Tingnan ang wikitext ng Gamugamo

:''Tungkol ang artikulong ito sa kulisap na gamugamo na tinatawag din na mariposa. Madalas na ipagkamali ang lumilipad na anay o langgam sa gamugamo. Para sa artikulo tungkol sa mga kulisap na nabanggit, tingnan ang [[anay]] at [[langgam]].''
{{automatic taxobox
| name = Gamugamo
| image = Opodiphthera eucalypti male.jpg
| image_width = 200px
| image_caption = ''Emperor Gum Moth'', ''[[Opodiphthera eucalypti]]''
| taxon = Lepidoptera
}}
Ang '''gamugamo''' na mas kilalang '''mariposa''' (Espanyol ng paruparo) ay isang [[insekto]]ng malapit na kamag-anak ng [[paruparo]].<ref name="TE">[[Leo James English|English, Leo James]], ''Diksyunaryong Tagalog-Ingles'', Kongregasyon ng Kabanalbanalang Tagapag-ligtas, Maynila, ipinamamahagi ng ''National Book Store'', may 1583 na mga dahon, ISBN 971-91055-0-X</ref>  Karamihan sa mga ''lepidopteran'' ay mga gamugamo na inakalang nasa mga 160,000 mga espesye ng gamugamo,<ref>{{cite web | title=Moths  | work=Smithsonian Institution | url=http://www.si.edu/Encyclopedia_SI/nmnh/buginfo/moths.htm  | accessdate=2012-01-12 }}</ref> na karamihan dito ay isasalarawan pa.  Karamihan sa mga espesye ay aktibo sa gabi ngunit mayroon din namang aktibo sa araw at bukang-liwayway o dapit-hapon.

May mga lumilipad na [[langgam]] o [[anay]] na madalas na tinatawag rin na gamugamo ngunit hindi sila gamugamo.<ref name="termite">{{cite web |url=http://termitecontrolphilippines.com/cebu/termite-swarming-season-in-the-philippines/ |title=Termite swarming season in the Philippines |date=2 Mayo 2012 |website=Bio-Tech Environmental Services Philippines, Inc. |publisher=Bio-Tech Environmental Services Philippines, Inc. |accessdate=14 Mayo 2014}}</ref> Tulad ng mariposa, kadalasang lumalapit ang mga langgam o anay na may pakpak na ito sa mga napagkukunan ng ilaw katulad ng bombilya o [[apoy]] mula sa lampara. Kulumpon silang kung dumating kapag malapit na ang panahon ng [[tag-ulan]] sa [[Pilipinas]] ngunit mas nakikita sa [[Kalakhang Maynila]] o sa [[Luzon]]. Hindi gaanong nakikita ito sa [[Mindanao]] kung saan ang pagbagsak ng ulan ay pantay-pantay sa buong taon.<ref name="termite" />

==Pagkakaiba sa pagitan ng mga paru-paro at mga gamugamo==
{{main|Pagkakaiba sa pagitan ng mga paruparo at mga gamugamo}}
[[File:Basic moth identification features.jpg|thumb|Pangunahing pagkalinlan ng katangian ng gamugamo]]
Habang binubuo ang mga [[paru-paro]] ng pangkat monopiletiko, hindi ang mga gamugamo, na binubuo ang natitirang Lepidoptera. Maraming pagsubok ang ginawa upang igrupo ang mga superpamilya ng Lepidoptera sa likas na mga pangkat, na nabigo karamihan dahil isa sa dalawang pangkat ay hindi monopiletiko: ang Microlepidoptera at Macrolepidoptera, Heterocera at [[Rhopalocera]], Jugatae at Frenatae, Monotrysia, at Ditrysia.<ref name="scoble">Scoble, MJ 1995. The Lepidoptera: Form, function and diversity. Oxford, UK: Oxford University Press; 404 p. (sa Ingles)</ref>

Bagaman, hindi lubos na naitatag ang patakaran sa pagkakaiba ng gamugamo at paruparo, isang pinakamabuting prinsipyo panggabay ay ang mga paruparo ay may manipis na antena at (maliban sa pamilyang Hedylidae) may maliit na bola o klab sa dulo ng kanilang antena. Kadalasang mabalahibo ang antena ang gamugamo na walang bola sa dulo. Ang mga dibisyon ay pinangalan sa prinsipyong ito: "antenang-klab" (Rhopalocera) o "antenang-sari-sari" (Heterocera). Unang nag-ebolusyon ang Lepidoptera noong panahong [[Karbonipero]], subalit nag-[[ebolusyon]] sila na may katangiang proboside kasama ang pagbangon ng [[angiosperma]] noong panahong [[Kretasiko|Kretaseo]].<ref>{{Cite journal |last1=Kawahara |first1=Akito Y. |last2=Plotkin |first2=David |last3=Espeland |first3=Marianne |last4=Meusemann |first4=Karen |last5=Toussaint |first5=Emmanuel F. A. |last6=Donath |first6=Alexander |last7=Gimnich |first7=France |last8=Frandsen |first8=Paul B. |last9=Zwick |first9=Andreas |last10=Reis |first10=Mario dos |last11=Barber |first11=Jesse R. |date=5 Nobyembre 2019 |title=Phylogenomics reveals the evolutionary timing and pattern of butterflies and moths |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |language=en |volume=116 |issue=45 |pages=22657–22663 |bibcode=2019PNAS..11622657K |doi=10.1073/pnas.1907847116 |issn=0027-8424 |pmc=6842621 |pmid=31636187 |doi-access=free}}</ref>

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

[[Kategorya:Gamugamo|*]]