Tingnan ang wikitext ng Kathang-isip

[[File:Alice par John Tenniel 30.png|thumb|right|Isang ilustrasyon mula [[nobela]] ni [[Lewis Carroll]] noong 1865 na ''Alice's Adventures in Wonderland'', na nilalarawan ang bidang kathang-isip, si Alice, na naglalaro [[pantasya|pampantasya]]ng laro ng ''croquet'']]
Ang '''kathang-isip''' ay kahit anumang gawang malikhain, pangunahin ang kahit anumang gawang [[salaysay]], na nilalarawan ang mga karakter, pangyayari, o lugar na haka-haka lamang, o sa mga paraan na imahinasyon lamang.<ref>{{cite web |url=https://www.lexico.com/en/definition/fiction |title=fiction |archive-url=https://web.archive.org/web/20190821052716/https://www.lexico.com/en/definition/fiction |archive-date=21 Agosto 2019 |work=Lexico |publisher=Oxford University Press |url-status=dead |date=2019|language=en}}</ref><ref>{{cite book |editor-last1=Sageng |editor-first1=John Richard |editor-last2=Fossheim |editor-first2=Hallvard J. |editor-last3=Larsen |editor-first3=Tarjei Mandt |date=2012 |url=https://books.google.com/books?id=q_AVJXKbE4wC&dq=events+places&pg=PA187 |title=The Philosophy of Computer Games |archive-url=https://web.archive.org/web/20170313014028/https://books.google.com/books?id=q_AVJXKbE4wC&pg=PA187&dq=events+places |archive-date=13 Marso 2017 |publisher=Springer Science & Business Media |pages=186–87|isbn=9789400742499 |language=en}}</ref><ref name="C. Hugh Holman 1990, p. 212">{{cite book |first1=William |last1=Harmon |first2=C. Hugh |last2=Holman |title=A Handbook to Literature |edition=7th |location=New York |publisher=Prentice Hall |date=1990 |page=212"|language=en}}</ref> Kaya, salungat ang mga paglalarawan sa kathang-isip sa [[kasaysayan]], [[katotohanan]], o pagiging makatotohanan. Sa isang tradisyunal na kahulugang makitid, tumutukoy ang "kathang-isip" sa [[panitikan|sinulat na mga kuwento]] sa [[prosa]] {{endash}} kadalasang partikular na tumutukoy sa mga [[nobela]], maikling nobela, at [[maikling kuwento]].<ref>{{cite book |first=M. h. |last=Abrams |title=A Glossary of Literary Terms |edition=7th |location=Fort Worth, Texas |publisher=Harcourt Brace |date=1999 |page=94|language=en}}</ref><ref>"{{cite dictionary |title=Definition of 'fiction |dictionary=Oxford English Dictionaries |publisher=Oxford University Press |url=http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/fiction |access-date=25 Agosto 2015 |date=2015 |edition=Online |archive-url=https://web.archive.org/web/20220827205032/https://www.dictionary.com/ |archive-date=27 Agosto 2022|language=en}}</ref> Bagaman sa mas malawak na kahulugan, sinasakop ng kathang-isip ang mga kuwentong imahinasyon na inihahayag sa kahit anumang medyum, kabilang hindi lamang ang mga sinulat subalit gayon din ang [[drama|pagtatanghal sa teatro]], pelikula, programa sa [[telebisyon]], drama sa radyo, [[komiks]], ''role-playing game'' (o RPG), at [[larong bidyo]].

