Lojban

Wikang Lojban
Wikang Lojban
lojbo
Bigkas	['loʒ.ban] at ['loʒ.bo]
Ginawa ni/ng	Logical Language Group (LLG)
Users	(Walang hula)
Gamit	Wikang guni-guni Wikang Lojban;
Sistema ng panulat	Latinong alpabeto
Opisyal na katayuan
Opisyal na wika sa	Internasyunal
Pinapamahalaan ng	Logical Language Group (LLG)
Mga kodigong pangwika
ISO 639-1	(wala)
ISO 639-2	jbo
ISO 639-3	jbo

Ang Lojban /'loʒ.ban/ (o lojbo /'loʒ.bo/ sa sariling tawag) ay isang artipisyal na wikang panglohika. Ang intensiyon ng paggamit nitong postmodernong wika ay para pagsuri at pagsasaliksik ng Hipotesis nina Sapir-Whorf na ang wika ay hinuhugis o kaya iniinpluwensiya ang pag-iisip.

Sa opinyon ng ibang Lojbanista, di lamang eksperimento ang Lojban at puwede ring gamitin para sa internasyunal na komunikasyon. Ang basikong bokubularyo ng Lojban ay kinuha sa paghahalo ng anim na popular na wika sa daigdig, kaya nyutral ang ambiyans niya.

Komprehensib at ekstensibol ang Lojban. Malawak ang basikong bokubularyo at puwedeng iplag lamang ang mga dayuhang salita nang mga simpleng metodo. Puwede ring ipagdugtung-dugtong ang mga salita. Ilang dekada ang ginawang riserts para madibelop ang wikang guni-guning ito. May mga fitsyur ng mga wikang etniko na nanggaling sa mga malayong pook ng daigdig, katulad ng mga ebidensiyal ng mga wikang Amerindiyo, topik marker ng Hapon, at iba pa. Opsiyonal ang tens at aspek sa Lojban.

Wikipedia

Edisyon ng Wikipedia sa Lojban

Kahulugan

Matututo ng pilosopiya.
Matututo ng matematika.
Matututo ng relatibismong kultural.
Matututo ng tolerasyong inter-etniko.
Matututo ng malawakang gramatika.

Halimbawang Pangungusap

Sulat

.ui lo karkade cu melbi
/ʔwi lo kar.'ka.dɛ ʃu 'mɛl.bi/
"Masayang maganda ang gumamela."
karkade = gumamela; melbi = maganda

.au citka lo gugdepuxe cidjrnatadekoko
/ʔaw 'ʃit.ka lo gug.dɛ.'pu.xɛ ˌʃi.dʒr.na.ta.dɛ.'ko.ko/
"Gustong kumain ng Pilipinong nata de coco."
citka = kain; gugdepuxe = Pilipinas

la .pedros .le,ON. ne'i la .ta'AL. cu remnrfilipino
/la (.)'ped.ros (.)le.'jon(.) 'ne.hi la (.)ta.'hal(.) ʃu ˌrem.nr.fi.li.'pi.no/
"Si Pedro Leon sa Taal ay Pilipino."
remna = tao

/IPA/

(Sa IPA, ang simbolong /(.)/ ay tigil at ang /ʔ/ ay glotal o impit na tigil.)

Klip

xekri je blanu nicte (tulong·impormasyon)

Tinig

Alpabeto

a b c d e f g i j k l m n o p r s t u v x y z

Ang Lojban ay may 6 patinig at 17 katinig at 3 awksilyar na karakter at 16 diptonggo. Ang mga numerong 0 hanggang 9 ay ginagamit din. Ang peryod (.) ay para sa paghinto o pag-impit (glotal). Sa sinusulat, opsiyonal ang peryod, pero binibigkas pa rin. Ang koma (,) ay separador ng mga silaba sa mga pangalan (cmene) at iba pa. Ang apostropi (') ay may tinig ng /h/ at di tunay na letra sa Lojban. Iba itong tinig sa /x/ na katulad ng huling katinig sa Alemang <Bach> o Ingles na <loch>.

