Haplogrupo

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya

Sa ebolusyong molekular, ang haplogrupo (Ingles: haplogrupo) ay isang pangkat ng magkakaparehong haplotipo(haplotype) na nagsasalo ng isang karaniwang ninuno na may parehong isang nucleotide polimorpismo(single nucleotide polymorphism o SNP) na mutasyon sa parehong mga haplotipo. Dahil sa ang isang haplogrupo ay binubuo ng parehong mga haplotype, ito ang gumagawa rito na posibleng mahulaan ang isang haplogrupo mula sa mga haplotipo. Ang isang pagsubok(test) na SNP ay kumokompirma ng isang haplogrupo. Ang mga haplogrupo ay tinatakdaan ng mga letra ng alpabeto at ang mga pagpipino ay binubuo ng karagdagang bilang at kombinasyon ng mga letra, halimbawa ang R1b1. Ang Y-kromosoma at mitochondrial DNA na haplogrupo ay may ibang mga designasyong haplogrupo. Ang mga haplogrupo ay umuukol sa malalim na pinagmulang pangninuno na may petsang bumabalik mga libong taon ang nakalilipas.

Sa henetika ng tao, ang mga haplogrupo na pinakakaraniwang pinag-aaralan ang Y-Kromosomang(Y-DNA) mga haplogrupo at mitokondrial DNA (mtDNA) na mga haplogrupo na parehong magagamit upang ilarawan ang mga populasyong henetiko. Ang Y-DNA ay tanging ipinapasa sa kahabaang ng linyang patrilinyal(pang-ama) mula sa ama hanggang anak na lalake samantalang ang mtDNA ay ipinapasa sa linyang matrilinyal(pang-ina) mula sa ina patungo sa mga supling ng parehong kasarian(lalake at babae). Wala sa dalawang ito ay muling nagsasama(recombines) kaya ang Y-DNA at mtDNA ay tanging nagbabago sa pamamagitan ng mutasyon ng tsana(chance mutation) sa bawat henerasyon na walang paghahalo(intemixture) sa pagitan ng mga materyal henetika ng mga magulang.

Pantaong Y-kromosoma na DNA na mga haplogrupo[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang mga pantaong Y kromosomang DNA (Y-DNA) haplogrupo ay pinangalan mula A hanggang T at karagdagang pang hinahati gamit ang mga bilang at mababang kasong(lower case) mga letra. Ang mga designasyon ng Y kromosoma haplogrupo ay nilikha ng Y Chromosome Consortium.[1]


Ebolusyonaryong puno(tree) ng pantaong Y-kromosoma DNA na mga haplogrupo

pinaka-kamakailang(most recent) karaniwang ninunong-Y
A
A1b A1a-T
A1a A2-T
A2 A3 BT
B CT
DE CF
D E C F
G H IJK
IJ K
I J LT K(xLT)
L T M NO P S
O N Q R

Y-DNA sa mga populasyon · Pamosong(famous) Y-DNA na mga haplotipo

Ang Y-kromosomal na Adam ang pangalang ibinigay ng mga mananaliksik sa lalakeng pinaka-kamakailang(most recent) karaniwang ninunong pang-ama ng lahat ng mga nabubuhay na tao. Ito ay walang kaugnayan sa Adan ng Bibliya dahil ang Y-kromosomal na Adan na ito ay nabuhay na kasama ng ibang mga lalake at may mas nauna pang mga lalakeng umiral dito kabilang ang sariling ama nito na hindi pinaka-kamakailang ninuno ng mga tao.

Ang malaking mga Y-kromosoma haplogrupo at ang kanilang mga rehiyong heograpikal na pinag-iiralan(bago ang kamakailang pananakop ng mga Europeo ay kinabibilangan ng:

Mga pangkat na walang mutasyong M168[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mga pangkat na may mutasyong M168[baguhin | baguhin ang wikitext]

(Ang mutasyong M168 ay nangyari ~50,000 bp(before present o bago ang panahong kasalukuyan)

  • haplogrupo C (M130) (Oceania, Hilaga/Sentral/Silangang Asya, Hilagang Amerika, at malaking presensiya sa India) presence in India)
  • haplogrupo F (M89) Oceania, Europa, Asya, Hilaga- at Timog- Amerika
  • YAP+ haplogrupos

Groups with mutation M89[baguhin | baguhin ang wikitext]

(Ang mutasyong M89 ay nangyari noong ~45,000 bp(before present o bago ang panahong kasalukuyan)

  • haplogrupo F (P14, M213) (Katimugang India, Sri Lanka, Tsina, Korea)
  • haplogrupo G (M201) (present among many ethnic groups in Eurasia, usually at low frequency; pinakakaraniwan sa Caucasus, Iranian plateau, at Anatolia; sa Europa na pangunahin sa Gresya, Italya, Iberia, Tyrol, Bohemia; sukdulang bihira sa Hilagaang Europa)
  • haplogrupo H (M69) (India, Sri Lanka, Nepal, Pakistan, Iran, Central Asia, and Arabia)

Mga pangkat na may mutasyong L15 at L16[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mga pangkat na may mutasyong M9[baguhin | baguhin ang wikitext]

(Ang mutasyong M9 ay nangyari noong ~40,000 bp(before present o bago ang kasalukuyan)

  • haplogrupo K
    • haplogrupo LT (L298/P326)
      • haplogrupo L (M11, M20, M22, M61, M185, M295) (Timog Asya, Sentral Asya, Timog-kanlurang Asya, Mediterranean)
      • haplogrupo T (M70, M184/USP9Y+3178, M193, M272) (Hilagang Aprika, Sungay(horn) ng Aprika, Timog kanlurang Asya, Mediterranean, Timog Asya); dating kilalang haplogrupo K2
    • haplogrupo K(xLT) (rs2033003/M526)
Mga pangkat na may mutasyong M526[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. "Y Chromosome Consortium". Inarkibo mula sa ang orihinal noong 2017-01-16. Nakuha noong 2012-01-16.
  2. http://www.familytreedna.com/pdf/DNA.RootsihaplogrupoISpread.pdf[patay na link]