Gagambang Lola

Ang Gagambang Lola (Hopi Kokyangwuti, Navajo Na'ashjé'ii Asdzáá) ay isang mahalagang pigura sa mitolohiya, tradisyong pasalita, at alamat ng maraming kulturang Katutubong Amerikano, lalo na sa Timog-kanlurang Estados Unidos.^[1]

Timog-kanluran[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mitolohiyang Hopi[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sa mitolohiyang Hopi, ang "Gagambang Lola" (Hopi Kokyangwuti)^[3]^[4] na tinatawag ding "Gogyeng Sowuhti" bukod sa maraming iba pang mga pangalan ay maaaring magkaroon ng hugis ng isang matanda, o walang panahong babae o hugis ng isang karaniwang gagamba sa maraming kuwento ng Hopi. Kapag siya ay nasa hugis ng gagamba, nakatira siya sa ilalim ng lupa sa isang butas na parang Kiva. Kapag tinawag siya, tutulungan niya ang mga tao sa maraming paraan, tulad ng pagbibigay ng payo o pagbibigay ng mga panggamot na lunas. Ang "Gagambang Lola" ay nakikita bilang isang pinuno, isang matalinong indibidwal na kumakatawan sa mabubuting bagay.^[5]

Mitolohiyang Navajo[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sa mitolohiyang Navajo, ang Babaeng Gagamba (Na'ashjé'íí Asdzáá) ay ang palaging katulong at tagapagtanggol ng mga tao.^[6] Sinasabi rin na ang Babaeng Gagamba ay inihagis ang kaniyang sapot na parang lambat upang hulihin at kainin ang mga masasamang pag-uugali. Siya ay gumugol ng oras sa isang bato na angkop na pinangalanang batong gagamba na sinasabing naging puti mula sa mga buto na nakapatong sa araw.^[7]

Ang salaysay ng paglikha ng Diné Bahaneʼ ng Navajo (itinala noong 1928) ay kinabibilangan ng pagbanggit sa "Babaeng Gagamba at Lalaking Gagamba", na nagpakilala ng ikiran at ng habihan. ^[8] Sa isa pang alamat, tinulungan ng "Babaeng Gagamba" ang kambal (ipinanganak ng Araw at ang Babaeng Nagbabago) sa pagpatay sa mga halimaw na nanganganib sa "mga Taong rabaw ng Daigdig" sa pamamagitan ng pagbibigay sa kanila ng "balahibong hoops" na nagpoprotekta sa kanila mula sa mga pag-atake. Sa isa pang alamat, dalawang babae ang pumunta sa "Babaeng Gagamba" na umaasang may solusyon para matulungan ang mga Navajo na makayanan ang taglamig. Tinuruan niya ang mga babae kung paano gumawa ng sinulid mula sa lana ng tupa, at tinain ito at ihabi. Mula rito, tinuruan ng mga babae ang iba pang mga taganayon kung paano gawin ang mga bagay na ito, at ang nayon ay nakagawa ng mga alpombra upang magamit at maibenta upang makatulong na makaligtas sa taglamig.^[9]

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

↑ Spider Woman Stories, published by The University of Arizona Press, 1979. ISBN 0-8165-0621-3 "Kokyangwuti". MythologyDictionary. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 23 Oktubre 2013. Nakuha noong 23 November 2012. A creator-goddess of the Hopi. Daughter of Sotuknang
↑ Tobert, Natalie; Pitt, Taylor, Colin F. (eds.) Native American Myths and Legends (1994), p. 35.
↑ Spider Woman Stories, published by The University of Arizona Press, 1979. ISBN 0-8165-0621-3 "Kokyangwuti". MythologyDictionary. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 23 Oktubre 2013. Nakuha noong 23 November 2012. A creator-goddess of the Hopi. Daughter of Sotuknang
↑ "Spider Woman / from the Hopi people". Resources for Indigenous Peoples' Religious Traditions. John Carroll University. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 4 Hunyo 2010. Nakuha noong 23 November 2012. This story is taken from Leeming, The World of Myth, 36-39; Leeming cites G. M. Mullett, Spider Woman Stories: Legends of the Hopi (Tucson, AZ: 1979), 1-6.
↑ Courlander, Harold (1982). Hopi Voices Recollections, Traditions, and Narratives of the Hopi Indians. University of New Mexico Press. ISBN 978-0-8263-0612-8.
↑ "Legendary Native American Figures: Spider Woman (Na'ashjéii Asdzáá)". Native Languages of the Americas. Nakuha noong 4 January 2014.
↑ Carmean, Kelli (2002). Spider Woman Walks This Land. 1630 North Main Street, #367 Walnut Creek, CA 94596: AltaMira Press. pp. xvii–xx.{{cite book}}: CS1 maint: location (link)
↑ O'Bryan, Aileen, The Diné: Origin Myths of the Navajo Indians (Hastiin Tlo'tsi Hee, "The Age of Beginning", transcribed 1928). Smithsonian Institution Bureau of American Ethnology, Bulletin 163 (1956), 37–38.
↑ Carmean, Kelli (2002). Spider Woman Walks This Land. 1630 North Main Street, #367 Walnut Creek, CA 94596: AltaMira Press. pp. xvii–xx.{{cite book}}: CS1 maint: location (link)

[:223-1] Spider Woman Stories, published by The University of Arizona Press, 1979. ISBN 0-8165-0621-3 "Kokyangwuti". MythologyDictionary. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 23 Oktubre 2013. Nakuha noong 23 November 2012. A creator-goddess of the Hopi. Daughter of Sotuknang

[2] Tobert, Natalie; Pitt, Taylor, Colin F. (eds.) Native American Myths and Legends (1994), p. 35.

[:224-3] Spider Woman Stories, published by The University of Arizona Press, 1979. ISBN 0-8165-0621-3 "Kokyangwuti". MythologyDictionary. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 23 Oktubre 2013. Nakuha noong 23 November 2012. A creator-goddess of the Hopi. Daughter of Sotuknang

[:322-4] "Spider Woman / from the Hopi people". Resources for Indigenous Peoples' Religious Traditions. John Carroll University. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 4 Hunyo 2010. Nakuha noong 23 November 2012. This story is taken from Leeming, The World of Myth, 36-39; Leeming cites G. M. Mullett, Spider Woman Stories: Legends of the Hopi (Tucson, AZ: 1979), 1-6.

[:062-5] Courlander, Harold (1982). Hopi Voices Recollections, Traditions, and Narratives of the Hopi Indians. University of New Mexico Press. ISBN 978-0-8263-0612-8.

[6] "Legendary Native American Figures: Spider Woman (Na'ashjéii Asdzáá)". Native Languages of the Americas. Nakuha noong 4 January 2014.

[:422-7] Carmean, Kelli (2002). Spider Woman Walks This Land. 1630 North Main Street, #367 Walnut Creek, CA 94596: AltaMira Press. pp. xvii–xx.{{cite book}}: CS1 maint: location (link)

[8] O'Bryan, Aileen, The Diné: Origin Myths of the Navajo Indians (Hastiin Tlo'tsi Hee, "The Age of Beginning", transcribed 1928). Smithsonian Institution Bureau of American Ethnology, Bulletin 163 (1956), 37–38.

[:423-9] Carmean, Kelli (2002). Spider Woman Walks This Land. 1630 North Main Street, #367 Walnut Creek, CA 94596: AltaMira Press. pp. xvii–xx.{{cite book}}: CS1 maint: location (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]