Katinig at awksilyar

	Katinig																	Awksilyar
Internasyunal na Ponetikong Alpabeto (IPA)	b	ʃ (ʂ)	d	f (ɸ)	ɡ	ʒ (ʐ)	k	l^[1]	m^[1]	n^[1] (ɳ, ɲ, ŋ)	p	r^[1]^[2]	s	t	v (β)	x	z	h (θ)	ʔ	.
Letrang Lojban	b	c	d	f	g	j	k	l	m	n	p	r	s	t	v	x	z	'	.	,

Patinig

	Patinig
Internasyunal na Ponetikong Alpabeto (IPA)	a (ɑ)	ɛ (e)	i	o (ɔ)	u	ə
Letrang Lojban	a	e	i	o	u	y

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 /m n l r/ ay puwedeng makasilabiko.
↑ Anumang rotiko ang puwede sa /r/.

Diptonggo

/IPA/	ai /aj/	ei /ɛj/	oi /oj/	au /aw/
ia /ja/	ie /jɛ/	ii /ji/	io /jo/	iu /ju/
ua /wa/	ue /wɛ/	ui /wi/	uo /wo/	uu /wu/
iy /jə/	uy /wə/

Aksento

Karaniwang malumay ang pagkabigkas ng mga salita, katulad ng <sanga> ("kanta") /'san.ga/. Sa mga pangalan (cmene), ginagamit ang kapitalisasyon para ibahin ang pagkabigkas, katulad ng <luZON> ("Luzon") /lu.'zon/.

Parte-parte ng gramatika

Walang distingksiyon sa Lojban ng nawn, berb, adyektib, o adberb. Iba ang mga uri ng parteng gramatika sa Lojban.

Rol ng salita

bridi, estruktura ng predikeyt na relasyon
selbri, parteng sentral
sumti, argumento ng predikeyt

Prinsipal na klase ng salita

mga brivla, nagkokorespond sa komon na nawn at berb
mga cmene, mga pangalan
mga cmavo, maliit na pang-estrukturang salita

Kategorya ng brivla

mga gismu, mga rut na salitang gamit sa paggawa ng ibang brivla
mga lujvo, pinagdugtong na brivla
mga fu’ivla, nanaturalays na salitang mula sa ibang wika

Modelo

.i

lo ti mamta	cu	mamta	lo ta mamta
sumti		selbri	sumti
bridi

Ang ina nito ay ina ng ina niyan.

.i

lo xanto	zo'u	lo nazbi	cu	clani
sumti		sumti		selbri
topik

Ang elepante ay mahaba ang ilong.

Pleksibol

"Mahal kita." S = pangngalan (subject), V = pandiwa (verb), O = layon (object)

mi prami do	SVO
mi do prami	SOV
do se prami mi	OVS
do mi se prami	OSV
prami fa mi do	VSO
prami do fa mi	VOS

Numero-numero

numero	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	A	B	C	D	E	F
Lojban	no	pa	re	ci	vo	mu	xa	ze	bi	so	dau	fei	gai	jau	rei	vai

Ang A hanggang F ay heksadesimal.

Halimbawa:
982 = sobire
7 905 231 = zesonomurecipa

Saan nanggaling ang mga salita

Ginamit ang kompyuter sa paggawa ng mga gismu. Pinaghaluhalo ang mga salita mula sa 6 wika, ang Mandarin, Ingles, Hindi, Kastila, Ruso, at Arabe. Dinibelop ang Lojban mula nang 1987 ng Logical Language Group o LLG. Nauna ang wikang Loglan na inimbento ni James Cooke Brown noong 1955 at dinebelop ng Loglan Institute.

Tingnan din

Opisyal na Pahina ng Lojban

[footnote1-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 /m n l r/ ay puwedeng makasilabiko.

[footnote2-2] Anumang rotiko ang puwede sa /r/.

[1]

[2]