Gintong Bula ng 1222

Golden Bull of 1222 1222-es Aranybulla (Hungaro)
The golden seal that earned the decree the name
Nilikha	1222
Mga may akda	Andres II ng Hungriya

Ang Gintong Bula ng 1222 ay isang edikto na inilabas ni Andres II ng Hungriya sa diyetang 1222 sa Fehérvár. Itinatag nito ang mga karapatan ng mga maharlikang Hungaro, kabilang ang karapatang sumuway sa Hari kapag siya ay kumilos nang labag sa batas. Pinalaya ang nobilidad at simbahan mula sa lahat ng buwis at hindi mapipilitang pumunta sa digmaan sa labas ng Hungriya, kabilang na ang hindi obligadong tustusan ito. Isa rin itong mahalagang dokumento sa kasaysayan dahil itinakda nito ang mga prinsipyo ng pagkakapantay-pantay para sa lahat ng maharlika ng bansa.'

Ang paglikha ng karta ay naiimpluwensyahan ng paglitaw ng isang maharlika na gitnang uri, na hindi karaniwan sa sistemang pyudal ng bansa. Bilang isang regular na kilos ng pagkabukas-palad, si Haring Andres ay madalas na nag-aabuloy ng ari-arian sa partikular na tapat na mga lingkod, na pagkatapos noon ay nagkamit ng bagong kapangyarihan sa ekonomiya at uri. Sa pagbabago ng sistema ng uri ng bansa at ng estadong pang-ekonomiya, napilitan si Andres II na mag-atas sa Gintong Bula upang paluwagin ang mga tensyon sa pagitan ng namamana na mga maharlika at ng namumuong gitnang uri na maharlika.

Kasaysayan

Ang Gintong Bula na inilabas ni Andres II ng Hungriya noong tagsibol ng 1222 ay "isa sa isang bilang ng mga karta na inilathala sa ikalabintatlong siglong Sangkakristiyanuhan na naghangad na hadlangan ang maharlikang kapangyarihan". Si Pedro II ng Aragon ay nagplano na noong 1205 na gumawa ng konsesyon sa kanyang mga nasasakupan. Si Simon de Montfort, kataas-taasang komandante ng Krusadang Albigense, ay naglabas ng Statute of Pamiers noong 1212, na nagpapatunay sa mga pribilehiyo ng mga klero at nililimitahan ang awtoridad ng mga magiging pinuno ng Toulouse at Carcassonne. Naimpluwensyahan ng batas ang Magna Carta ni Juan I ng Inglatera, na nakakuha din ng mga kalayaan ng Simbahan at kinokontrol ang mga pyudal na relasyon noong 1215. Pinalakas ng Banal na Emperador Romano, si Federico II, ang awtoridad ng mga prelatang imperyal noong 1220.

Ang mga pakikipag-ugnayan sa pagitan ng Hungriya at mga bansang ito ay maaaring ipakita sa panahong ito. Ang mga maharlikang Aragonese ay nanirahan sa Hungriya noong unang bahagi ng ika-13 siglo. Ang mga kalahok na Hungaro ng Ikalimang Krusada ay maaaring makipagkita kay Robert Fitzwalter at iba pang mga pinuno ng kilusan na nakamit ang isyu ng Magna Karta. Dalawang prelatong Hungaro ang bumisita sa Canterbury noong 1220. Gayunpaman, walang direktang koneksyon sa pagitan ng mga teksto ng Gintong Bula at iba pang unang bahagi ng ika-13 siglong mga gawad ng kalayaan ang maipapakita. Sinabi ng mananalaysay na si James Clarke Holt, hindi na kailangang ipagpalagay na ang mga may-akda ng mga dokumentong ito ay humiram sa isa't isa, dahil ang lahat ng mga karta na ito ay naglalaman ng "natural na reaksyon ng mga pyudal na lipunan sa monarkikal na importunidad".