==Mga elemento==
=== Karakter ===
Ang mga karakter o tauhan ang pangunahing mga aktor sa isang kathang-isip na gawa na isanasagawa ang istorya. Tipikal na mga tao sila na may pangalan, pagkakakilanlan, at tipikal na sumasali sila sa mga gawain at usapan upang ipabatid ang kanilang mga motibo. Maaring buong imahinasyong lamang ang mga karakter, o maaring may batayan sila sa totoong indibiduwal. Sa kathang-isip na pampanitikan, ang pag-aaral ng mga karakter ay ang layunin ng gawa. Nagbibigay ang mga matatandaang karakter ng halaga at ikonograpiya sa mga kuwentong kathang-isip.<ref>{{Cite book |last=Gass |first=William H. |title=Essentials of the Theory of Fiction |publisher=Duke University Press |year=2005 |isbn=9780822386599 |editor-last=Hoffman |editor-first=Michael J. |edition=1st |pages=113–120 |chapter=The Concept of Character in Fiction |doi=10.1515/9780822386599 |editor-last2=Murphy |editor-first2=Patrick D.|language=en}}</ref> Nakikita ng madla ang mga karakter na kathang-isip na tulad sa totoong tao. Nagkakaroon ng impluwensya ang unang impresyon kung papaano inisyal nakikita ang isang karakter, habang nareresulta ang pagiging pamilyar sa karakter ng mga inaasahang pag-uugali. Nakakalito o nakakagulo sa madla ang mga karakter na kumikilos na salungat sa kanilang nakaraang karakterisasyon. Nabubuo din ng madla ang mga koneksyong sosyal sa mga karakter, na nagkakaroon ng damdamin na para bagang totoo sila.<ref>{{Cite journal |last=Phillips |first=Brian |date=2004 |title=Character in Contemporary Fiction |url=https://www.jstor.org/stable/3852955 |journal=The Hudson Review |volume=56 |issue=4 |pages=629–642 |doi=10.2307/3852955 |jstor=3852955 |issn=0018-702X|language=en}}</ref>

=== Balangkas ===
Ang balangkas ay ang pagkasunod-sunod ng kaganapan na nangyayari sa isang gawang kathang-isip. Nagaganap ito sa pamamagitan ng sanhi at bunga kung saan nakakalikha ang mga aksyon ng mga reaksyon at nagdudulot sa istorya na sumulong. Kadalasang tumutugma ang balangkas sa isang hidwaan sa pagitan ng mga karakter o sa loob ng isang karakter at pinapakita ang pagsusugal na may panganib sa loob ng kuwento. Inaayos ang isang balangkas sa pamamagitan ng isang serye ng mga eksena kung saan nagaganap ang magkakaugnay na mga pangyayari na humahantong sa mga kasunod na eksena. Binubuo ng mga pangyayaring ito ng mga punto ng balangkas na nagdudulot ng pagbabago sa istorya o sa karakter.<ref>{{Cite book |last=Dibell |first=Ansen |title=Elements of Fiction Writing - Plot |publisher=F+W Media |year=1999 |isbn=9781599635101 |chapter=What is Plot?|language=en}}</ref>

=== Tagpuan ===

Ang tagpuan ay ang oras, lugar, at kalagyan kung sa naganap ang isang istorya. Kabilang dito ang mga pisikal na kapiligiran na nararanasan ng mga karakter at ang mga kumbensyong [[panlipunan]] na nakakaapekto sa mga karakter .Maaring buuin ng tagpuan ang isang karakter na mayroon itong mga tiyak na katangian, na sumasailalim sa mga aksyon na nakakaapekto sa balangkas, at nabubuo sa kabuuan ang kuwento.<ref>{{Cite book |last=Rozelle |first=Ron |title=Write Great Fiction - Description & Setting |publisher=F+W Media |year=2005 |isbn=9781582976822 |chapter=The Importance of Description and Setting|language=en}}</ref>

=== Tema ===

Ang tema ang pinagbabatayang ideya o mensahe na pinapakita ng isang gawa. Mas malalim ito kaysa ibang elemento at maaring ilapat sa ibang mga kalagayan bilang isang mas malawak na konsepto. Subhetibong elemento ang tema na maaring ipinakahulugan ng madla at maaring sinadya o hindi sinadya ng lumikha ng gawa. Maaring magkakaiba ang konklusyon ng madla sa tema ng gawa o gumawa sila ng bagong mga ideya tungkol sa tema habang sumusulong ang gawa.<ref>{{Cite journal |last1=Kurtz |first1=Victoria |last2=Schober |first2=Michael F. |date=2001-09-01 |title=Readers' varying interpretations of theme in short fiction |url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0304422X01000407 |journal=Poetics |language=en |volume=29 |issue=3 |pages=139–166 |doi=10.1016/S0304-422X(01)00040-7 |issn=0304-422X|language=en}}</ref>

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Kathang-isip]]

[[Kategorya:Genre ng panitikan]]