John von Neumann
| John von Neumann | |
|---|---|
Von Neumann in the 1940s
|
|
| Kapanganakan | Neumann János Lajos 28 Disyembre 1903 Budapest, Austria-Hungary |
| Kamatayan | 8 Pebrero 1957 (edad 53) Walter Reed General Hospital Washington, D.C., United States |
| Tirahan | United States |
| Kabansaan | Hungarian and American |
| Larangan | Computer science, economics, mathematics, physics |
| Institusyon | University of Berlin Princeton University Institute for Advanced Study Site Y, Los Alamos |
| Alma mater | University of Pázmány Péter ETH Zürich |
| Tagapayo sa pagkaduktor | Lipót Fejér |
| Iba pang mga tagapayong pang-akademiya | László Rátz |
| Mga estudyante sa pagkaduktor | Donald B. Gillies Israel Halperin |
| Iba pang nakikilalang mga estudyante | Paul Halmos Clifford Hugh Dowker |
| Kinikilala dahil sa |
|
| Natatanging mga gantimpala | Bôcher Memorial Prize (1938), Enrico Fermi Award (1956) |
| Lagda John von Neumann's signature |
|
Si John von Neumann (
/vɒn ˈnɔɪmən/; Disyembre 28, 1903 – Pebrero 8, 1957) ay isang ipinanganak sa Hungary na Amerikanong matematiko at polymath. Siya ay nakagawa ng malalaking mga ambag sa isang malawakang bilang ng mga larangan [1] kabilang sa matematika(pundasyon ng matematika), functional analysis, teoriyang ergodiko, heometriya, topolohiya, at numerical analysis), pisika (quantum mechanics, hydrodynamika, at dinamikang pluido), economika (teoriya ng laro), agham pangkompyuter (arkitekturang Von Neumann, pagpoprogramang linyar, kumokopya sa sariling makina, pagkukwentang stokastiko), at estadistika.[2]
Siya ay pangkalahatang itinuturing na isa sa pinakadakilang mga matematiko ng modernong kasaysayan.[3] [4][5][6] Siya ay ipinanganak sa Budapest sa parehong panahon nina Theodore von Kármán (b. 1881), George de Hevesy (b. 1885), Leó Szilárd (b. 1898), Eugene Wigner (b. 1902), Edward Teller (b. 1908), at Paul Erdős (b. 1913).[7]
Si Von Neumann ay isang pionero ng paglalapat ng teoriyang operador sa quantum mechanics sa pagpapaunlad ng functional analysis. Isa siyang pangunahing kasapi ng Manhattan Project at Institute for Advanced Study sa Princeton (bilang sa ilan sa mga orihinal na hinirang) at isang mahalagang pigura sa pagpapaunlad ng teoriya ng laro[1][8] at mga konsepto ng cellular automata,[1] ang universal constructor at dihital na kompyuter. Ang pagsisiyasat na matematikal ni Von Neumann ng istruktura ng replikasyon sa sarili ay nauna sa pagkakatuklas ng istruktura ng DNA.[9] .
Si Von Neumann ay sumulat ng mga 150 inilimbag na papel sa kanyang buhay, 60 sa purong matematika, 20 sa pisika, at 60 sa nilalapat na matematika.
Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang batayan]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Ed Regis (1992-11-08). "Johnny Jiggles the Planet". The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E0CE7D91239F93BA35752C1A964958260. Hinango noong 2008-02-04.
- ↑ Glimm, p. vii
- ↑ Glimm, p. vii
- ↑ Dictionary of Scientific Bibliography, ed. C. C. Gillispie, Scibners, 1981
- ↑ Glimm, p. 7
- ↑ Blair, pp. 89–104.
- ↑ Doran, p. 2
- ↑ Nelson, David (2003). The Penguin Dictionary of Mathematics. London: Penguin. pp. 178–179. ISBN 0-14-101077-0.
- ↑ Rocha, L.M.. "Lecture Notes of I-585-Biologically Inspired Computing Course, Indiana University". http://informatics.indiana.edu/rocha/i-bic/pdfs/ibic_lecnotes_c6.pdf.
