 siglo ni Jan Długosz, na ikinumpara siya sa Romanong diyosa na si Diana. Ang Dziewanna ay isa ring Polakong pangalan para sa Verbascum, at ang etimolohiya ng salita ay hindi malinaw. Pagkatapos ng matinding pagpuna mula kay Aleksander Brückner, tinanggihan ng mga mananaliksik ang kaniyang pagiging tunay, ngunit sa ngayon ay tinatanggap ito ng dumaraming bilang ng mga mananaliksik. Minsan, sa mga katutubong ritwal, gumaganap siya kasama si Morana Pagkatapos ng Kristiyanismo, maaari siyang pinalitan ng Mahal na Ina ng Kandilang Kulog.
Etimolohiya[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang Proto-Eslabo na pangalan para sa Verbascum ay muling inihuhulma bilang *divizna (cf. Polako: dziwizna,[1] Tseko at Eslobako: divizna , Serbo-Kroato: дивѝзма, romanisado: divìzma ), na may pangalawang anyo bilang *divina (cf. Polako: dziewanna, Ukranyo: дивина́, romanisado: dyvyná ). Ang salitang iyon ay may pinagmulang Proto-Balto-Eslabo at lumilitaw sa wikang Litwano bilang hal. devynspė͂kė, devynjėgė. Ang tanging kognado mula sa labas ng grupong Balto-Eslabo ay maaaring salitang Dacio na διέσεμα / diésema (Dioscorides), na hinango mula sa *diu̯es-eu̯smn ("nasusunog na langit") at inihambing sa Alemanong Himmelbrand (Verbascum ; "nasusunog na langit"), ngunit ang eksaktong etimolohiya ng salitang Slavic ay hindi malinaw. Ang Rusong lingguwista at etimologong si Aleksandr Anikin ay nagtatala na may pagkakatulad sa pagitan ng mga terminong Litwano para sa Verbascum at ng salitang Liwano na devynì "siyam".[2]
Kuwentong-pambayan[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang Devana, bukod sa mga pinagmumulan na nabanggit sa itaas, ay hindi direktang lumilitaw sa alamat, ngunit maaaring tumuro sa kaniya ang ilang mga alamat. Maaaring ipahiwatig ang Devana ng alamat ni Łysa Góra, na ipinakita bilang "Polakong Olimpo" sa kultura ng Poland. Ayon sa lokal na mga alamat, bago itayo ang monasteryo doon, sa Łysa Góra noong mga panahon bago ang Kristiyano ay nakatayo ang isang gord (Kronikong Wielkopolska) o isang kastilyo (Długosz). Ayon kay Długosz, ang kastilyo ay itatayo ng mga higante, at sa katutubong bersiyon ng "Hambog na Babae", na siyang upuan niya. Ang Hambog na Babae, na tatalunin si Alejandrong Dakila, ay nahulog sa pagmamalaki at idineklara ang kaniyang sarili na Diana. Hindi ito tiniis ng Diyos at sinira ang kastilyo sa pamamagitan ng kidlat. Binasa nina Marek Derwich at Marek Cetwiński ang "Hambog na Babae" bilang Devana.[3]