Tingnan ang wikitext ng Glandulang mamarya

{{Infobox anatomy
| Name        = Glandulang mamarya
| Greek       =
| Image       = File:Breast anatomy normal scheme.png
| Caption     = Cross-section ng glandulang mamarya ng tao. {{ordered list |style=text-align: left; |[[Pader ng dibdib]] |[[Mas malaking kalamnang pandibdib]] |[[Lobulo|Mga lobulo]] |[[Utong]] |[[Bilutong]] |[[Daluyan ng gatas]] |[[Matabang tisyu]] |[[Balat (anatomiya)|Balat]]}}
| Width       =
| Precursor   = [[Mesoderm]]<br />&nbsp;<small>(blood vessels and connective tissue)</small><br />Ectoderm<ref>{{cite book|url=http://www.bartleby.com/107/271.html|last=Gray|first=Henry|title=Anatomy of the Human Body|year=1918}}</ref><br />&nbsp;<small>(cellular elements)</small>
| System      =
| Artery      = [[Internal thoracic artery]]<br />[[Lateral thoracic artery]]<ref name=macea06 />
| Vein        = [[Internal thoracic vein]]<br />[[Axillary vein]]<ref name=macea06 />
| Nerve       = [[Supraclavicular nerves]]<br />[[Intercostal nerves]]<ref>{{cite book|last1=Lawrence|first1=Ruth A.|last2= Lawrence|first2= Robert M.|title=Breastfeeding: A Guide for the Medical Profession|publisher=Mosby/Elsevier|location=Maryland Heights, Maryland|isbn=9781437735901|edition=7th|page=54|date=2010-09-30}}</ref><br />&nbsp;<small>(lateral and medial branches)</small>
| Lymph       = [[Pectoral axillary lymph nodes]]<ref name=macea06>{{cite journal|last1=Macéa|first1=José Rafael|last2=Fregnani|first2= José Humberto Tavares Guerreiro|title=Anatomy of the Thoracic Wall, Axilla and Breast|journal=International Journal of Morphology|date=1 December 2006|volume=24|issue=4|doi=10.4067/S0717-95022006000500030|url=https://scielo.conicyt.cl/pdf/ijmorphol/v24n4/art30.pdf|doi-access=free}}</ref>
}}
Ang isang '''glandulang mamarya''' ay isang glandulang eksokrina sa mga [[tao]] at ibang [[mamalya]] na nakakagawa ng [[gatas]] para sa sanggol o supling. Nakuha ng mga mamalya ang kanilang pangalan mula sa [[Latin]] na salitang ''mamma'', "dibdib". Nakaayos ang mga glandulang mamarya sa mga [[organo (anatomiya)|organo]] tulad ng [[suso]] sa [[primates]] (halimbawa, mga tao at tsimpanse), ang ubre sa mga ruminante (halimbawa, mga [[baka]], [[kambing]], [[tupa]], at [[usa]]), at ang mga utong sa ibang hayop (tulad ng [[aso]] at [[pusa]]). Maaring mangyari ang laktorreya, ang paminsan-minsang produksyon ng gatas sa kahit anumang hayop, subalit sa karamihan ng mga mamalya, ang laktasyon, ang produksyon ng sapat na gatas para sa pag-iwi o pagpapasuso, ay nangyayari lamang sa penotipikong babae na nagbuntis sa kamakailang mga buwan o taon. Diniderekta ito sa pamamagitan ng gabay hormonal mula sa mga esteroydong seksuwal. Sa ilang mga [[espesye]]ng mamalya, nangyayari ang laktasyong panlalaki. Sa mga tao, nangyayari lamang ang laktasyong panlalaki sa ilalim ng partikular na mga kalagayan.

==Kayarian==
{{See also|Suso}}

Ang pangunahing bahagi ng ganap nang glandulang mamarya ay ang albeyolo (may guwang na mga kabidad, may ilang milimetro ang laki), na nakalinya sa pagpapalabas ng gatas na selulang kubika at napapaligiran ng mga selulang miyoepiteliyal. Sumasama ang mga albeyolo na ito upang buuin ang mga grupo na kilala bilang mga ''lobulo''. Mayroon ang bawat lobulo ng isang ''tubong laktipero'' na tumutulo sa mga bukasan ng [[utong]]. Nangungulubot ang mga selulang miyoepiteliyal sa ilalim ng estimulo ng oksitosina, na pinapalabas ang gatas na kinatas ng mga yunit albeyolo sa lumeng lobulo tungo sa utong. Habang sumususo ang isang [[sanggol]], sumunod ang pamamagitan ng oksitosina na "di-kinusang galaw na pagpapababa", at ang gatas ng ina ay dumaloy&nbsp;— hindi sinuso&nbsp;— mula sa glandula sa bunganga ng sanggol.<ref name="Newton, M. & Newton, N.R. 1948">{{cite journal
|last1=Newton
|first1=Michael
|last2=Newton
|first2=Niles Rumely
|title=The let-down reflex in human lactation
|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-pediatrics_1948-12_33_6/page/698
|journal=The Journal of Pediatrics
|date=December 1948
|volume=33
|issue=6
|pages=698–704
|doi=10.1016/S0022-3476(48)80075-2
|pmid=18101061 | language=en
}}</ref>

Lahat ng tisyu na nagpapadaloy ng gatas na pumupunta sa nag-iisang tubong laktipero ay kolektibong tinatawag na isang "simpleng glandulang mamarya"; sa isang "komplikadong glandulang mamarya", lahat ng mga simpleng glandulang mamarya ay nagsisilbing isang utong. Karaniwang may dalawang komplikadong glandulang mamarya ang mga tao, isa sa bawat dibdib, at binubuo ng bawat komplikadong glandulang mamarya ng 10–20 simpleng glandula. Ang bukasan ng bawat simpleng glandula sa ibabaw ng utong ay tinatawag na isang "poro."<ref>{{Cite journal|last1=Zucca-Matthes|first1=Gustavo|last2=Urban|first2=Cícero|last3=Vallejo|first3=André|date=Pebrero 2016|title=Anatomy of the nipple and breast ducts|journal=Gland Surgery|volume=5|issue=1|pages=32–36|doi=10.3978/j.issn.2227-684X.2015.05.10|issn=2227-684X|pmc=4716863|pmid=26855906|language=en}}</ref> 

Nangangailangan ang tamang polarisasyon morpolohiya ng tubong laktiperong puno ng isa pang mahalagang bahagi – mga selulang mamaryang epiteliyal na ''extracellular matrix'' (ECM) na, kasama ng mga adiposito, pibroblasto, mga selulang inplamatoryo, at iba pa, ay binubuo ng estromang mamarya.<ref name="Watson, C.J. 2008">{{Cite journal
| last1 = Watson | first1 = C. J.
| last2 = Khaled | first2 = W. T.
| doi = 10.1242/dev.005439
| title = Mammary development in the embryo and adult: A journey of morphogenesis and commitment
| journal = Development
| volume = 135
| issue = 6
| pages = 995–1003
| year = 2008
| pmid = 18296651
| s2cid = 9089976 | language=en
| doi-access = 
}}</ref>

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}

[[Kategorya:Anatomiya ng tao]]
[[Kategorya:Anatomiya ng hayop]]
[[Kategorya:Sistemang eksokrino]]